Książki/rozdziały (WNH)
Permanent URI for this collection
Browse
Browsing Książki/rozdziały (WNH) by browse.metadata.type "info:eu-repo/semantics/book"
Now showing 1 - 20 of 28
Results Per Page
Sort Options
- ItemA struggle for survival : the continuity of catholic religious literature in Holland : the example of Delft (1450-1650)(Wydawnictwo KUL, 2012) Polkowski, MarcinOver a period of two hundred years, between c. 1450 and c. 1650, the Catholic religious literature of Delft in the Netherlands underwent consecutive stages of growth, crisis and (to a certain extent) rebirth. All this occurred in the face of relentless social, political and cultural change, and amidst alternating periods of stability and turmoil. Yet despite a number of setbacks, Delft's Catholic religious literature displayed a surprising continuity, not only surviving, but even attaining a small 'Golden Age' of its own in the first decades of the 17th century. This study documents that 'struggle for survival' by presenting a broad synthesis of the production and reception of Catholic religious literature in Delft within a range of literary-historical and cultural contexts. Monografia "A Struggle for Survival. The Continuity of Catholic Religious Literature in Holland: The Example of Delft (1450-1650)" stanowi w swym zamierzeniu szeroko pojętą syntezę dziejów dawnej wernakularnej literatury religijnej wywodzącej się z niderlandzkiego miasta Delft. Na tę syntezę składa się całościowy obraz twórczości literackiej środowisk religijnych o charakterze rzymsko-katolickim. Analiza filologiczna (tekstualna) dzieł literackich została zintegrowana z badaniem zjawisk z obszaru społecznego funkcjonowania dawnej literatury niderlandzkiej, a zwłaszcza paradygmatów produkcji oraz recepcji literackiej. Monografia "A Struggle for Survival…" w swych założeniach wychodzi naprzeciw najnowszym trendom w niderlandzkim literaturoznawstwie historycznym, gdzie od pewnego czasu uwaga badaczy zwrócona jest w stronę społeczności lokalnych, instytucji literackich i organizacji bądź powiązań interpersonalnych, za sprawą których odbywał się transfer informacji pomiędzy poszczególnymi ośrodkami skupiającymi twórców i odbiorców literatury. W monografii wybrano perspektywę diachroniczną, służącą pokazaniu zjawisk literackich zachodzących na obszarze katolickiej literatury religijnej w Delft w okresie dwustu lat. Tak wyznaczona perspektywa czasowa posłużyła do ukazania dziejów literatury lokalnej w poszczególnych fazach jej istnienia: od etapu dynamicznego rozwoju ilościowego i jakościowego w okresie przejściowym pomiędzy literaturą rękopiśmienną a literaturą drukowaną (do ok. 1520 r.), poprzez etap kryzysu towarzyszący wydarzeniom polityczno-religijnym Reformacji i Powstania w Niderlandach (od ok. 1520 r. do ok. 1600 r.), aż po powolną odbudowę, już w nowym uwarunkowanym społeczno-politycznie modelu relacji pomiędzy twórcami a odbiorcami katolickiej literatury religijnej (do roku 1650).
- ItemChercheurs en devenir(Instytut Filologii Romańskiej KUL, Wydawnictwo Werset, 2018) Duda, Marlena; Murat-Bednarz, Aleksandra; Peurou, Elodie; Raynaud, Kévin; Paprocka-Piotrowska, Urszula; Sowa, MagdalenaCe numéro 8 de la Série 12/15 regroupe surtout les travaux de jeunes chercheurs : doctorants et jeunes docteurs. Même si venus des horizons et des approches théoriques différentes, les textes réunis se laissent voire comme trois grands ensembles : 1) appropriation de la première langue (langue maternelle) : Aleksandra Murat-Bednarz propose une analyse détaillée du développement du répertoire lexical chez un enfant polonais âgé de 3 à 4 ans. Urszula Paprocka-Piotrowska met en lumière les procédures reformulatoires qui permettent de baliser certains paliers des acquisitions précoces et/ou tardives en polonais L1 chez des enfants de 6, 8 et 10 ans. Elodie Peurou, à travers l’analyse des données langagières recueillis auprès des locuteurs lusophones séjournant en France depuis de nombreuses années, Peurou réfléchie sur la réduction progressive de la compétence communicationnelle en langue première (le portugais) au profit de la langue du pays d’accueil (le français). La contribution d’Anna Izdebska, traite pour sa part une langue maternelle (le français) dans sa version propre à un espace et socioculturel spécifique : la Suisse romande. 2) Le deuxième groupe de textes traite l’acquisition des langues étrangères. Kévin Raynaud et Marlena Duda s’orientent vers l’étude de la langue orale. Monika Łakuta met en revue un cours d’espagnol langue étrangère (dès le niveau « zéro ») préparant les élèves aux épreuves du baccalauréat international. Hamza El-Fagoun suggère quelques pistes pour renforcer la motivation des élèves adultes en apprentissage intensif et avançais du français langue étrangère. 3) Le troisième ensemble se consacre entièrement à l’étude des aspects interculturels de l’enseignement/apprentissage. Leticia Lopez Martinez propose une approche de la culture espagnole via séries télévisés. Piotr Wasilewski souligne l’importance de la composante interculturelle dans l’enseignement des langues étrangères en général. Aleksandra Krauze-Kołodziej souligne l’importance de la connaissance des bases culturelles communes dans la construction de l’identité européenne de jeunes locuteurs polonophones de l’italien L2. El Mehdi Soltani décrit le rôle de la motivation interculturelle dans l’appropriation du FLE au niveau avancé. Marlena Duda (seconde contribution) sensibilise le public à l’importance des gestes para-verbaux qui diffèrent d’une culture à l’autre et peuvent provoquer de graves malentendus communicationnels. Miriama Rahmani, dans son étude d’un texte littéraire, montre comment les éléments de langue et de cultures s’unissent dans un texte long, issu d’un contexte social, historique et économique donné.
