Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 2023, T. 120
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
Now showing 1 - 5 of 32
- ItemDon Luigi Sturzo per la libertà della scuola italiana(Wydawnictwo KUL, 2023) Dessardo, AndreaL’articolo presenta brevemente la posizione di don Luigi Sturzo (1871-1959) e del Partito popolare italiano (1919-1926) in merito alla libertà della scuola, inserendola all’interno del pensiero politico del fondatore. Per il sacerdote siciliano qualsiasi Stato, anche in regime democratico, tende per sua natura a sovrapporsi ai diritti acquisiti delle comunità tradizionali, come la famiglia e la Chiesa, sostituendone i fini con i propri. Per conservare le libertà originarie, è perciò necessario che la scuola sia libera, consentendo alle famiglie – anche a quelle economicamente svantaggiate – di scegliere per i propri figli quegli istituti e quei programmi che maggiormente rispecchiano i propri valori. Per don Sturzo, secondo il principio di sussidiarietà indicato dalla dottrina sociale della Chiesa nella Rerum novarum di Leone XIII e nella Quadragesimo anno di Pio XI, allo Stato sarebbero spettati solo compiti residuali, a sostegno delle iniziative avviate autonomamente dai privati. Don Sturzo fu tra i primi antifascisti ad abbandonare l’Italia, già nell’autunno 1924, scegliendo di vivere a Londra (nel 1940, all’ingresso in guerra dell’Italia, si stabilì invece negli Stati Uniti, prima a New York e poi in Florida), essendo ammiratore della cultura politica liberale inglese; diversamente, la maggior parte dei fuoriusciti italiani trovarono rifugio in Francia, Paese che per il sacerdote siciliano era invece irrimediabilmente compromesso dal totalitarismo giacobino. L’articolo prende in esame sia il programma scolastico del Partito popolare italiano negli anni di confronto con il regime fascista, sia gli scritti sulla scuola prodotti da don Luigi Sturzo durante e dopo l’esilio, una volta rientrato in Italia dopo la fine della guerra e la presa di potere da parte della Democrazia cristiana, il nuovo partito cattolico che si dichiarava erede del PPI. Don Sturzo, prendendo spunto dalla scuola americana, non mancò di criticare il nuovo indirizzo dei politici cattolici italiani, a suo parere troppo poco liberale ed eccessivamente statalista. Tuttavia, nonostante le differenze anche profonde di opinione, i politici cattolici italiani al governo nel secondo Novecento riconobbero tutti il proprio debito nei confronti di don Sturzo, operando in suo nome alcune importanti riforme volte a democratizzare la scuola e ad aprirla alle masse popolari. The article briefly presents the position of Don Luigi Sturzo (1871-1959) and of the Italian People Party (PPI, 1919-1926) regarding the freedom of school, inserting it within the political thought of the founder. For the Sicilian priest any State, even under a democratic regime, tends by its nature to interfere with the acquired rights of traditional communities, such as the family and the Church, replacing their goals with their own. In order to preserve the original freedoms, it is therefore necessary that the school be free, allowing families – even those who are economically disadvantaged – to choose for their children those institutes and programs that reflect their values the most. Don Sturzo claimed that according to the principle of subsidiarity indicated by the social doctrine of the Church in Leo XIII’s “Rerum novarum” and in Pius XI’s “Quadragesimo anno”, the State could be entrusted only with residual tasks and should support the initiatives launched autonomously by private individuals. Don Sturzo was among the first anti-fascists to leave Italy, already in autumn 1924, choosing to live in London (in 1940, when Italy entered the war, he settled in the United States, first in New York and then in Florida), being an admirer of English liberal political culture, while most of the Italian anti-fascists found refuge in France, a country which according to the Sicilian priest was irreparably compromised by Jacobin totalitarianism. The article examines both the school program of the Italian People Party in the years of confrontation with the fascist regime and the writings on school produced by Don Luigi Sturzo during and after his exile, once he returned to Italy after the end of the war and the seizure of power by the Christian Democrats, the new Catholic party that claimed to be the political heir of the PPI. Don Sturzo did not fail to criticize the new orientation of Italian Catholic politicians, in his opinion too little liberal and excessively statist. However, despite the even profound differences of opinion, the Italian Catholic politicians in government in the second half of the twentieth century all recognized their debt to Don Sturzo, operating in his name some important reforms aimed at democratizing the school and opening it up to the popular masses.
