Browse
Recent Submissions
Now showing 1 - 5 of 142
- ItemBiblical Scholarship of Franciscus Titelmans(2023-09-25) Mantyk, Tomasz KarolThe dissertation is devoted to the biblical works of Franciscus Titelmans, a 16th-century Franciscan theologian from Leuven. Older historiography viewed him as a conservative scholastic, opposed to humanism. However, an analysis of his biblical commentaries shows that the reality was much more complex. The first chapter shows that pre-modem exegesis was based on two pillars: the balance between the literal and spiritual senses and the ecclesial dimension of exegesis. This exegetical consensus persisted throughout the Middle Ages but was challenged during the Renaissance. The second chapter presents the life and works of Titelmans. He received a mixture of scholastic and humanistic education and himself was in many respects a humanist. The third chapter examines how he explained the literal sense of Scriptures. The next chapter focuses on the mystical sense of the Bible in Titelmans' exegesis. The last, fifth chapter evaluates his polemics with Erasmus and other humanists. It shows that he was not per se an opponent of the humanistic methodology. Rather, he feared what he saw as the secularisation of God's Word. Titelmans was scandalized by the humanistic concept of treating the Holy Scripture as if it were merely a text that opened its hidden treasures to an experienced philologist. We argue that the debates of the early sixteenth century, in which Titelmans took an active part, mark the beginning of changes in the understanding of the Bible that continue to pose difficulties for biblical theologians to this day. Rozprawa poświęcona jest twórczości biblijnej Franciszka Titelmansa, XVI-wiecznego teologa franciszkańskiego z Leuven. Starsza historiografia postrzegała go jako konserwatywnego scholastyka, przeciwnego humanizmowi. Analiza jego komentarzy biblijnych pokazuje jednak, że rzeczywistość była znacznie bardziej złożona. W pierwszym rozdziale ukazano, że przednowoczesna egzegeza opierała się na dwóch filarach: równowadze między dosłownym i duchowym znaczeniem oraz eklezjalnym wymiarze egzegezy. Ten egzegetyczny konsensus utrzymywał się przez całe średniowiecze, ale został zakwestionowany w dobie renesansu. Rozdział drugi przedstawia życie i twórczość Titelmansa. Otrzymał mieszankę edukacji scholastycznej i humanistycznej i pod wieloma względami sam był humanistą. W trzecim rozdziale przeanalizowano, w jaki sposób wyjaśniał dosłowny sens Pisma Świętego. Kolejny rozdział koncentruje się na mistycznym sensie Biblii w egzegezie Titelmansa. Ostatni, piąty rozdział ocenia jego polemikę z Erazmem i innymi humanistami. Ukazuje, że nie był on per se przeciwnikiem metodologii humanistycznej. Raczej, obawiał się tego, co postrzegał jako sekularyzację Słowa Bożego. Titelmans był zgorszony humanistyczną koncepcją traktowania Pisma Świętego tak, jak gdyby było ono jedynie tekstem, który otwiera swe ukryte skarby wobec wytrawnego filologa. Twierdzimy, że debaty z początku XVI wieku, w których Titelmans brał czynny udział, wyznaczają początek przemian w rozumieniu Biblii, które do dziś stanowią trudność dla teologów biblijnych.