- ItemDziedzictwo językowe przeszłości - w stulecie odzyskania niepodległości(Towarzystwo Naukowe KUL, 2019) Klimek-Grądzka, Jolanta; Nowak, Małgorzata
- ItemFilozofia muzyki. Doświadczenie, poznanie, znaczenie(Wydawnictwo UNUM, 2022) Gamrat, Małgorzata; Szyszkowska, Małgorzata A.To, czym jest fenomenologia muzyki oraz w jaki sposób rozpoznajemy fenomenologiczną dziedzinę studiów nad muzyką, stanowi pytanie leżące u podstaw prezentowanego tekstu. Odpowiedź na nie, zakłada autor, leży w eksplorowaniu różnych sposobów opisu, analizy oraz rozważania muzyki, charakteryzujących się ciągłością, oparte na doświadczaniu oraz osobistym oglądzie. Elementy te, jak sugeruje autor, mówią nam najwięcej na temat fenomenologicznych sposobów badania muzyki. Autor podąża badawczymi ścieżkami wyznaczonymi w pismach przez autorów takich jak Roman Ingarden, Maurice Merleau-Ponty, Jean-François Lyotard, Arnold Berleant, rozważając te różne, ale równie inspirujące sposoby rozumienia muzyki.
- ItemFormation des noms et des termes composés français et polonais : de la cognition à la traduction(Towarzystwo Naukowe KUL, 2013) Śliwa, DorotaProblematyka złożeń (composita) jako procesu słowotwórczego jest stale aktualna i wymagająca coraz to nowych opracowań w dobie stosowania narzędzi informatycznych do analizy korpusów tekstów języka naturalnego oraz tłumaczeń tekstów specjalistycznych. Celem niniejszego opracowania jest próba ukazania całości problemów związanych z procesem tworzenia złożeń. W rozdziale I ("Problèmes et approches de la composition en linguistique françaiset et polonaise") przedstawiony jest krótki rys historyczny teoretycznych podstaw badań wyrazów złożonych w językoznawstwie francuskim i polskim. Zostały one wyodrębnione jako jednostki językowe już w drugiej połowie XIX wieku w nurcie badań francuskiej gramatyki historycznej i komparatystycznej, a na gruncie polskim - z początkiem XX wieku. W kontekście różnych nurtów teoretycznych pojawiła się zróżnicowana terminologia złożeń, która została przedstawiona w dwóch językach. Relacje semantyczne między elementami wyrazu złożonego, a także metafora i metonimia w złożeniach endocentrycznych i egzocentrycznych były brane pod uwagę od samego początku. Autorka wprowadza kryterium referencyjne jako podstawowe i określające tożsamość nazwy złożonej, która desygnuje w sposób stały strukturę ontologiczną nazywanego obiektu rzeczywistości i jego relacji. W rozdziale II ("Approche dénominative de la composition nominale") omówiona jest koncepcja ujęcia nazwotwórczego łącząca wymiar aktywności poznawczej człowieka (określonej w nurcie metafizyki realistycznej zapoczątkowanej przez Arystotelesa) z poziomem analizy struktur językowych (przeprowadzonej według metodologii dystrybucyjno-transformacyjnej Z. Harrisa). Rozdział III ("Les composés endocentriques français et polonais") zawiera opis złożeń endocentrycznych francuskich i polskich. W pierwszej części zestawione są formy tych nazw złożonych w powiązaniu z relacjami konceptualnymi. W drugiej części rozdziału zestawienie paralelnych złożeń co do formy i relacji konceptualnych weryfikowane jest w tłumaczeniach. Ilustrowane są one m.in. na francuskiej i polskiej taksonomii "paradisiers" / "ptaków rajskich", w której zauważa się duże zróżnicowanie w percypowaniu cech i doborze różnych leksemów, które uwarunkowane są kulturowo. Potwierdzają one fakt, że tłumaczy się nie formy, lecz nazwy złożone na postrzeganiu i konceptualizacji obiektów rzeczywistości, jak też to, że forma wyrazu złożonego jest wtórna w odniesieniu do predykacji opartej na danej relacji. W złożeniach endocentrycznych forma wyrazu często nie jest skostniała i ulega modyfikacjom. Złożenia egzocentryczne analizowane w rozdziale IV ("Les composés exocentriques français et polonais") tworzone są na tych samych relacjach, co złożenia endocentryczne. Przecięcie struktury składniowej podyktowane jest czynnikami pragmatycznymi wyeksponowania danego komponentu konceptualnego. W pierwszej części omówione są formy złożeń egzocentrycznych w korelacji do predykacji. W drugiej części rozdziału ukazane są te złożenia egzocentryczne, które oparte są na predykacjach wzbogaconych o dodatkowe wartości modalne wyrażające emocjonalny stosunek mówiącego do postrzeganego obiektu. W złożeniach egzocentrycznych forma wyrazu jest zawsze skostniała. Formy złożeń endo- i egzocentrycznych powiązane z predykacjami o poszczególnych relacjach logicznych i przestrzenno-czasowych postrzeganych obiektów rzeczywistości ulegają różnym modyfikacjom, które omówione są w rozdziale V ("Les composés endocentriques et exocentriques à forme modifiée"): zapożyczenia, ucięcie leksemu oraz redukcje formy złożeń syntagmatycznych w dyskursie. Monografia wskazuje na wyraźne tendencje w tworzeniu form wyrazów charakterystycznych i dla złożeń endocentrycznych i dla egzocentrycznych w obu językach. Opis ten wykracza poza analizę kontrastywną, ponieważ nazwy złożone są jednostkami dyskursu. Mówiący używają tych syntetycznych struktur w celu wyrażenia bogatej rzeczywistości w jej dynamice, a ich przetłumaczenie jest nieraz wyzwaniem dla tłumacza.
