Rozprawy doktorskie (WT)

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/315

Browse

Browsing Rozprawy doktorskie (WT) by Title

Now showing 1 - 20 of 162
  • Item
    4QMMT -"Niektóre uczynki Prawa". Rekonstrukcja tekstu - tłumaczenie - komentarz
    (2020-09-21) Klukowski, Michał
    Przedmiotem rozprawy doktorskiej jest dokument odnaleziony w czwartej grocie w Qumran: Miqsat Ma ase hat-Torah, "Niektóre uczynki Prawa" (4QMMT). Rozprawa składa się z dwóch rozdziałów. Pierwszy z nich ma charakter wprowadzający do dokumentu 4QMMT. W rozdziale tym przedstawiono nową rekonstrukcję tekstu opartą na badaniach E. Puecha, zaprezentowano strukturę literacką 4QMMT i jego główne cechy językowe, a także podjęto problem gatunku literackiego, autora i okoliczności powstania. Na koniec rozdziału pierwszego przybliżono pojęcie halachy jako wprowadzenie do drugiego rozdziału, który w głównej mierze składa się z interpretacji biblijnych tekstów prawnych. Drugi rozdział pracy zawiera szczegółową egzegezę dokumentu 4QMMT, a jego podział wyznacza struktura dokumentu, składająca się z trzech sekcji: kalendarzowej, halachicznej i teologiczno-parenetycznej. Na zakończenie pracy przedstawiono najważniejsze wnioski.
  • Item
    Akcja neounijna na terenach Południowego Podlasia w latach 1918-1939. Studium historyczno-teologiczne
    (2023-09-22) Wilkiel, Karol
    Po podziale Kościoła w 1054 r., Kościół rzymski prowadził działania misyjne wśród wiernych prawosławnych, których celem miało być włączenie ich w swe struktury eklezjalne. Pomocną w tych dążeniach była działalność niektórych zakonów i kolegiów wschodnich, zakładanych na kanonicznych terenach prawosławnych. Rozprawa składa się z ośmiu rozdziałów, Wstępu, Zakończenia, Bibliografii oraz Wykazu skrótów. Nie ma możliwości przeanalizowania akcji neounijnej bez uprzedniego odniesienia do katolickich projektów unijnych, realizowanych w drugim tysiącleciu, czemu poświęcony został pierwszy rozdział niniejszej rozprawy. Przedstawienie akcji neounijnej wymaga również uwzględnienia zarówno kwestii teologicznych, jak i pastoralnych. Uwzględnienie tych dwóch wymiarów działań prozelitycznych podejmowanych przez Kościół rzymskokatolicki zostało zawarte już w samym tytule niniejszej rozprawy, a mianowicie "Akcja neounijna na terenach Połu­dniowego Podlasia w latach 1918-1939. Studium historyczno-teologiczne". Dysertacja została napi­sana w oparciu o analizę źródeł archiwalnych oraz publikacji dotyczących tematyki wyznaniowej w Polsce w okresie międzywojennym. Rozdział drugi dotyczy sytuacji prawno-organizacyjnej Kościołów i związków wyzna­niowych w Polsce, w latach 1918-1939. 11 listo­pada 1918 r. Polska odzyskała niepodległość. Wydarzenie to zapoczątkowało nowy okres w dziejach całego kraju oraz w życiu Kościołów i wyznań religijnych. Wiele problemów spo­łeczno-politycznych, gospodarczych i kultural­nych, wymagało rozwiązania. Jednym z najważ­niejszych problemów okresu międzywojennego był wielonarodowościowy charakter państwa. Ruchy prawicowe, nacjonalistyczne, narodowe próbowały za wszelką cenę nadać nowemu pań­stwu narodowo-katolicki charakter. Propago­wane były hasła, mówiące o tym, że Polak musi być katolikiem. Jednak pamiętać należy, że pra­wosławni, protestanci i żydzi stanowili znaczną część mieszkańców kraju i nie chcieli ustępować ze swych praw obywatelskich. Pilną konieczno­ścią było nadanie nowemu państwu kształtu terytorialnego i ustrojowego. Należało również ure­gulować kwestie narodowościowe i wyzna­niowe. W trzecim rozdziale rozprawy zostały przedstawione najważniejsze elementy strukturalne organizacji Kościoła prawosławnego w Polsce w okresie międzywojennym. Analiza tego zagadnienia jest konieczna, ponieważ obecność prawosławnych wiernych w II Rzeczypospolitej była przyczyną wielu na­pięć o charakterze religijnym i politycznym. Czwarty rozdział rozprawy dotyczy poli­tyki i działań misyjnych Watykanu w odniesieniu do wiernych Kościoła prawosławnego. Została w nim przedstawiona charakterystyka dwóch pa­pieży z okresu międzywojennego, a mianowicie: Benedykta XV oraz Piusa XI. Przeanalizowane również zostały działania podejmowane przez Papieską Komisję do spraw Kościoła Wschod­niego. Bezpośrednim inspiratorem akcji neounijnej była Stolica Apostolska. Poszczególni pa­pieże oraz struktury Kurii Rzymskiej mieli na celu podporządkowanie wiernych prawosław­nych pod prymat Biskupa Rzymu. Dążenia unijne papieży Benedykta XV oraz Piusa XI, jak również Kongregacji Watykańskiej do Spraw Kościoła Wschodniego, stanowiły treść rozdziału piątego. Kolejne cztery rozdziały (5-8) dotyczą różnych aspektów akcji neounijnej. W rozdziale szóstym została podjęta refleksja nad sposobami przeprowadzenia akcji neounijnej po uzyskaniu przez bp. Henryka Przeździeckiego błogosławieństwa i pełnomocnictwa od papieża Piusa XI. Zostały tu przeanalizowane: metody działań unijnych, sposoby propagowania neounii oraz zasięg terytorialny akcji neounijnej. W ostatnim punkcie rozdziału szóstego zostało scharakteryzowane duchowień­stwo neounickie. Rozdział siódmy dotyczy specyfiki obrządku neounickiego. Po przedstawieniu uwa­runkowań dogmatycznych zmian obrzędowo-liturgicznych, został przeanalizowany liturgikon neounicki w świetle teologii chrześcijaństwa wschodniego. W ostatnim, ósmym rozdziale rozprawy zostały omówione dwa przykłady świadomego i konsekwentnego oporu wiernych prawosławnych wobec akcji neonijnej. Pierwszym z tych przykładów czynnego przeciwstawiania się działaniom neounijnym jest ukazanie postawy ks. Symeona Kamińskiego, który dawał przykład heroicznego trwania przy wierze prawosławnej. Drugi przykład to wgląd w aktywność duchownych i wiernych parafii prawosławnej w Kosto­młotach, którzy opierali się próbom siłowego przeciągnięcia ich na neounię. Patrząc na wymiar społeczny oddziaływania neounii, jej wpływ na zantagonizowanie społeczeństwa II Rzeczypospolitej, zasadne jest zbadanie tego zjawiska w kontekście jego recep­cji przez współczesne społeczeństwo polskie. Badanie takie wydaje się bardzo potrzebne w kontekście aktualnych i przyszłych relacji Polski z jej sąsiadem - Ukrainą oraz w odniesieniu do zmiany struktury narodowościowej w Państwie Polskim w wyniku migracji wojennej. Efektem takiej działalności poznawczej powinien być ka­talog mitów i prawd na temat neounii jako zjawiska historycznego i bieżącej pamięci o niej. Taka specyficzna „biała księga" natomiast mogłaby posłużyć jako kanwa do kreowania mądrej polityki społecznej. After the division of the Church in 1054, the Roman Church