- ItemBiblioteka kapituły kanoników. Aspekt prawno-kanoniczny(Wydawnictwo KUL, 2023) Adamczyk, JerzyKapituły kanoników także dzisiaj przyczyniają się do zachowania oraz tworzenia kultury ogólnoludzkiej i nade wszystko chrześcijańskiej. Znaczącym czynnikiem zachowania i tworzenia wspomnianego dziedzictwa kulturowego są biblioteki kapitulne, które zostały zapoczątkowane podobnie jak księgozbiory przeważającej większości zgromadzeń religijnych. Kościół katolicki zawsze polecał swoim kapłanom naukę. Tą drogą powstawały m.in. biblioteki kapitulne. Ustawa synodu prowincjonalnego w Piotrkowie w 1589 roku, polecająca zakładać biblioteki przy katedrach, była tylko dla kapituł polskich przypomnieniem, gdyż miały one już wtedy swoje biblioteki.Przedmiotem niniejszego artykułu jest ukazanie instytucji biblioteki kanonickiej w aspekcie prawno-kanonicznym. Za cel opracowania postawiono wykazanie, że biblioteki kapitulne są niewątpliwie cenną pomocą i zapleczem intelektualnym do wykonywania przez kanoników ich zadań w zakresie kultu liturgicznego i nauczania. Konsekwentnie istnienie bibliotek kapitulnych ma swoje umocowanie kanoniczne, szczególnie w przepisach statutów kapitulnych. Tak określone zamierzenie badawcze zrealizowano poprzez gruntowną kwerendę obowiązujących przepisów prawa kanonicznego, zwłaszcza statutów kapituł kanonickich. Analiza wymienionych źródeł pozwoliła na osiągnięcie konkretnych celów naukowych. Po pierwsze, skonstruowano autorskie kanoniczne określenie biblioteki kapitulnej oraz jej cele i zadania. Po drugie, omówiono zasadnicze zagadnienie zasobu bibliotecznego. Po trzecie, rozstrzygnięto kwestię kanonicznego obowiązku posiadanie przez kapituły własnej biblioteki. Chapters of canons also today contribute to the preservation and creation of human and, above all, Christian culture. A significant factor in the preservation and creation of the aforementioned cultural heritage is the chapter libraries, which were established similarly to the book collections of the vast majority of religious congregations. The Catholic Church has always recommended embracing science to its priests. Chapter libraries, among others, were built in this very spirit. The law of the provincial synod in Piotrków in 1589, recommending the establishment of libraries at cathedrals, was only a reminder to Polish chapters, as they already had their libraries by then. The subject of this article is to present the institution of the canonical library in the Canon Law aspect. The purpose of the study was to demonstrate that chapter libraries are undoubtedly a valuable aid and intellectual resource for canons to carry out their tasks in liturgical worship and teaching. The existence of chapter libraries has its consistent canonical legitimacy, especially in the provisions of chapter statutes. Such a defined research intention was realized through a thorough search of the existing Canon Law, especially the statutes of the canonical chapters. The analysis of the listed sources made it possible to achieve specific scientific objectives. First, the author’s canonical definition of the chapter library and its goals and objectives were constructed. Second, the fundamental issue of library resources was discussed. Third, the canonical obligation for chapters to have their own library was resolved.