- ItemImages for a Lover's Eye. Sonnets from Pieter Corneliszoon Hooft's Emblemata Amatoria and their European Poetic Lineage(Wydawnictwo KUL, 2009) Polkowski, MarcinThe subject of this study is the relationship of the lyric oeuvre of Pieter Corneliszoon Hooft (1581-1647), exemplified by the sonnets from his first published volume Emblemata Amatoria (1611), to the traditions of European renaissance lyric poetry, especially Petrarchism and mannerism, in particular on the level of literary topoi and the attitude to the sonnet form. Hooft’s sonnets achieve their poetic and pragmatic aim primarily by listening to the voices of representatives of authoritative poetic traditions, and reshaping them in a unique, subtle way. Taking Hooft’s volume into our hands, not only do we see that the maker of the emblems had ‘a skilled hand’ (‘gheleerder handt’) – we are also led to recognize that the one who wrote the poems consulted the most learned sources. Tematem monografii są związki pomiędzy twórczością liryczną Pietera Corneliszoona Hoofta (1584-1647), na przykładzie cyklu sonetów z jego najwcześniejszego zbioru Emblemata Amatoria (1611), a tradycją europejskiej liryki renesansowej, w szczególności petrarkizmu i manieryzmu w zakresie topiki miłosnej i zastosowania sonetu jako formy literackiej. Stworzone przez Hoofta dzieło pośredniczy między literaturami europejskimi, łącząc głosy autorytatywnych tradycji poetyckich, ale też w subtelny sposób je przekształcając. O Emblemata amatoria można zatem śmiało powiedzieć, że nie tylko ten, kto stworzył obrazy, miał „wprawną dłoń” („gheleerder handt”), albowiem również autor poezji zawartej w tym zbiorze korzystał z najlepszych wzorców.
- ItemItaliano della medicina. Teoria e pratica(Wydawnictwo KUL, 2019) Maniowska, KatarzynaItaliano della medicina. Teoria e pratica: publikacja przeznaczona jest dla osób uczących się języka włoskiego jako drugiego języka: studentów wydziałów filologicznych, kandydatów fakultetów medycznych we Włoszech, zagranicznych pracowników medycznych pracujących w służbie zdrowia we Włoszech, a także przyszłych tłumaczy ustnych i pisemnych, którzy rozważają specjalizację w sektorze medycznym. Pierwsza część publikacji poświęcona jest niektórym aspektom włoskiego języka medycznego, analizuje w szczególności kluczowe jego cechy oraz wybrane trudności związane ze zrozumieniem takich tekstów. Druga część proponuje analizę języka medycznego z praktycznego punktu widzenia. Podzielony na dziesięć podjednostek oferuje naukę słownictwa i struktur morfo-syntaktycznych poprzez analizę specjalistycznych tekstów o stopniowym poziomie trudności.
- ItemMéthodologie dans les recherches en aquisition des langues(Katedra Akwizycji i Dydaktyki Języków WNH KUL, Wydawnictwo Werset, 2019) Paprocka-Piotrowska, Urszula« La méthodologie » des recherches en acquisition, annoncée dans le titre de ce recueil, doit se lire plutôt comme « les méthodologies » où le pluriel avertit de la présence de plusieurs démarches possibles à suivre pour comprendre comment se met en oeuvre le système d’une langue nouvellement acquise. Une partie des textes réunis dans ce volume 9 de la série 12/15 trouve son origine dans les contributions présentées lors du colloque international des jeunes chercheurs organisé par la Chaire d’Acquisition et de Didactique des Langues (CADiL) de l’Université Catholique de Lublin Jean Paul II, à Lublin, en 2019. Emilie Riguel, Elodie Peurou, Kévin Raynaud, Aneta Filipiuk-Kusz, Meriama Rahmani et Aleksandra Murat-Bednarz ont ainsi présenté les travaux réalisés dans le cadre de préparation de leurs thèses, Aleksandra Dyderska et Ewelina Gąbka – de leurs mémoires de fin d’étude (master 2). Mettant en relief les questions méthodologiques auxquelles ils ont tous fait face, ensemble, ces jeunes chercheurs ont réussi à balayer un champ d’investigations certainement très large, allant de l’acquisition d’une L3 par un enfant de 6 ans à l’attrition de la L1 par des adultes immigrés, de l’acquisition des structures figées en anglais L2 à la capacité d’interagir en classe de FLE, du sémantisme des titres de presse à l’interprétation d’un texte littéraire. Les articles de Małgorzata Piotrowska-Skrzypek, Katarzyna Karpińska-Szaj et Bernadeta Wojciechowska, Anna Kucharska, Christine Martinez sont des textes de chercheuses chevronnées. Ces contributions servent, au fond, d’études matricielles où la méthodologie mise en oeuvre et présentée fait partie intégrale de l’originalité des études menées.