carried out missionary activities among the Orthodox faithful, the aim of which was to include them in its ecclesial structures. Crucial in these aspirations was the activity of some eastern orders and institutions established in canonical Orthodox territories. The dissertation consists of eight chapters, Introduction, Conclusion, Bibliography and List of abbreviations. It is impossible to analyze the neo-union action without first referring to Catholic union projects implemented in the second millennium, to which the first chapter of this dissertation is devoted. Presentation of the action of the neo-union also requires consideration of both theological and pastoral issues. Taking into the account these two dimensions of proselytizing activities undertaken by the Roman Catholic Church has already been included in the very title of this dissertation, namely the "Neo-Union Action in the area of Southern Podlasie region in the years 1918-1939. Historical and theological study". The dissertation was written based on the analysis of archival sources and publications on religious matters in Poland in the interwar period. The second chapter deals with the legal and organizational situation of Churches and religious organizations in Poland in the years 1918-1939. On November 11, 1918, Poland regained its independence. This event marked the beginning of a new period in the history of the whole country and in the life of Churches and religious denominations. Many socio-political, economic and cultural problems required solving. One of the most important problems of the interwar period was the multinational nature of the state. Right-wing, nationalist and national movements tried at all costs to give the new state a national-Catholic character. Slogans were propagated saying that a Pole must be a Catholic. However, it should be remembered that the Orthodox, Protestant, and Jews constituted a significant part of the country's inhabitants and did not want to give up their civil rights. It was an urgent necessity to give the new state a territorial and political shape. It was also necessary to regulate national and religious issues. The third chapter of the dissertation presents the most important structural elements of the organization of the Orthodox Church in Poland in the interwar period. The analysis of this issue is necessary because the presence of Orthodox believers in the Second Polish Republic was the cause of many religious and political tensions in that period. The fourth chapter of the dissertation concerns the policy and missionary activities of the Vatican in relation to the faithful of the Orthodox Church. It presents the characteristics of two popes from the interwar period, namely: Benedict XV and Pius XI. The activities undertaken by the Pontifical Commission for the Eastern Church were also analyzed. The direct instigator of the neo-union action was the Holy See. Individual popes and structures of the Roman Curia aimed at subordinating the Orthodox faithful to the primacy of the Bishop of Rome. The union aspirations of Popes Benedict XV and Pius XI, as well as those of the Vatican Congregation for the Eastern Church, constituted the content of chapter five. The next four chapters (5-8) deal with various aspects of the neo-union action. The sixth chapter reflects on the ways of carrying out the neo-union activities after the bishop Henryk Przezdziecki obtained a blessing and direct control from Pope Pius XI. It analyzes the methods of union activities, ways of promoting neo-union and the territorial scope of the neo-union action. In the last point of chapter six, the activities by the Neo-Uniate clergy will be described. The seventh chapter deals with the specificity of the Neo-Uniate rite. After presenting the dogmatic conditions of ritual and liturgical changes, the neo-Uniate liturgy was analyzed in the light of the theology of Eastern Christianity. In the last, eighth, chapter of the dissertation, two examples of conscious and consistent resistance of Orthodox believers to the Neo-Union action were discussed. The first of these examples of active opposition to neo-union activities is the presentation of the attitude of Fr. Simeon Kaminski, who set an example of heroic adherence to the Orthodox faith. The second example is the insight into the activity of the clergy and faithful of the Orthodox parish in Kostomłoty, who resisted attempts to force them to the neo-union. Looking at the social dimension of the neo-union's brunt, its impact on antagonizing the society of the Second Polish Republic, it is reasonable to examine this phenomenon in the context of its reception by contemporary Polish society. Such a study seems very necessary in the context of Poland's current and future relations with its neighbor Ukraine, and in relation to the change in the nationality structure in the Polish State as a result of war migration in the third decade of the XXIst century. The result of such activity should be a catalog of myths and truths about the neo-union as a historical phenomenon and the current memory of it. Such a specific "white book" could serve as a basis for creating an informed social policy.
  • Item
    Aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych w Polsce ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
    (2019-06-18) Kawka, Piotr
    Głównym celem rozprawy jest przeprowadzenie kompleksowej analizy obowiązujących rozwiązań prawnych, ukierunkowanych na wejście osób niepełnosprawnych na rynek pracy przez zwiększenie efektywności realizacji procesu ich aktywizacji zawodowej oraz wsparcia działalności podmiotów mających umożliwić wypełnienie tego celu. Europejski Fundusz Społeczny odgrywa istotną rolę we wsparciu inicjatyw prozatrudnieniowych i aktywizujących ukierunkowanych na osoby niepełnosprawne. Zasoby finansowe, jakimi dysponuje fundusz mogą przyczynić się do wprowadzenia nowych narzędzi pozwalających pełniej dopasować świadczone wsparcie, a w dalszej perspektywie zwiększyć efektywność zatrudnieniową rozwiązań prawnych. Dysertacja składa się z wstępu, czterech rozdziałów oraz zakończenia, a także bibliografii. Pierwszy rozdział porusza kwestie dotyczące ogólnej specyfiki niepełnosprawności. W rozdziale drugim przedstawiono czynniki ekskluzji osoby niepełnosprawnej na rynku pracy. Rozdział trzeci poświęcony został systemom zatrudnienia tych osób. Czwarty rozdział dotyczy realizacji programów operacyjnych w kontekście wspierania osób niepełnosprawnych na rynku pracy.