- ItemWychowanie seksualne dzieci i młodzieży w świetle nauczania Kościoła po Soborze Watykańskim II(2023-09-28) Płaziński, ArturW pracy został podjęty temat wychowania seksualnego w nauczaniu Kościoła. Praca składa się z pięciu rozdziałów, każdy z nich kończy się podsumowaniem i ogólnymi wnioskami. Rozdział pierwszy przedstawia biblijną koncepcję ludzkiej płciowości i seksualności, jako fundament nauczania Kościoła. Na początku przedstawiony został fundament Objawienia, a następnie omówiono nauczanie Kościoła na przestrzeni wieków. Rozdział drugi kontynuuje tematykę poprzednich wieków, skupiając się na nauczaniu Kościoła w XX i XXI wieku. Rozdziały trzeci i czwarty koncentrują się na współczesnych trendach w wychowaniu seksualnym i edukacji seksualnej. Część ta zawiera próbę usystematyzowania pojęć związanych z wychowaniem seksualnym oraz przedstawienie różnych środowisk, w których odbywa się wychowanie seksualne. Rozdział piąty prezentuje perspektywy katolickiego wychowania seksualnego we współczesności. Ukazuje kontrast między katolicką moralnością a nowoczesnymi perspektywami, a także przedstawia różnice między katolickim wychowaniem seksualnym a nurtem laicko-permisywnym. W zakończeniu pracy znajdują się szczegółowe wnioski i postulaty pastoralne wynikające z przeprowadzonej analizy. Autor przedstawia perspektywy rozwoju katolickiego wychowania seksualnego w teologii pastoralnej i katechetyce, a także zauważa braki w tej dziedzinie działalności Kościoła. The topic of sexual education in the teaching of the Church has been addressed in this dissertation. The dissertation consists of five chapters, each of which concludes with a summary and general conclusion. Chapter one presents the biblical conception of human sexuality as the foundation o f the Church's teaching. The foundation of Revelation is presented at the beginning, followed by a discussion of the Church's teaching throughout the centuries. Chapter two continues the theme of previous centuries, focusing on the Church's teaching in the 20th and 21st centuries. Chapters three and four focus on contemporary trends in sexual education and sexual education itself. This section attempts to systematize concepts related to sexual education and presents various environments in which sexual education takes place. Chapter five presents the perspectives of Catholic sexual education in the present day. It highlights the contrast between Catholic morality and modem perspectives, as well as the differences between Catholic sexual education and the secular-permissive trend. The conclusion of the dissertation contains detailed conclusions and pastoral proposals resulting from the analysis conducted. The author presents perspectives for the development of Catholic sexual education in pastoral theology and catechesis, while also noting the deficiencies in this area of the Church's activities.
- ItemAkcja neounijna na terenach Południowego Podlasia w latach 1918-1939. Studium historyczno-teologiczne(2023-09-22) Wikiel, KarolPo podziale Kościoła w 1054 r., Kościół rzymski prowadził działania misyjne wśród wiernych prawosławnych, których celem miało być włączenie ich w swe struktury eklezjalne. Pomocną w tych dążeniach była działalność niektórych zakonów i kolegiów wschodnich, zakładanych na kanonicznych terenach prawosławnych. Rozprawa składa się z ośmiu rozdziałów, Wstępu, Zakończenia, Bibliografii oraz Wykazu skrótów. Nie ma możliwości przeanalizowania akcji neounijnej bez uprzedniego odniesienia do katolickich projektów unijnych, realizowanych w drugim tysiącleciu, czemu poświęcony został pierwszy rozdział niniejszej rozprawy. Przedstawienie akcji neounijnej wymaga również uwzględnienia zarówno kwestii teologicznych, jak i pastoralnych. Uwzględnienie tych dwóch wymiarów działań prozelitycznych podejmowanych przez Kościół rzymskokatolicki zostało zawarte już w samym tytule niniejszej rozprawy, a mianowicie "Akcja neounijna na terenach Południowego Podlasia w latach 1918-1939. Studium historyczno-teologiczne". Dysertacja została napisana w oparciu o analizę źródeł archiwalnych oraz publikacji dotyczących tematyki wyznaniowej w Polsce w okresie międzywojennym. Rozdział drugi dotyczy sytuacji prawno-organizacyjnej Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce, w latach 1918-1939. 