- ItemMiędzy mową a śpiewem. Słowo, muzyka i obrzęd w kontekście przemian(TN KUL, 2019) Rokosz, Tomasz
- ItemMiędzy profesją i pasją. Życie i twórczość Bohdana Kelles-Krauzego, zapomnianego lubelskiego architekta i malarza(Towarzystwo Naukowe KUL; Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2010) Błotnicka-Mazur, ElżbietaKsiążka przedstawia monografię Bohdana Kelles-Krauzego (1885-1945), architekta powiatu lubelskiego i malarza, czynnego w Lublinie w okresie międzywojennym. Na podstawie zachowanych materiałów archiwalnych, w zbiorach państwowych i prywatnych, autorka rekonstruuje życie i twórczość zapomnianego przez badaczy animatora środowiska kulturalnego w międzywojennym Lublinie, autora kilkuset prac malarskich i rysunkowych, a przede wszystkim kilkudziesięciu projektów budowli użyteczności publicznej i domów prywatnych (w większości zrealizowanych).
- ItemMinistri eccleasiae. Służba kościelna i witrycy w diecezji włocławskiej w XVIII wieku(Towarzystwo Naukowe KUL, 2011) Nowicki, TomaszW osiemnastowiecznych parafiach diecezji włocławskiej działalność świeckich miała różnorodny charakter. Jedni wspomagali rządcę parafii w zarządzie majątkiem przeznaczonym na utrzymanie świątyni. Wywodzili się spośród parafian pełniąc obowiązki witryków zwanych też często prowizorami. Inni służyli wspólnocie parafialnej poprzez upiększanie nabożeństw i obrzędów liturgicznych, nauczali dzieci uczęszczające do przykościelnej szkoły, dbali o przygotowanie świątyni do liturgii lub też bili w kościelne dzwony. W zależności od pełnionych zadań zwano ich organistami, kantorami, nauczycielami, zakrystianami, czy dzwonnikami. Pomocniczą rolę spełniali też napędzający organy kalikanci , kopiący groby grabarze, służący do mszy ministranci czy nawet nadzorowane przez plebanów położne odbierające porody. Nazewnictwo stosowane na określenie ministrów kościelnych było urozmaicone i często niejednoznaczne. Tak witrycy, jak i słudzy kościelni nie występowali we wszystkich parafiach. Znacznie częściej odnotowywano ich w parafiach pomorskich. Przez cały badany okres rosła liczba prowizorów, zwłaszcza na Kujawach. Natomiast wśród sług coraz rzadziej występowali kantorzy i nauczyciele wypierani przez organistów, którzy podejmowali zadania śpiewacze i edukacyjne. Często łączono też funkcje zakrystianina i dzwonnika. Nierzadko, szczególnie w uboższych wiejskich parafiach, większość obowiązków wykonywał jeden minister kościelny. Ministrowie parafialni wywodzili się ze wszystkich stanów społecznych, ale tylko wyjątkowo pochodzili ze stanu szlacheckiego. W przypadku witryków regułą było, że w parafiach wiejskich byli to chłopi, a w miejskich mieszczanie, zwykle jednak wywodzący się z wiejskiej lub miejskiej elity i z pewnym doświadczeniem życiowym. Wśród sług kościelnych zapewne dość liczną grupę stanowili tacy, których ojcowie również pełnili w kościołach funkcje służebne. Wymagania i potrzebne kwalifikacje uzależnione były od charakteru posługi, podobnie zróżnicowane były obowiązki. Z pewnością niemałe znaczenie przywiązywano do postawy religijnej i moralnej, do której jednak wizytatorzy biskupi nie mieli większych zastrzeżeń. Zapewne liczyła się również podstawowa wiedza w zakresie pisania i czytania. Powinności organistów, kantorów i nauczycieli wymagały bardziej zaawansowanych umiejętności. Z kolei wśród kalikantów, grabarzy, a nawet zakrystianów, mogli być ludzie bez jakiegokolwiek wykształcenia. W momencie przeprowadzania kontroli przeciętny wiek sługi kościelnego wynosił 43-44 lata. Prawdopodobnie witrycy liczyli statystycznie więcej lat, skoro statuty diecezjalne zalecały wybór osób doświadczonych i starszych, jednak brak większej liczby informacji uniemożliwił zweryfikowanie tej tezy. Z kolei staż pracy wśród prowizorów wynosił przeciętnie 3 lata, a wśród sług kościelnych ponad 10 lat. Rotacja była częstsza w parafiach miejskich, gdyż zapewne rzadziej zatrudniano tam osoby młode i mniej doświadczone. Dłużej pozostawali na swych stanowiskach ministrowie z parafii zlokalizowanych w archidiakonacie pomorskim, potem zaś w włocławskim i kruszwickim. Większość sług kościelnych, szczególnie tych wykonujących zawody organisty, nauczyciela lub kantora, posiadała wolność osobistą i mogła zmieniać miejsce pracy. Jednak na podstawie dostępnych materiałów trudno ocenić skalę tego zjawiska. Witrycy za swoje posługi nie otrzymywali wynagrodzenia materialnego. Co najwyżej zyskiwali uznanie i szacunek Kościoła oraz wiernych, którzy wynagradzali ich duchowo poprzez modlitwy w ich intencji. Mieli prawo do miejsca w kościele zaraz po kolatorze oraz prawo do darmowego pogrzebu. Z kolei słudzy kościelni wykonywali zawód za który otrzymywali zapłatę. Zatrudniał ich zwykle