  • Item
    Aktywność duszpasterska arcybiskupa Jerzego Stroby w archidiecezji poznańskiej (1978-1996)
    (2019-09-26) Kędzierski, Łukasz
    Celem dysertacji jest zbadanie różnych form aktywności duszpasterskiej abp. Jerzego Stroby podczas jego urzędowania w archidiecezji poznańskiej. W celu zbadania tej aktywności przeprowadzono kwerendę archiwalną i biblioteczną, zwłaszcza dotyczącą jego postaci w różnych etapach życia. Dysertacja składa się pięciu rozdziałów. Rozdział pierwszy omawia formację rodzinną Jerzego Stroby, dojrzewanie duchowo-religijne, czynniki wpływające na jego powołanie kapłańskie, a także okoliczności w jakich ono dojrzewało podczas wojny. Następnie omówiona została droga kapłańska ks. Stroby, jego posługa biskupia na Ziemiach Odzyskanych, wreszcie wieloletnia posługa w Poznaniu. Rozdział drugi poświęcony został nauczaniu abp. Stroby w archidiecezji poznańskiej, wyrażający się nie tylko w głoszonych kazaniach i homiliach, ale także listach duszpasterskich oraz innych czynnościach nauczycielskich. Rozdział trzeci przybliża zasadnicze działania arcybiskupa w zakresie pogłębiania religijności wiernych przez posługę sakramentalną. Omówiono więc najważniejsze działania arcybiskupa, poświęcając im osobne podrozdziały. Podobną konstrukcję ma rozdział czwarty, omawiający aktywność społeczno-pastoralną abp. Stroby. Ostatni, piąty rozdział, przedstawia inicjatywy prawne i ustawodawcze metropolity. Działalność ta wyrażała się jego osobistym zaangażowaniem lub działaniami podejmowanymi za pośrednictwem synodu diecezjalnego. W rozdziale tym przedstawiono też proces intensywnego kształtowania sieci parafialnej archidiecezji poznańskiej.
  • Item
    Apologiczny wymiar chrześcijańskiej edukacji religijnej wobec współczesnycgh przemian kulturowych w Europie
    (2020-09-28) Uska, Orysya
    Główny problem badawczy dysretacji sformułowany został za pomocą pytania: na czym polega apologetyczny wymiar współczesnej edukacji religijnej i w jaki sposób go realizować? W celu uzyskania odpowiedzi na postawione pytanie pierwszy rozdział został poświęcony analizie przemian kulturowych we współczesnej Europie ze szczególnym uwzględnieniem ich wpływu na religię i religijność. Drugi rozdział został poświęcony istocie i znaczeniu apologetyki dla czasów współczesnych. Najpierw została przedstawiona argumentacja "za" potrzebą obecności religii w życiu współczesnego człowieka, przedstawiono apologetykę w ujęciu historycznym oraz na podstawie kryteriów teologicznych przeanalizowano współczesne zarzuty wobec chrześcijaństwa. W ostatnim rozdziale przedstawione zostały próby poszukiwania nowego sposobu odczytania i podawania argumentów: agapetologicznego, martyrologicznego, kulturotwórczego, prakseologicznego, bonatywnego, sperancyjnego, kalonicznego oraz wertatywnego. Obecność każdego argumentu została przeanalizowana przez pryzmat Podstawy programowej katechezy Kościoła katolickiego w Polsce (2018) oraz w oparciu o wskazane w danym dokumencie osobliwości rozwojowe dzieci na różnych etapach edukacyjnych zostały przedstawione propozycje treści katechetycznych uwzględniających podany argument wiarygodności.
  • Item
    Biblical Scholarship of Franciscus Titelmans
    (2023-09-25) Mantyk, Tomasz Karol
    The dissertation is devoted to the biblical works of Franciscus Titelmans, a 16th-century Franciscan theologian from Leuven. Older historiography viewed him as a conservative scholastic, opposed to humanism. However, an analysis of his biblical commentaries shows that the reality was much more complex. The first chapter shows that pre-modem exegesis was based on two pillars: the balance between the literal and spiritual senses and the ecclesial dimension of exegesis. This exegetical consensus persisted throughout the Middle Ages but was challenged during the Renaissance. The second chapter presents the life and works of Titelmans. He received a mixture of scholastic and humanistic education and himself was in many respects a humanist. The third chapter examines how he explained the literal sense of Scriptures. The next chapter focuses on the mystical sense of the Bible in Titelmans' exegesis. The last, fifth chapter evaluates his polemics with Erasmus and other humanists. It shows that he was not per se an opponent of the humanistic methodology. Rather, he feared what he saw as the secularisation of God's Word. Titelmans was scandalized by the humanistic concept of treating the Holy Scripture as if it were merely a text that opened its hidden treasures to an experienced philologist. We argue that the debates of the early sixteenth century, in which Titelmans took an active part, mark the beginning of changes in the understanding of the Bible that continue to pose difficulties for biblical theologians to this day. Rozprawa poświęcona jest twórczości biblijnej Franciszka Titelmansa, XVI-wiecznego teologa franciszkańskiego z Leuven. Starsza historiografia postrzegała go jako konserwatywnego scholastyka, przeciwnego humanizmowi. Analiza jego komentarzy biblijnych pokazuje jednak, że rzeczywistość była znacznie bardziej złożona. W pierwszym rozdziale ukazano, że przednowoczesna egzegeza opierała się na dwóch filarach: równowadze między dosłownym i duchowym znaczeniem oraz eklezjalnym wymiarze egzegezy. Ten egzegetyczny konsensus utrzymywał się przez całe średniowiecze, ale został zakwestionowany w dobie renesansu. Rozdział drugi przedstawia życie i twórczość Titelmansa. Otrzymał mieszankę edukacji scholastycznej i humanistycznej i pod wieloma względami sam był humanistą. W trzecim rozdziale przeanalizowano, w jaki sposób wyjaśniał dosłowny sens Pisma Świętego. Kolejny rozdział koncentruje się na mistycznym sensie Biblii w egzegezie Titelmansa. Ostatni, piąty rozdział ocenia jego polemikę z Erazmem i innymi humanistami. Ukazuje, że nie był on per se przeciwnikiem metodologii humanistycznej. Raczej, obawiał się tego, co postrzegał jako sekularyzację Słowa Bożego. Titelmans był zgorszony humanistyczną koncepcją traktowania Pisma Świętego tak, jak gdyby było ono jedynie tekstem, który otwiera swe ukryte skarby wobec wytrawnego filologa. Twierdzimy, że debaty z początku XVI wieku, w których Titelmans brał czynny udział, wyznaczają początek przemian w rozumieniu Biblii, które do dziś stanowią trudność dla teologów biblijnych.