11 listopada 1918 r. Polska odzyskała niepodległość. Wydarzenie to zapoczątkowało nowy okres w dziejach całego kraju oraz w życiu Kościołów i wyznań religijnych. Wiele problemów społeczno-politycznych, gospodarczych i kulturalnych, wymagało rozwiązania. Jednym z najważniejszych problemów okresu międzywojennego był wielonarodowościowy charakter państwa. Ruchy prawicowe, nacjonalistyczne, narodowe próbowały za wszelką cenę nadać nowemu państwu narodowo-katolicki charakter. Propagowane były hasła, mówiące o tym, że Polak musi być katolikiem. Jednak pamiętać należy, że prawosławni, protestanci i żydzi stanowili znaczną część mieszkańców kraju i nie chcieli ustępować ze swych praw obywatelskich. Pilną koniecznością było nadanie nowemu państwu kształtu terytorialnego i ustrojowego. Należało również uregulować kwestie narodowościowe i wyznaniowe. W trzecim rozdziale rozprawy zostały przedstawione najważniejsze elementy strukturalne organizacji Kościoła prawosławnego w Polsce w okresie międzywojennym. Analiza tego zagadnienia jest konieczna, ponieważ obecność prawosławnych wiernych w II Rzeczypospolitej była przyczyną wielu napięć o charakterze religijnym i politycznym. Czwarty rozdział rozprawy dotyczy polityki i działań misyjnych Watykanu w odniesieniu do wiernych Kościoła prawosławnego. Została w nim przedstawiona charakterystyka dwóch papieży z okresu międzywojennego, a mianowicie: Benedykta XV oraz Piusa XI. Przeanalizowane również zostały działania podejmowane przez Papieską Komisję do spraw Kościoła Wschodniego. Bezpośrednim inspiratorem akcji neounijnej była Stolica Apostolska. Poszczególni papieże oraz struktury Kurii Rzymskiej mieli na celu podporządkowanie wiernych prawosławnych pod prymat Biskupa Rzymu. Dążenia unijne papieży Benedykta XV oraz Piusa XI, jak również Kongregacji Watykańskiej do Spraw Kościoła Wschodniego, stanowiły treść rozdziału piątego. Kolejne cztery rozdziały (5-8) dotyczą różnych aspektów akcji neounijnej. W rozdziale szóstym została podjęta refleksja nad sposobami przeprowadzenia akcji neounijnej po uzyskaniu przez bp. Henryka Przeździeckiego błogosławieństwa i pełnomocnictwa od papieża Piusa XI. Zostały tu przeanalizowane: metody działań unijnych, sposoby propagowania neounii oraz zasięg terytorialny akcji neounijnej. W ostatnim punkcie rozdziału szóstego zostało scharakteryzowane duchowieństwo neounickie. Rozdział siódmy dotyczy specyfiki obrządku neounickiego. Po przedstawieniu uwarunkowań dogmatycznych zmian obrzędowo-liturgicznych, został przeanalizowany liturgikon neounicki w świetle teologii chrześcijaństwa wschodniego. W ostatnim, ósmym rozdziale rozprawy zostały omówione dwa przykłady świadomego i konsekwentnego oporu wiernych prawosławnych wobec akcji neonijnej. Pierwszym z tych przykładów czynnego przeciwstawiania się działaniom neounijnym jest ukazanie postawy ks. Symeona Kamińskiego, który dawał przykład heroicznego trwania przy wierze prawosławnej. Drugi przykład to wgląd w aktywność duchownych i wiernych parafii prawosławnej w Kostomłotach, którzy opierali się próbom siłowego przeciągnięcia ich na neounię. Patrząc na wymiar społeczny oddziaływania neounii, jej wpływ na zantagonizowanie społeczeństwa II Rzeczypospolitej, zasadne jest zbadanie tego zjawiska w kontekście jego recepcji przez współczesne społeczeństwo polskie. Badanie takie wydaje się bardzo potrzebne w kontekście aktualnych i przyszłych relacji Polski z jej sąsiadem - Ukrainą oraz w odniesieniu do zmiany struktury narodowościowej w Państwie Polskim w wyniku migracji wojennej. Efektem takiej działalności poznawczej powinien być katalog mitów i prawd na temat neounii jako zjawiska historycznego i bieżącej pamięci o niej. Taka specyficzna „biała księga" natomiast mogłaby posłużyć jako kanwa do kreowania mądrej polityki społecznej. After the division of the Church in 1054, the Roman Church carried out missionary activities among the Orthodox faithful, the aim of which was to include them in its ecclesial structures. Crucial in these aspirations was the activity of some eastern orders and institutions established in canonical Orthodox territories. The dissertation consists of eight chapters, Introduction, Conclusion, Bibliography and List of abbreviations. It is impossible to analyze the neo-union action without first referring to Catholic union projects implemented in the second millennium, to which the first chapter of this dissertation is devoted. Presentation of the action of the neo-union also requires consideration of both theological and pastoral issues. Taking into the account these two dimensions of proselytizing