pleban wspomagany przez witryków. Na ich wynagrodzenie mogły składać się dochody z wielu źródeł. Charakterystyczne jest to zwłaszcza dla archidiakonatu pomorskiego, w którym szczególnie urozmaicone były dochody organistów. Pobierali oni pensję od plebana lub witryków, mieli zapewnione dochody w ziarnie i pieniądzu od mieszkańców, czerpali zyski z akcydensów chrzcielnych, ślubnych lub pogrzebowych oraz otrzymywali dodatkowe wynagrodzenie od bractw religijnych, z fundacji i zapisów testamentowych. Niektórym sługom parafialnym przysługiwały pewne prawa rzeczowe, jak np. darmowy obiad przy plebańskim stole, wolny wyrąb drzew lub połów ryb, zwolnienie z wszelkich publicznych podatków. Większości przysługiwało od parafii mieszkanie lub dom, części zaś ogród, łąka lub nawet pole uprawne. Wysokość i różnorodność dochodów była zależna przede wszystkim od pełnionej funkcji. Lepiej płacono organistom lub nauczycielom, gorzej innym sługom kościelnym. Wiele jednak zależało od konkretnej parafii i uposażenia przeznaczonego na sługi kościelne.
- ItemNieznany kodeks liturgiczno-muzyczny z Muzeum Archidiecezji Łódzkiej. Wstępny opis źródła i edycja melodii(Wydawnictwo KUL, 2021) Wiśniewski, PiotrMonografia prezentuje nieznany dotąd rękopiśmienny kodeks liturgiczno-muzyczny z Muzeum Archidiecezji Łódzkiej, oznaczony jako psałterz proweniencji zakonnej. Wstępne rozpoznanie źródłoznawcze potwierdza, że jest to psałterz przeznaczony dla oliwetanów, odłamu kongregacji benedyktyńskiej. Autor dokonał wstępnego opisu kodeksu, transkrypcji wszystkich zawartych w nim melodii chorałowych, które następnie opatrzył komentarzem naukowym. Pobieżny wgląd w kodeks łódzki pozwala zaryzykować tezę, iż jest on potwierdzeniem dość powszechnej średniowiecznej praktyki wzajemnego oddziaływania oficjum katedralnego i monastycznego, zachowując zasadniczo tożsamość monastyczną. Opracowanie stanowi punkt wyjścia do dalszych studiów na drodze do pełnego rozpoznania zawartej w psałterzu tradycji chorałowej i określenia miejsca tego zabytku w dziejach monodii łacińskiej oraz ukazania wkładu oliwetanów w rozwój kultury muzycznej Europy.
- ItemObraz Jahwe jako władcy choroby(Wydawnictwo KUL, 2004) Münnich, MaciejNa wstępie należy stwierdzić, że na 325 biblijnych wzmianek o chorobach zdecydowana większość (262) jednoznacznie wskazuje na religijne postrzeganie przyczyn choroby w starożytnym Izraelu. Jedynie 17 razy dostrzeżono naturalne przyczyny schorzeń. Pozostałe przypadki nie wskazują jasno na żadną z powyższych możliwości. Nie ulega zatem wątpliwości, że to historia religii jest podstawowym narzędziem do badania biblijnych opisów chorób. Choroba w Biblii Hebrajskiej jest zdecydowanie częściej zsyłana, aniżeli leczona (stosunek niemal 3,6:1). Praktycznie we wszystkich przypadkach ostatecznym władcą choroby był Jahwe, choć niekiedy posługiwał się przy tym ludźmi (prorokami, królami), bądź istotami nadludzkimi (aniołowie, Szatan). Tylko w jednym miejscu Biblia zachowała niejahwistyczny obraz, w którym władcą choroby zdaje się być Baal-Zebul. W interesującym nas aspekcie wierzeń można zauważyć trzy podstawowe obrazy Jahwe. Pierwszy z nich to Jahwe – Wojownik. Zsyłając chorobę najczęściej posługuje się łukiem i strzałami. Jest w tym bardzo podobny do syro-kananejskiego boga Reszefa. Czasami podlegają mu także demoniczni wojownicy atakujący chorego. Wiąże się z tym drugi obraz: Jahwe – Władca istot nadludzkich. Są to niekiedy na poły uosobione pułapki, sidła, wnyki, częściej jednak personifikowane strachy, lęki czy przerażenie powodujące choroby. Zresztą sam Jahwe nosi tytuł Króla Lęków. Inne postacie to Pierworodny Śmierci i Gryzący. Wszystkie one występują w tekstach mających w tle Szeol – hebrajski świat umarłych. Wynika to zapewne z podobieństwa Jahwe do Nergala – mezopotamskiego bóstwa władającego światem podziemnym i wszelkimi chorobami. Ma on na swe usługi całą rzeszę różnorakich demonów. Wreszcie trzeci obraz to wyobrażenie „ręki Jahwe”, której dotknięcie powoduje chorobę, ewentualnie z rzadka uzdrowienie. I w tym przypadku znaleźć można bliskowschodnie paralele, ponieważ wyrażenie „ręka bóstwa X” było bardzo często używane jako określenie choroby. Obok Jahwe w Biblii Hebrajskiej pojawia się także kilka innych nadludzkich postaci w jakiś sposób związanych z chorobą. Na pierwszym miejscu należy wymienić Reszefa, który utracił swą samodzielność i stał się podporządkowanym Jahwe członkiem jego orszaku. Obok niego pojawia się także Azazel, zapewne pierwotnie demon pustyni przynoszący choroby. Także i inne rodzaje demonów takie jak Lilit, Szedim i Kosmacze, w Biblii pojawiające się już bardzo rzadko ze względu na monoteizację religii Izraela, miały związek z chorobą. Wreszcie