- ItemBiskup Wincenty Urban jako organizator powojennej działalności instytucji kulturowych Kościoła wrocławskiego(Wydawnictwo KUL, 2023) Andrejczuk, Paweł JanArchiwum Archidiecezjalne we Wrocławiu oraz pozostałe instytucje kultury tej archidiecezji mogą poszczycić się bogatym zasobem źródeł historycznych. Zbiory te były gromadzone zasadniczo od pierwszych wieków istnienia biskupstwa wrocławskiego. Bezsprzecznie jednym z najwybitniejszych dyrektorów omawianych instytucji był bp Wincenty Urban, który w latach 1946-1983 pełnił funkcję dyrektora Archiwum Archidiecezjalnego, Biblioteki Kapitulnej oraz Muzeum Archidiecezjalnego we Wrocławiu. Głównym zadaniem, którego podjął się jako kierownik tych instytucji, była ich odbudowa po zniszczeniach w czasie II wojny światowej. Ponadto do dziś obowiązujące pomoce archiwalne, biblioteczne i muzealne opracowane zostały przez bp. W. Urbana. W swoich badaniach naukowych skoncentrował się on na opracowaniu dokumentacji zgromadzonej w Archiwum Archidiecezjalnym we Wrocławiu oraz dziejom Kościoła katolickiego na Dolnym Śląsku. Jest autorem ponad 500 publikacji naukowych. Urban urodził się w 1911 roku w Grodzisku Dolnym koło Przeworska. Święcenia kapłańskie otrzymał 28 czerwca 1936 roku we Lwowie. W 1960 roku przyjął sakrę biskupią, a w latach 1974-1976 jako wikariusz kapitulny był rządcą Kościoła wrocławskiego. Zmarł 13 grudnia 1983 roku we Wrocławiu. The Archdiocesan Archives in Wrocław and other cultural institutions of the archdiocese boast a wealth of historical sources. These resources have been collected essentially since the first centuries of the Wroclaw Bishopric. One of the most outstanding directors of the institutions in question was undoubtedly Bishop Wincenty Urban, who served as director of the Archdiocesan Archives, the Chapter Library and the Archdiocesan Museum in Wrocław from 1946 to 1983. The main task he undertook as head of these institutions was to rebuild them after their destruction during World War II. The archival, library and museum aids still operating today were also developed by Bishop W. Urban. In his research, he focused on compiling the documentation gathered at the Archdiocesan Archives in Wrocław and the history of the Catholic Church in Lower Silesia. He is the author of over 500 scientific publications.Urban was born in 1911 in Grodzisk Dolny near Przeworsk. He was ordained priest on 28 June 1936 in Lviv. In 1960, he received the episcopal sacrament, and from 1974 to 1976, as chapter vicar, he was the head of the Church of Wrocław. He died on 13 December 1983 in Wrocław.
- ItemThe Most Significant Musical Source of the Premonstratensian Abbey in Jasov: An Adiastematic Fragment of an Unknown Breviary, Shelfmark KF of Inc 164(Wydawnictwo KUL, 2023) Bednáriková, JankaSlovak medieval musicology saw its remarkable revival at the beginning of the third millennium. It could draw on the fundamental research on medieval Latin sources carried out by the codicologist Július Sopko in the 1980s and on the specialized articles of the musicologists Konštantín Hudec, Richard Rybarič, Ľubomír Vajdička, and Zuzana Czagányová. Systematic in-depth research on medieval notated sources held by Slovak archives, museums, and libraries was started by the musicologist Eva Veselovská of the Institute of Musicology of the Slovak Academy of Sciences in Bratislava in collaboration with Rastislav Adamko and the author of this study, both lecturers at the Department of Music of the Faculty of Education of the Catholic University in Ružomberok. Thanks to the twenty-year-long research – tracking down, digitalizing, studying the sources, and making them accessible – a number of monographs, catalogues, scholarly studies, and specialized articles have been published on this topic. In this study, we will zoom in on a recently discovered fragment with staveless notation, deposited in the archive of the Premonstratensian Abbey in Jasov in eastern Slovakia. The original manuscript was used in a diocesan