activities undertaken by the Roman Catholic Church has already been included in the very title of this dissertation, namely the "Neo-Union Action in the area of Southern Podlasie region in the years 1918-1939. Historical and theological study". The dissertation was written based on the analysis of archival sources and publications on religious matters in Poland in the interwar period. The second chapter deals with the legal and organizational situation of Churches and religious organizations in Poland in the years 1918-1939. On November 11, 1918, Poland regained its independence. This event marked the beginning of a new period in the history of the whole country and in the life of Churches and religious denominations. Many socio-political, economic and cultural problems required solving. One of the most important problems of the interwar period was the multinational nature of the state. Right-wing, nationalist and national movements tried at all costs to give the new state a national-Catholic character. Slogans were propagated saying that a Pole must be a Catholic. However, it should be remembered that the Orthodox, Protestant, and Jews constituted a significant part of the country's inhabitants and did not want to give up their civil rights. It was an urgent necessity to give the new state a territorial and political shape. It was also necessary to regulate national and religious issues. The third chapter of the dissertation presents the most important structural elements of the organization of the Orthodox Church in Poland in the interwar period. The analysis of this issue is necessary because the presence of Orthodox believers in the Second Polish Republic was the cause of many religious and political tensions in that period. The fourth chapter of the dissertation concerns the policy and missionary activities of the Vatican in relation to the faithful of the Orthodox Church. It presents the characteristics of two popes from the interwar period, namely: Benedict XV and Pius XI. The activities undertaken by the Pontifical Commission for the Eastern Church were also analyzed. The direct instigator of the neo-union action was the Holy See. Individual popes and structures of the Roman Curia aimed at subordinating the Orthodox faithful to the primacy of the Bishop of Rome. The union aspirations of Popes Benedict XV and Pius XI, as well as those of the Vatican Congregation for the Eastern Church, constituted the content of chapter five. The next four chapters (5-8) deal with various aspects of the neo-union action. The sixth chapter reflects on the ways of carrying out the neo-union activities after the bishop Henryk Przezdziecki obtained a blessing and direct control from Pope Pius XI. It analyzes the methods of union activities, ways of promoting neo-union and the territorial scope of the neo-union action. In the last point of chapter six, the activities by the Neo-Uniate clergy will be described. The seventh chapter deals with the specificity of the Neo-Uniate rite. After presenting the dogmatic conditions of ritual and liturgical changes, the neo-Uniate liturgy was analyzed in the light of the theology of Eastern Christianity. In the last, eighth, chapter of the dissertation, two examples of conscious and consistent resistance of Orthodox believers to the Neo-Union action were discussed. The first of these examples of active opposition to neo-union activities is the presentation of the attitude of Fr. Simeon Kaminski, who set an example of heroic adherence to the Orthodox faith. The second example is the insight into the activity of the clergy and faithful of the Orthodox parish in Kostomłoty, who resisted attempts to force them to the neo-union. Looking at the social dimension of the neo-union's brunt, its impact on antagonizing the society of the Second Polish Republic, it is reasonable to examine this phenomenon in the context of its reception by contemporary Polish society. Such a study seems very necessary in the context of Poland's current and future relations with its neighbor Ukraine, and in relation to the change in the nationality structure in the Polish State as a result of war migration in the third decade of the XXIst century. The result of such activity should be a catalog of myths and truths about the neo-union as a historical phenomenon and the current memory of it. Such a specific "white book" could serve as a basis for creating an informed social policy.