na polecenie Jahwe choroby zsyłają, bądź wyjątkowo leczą, także anioły (w tym Niszczyciel) i Szatan. Wśród przyczyn zsyłania chorób przez Jahwe na pierwsze miejsce wysuwają się: niewierność prawu i przymierzu, nieposłuszeństwo wobec Jahwe i jego posłańców oraz wykroczenia w dziedzinie kultu, w sferze społecznej i seksualnej. Z kolei najczęstszymi przyczynami uzdrowienia przez Jahwe są: modlitwa, nawrócenie, wierność prawom oraz odpowiednie rytuały. Powyższe wnioski dają następujący obraz przemian w religii starożytnego Izraela w sferze zdrowia i choroby: Jahwe pierwotnie nie miał specyficznych cech Władcy Choroby. Jednak prosta forma religijności, jaką reprezentowali przodkowie Hebrajczyków osiedlający się w Kanaanie, w starciu z lokalnymi wierzeniami traciła na znaczeniu. Przejmowanie atrakcyjnych, kananejskich form kultu groziło utratą wyjątkowej pozycji Jahwe. Kręgi związane z jahwizmem (kapłani świątyni w Jerozolimie, środowiska prorockie) starały się więc przypisać Jahwe najpopularniejsze cechy innych bóstw. Stąd Jahwe zsyłając choroby posługuje się łukiem jak Reszef i ma na swych usługach demoniczne istoty jak Nergal. Zarazem inne bóstwa zostają podporządkowane Bogu Izraela, czego najlepszym przykładem jest znowu Reszef i między innymi Azazel. Gdy kult Jahwe umacnia się i stara się wyprzeć konkurencyjne wierzenia (monolatria), zaczyna się pojawiać koncepcja monoteizmu, a więc całkowitej negacji nie tylko kultu innych bogów, ale także ich istnienia. Stąd też wzmianki o starych demonach pochodzenia mezopotamskiego i zachodniosemickiego są w Biblii Hebrajskiej stosunkowo rzadkie, ponieważ kolejne pokolenia redaktorów biblijnych eliminowały wzmianki niepasujące do monoteistycznego obrazu. Cały powyższy proces doskonale ukazuje, na przykładzie wierzeń związanych ze zdrowiem i chorobą, z jednej stronę wspólnotę mentalną Hebrajczyków i ich sąsiadów, z drugiej zaś wyjątkowość izraelskiego monoteizmu.
- ItemOd folkloru do folku. Metamorfozy pieśni tradycyjnych we współczesnej kulturze(Wydawnictwo Akademii Podlaskiej, 2009) Rokosz, TomaszOd folkloru do folku. Metamorfozy pieśni tradycyjnych we współczesnej kulturze, to pierwsza w Polsce monografia prezentująca i analizująca szczegółowo współczesne próby rekonstrukcji folkloru oraz zjawisko folku. Monografia miała na celu wykazanie prawidłowości w procesie włączania, przyswajania i przetwarzania pieśni ludowych we współczesnym wtórnym obiegu kulturowym – począwszy od lat osiemdziesiątych, do roku 2003. W rozprawie zaprezentowano szczegółowo zwłaszcza następujące sposoby przetwarzania tradycyjnych pieśni: selekcja gatunków, skróty, kontaminacje tekstów, modyfikacje językowe, eliminacje cech gwarowych, wtórna dialektyzacja, modyfikacje parametrów muzycznych, zmiany w zakresie techniki śpiewu, kontrafaktura, zmiana funkcji obrzędowych na ludyczne i integrujące. Wyróżniono pięć podstawowych nurtów wtórnego obiegu folkloru reprezentowanych przez: wiejskie zespoły śpiewacze, zespoły pieśni i tańca, zespoły folkowe, grupy rekonstruujące folklor, teatry eksperymentalne. Badania terenowe i kwerendy prowadzone w latach 2001–2003, objęły m.in.: wywiady, imrezy, koncerty rejestrowane na terenie całej Polski, kolekcję fonogramów wydanych w latach 1990–2003, materiały archiwalne i druki ulotne. O wtórności współczesnego obiegu folkloru świadczy zwłaszcza oderwanie tekstów od pierwotnych nosicieli tradycji i środowiska, w którym od wieków funkcjonowały. Wtórność wiąże się także z utraceniem pierwotnych odbiorców utworów, zmianie stosunku nadawcy i odbiorcy, a także pierwotnych sytuacji nadawczych i, co równie ważne, pierwotnych funkcji tekstów i muzyki. Włączane do współczesnego obiegu teksty folkloru są przystosowywane przez nowych wykonawców do nowych sytuacji komunikacyjnych. Przyswajanie pieśni ludowych we współczesnej, miejskiej kulturze, wiąże się przeważnie z wprowadzaniem ich na estradę – w miejsce pierwotnie dla nich obce, rzadziej z rekonstruowaniem całych pozaestradowych sytuacji, w których pieśni mogą zostać użyte. Wtórny obieg, w którym funkcjonują dziś pieśni ludowe, wykracza poza tradycyjne środowisko nosicieli folkloru. Zupełnie nową przestrzenią dla wykorzystania pieśni ludowych jest także przestrzeń medialna. Opisywane zjawisko „powrotu do korzeni” (a jednym z jego przejawów jest zainteresowanie pieśniami ludowymi), można postrzegać szeroko, w kilku wymiarach: społecznym, kulturowym i językowym. W rozprawie pieśń ludowa definiowana jest jako główny gatunek poetycki folkloru, w którym słowo związane jest nierozerwalnie z muzyką, kodem zachowaniowym, kontekstem (konsytuacją) i scenariuszem wykonawczym. Związek z sytuacją wykonawczą pozwala mówić o nowych funkcjach tekstu.