environment. The textual and neumatic analysis and comparison of the chants of the Jasov fragment and the comparative sources has revealed a high percentage of their reciprocal similarity and we may consequently presume that the original breviary from which the respective bifolio was removed originated in a South German region and was probably later imported to the territory of Slovakia. Słowacka muzykologia średniowieczna przeżyła niezwykłe odrodzenie na początku trzeciego tysiąclecia. Mogła ona czerpać z fundamentalnych badań nad średniowiecznymi źródłami łacińskimi, które przeprowadził kodykolog Július Sopko w latach 80. XX wieku oraz ze specjalistycznych artykułów muzykologów Konštantína Hudeca, Richarda Rybariča, Ľubomíra Vajdički i Zuzany Czagányovej. Systematyczne, wnikliwe badania średniowiecznych źródeł pisanych, przechowywanych w słowackich archiwach, muzeach i bibliotekach rozpoczęła muzykolog Eva Veselovská z Instytutu Muzykologii Słowackiej Akademii Nauk w Bratysławie we współpracy z Rastislavem Adamko i autorką niniejszego opracowania, wykładowcami Katedry Muzyki Wydziału Pedagogicznego Katolickiego Uniwersytetu w Rużomberku. Dzięki dwudziestoletnim badaniom – wyszukiwaniu, digitalizacji, badaniu źródeł i ich udostępnianiu – opublikowano na ten temat szereg monografii, katalogów, opracowań naukowych i artykułów specjalistycznych. W niniejszej publikacji przybliżono niedawno odkryty fragment z notacją bezkropkową, zdeponowany w archiwum opactwa Norbertanów w Jasovie we wschodniej Słowacji. Oryginalny rękopis był używany w środowisku diecezjalnym. Analiza tekstowa i neumatyczna oraz porównanie śpiewów fragmentu z Jasova i źródeł porównawczych wykazało wysoki procent ich wzajemnego podobieństwa, w związku z czym można przypuszczać, że oryginalny brewiarz, z którego usunięto odpowiednie bifolio, pochodził z regionu południowoniemieckiego i prawdopodobnie później został sprowadzony na terytorium Słowacji.
- ItemRégimen legal de los archivos públicos civiles en España(Wydawnictwo KUL, 2023) Bordas Prószyński, MiquelLos orígenes de la legislación moderna reguladora de los archivos públicos civiles en España proceden del siglo XIX, si bien algunos de los archivos históricos actuales españoles, como el Archivo de la Corona de Aragón, hunden sus raíces en la Edad Media. Por su parte, en la segunda mitad del siglo XIX la necesidad de preservar los fondos procedentes de la Inquisición, así como de los conventos y casas religiosas que sufrieron la desamortización originó la formación del Archivo Histórico Nacional. Dicha legislación se ha visto profundamente modificada a partir de 1978 para reflejar también el nuevo modelo político territorial español instituido por la vigente Constitución española, estableciéndose progresivamente un complejo sistema competencial en materia de archivos públicos en España, según que la titularidad de estos recaiga en el Estado (Sistema Estatal de Archivos) o en las Comunidades Autónomas españolas u otras administraciones públicas territoriales (Sistema de Archivos Autonómico) y que ha sido delimitado por la jurisprudencia del Tribunal Constitucional español. Desde el punto de vista del Estado español, la Ley 16/1985, de 25 de junio, del Patrimonio Histórico Español constituye el acto normativo fundamental para la regulación de los archivos de titularidad pública estatal, actualmente dependientes del Ministerio de Cultura y Deporte y, en concreto, de la Subdirección General de los Archivos Estatales. Dichos archivos están al cargo del Cuerpo Facultativo de Archiveros, Bibliotecarios y Arqueólogos. En cambio, a nivel autonómico, cada Comunidad Autónoma ha aprobado su legislación particular sobre los archivos de su titularidad o competencia. En este sentido, como botón de muestra y por su representatividad, se refieren las legislaciones de las Comunidades Autónomas de Andalucía (la actual Ley 7/2011, de 3 de noviembre, de Documentos, Archivos y Patrimonio Documental de Andalucía) y de Cataluña (la actual Ley 