- ItemDziałalność biskupa Zygmunta Zimowskiego w diecezji radomskiej w latach 2002-2009. Studium prawno-historyczne(2023-07-07) Dryja, DominikCelem pracy jest analiza kościelnej aktywności abp. Zimowskiego, podczas pełnienia urzędu biskupa radomskiego w latach 2002-2009. Szczegółowym problemem badawczym w rozprawie jest odpowiedź na pytanie, jakie czynności prawne oraz inicjatywy i wydarzenia podejmował bp Zimowski w diecezji radomskiej, które umożliwiały jej funkcjonowanie, owocne przyjmowanie przez wiernych Słowa Bożego i sakramentów oraz legalne działanie struktur diecezjalnych. Osoba abp. Zygmunta Zimowskiego znana jest z publikacji i wspomnień wielu kapłanów i wiernych. Niestety – jak dotąd – nie ma pozycji, w której analizowano jego działalność jako biskupa radomskiego. Rozprawa ma charakter źródłowy i prawno-historyczny oraz ukazuje wielopłaszczyznową działalność bp. Zimowskiego w czasie sprawowania urzędu biskupa radomskiego. Opracowanie składa się ze: spisu treści, wykazu skrótów, wstępu, czterech rozdziałów, zakończenia, wykazu bibliograficznego i streszczenia w języku angielskim. Z racji charakteru dysertacji, podstawową metodą zastosowaną w rozprawie jest metoda dogmatyczno-prawna, polegająca na analizie, syntezie i systematyce tekstów źródłowych i literatury w obowiązującym porządku prawnym Kościoła. Pomocniczo została także wykorzystana metoda historyczno-prawna oraz teologiczno-prawna. The aim of the dissertation is to analyze the ecclesiastical activity of Archbishop Zimowski while holding the office of the Bishop of Radom in the years 2002-2009. A detailed research problem in the dissertation is the answer to the question of what legal actions, initiatives and events were undertaken by Bishop Zimowski in the Radom diocese, which enabled its functioning, fruitful reception of the Word of God and the sacraments by the faithful, and the legal operation of diocesan structures. The person of Archbishop Zygmunt Zimowski is known from the publications and memories of many priests and faithful. Unfortunately - so far - there is no publication in which his activities as the bishop of Radom were analyzed. The dissertation has a source, legal and historical character and shows the multifaceted activity of Bishop Zimowski during his office as the Bishop of Radom. The study consists of: table of contents, list of abbreviations, introduction, four chapters, conclusion, bibliographic list and abstract in English. Due to the nature of the dissertation, the basic method used in the dissertation is the dogmatic and legal method, consisting in the analysis, synthesis and systematics of source texts and literature in the current legal order of the Church. The historical-legal method and theological- legal method were also used as an aid.
- ItemFormacja chrześcijańska młodzieży na podstawie programu «Młodzi na Progu». Studium teologicznopastoralne w świetle badań w diecezji tarnowskiej(2023-06-27) Chrupek, TomaszFormacja chrześcijańska młodzieży obok niezbędnych podstaw teologicznych powinna uwzględniać współczesne uwarunkowania, w których się realizuje. W celu precyzyjnego odniesienia się do postawionego problemu autor niniejszej rozprawy odwołał się do opinii młodych formujących się w programie Młodzi na Progu, a wyrażonych w badaniu ankietowym. Pierwszy rozdział opisuje, jak w oficjalnym nauczaniu Kościoła prezentuje się zagadnienie chrześcijańskiej formacji młodzieży. W rozdziałach II-III znalazła się analiza opinii wyrażonych w badaniu ankietowym młodzieży formowanej według programu Młodzi na Progu z diecezji tarnowskiej. Czwarty rozdział traktował o skutkach duchowej formacji młodzieży. W piątym rozdziale rozprawy został poddany analizie apostolski wymiar formacji badanej młodzieży. Jednym z przebadanych wątków było zagadnienie chrześcijańskiego świadectwa oraz sposobów potwierdzania wyznawanej wiary w codzienności życia. Celem ostatniego rozdziału było wskazanie konkretnych wniosków i postulatów pastoralnych do każdego z czterech analizowanych aspektów formacji chrześcijańskiej młodzieży. Christian formation of young people, beside essential theological basics, should take on board the current conditions in which it fulfill. In order to precisely refer to the touched problem, the author of hereby discourse has appealed to young’s decision, expressed in a survey. The first chapter depicts the way how The Catholical Church presents the issue concerning Christian formation of young people. Following that the author has made the relevant distinction on its particular dimensions: manlike, doctrinal, spiritual and apostolic. The conducted dilatation was based on documents of Second Vatican Council and other remaining, belonging to both universal and local Church. In chapters from two to three there is an analysis of opinions stated among young people who are involved in Młodzi na Progu programme in Tarnów diocese. Chapter four is all about consequences of young’s spiritual formation. In chapter five the apostolic dimension of young peoples’ formation was analysed. One of examined thread was the issue of Christian witness and ways related with confirming professed faith in daily life. The purpose of the final chapter was to point out the concrete conclusions and pastoral postulates for each of every four analysed aspects of Christian youth’s formation.