  • Item
    Biblijna katecheza wizualna. Studium z edukacji medialnej w świetle wybranych filmów animowanych dla dzieci
    (2019-09-20) Dec, Małgorzata
    Głównym celem podjętym w rozprawie jest odpowiedź na pytanie: Jaki jest wizualny przekaz katechetyczny w biblijnych filmach animowanych dla dzieci? Podstawową metodą służącą rozwiązaniu problemu głównego jest metoda trzech etapów analizy teologiczno-pastoralnej. Pierwszy rozdział podejmuje refleksję nad podstawami teologiczno-duszpasterskimi katechezy biblijnej dla dzieci. Ukazuje naturę katechezy biblijnej dzieci, jej treści oraz dydaktykę, ze szczególnym uwzględnieniem metod wizualnych. Drugi rozdział koncentruje się na charakterystyce biblijnego filmu animowanego dla dzieci, jego źródłach treści oraz na wychowawczo-dydaktycznych walorach filmu. W ostatnim rozdziale przeprowadzono analizę krytyczną wizualnego przekazu wybranych filmów animowanych dla dzieci, będących ekranizacjami przypowieści. Dokonano jej w czterech aspektach: wierności względem tekstu źródłowego, względem adresata, filmowym oraz przydatności katechetycznej w nauczaniu dzieci w klasach I-III. Na podstawie analizy wybranych filmów wykazano, że animowany film biblijny ze względu na swój język może pełnić niezastąpioną rolę w przekazie ewangelicznego orędzia na katechezie dzieci. Na zakończenie sformułowano postulaty, których adresatami są twórcy filmów, katecheci oraz wydawcy.
  • Item
    Biskup Rzymu wobec problemów doktrynalnych przełomu VI i VII w. na podstawie epistolografii Grzegorza Wielkiego
    (2023-10-20) Pawlak, Adam
    Zamysłem pracy było uchwycenie wątków teologicznych w „Registrum epistularum” Grzegorza Wielkiego w celu określenia historycznej roli, jaką odegrał ten biskup Rzymu wobec problemów doktrynalnych przełomu VI i VII w., kiedy przypadł jego pontyfikat (590-604). Listy papieża pozwoliły opisać trzy problemy doktrynalne, które wtedy trapiły Kościół. Są one tematami trzech rozdziałów pracy. Pierwszy problem to kontrowersja wokół potępienia Trzech Rozdziałów, drugi to spór o tytuł „powszechny” używany przez patriarchów Konstantynopola, a trzeci do herezja donatystyczna. W pracy opisano tło historyczne i teologiczne tych sporów, a następnie przedstawiono stanowisko i działania Grzegorza w każdej z tych spraw. Lektura „Listów” pozwala wyciągnąć kilka wniosków. Grzegorz Wielki nie unikał konfrontacji z najwyższymi władzami świeckimi i duchownymi. Był dobrze zorientowany w sprawach prawnych i politycznych. Miał szerokie spojrzenie i potrafił czynić ustępstwa w celu zapewnienia drogi do jedności kościelnej. Podejmował różnorakie działania, aby jednoczyć Kościół wokół wyznania rzymskiego. Nie rezygnował w próbach budowania jedności kościelnej, chociaż okres jego pontyfikatu był czasem bardzo trudnym pod wieloma względami. Grzegorz interesował się wszystkimi zakątkami Kościoła. The intention of this paper was to capture the theological themes in Gregory the Great’s “Registrum epistularum” in order to determine the historical role played by this Bishop of Rome when facing doctrinal problems of the turn of the sixth and seventh centuries. This is when his pontificate fell (590-604). The pope’s letters made it possible to describe three doctrinal problems that troubled the Church at the time. They are the subjects of three chapters of the thesis. The first problem is the Three Chapters controversy, the second is the dispute over the title „Ecumenical” used by the Patriarchs of Constantinople, and the third is the Donatisi heresy. The work describes the historical and theological background to these disputes and then outlines Gregory’s position and actions in each of these cases. The analysis of the “Letters” allows several conclusions to be drawn. Gregory the Great did not shy away from confrontations with the highest secular and clerical authorities. He was well versed in legal and political matters. He had a broad outlook and was able to make concessions in order to secure a path towards ecclesiastical unity. He took various measures to unite the Church around the Roman Confession. He did not give up in his attempts to build ecclesiastical unity, although the period of his pontificate was a very difficult time in many respects. Gregory was interested in all distant comers of the Catholic Church.
  • Item
    Bóg i niedokończony wszechświat. Johna Haughta teologia przyrody
    (2018-05-29) Nonyelu, Francis Nnamdi
    Dysertacja przedstawia teologię przyrody w ujęciu amarykańskiego teologa Johna Haughta. Teologia przyrody postuluje dialog między teologią i nauką, który pomaga zrozumieć w pełni relację między Bogiem, człowiekiem i wszechświatem. Dysertacja ukazuje historię dialogu między teologią i nauką oraz jego modele. Jasno przedstawia koncepcję stowrzenia i ewolucji oraz mocne argumenty przeciwko scjentyzmowi i naturalizmowi głoszonemu przez nowy ateizm. Ukazuje objawiony obraz Boskiej milości, pokory, obietnicy, nadziei i przyszłości w kontekście "niedkończonego Wszechświata", któy jest zarówno darem, jak i obietnicą od miłującego Stwórcy. Głębokie i właściwe rozumienie teologii przyrody pozwala zmniejszyć niebezpieczeństwo zarówno kosmicznego, jak i biblijnego literalizmu oraz uniknąć tzw. teologii Boga luk. Praca prezentuje nową duchowość stworzenia, która oznacza głębsze zrozumienie Boga, ludzkości i przyrody. Służy ona wypracowaniu chrześcijańskiej odpowiedzi na socjologiczny, ekologiczny i technologiczny kryzys występujący we współczesnym świecie.