10/2001, de 13 de julio, de archivos y gestión de documentos). The origins of modern legislation regulating civil public archives in Spain date back to the 19th century, although some of Spain’s current historical archives, such as the Archives of the Crown of Aragon, have their roots in the Middle Ages. In the second half of the 19th century, the need to preserve collections of the Inquisition, as well as from confiscated monasteries and religious houses, gave rise to the establishment of the State Historical Archive. The aforementioned legislation has been extensively revised since 1978 to additionally reflect the new Spanish territorial political model established by the current Basic Standard, which has gradually established a complex system of competencies in the field of public archives in Spain, depending on whether they are owned by the state (State Archives System) or by Spanish autonomous communities or other territorial public administrations (Autonomous Communities Archives System), as it has been outlined in the case law of the Constitutional Court of Spain. From the point of view of the Spanish state, Law 16/1985 of 25 June on the Spanish historical heritage is the basic normative act for the regulation of the state’s public archives, currently under the Ministry of Culture and Sports, specifically, under the General Subdirectorate of State Archives. The said archives are under the authority of a special body of officials – archivists, librarians and archaeologists. On the other hand, at the level of the Autonomous Communities, each Autonomous Community has approved its own specific legislation regarding the archives they own or have jurisdiction over. In this regard, by way of example and in relation to their representativeness, the legislation of the autonomous communities of Andalusia (current Law 7/2011 of 3 November on documents, archives and documentary heritage of Andalusia) and Catalonia (current Law 10/2001 of 13 July on archives and the circulation of records) has been discussed. Początki współczesnego ustawodawstwa regulującego cywilne archiwa publiczne w Hiszpanii sięgają XIX wieku, chociaż niektóre z obecnych hiszpańskich archiwów historycznych, takie jak Archiwum Korony Aragońskiej, mają swoje korzenie w średniowieczu. Z kolei w drugiej połowie XIX wieku potrzeba zachowania zbiorów pochodzących z inkwizycji, a także z konfiskowanych klasztorów i domów zakonnych dała początek powstaniu Państwowego Archiwum Historycznego. Wspomniane ustawodawstwo zostało poddane gruntownej zmianie od 1978 roku, aby odzwierciedlić również nowy hiszpański terytorialny model polityczny ustanowiony przez obecną Normę Zasadniczą, co ustanowiło stopniowo złożony system kompetencyjny w dziedzinie archiwów publicznych w Hiszpanii, w zależności od tego, czy ich właścicielem jest państwo (System Archiwów Państwowych) lub hiszpańskie wspólnoty autonomiczne bądź inne terytorialne organy administracji publicznej (System Archiwów Wspólnot Autonomicznych), według doprecyzowania w orzecznictwie hiszpańskiego Trybunału Konstytucyjnego. Z punktu widzenia państwa hiszpańskiego ustawa 16/1985 z dnia 25 czerwca o hiszpańskim dziedzictwie historycznym stanowi podstawowy akt normatywny dla regulacji państwowych archiwów publicznych, obecnie podlegających Ministerstwu Kultury i Sportu, a zwłaszcza Subdyrekcji Generalnej Archiwów Państwowych. Wspomniane archiwa podlegają specjalnemu ciału urzędników – archiwistów, bibliotekarzy i archeologów. Z drugiej strony, na poziomie wspólnot autonomicznych, każda wspólnota autonomiczna zatwierdziła swoje szczegółowe ustawodawstwo dotyczące archiwów, które są ich własnością lub podlegają ich kompetencjom. W tym względzie i w związku z ich reprezentatywnością, omówiono ustawodawstwa wspólnot autonomicznych Andaluzji (aktualna ustawa 7/2011 z dnia 3 listopada o dokumentach, archiwach i dziedzictwie dokumentacyjnym Andaluzji) oraz Katalonii (aktualna ustawa 10/2001 z dnia 13 lipca o archiwach i obrocie dokumentacją).