- ItemPamięć o Zagładzie: w polskojęzycznej i niemieckojęzycznej literaturze autorek i autorów drugiego oraz trzeciego pokolenia post-Szoah(Towarzystwo Naukowe KUL, 2019) Żurek, Sławomir Jacek
- ItemPolacy w Irkucku w XIX i XX wieku(TN KUL, 2020) Niebelski, Eugeniusz
- ItemPolskie dyskursy marketingu. Perspektywa lingwistyczna(Wydawnictwo KUL, 2018) Smoleń-Wawrzusiszyn, MagdalenaPrezentowana rozprawa dołącza do coraz liczniejszych w polskiej lingwistyce, zwłaszcza w ostatnim dziesięcioleciu, dyskursywnych rozważań nad komunikacją językową w różnych obszarach i wymiarach. Główną motywacją do podjęcia tytułowego zagadnienia były interdyscyplinarne, lingwistyczno-marketingowe zainteresowania badawcze autorki oraz towarzyszące im wnioski wypływające z obserwacji polskiej rzeczywistości komunikacyjnojęzykowej, która od przełomu ustrojowego 1989 r. bardzo intensywnie zmieniała swoje oblicze, podporządkowując się postępującej ekonomizacji życia społecznego. Zaprojektowane i przeprowadzone na potrzeby niniejszej książki badania reprezentują jakościowy nurt analiz dyskursywnych, a ich zasadniczym celem była rekonstrukcja i zdefiniowanie polskich dyskursów marketingu oraz ich charakterystyka z perspektywy krytycznej analizy dyskursu (KAD). Wybór metodologii dyskursywnej dla podjętego tematu na obecnym etapie rozwoju lingwistyki wydawał się niemal oczywisty. Lingwista wyposażony w instrumentarium dyskursywne ma możliwość nie tylko szerokiego opisu interesującej go rzeczywistości językowej, ale i wielopłaszczyznowego uzasadnienia swoich sądów i konkluzji. Przedstawione w toku wywodu analizy udowodniły przydatność obranych metod dyskursywnych, zwłaszcza w kontekście złożoności problemu badawczego. Pojęcie dyskursu, w swojej definicyjnej różnorodności i otwartości, pozwoliło w przedstawionych tu rozważaniach na jego aktualizowanie w trzech znaczeniach: 1) najszersze z nich dotyczy pojmowania dyskursu jako narracji rzeczywistości – w tym sensie marketing uznaje się za jeden z dyskursów współczesnej kultury, dlatego tytuł pracy mówi o polskich dyskursach marketingu; 2) termin polski dyskurs marketingu opiera się na koncepcji dyskursu jako konkretnego obszaru komunikacyjnego, w tym przypadku obszaru praktyk językowych w dziedzinie i branży marketingu; 3) z kolei pojęcie polski dyskurs marketingowy odwołuje się do abstrakcyjnego rozumienia dyskursu jako pewnego modelu zachowań komunikacyjnych, będącego realizacją określonej ideologii wpływającej na daną wspólnotę społeczną. Rozprawa ma charakter materiałowy – analizom zostały poddane różnorodne źródła dokumentujące aktualną fazę rozwoju polskiej przestrzeni komunikacyjnojęzykowej podporządkowanej regułom przejętej z Zachodu marketyzacji i komercjalizacji życia społecznego. Ale w niniejszym studium znalazło się też miejsce na rozważania retrospektywne, konieczne do pokazania m.in. tego, dlaczego traktowana jako quasi-termin polszczyzna konsumpcyjna (autorstwa K. Ożoga, 2001) – mimo że była trafnym określeniem dla zjawiska, do którego się odnosiła – nie wystarcza do objęcia swym zakresem wszystkich aspektów, które to zjawisko z biegiem czasu generowało, i nadal zresztą generuje. Książka składa się z pięciu rozdziałów. Rozdział pierwszy stanowią rozważania teoretyczne i metodologiczne, które obejmują stan badań nad pojęciem dyskursu oraz nurtami metodologicznymi związanymi z jego analizą. Więcej miejsca poświęca się krytycznej analizie dyskursu – podstawowej procedurze badawczej zastosowanej do opisu i interpretacji omawianych w tej publikacji zagadnień. Również tutaj zostają przedstawione autorskie rozumienie dyskursu oraz metodologia badań własnych. W rozdziale drugim czytelnik znajdzie omówienie społeczno-kulturowego tła polskich dyskursów marketingu, uwzględniające zarówno kontekst globalny – neoliberalną ideologię warunkującą powstanie społeczeństw konsumpcyjnych, jak i lokalny – skutki przełomu ustrojowego w Polsce z 1989 r. w sferze postaw i zachowań społeczno-komunikacyjnych Polaków. Podjęcie analizy tych obu kontekstów było podyktowane przeświadczeniem, że dyskurs nie bierze się znikąd (Lisowska-Magdziarz 2006). W tej części rozprawy mieszczą się również