  • Item
    Bóg Izraela w rozumieniu nie-Izraelitów. Studium historyczno-krytyczne wybranych tradycji deuteronomistycznej historiografii (Joz–2Krl)
    (2018-09-21) Florczyk, Łukasz
    Praca wpisuje się w nurt badań nad dziełem deuteronomistycznym (Joz–2Krl), a jej celem jest analiza literacka i egzegetyczno-teologiczna tych passusów historiografii Izraela, które prezentują wiedzę, postawę i wypowiedzi nie-Izraelitów na temat Boga JHWH oraz ich relacje do narodu wybranego. Procesem badawczym zostało objętych dwanaście tekstów biblijnych, które w przeważającej większości zostały utrzymane w formie mowy niezależnej i zazwyczaj były kierowane do Izraelitów. Tylko w trzech przypadkach adresatami mów byli nie-Izraelici (Sdz 7,13-14; 1Sm 4,7-9; 5,7-11; 6,2-9; 2Krl 8,7-8). Najczęstszym kontekstem wypowiedzi nie-Izraelitów na temat JHWH i ludu wybranego był podbój Kanaanu i walki o jego utrzymanie (Joz 2,9-13; Joz 9,9-10,24-25; Sdz 7,13-14; 1Sm 4,7-9; 1Sm 29,6; 2Sm 18,31), a także plagi, nieszczęścia i choroby (1Sm 5,7-11; 6,2-9; 2Sm 24,22-23; 2Krl 8,7-8). Badane teksty źródłowe zostały podzielone na trzy grupy relacjonujące kolejne etapy dziejów Izraela: epoka Jozuego, czas sędziów i okres monarchii. Każdy z tych passusów został poddany analizie literackiej podejmującej następujące kwestie badawcze: delimitacja tekstu, tekst hebrajski perykopy, przekład na język polski, kontekst bliższy i dalszy, proces redakcji, forma i struktura literacka. W następnych fazach naukowego procedowania dokonano gruntownego studium egzegetycznego i teologicznego wybranego do analizy materiału źródłowego. W pierwszym rozdziale przeanalizowano dwa teksty: wypowiedź nierządnicy Rachab z Jerycha (Joz 2,9-13) i mowę Gibeonitów (Joz 9,9-10.24-25). Rachab i Gibeonici okazali wsparcie bądź lojalność wobec Izraelitów i ich Boga, czym doprowadzili do zawarcia przymierza z narodem wybranym, uniknęli śmierci związanej z prawem cheremu i zyskali prawo zamieszkania wśród ludu JHWH. Na bazie ich wypowiedzi lektor księgi może dojść do wniosku, że Boga Izraela cechuje wielkość, sława, potęga i wyższość nad innymi bogami. W drugim rozdziale dysertacji dokonano analizy dwóch kolejnych tekstów: wypowiedzi Madianitów (Sdz 7,13-14) i Filistynów (Sdz 4,7-9; 5,7-11; 6,2-9), które oscylują wokół kwestii militarnej potęgi JHWH i Jego władzy nad historią narodów (sprawowanej zarówno na terenie Izraela, jak i poza jego granicami). W ich opinii JHWH - obecny w dziejach Izraela - dał się poznać jako jedyny, prawdziwy i potężny Bóg, którego nie można bezkarnie obrażać. W ramach trzeciego rozdziału przeanalizowano aż osiem tekstów biblijnych, które zostały podzielone na trzy grupy. Dwa pierwsze fragmenty dotyczyły przysięgi złożonej na JHWH (1Sm 29,6; 1Krl 17,12.24), która powoływała Boga Izraela na świadka wymawianych słów oraz potwierdzała prawdomówność wypowiedzi. Kolejne cztery passusy to wypowiedziane przez nie-Izraelitów formuły błogosławieństwa w imię JHWH lub modlitwy do Boga Izraela (2Sm 18,31; 2Sm 24,22-23; 1Krl 5,21; 10,9). Dwa ostatnie teksty, jakie zostały przeanalizowane w dysertacji, to słowa Naamana - wodza syryjskiej armii (2Krl 5,1.11-18) oraz aramejskiego króla Ben-Hadada (2Krl 8,7-8), które zostały wypowiedziane w kontekście uzdrowienia dokonanego mocą Boga Izraela lub zapowiedzi uzdrowienia z choroby. Wszystkie analizowane passusy dzieła deuteronomistycznego ujawniły bardzo pozytywny stosunek nie-Izraelitów do JHWH, a ich postawa zyskała aprobatę u redaktora kompleksu Joz–2Krl. Deuteronomista, posługując się figurami nie-Izraelitów i ich wypowiedziami na temat JHWH, postanowił wpłynąć na postawę swych rodaków. Z jednej strony - poprzez usta nie-Izraelitów - przypomniał chlubne wydarzenia z przeszłości Izraela, a z drugiej strony potępił wszelkie formy bałwochwalstwa w Izraelu i zachęcił do nawrócenia.
  • Item
    „Bona etenim summa sunt spes, fides, caritas”. Cnoty teologalne jako fundament i centrum życia chrześcijańskiego w ujęciu Grzegorza Wielkiego na podstawie jego Moraliów
    (2023-10-16) Dudziak, Dawid
    Głównym zadaniem badawczym niniejszej dysertacji jest ukazanie aretologii chrześcijańskiej w nauczaniu papieża Grzegorza Wielkiego na podstawie jego głównego dzieła "Moralia in Iob". Postanowiono zbadać, jak papież rozumiał cnoty teologalne, czyli wiarę, nadzieję i miłość. Praca składa się z pięciu rozdziałów, z których dwa pierwsze stanowią tło dla nauczania Grzegorza Wielkiego. Pierwszy obrazuje, jak rozumieli cnotę ludzie żyjący przed Grzegorzem. Najpierw ukazano nauczanie filozofów starożytnych i ich rozumienie cnoty. Następnie przedstawiono nauczanie Pisma Świętego, zarówno Starego jak i Nowego Testamentu w temacie rozumienia cnoty. Na końcu zobrazowano, jak była pojmowana przez starożytnych pisarzy chrześcijańskich żyjących przed Grzegorzem Wielkim. W drugim rozdziale została ukazana nauka papieska na temat cnoty w Moraliach. Temat został omówiony z zastosowaniem następującego schematu. Najpierw przedstawiono istotę cnoty, czyli czym ona jest, później jej cechy charakterystyczne i ostatecznie funkcje, jakie pełni w życiu chrześcijanina. Rozdziały trzeci, czwarty i piąty są poświęcone cnotom teologalnym, czyli miłości, wierze i nadziei. Poszczególne cnoty zostały omówione dokładnie według takiego samego schematu, jaki został zastosowany przy ukazaniu cnoty jako takiej, czyli jaka jest istota omawianej wartości, jakie są jej cechy charakterystyczne i funkcje oraz czym skutkuje odrzucenie jej przez chrześcijanina. Dla możliwie najpełniejszego ukazania omawianego zagadnienia, w przypadku cnoty miłości rozwinięto charakterystykę przedstawiając jej specyfikację w trzech wymiarach: w doniesieniu do Boga, do relacji międzyludzkich i w wymiarze ogólnym. Dokładnie taki sam podział został zastosowany przy omawianiu cnoty nadziei. Co więcej, w przypadku miłości i wiary ich funkcje zostały uszczegółowione na te, które są niezbędne w procesie poznawania Boga, w służbie jedności wspólnoty, w procesie własnego uświęcenia i te, które można określić jako ogólne. Badając aretologię Grzegorza Wielkiego, wykazano, jak papież rozumiał samo pojęcie cnoty, ale także jak definiował cnoty teologalne. Ponadto ukazano podział, jaki stosował Grzegorz, w rozróżnieniu na dobra najwyższe - czyli wiarę, nadzieję i miłości - a dobra względne, którymi są wszystkie pozostałe cnoty. The main research task of this dissertation is to show Christian aretology in the teaching of Pope Gregory the Great on the basis of his main cannon Moralia in lob. It was decided to examine how the Pope understood the theological virtues, namely faith, hope and charity. The work consists of five chapters, the first two of which provide background on Gregory the Great's teaching. The first illustrates how people living before Gregory understood virtue. First, the teaching of ancient philosophers and their understanding of virtue is shown. Then the teaching of Scripture, both Old and New Testaments, on the subject of understanding virtue is presented. Finally, it was illustrated how it was understood by ancient Christian writers living before Gregory the Great. The second chapter shows the papal teaching on virtue in the Moralia. The topic was discussed using the following scheme. First the essence of virtue, that is, what it is, was presented, then its characteristics and finally its functions in the life of a Christian. Chapters three, four and five are devoted to the theological virtues, namely love, faith and hope. The individual virtues are discussed exactly according to the same scheme used to show virtue as such, i.e. what is the essence of the value under discussion, what are its characteristics and functions, and what results in the Christian's rejection of it. For the fullest possible presentation of the issue at hand, in the case of the virtue of love, the characterization was developed by presenting its specification in three dimensions: in relation to God, to interpersonal relations and in general. Exactly the same division was used when discussing the virtue of hope. Moreover, in the case of love and faith, their functions were specified into those that are essential in the process of knowing God, in the service of the unity of the community, in the process of one's own sanctification, and those that can be described as general. By examining Gregory the Great's aretology, it is shown how the pope understood the very concept of virtue, but also how he defined the theological virtues. In addition, the division Gregory used in distinguishing between the highest goods - namely faith, hope and charity - and the relative goods, which are all the other virtues, is shown.
  • Item
    Caritas archidiecezji gnieźnieńskiej i poznańskiej w latach 1917-1939
    (2018-12-10) Hanas, Waldemar
    Celem dysertacji „Caritas w archidiecezji gnieźnieńskiej i poznańskiej w latach 1917-1939” jest przedstawienie historii działalności dobroczynnej Caritas archidiecezji gnieźnieńskiej i poznańskiej w latach 1917-1939 na podstawie pism specjalistycznych „Przewodnik Miłosierdzia” oraz „Ruch Charytatywny”. Praca dzieli się na sześć rozdziałów. W pierwszym rozdziale przedstawiono rozwój zorganizowanego ruchu dobroczynnego w Kościele polskim na tle dzieł miłosierdzia podejmowanych w Kościele powszechnym. W drugim rozdziale poruszono podstawy prawno-organizacyjne Caritas, opracowane na podstawie prawodawstwa państwowego w zakresie polityki społecznej, utrudniające z powodu braków legislacyjnych nie tylko rozwój organizacyjny, ale także skuteczną pomoc najbardziej potrzebującym. Przywołano także prawodawstwo kościelne. Dysertacja przedstawia także działalność Caritas archidiecezji poznańskiej i gnieźnieńskiej w oparciu o poszczególne instancje kierownicze organizacji oraz uwzględnia kształtowanie się wyspecjalizowanych organów wewnętrznych. Kolejne dwa rozdziały w szczegółowy sposób prezentują podejmowane przez Caritas dzieła miłosierdzia, ich wymiar, specyfikę oraz zwracają uwagę na różnice między pracą charytatywną prowadzoną na terenach miejskich i wiejskich w oparciu o konkretne przykłady. Omówiono też działalność szkoleniową i wydawniczą Caritas.
  • Item
    Chrystocentryzm jako droga odnowy Państwa i Kościoła w nauczaniu Kard. Augusta Hlonda
    (2018-09-25) Jasina, Paweł
    Autor przedstawił nauczanie i działalność Augusta Hlonda (1881-1948). Podjęty problem w niniejszej dysertacji posiada przede wszystkim perspektywę teologiczną. Podejmowane zagadnienia wypływające z nauczania polskiego Hierarchy zostały ukazane w świetle Bożego Objawienia jak również skonfrontowane z treścią nauczania Kościoła. W celu zrealizowania postawionego problemu badawczego zostały wykorzystane teksty źródłowe zgromadzone w monumentalnym zbiorze Acta Hlondiana. W pracy zostało ukazane miejsce i rozumienie chrystocentryzmu w dziejach teologii, a zwłaszcza na początku XX wieku, co miało istotny wpływ na treść nauczania Augusta Hlonda. Przeprowadzana analiza teologiczna tekstów źródłowych z uwzględnieniem literatury przedmiotu jak również z wypracowanym w tym względzie nauczaniem Kościoła pozwoliła wydobyć charakterystyczne rysy nauczania polskiego Hierarchy dotyczące odnowy społeczności państwowej i eklezjalnej. Wydobyto i ukazano w niniejszej pracy przejawy chrystocentrycznego myślenia i postępowania w życiu i działalności polskiego Hierarchy, które w punkcie wyjścia zmierzać miały do kształtowania pełnej – to znaczy chrześcijańskiej wizji człowieka. Ponadto podjęto próbę sprecyzowania Hlondiańskiej teologii narodu oraz zaprezentowano chrześcijańską koncepcję państwa. Na podstawie nauczania i działalności Hlonda scharakteryzowana została myśl o odnowie Kościoła.
  • Item
    Chrześcijanie w obliczu Dnia Pańskiego. Zarys parenezy eschatologicznej w Listach do Tesaloniczan (1 Tes 4,13-18; 5,1-11; 2 Tes 2,1-17)
    (2019-09-20) Martsinouski, Valery
    Praca wpisuje się w nurt badań nad eschatologią i parenezą w Listach do Tesaloniczan (1-2 Tes), a jej celem jest analiza literacka i egzegetyczno-teologiczna passusów, które prezentują połączenie eschatologii z parenezą. Procesem badawczym zostało objęte trzy perykopy 1 Tes 4,13-18; 5,1-11; 2 Tes 2,1-17, gdzie jest skondensowane nauczanie eschatologiczne Listów do Tesaloniczan. W rozdziale pierwszym podjęte badania literackie wykazały, że teksty te stanowią wyraźne pouczenie eschatologiczne wspólnoty Kościoła Tesaloniczan, integralnie wpisujące się w całość korespondencji Pawła. W rozdziale drugim została dokonana analiza egzegetyczna z naciskiem na te elementy w eschatologii, które służą specyficznym celom parenetycznym. Podkreślono zostało, że Paweł często traktuje problem praktyczny w świetle zasady lub prawdy znanej z jego wcześniejszego przepowiadania i oczekuje, że jego czytelnicy będą mogli w świetle tej znanej zasady zrozumieć jego znaczenie i wymagania, które on implikuje. Analiza teologiczna wykazała, że te dwa listy na samym progu głoszenia Ewangelii ukazują, co jest podstawą egzystencji chrześcijańskiej, czyli fakt wybrania i powołania przez Boga. Odpowiedzią na powołanie jest wiara, której wyrazem było odwrócenie się od bałwochwalstwa w każdym jego wymiarze. Egzystencję chrześcijańską określa zatem postawa nadziei, której przedmiotem jest oczekiwanie na tryumfalne przyjście Chrystusa i jego zwycięstw2o nad każdą formą bezprawia (2 Tes 2,8-10), zmartwychwstanie umarłych (1 Tes 4,13-14) i zjednoczenie z Chrystusem na zawsze (1 Tes 5,10). Praca skupia uwagę przede wszystkim na pastoralnej intencji eschatologii Pawła, którą jest obudzenie nadziei i wskazanie jej konkretnych podstaw oraz zachęcenie do aktywnej troski o zbawienie.
  • Item
    Cyfrowe narzędzia edukacyjne w dydaktyce nauczania religii. Studium katechetyczne
    (2018-09-28) Pisarek, Mateusz
    Kwestia dotycząca cyfrowych narzędzi edukacyjnych w dydaktyce nauczania religii niezbyt często podejmowana jest przez dydaktyków oraz katechetyków. Rzadko jest więc przedmiotem refleksji naukowej. Głównym problemem pracy było uzyskanie odpowiedzi na pytanie: Jakie są obecnie dostępne w Polsce cyfrowe narzędzia katechetyczne i jaka jest ich przydatność katechetyczna? Przybliżenie koncepcji oraz charakterystyka wdrażania edukacji cyfrowej w Polsce stanowią pomoc w odpowiedzi na wyżej postawione pytanie. Na problematykę pracy składały się następujące kwestie: ukazanie kształtowania się myśli Kościoła na temat mediów od stanowiska nieufnego, obojętnego poprzez krytyczną i ostrożną akceptację do coraz większego zainteresowania nowymi mediami; wskazanie, jaką nadzieję Kościół pokłada w komputerach i Internecie w kontekście nowej ewangelizacji; podkreślenie kwestii moralno-etycznych w korzystaniu z mass medió oraz zwrócenie uwagi n edukację medialną młodego pokolenia; przybliżenie w jaki sposób w Polsce realizowana jest edukacja cyfrowa, jakie są jej główne obszary i jaki jest jej cel; zwrócenie uwagi na prawa autorskie w nowych technologiach; ukazanie istotnych dla katechezy stron, portali, serwisów internetowych oraz poddanie ocenie multibooków do nauczania religii.
  • Item
  • Item
    Człowiek jako misterium według Czesława Stanisława Bartnika
    (2018-09-25) Święs, Magdalena
    Temat pracy to „Człowiek jako misterium według Czesława Stanisława Bartnika”. Rozprawa składa się z pięciu rozdziałów, które tworzą całościową refleksję nad człowiekiem. Pierwszy rozdział zatytułowany Człowiek u początku odnosi się do niepojętej do końca tajemnicy aktu stwórczego oraz genezy początków człowieka na ziemi. Tytuł drugiego rozdziału Człowiek Boży odsyła do tajemnicy biblijnego obrazu człowieka, którego treść skupiona jest wokół biblijnego powołania do życia człowieka na podstawie dwóch tekstów o stworzeniu: jahwistycznym (Rdz 2,4b-24) i kapłańskim (Rdz 1,26-28) oraz odnosi się do rzeczywistości raju, obrazu i podobieństwa człowieka do swego Stwórcy, metafizycznej jedności człowieka oraz obrazu człowieczeństwa stworzonego w mężczyźnie i kobiecie. Rozdział trzeci zatytułowany został Człowiek bezbożny. Mowa w nim o pojawieniu się grzechu. To właśnie ten największy upadek antropologiczny w dziejach i jego konsekwencje są przedmiotem zainteresowania. Rozdział czwarty zatytułowany człowiek eschatologiczny odnosi się do następujących zagadnień: misterium śmierci, paruzja, sąd ostateczny, zmartwychwstanie ciał, czyściec, niebo, piekło, koniec świata i historii oraz nadzieja zbawienia. Ostatni rozdział nosi tytuł Człowiek powołany do miłości. Prawa jednostki, rodziny i narodu stanowią jego treść.
  • Item
    Człowiek, media, Kościół w myśli i działalności ks. prof. dr. hab. Tadeusza Zasępy (1946-2016)
    (2019-09-19) Podlecki, Mateusz
    Ks. prof. dr hab. Tadeusz Zasępa – jeden z prekursorów edukacji medialnej w Polsce – we wszystkich aspektach swojej działalności naukowej (teologicznej oraz medioznawczej), pedagogicznej, duszpasterskiej i organizacyjnej, starał się ukazywać świat jako harmonijną całość, bez utraty wyjątkowości czy indywidualnego charakteru poszczególnych jego aspektów, a osobę – jej dobro oraz integralny rozwój – stawiał zawsze jako najwyższy priorytet. Człowiek, media oraz Kościół to z pozoru dalekie od siebie fenomeny, które tak naprawdę wzajemnie się przenikają, oddziałują na siebie, tworząc razem jedną, złożoną rzeczywistość. Tę zależność doskonale rozumiał twórca Katedry Współczesnych Form Przekazu Wiary KUL. Rozprawa jest próbą syntetycznego ukazania wyjątkowości myśli i działalności ks. prof. T. Zasępy, które od samego początku osadzone były w aktualnej sytuacji ludzi – zarówno w wymiarze jednostkowym, jak i społecznym. Dotykały także problematyki nadających ton kulturze mass mediów oraz posługującej ludzkości Eklezji. Znalazły się w niej takie zagadnienia, jak globalizacja, personalizm, społeczeństwo informacyjne, mediatyzacja świata, środowisko moralne człowieka, wizja dziennikarstwa, teologia mediów, wyobraźnia moralna, komunikacyjne wyzwania Kościoła, edukacja medialna, etyka i moralność w mediach, idea powszechnej komunikacji czy Internet.
  • Item
    Dialogiczny wymiar wiary w przepowiadaniu Tadeusza Kondrusiewicza, arcybiskupa diecezji mińsko-mohylewskiej. Studium homiletyczne
    (2023-06-30) Prakapiuk Yury
    Problematyka pracy dotyczy poznania wizji chrześcijańskiej wiary, rozumianej jako dialog człowieka z Bogiem, przedstawianej przez arcybiskupa Tadeusza Kondrusiewicza. Celem pracy jest ukazanie sposobu, w jaki Arcypasterz prezentuje dialogiczny wymiar chrześcijańskiej wiary w swoim przepowiadaniu. Powyższe zadania, określone w problematyce i celu pracy, zostały zrealizowane i przedstawione w trzech rozdziałach pracy. W pierwszym rozdziale została ukazana wizja Kondrusiewicza, dotycząca dynamiki zrodzenia i rozwoju wiary jako daru Boga. W drugim rozdziale przedstawiono sposób, w jaki Metropolita prezentuje wiarę rozumianą jako odpowiedź człowieka na Boże wezwanie. W trzecim rozdziale zawarte są przykłady poszczególnych świętych, którzy trwając w wierze, zdecydowali się odpowiedzieć Bogu na jego wezwanie. Praca ma charakter analityczno-syntetyczny z zastosowaniem metody porównawczej. Podstawowe materiały źródłowe pracy stanowią pasterskie przemówienia Tadeusza Kondrusiewicza wygłoszone w latach 2007-2021 oraz pasterskie przemówienia znajdujące się we własnym archiwum Metropolity. Wyniki badania udowodniły, że dialogiczny wymiar chrześcijańskiej wiary jest ważnym aspektem nauczania Tadeusza Kondrusiewicza, weryfikującym ludzką egzystencję oraz otwierającym człowieka na wartości duchowe. The subject matter of this dissertation is aimed to discover the convictions of Archbishop Tadeush Kondrusewich, concerning faith accepted as a dialogue between man and God. This dissertation aims to point out the way the Archbishop presents the dialogical dimension of Christian faith in his preaching. Guided by the goal of fully disclose the mentioned above topics of the dissertation, the author in three sections has provided an answer to the more specific questions concerning the dialogical character of faith. The first section presented Kondrusiewich's beliefs concerning the dynamics of the origin and development of faith as a gift of God. In the second section, the author presented the way in which the Metropolitan presents faith, understood as man's response to God. The third section presents examples of the lives of saints who by their faith and fulfillment of their vocation exemplary responded to God's announcement. The dissertation has analytic-synthetic nature, using comparative methodology. The key materials of the dissertation are the pastoral messages of Tadeush Kondrusiewich of the period from 2007 to 2021 and the pastoral messages from the Metropolitan personal archives. The obtained results of the analysis confirmed that the dialogical character of the Christian faith, which verifies the human existence and opens him to spiritual values, is an important aspect of Tadeush Kondrusiewich's pastoral preaching.
  • Item
    Dojrzałość uczuciowa jako warunek budowania wspólnoty małżeńskiej. Studium teologicznomoralne
    (2019-06-17) Kula, Marcin
    Tematyka pracy wiążąca dojrzałość uczuciową ze wspólnotą małżeńską. Człowiek, który osiągnął dojrzałość jest w stanie osiągnąć szczęście i trwać w tym, co jest dla niego dobre. Po przeprowadzonej analizie uczuć i emocji w pracy podjęto próbę opisania dojrzałości. Dojrzałość została przedstawiona jako etap w życiu człowieka, w którym jest on w stanie odpowiadać za swoje słowa, postawy i czyny, jednocześnie rozumiejąc potrzebę nieustannego rozwoju. Dojrzałość uczuciową autor rozpatruje w kontekście stanu optymalnego. Chodzi o rzeczywistość oczekiwaną przez wszystkich członków wspólnoty. Osobny rozdział w dysertacji poświęcono zagrożeniom dojrzałości uczuciowej. Po zrozumieniu sfery uczuć, wejściu w proces dojrzewania i dostrzeżeniu zagrożeń związanych z tym procesem zostały opisane warunki konieczne do budowania wspólnoty małżeńskiej. W ostatniej części pracy zostały zaprezentowane działania w zakresie etapów przygotowania do małżeństwa. Ciekawym wynikiem pracy jest powiązanie dojrzałości uczuciowej z ludzką codziennością. Szersze ujęcie tematu pracy prowadzi do wniosku, że dojrzałość uczuciowa jest nie tylko warunkiem budowania wspólnoty małżeńskiej, ale również podstawowym elementem gwarantującym rozwój każdego człowieka.