synteza badań nad polszczyzną przełomu XX i XXI w. i rozwojem metodologii lingwistyki, które znajdują zastosowanie w analizach ponowoczesnych zjawisk komunikacji językowej. Rozdział trzeci jest poświęcony spojrzeniu na marketing z dwóch zasadniczych w tej rozprawie perspektyw: ekonomicznej oraz kulturowo-lingwistycznej. W odniesieniu do każdej z nich uwzględniane są dwa niezbędne konteksty – rzeczywistości Zachodu i polskich realiów po przełomie 1989 roku. Tak prowadzone rozważania tworzą podstawę kluczowych dla niniejszej pracy pojęć polskich dyskursów marketingu oraz uzasadnienia ich typologii. Kolejne rozdziały zawierają analizę i charakterystykę badanych dyskursów: polskiego dyskursu marketingu (rozdział czwarty) i polskiego dyskursu marketingowego (rozdział piąty). Zgromadzony materiał źródłowy pozwolił na dość rozbudowany opis pierwszego, a nieco bardziej przeglądowy w przypadku drugiego z wymienionych dyskursów. W rozdziale czwartym omawiam kolejno przestrzeń dyskursu i jego uczestników, komunikację reklamową oraz profesjolekt marketerów z perspektywy dyskursywnej, zjawisko międzykulturowego transferu wiedzy specjalistycznej oraz stylistykę dyskursu. Natomiast w rozdziale piątym charakteryzuję: przestrzeń i wspólnotę dyskursu, obszary jego ekspansji oraz leksykalne znaczniki dyskursu. W tak uporządkowanym wywodzie możliwe było wskazanie i prześledzenie procesów warunkujących kształtowanie się myślenia wolnorynkowego w polskich realiach społecznych po przełomie ustrojowym oraz wyjaśnienie różnych zjawisk językowych, które to myślenie uzewnętrzniają. Osadzenie analiz w szerokim kontekście, obejmującym procesy i lokalne, i globalne, umożliwiło wskazanie czynników kształtujących charakterystyczne dla omawianych dyskursów modele komunikacyjne oraz wynikające z nich kierunki zmian w polszczyźnie. Odkryto także mechanizmy marketingu, dzięki którym ma on władzę sterowania zarówno procesami społecznymi (np. oświatą i edukacją), jak i zachowaniami grup czy jednostek. Przedstawione strategie retoryczne, które legitymizują ideologię marketingu w polskich realiach oraz stylistyczny aspekt polskich dyskursów marketingu ujawniły – w językowo-kulturowym wymiarze – specyfikę zjawisk społecznych wynikających z międzykulturowego transferu wiedzy wytwarzanej przez instytucje zachodniego marketingu. Natomiast aksjologiczny aspekt analiz materiału językowego pozwolił na wskazanie zakresu ingerencji marketingu w tradycyjne (dla określonych sfer społecznych) systemy wartości oraz redefiniowanie społecznego statusu człowieka oraz jego roli we współczesnym świecie. Podsumowując podjęte badania w szerszej niż tylko lingwistyczna perspektywie należy stwierdzić, że postępująca w ciągu ostatnich niemal trzydziestu już lat marketyzacja polskiej rzeczywistości nieustannie modeluje jej kształt społeczno-kulturowy, czego wyrazem są określone praktyki komunikacyjne. Ideologia marketingu sprawiła, że cechująca polskie realia sprzed 1989 r. propaganda kolektywu została zastąpiona propagandą konsumpcyjnego indywidualizmu – koncepcji nośnej obecnie w przestrzeni dyskursu publicznego wskutek apologii marki osobistej. Natomiast w wymiarze prognostycznym warto odwołać się tu do spostrzeżeń M. Castellsa (2013), który wskazywał na związki pomiędzy sprawowaniem władzy politycznej a zarządzaniem procesami komunikacyjnymi. Wydaje się, że eezy hiszpańskiego socjologa mają odzwierciedlenie także w przedstawionych w niniejszej pracy mechanizmach funkcjonowania marketingu jako dyskursu kultury. W polskich dyskursach marketingu widoczne jest zarówno dążenie do kształtowania ludzkich umysłów przez marketing, jak i zdeterminowanie jego władzą zachowań jednostkowych i zbiorowych. W związku z tym w dalszych obserwacjach tej przestrzeni polskiej rzeczywistości komunikacyjnej należałoby stawiać pytanie, jak polska mentalność społeczna i odzwierciedlające ją działania językowe zmieniają się pod wpływem postępującej ekspansji marketingu. Dynamika szerzenia się dyskursu marketingowego pokazuje, że ma on silne oddziaływanie na polską, ale jakie faktycznie będą kierunki rozwoju polskich dyskursów marketingu i ich praktyk komunikacyjnych – czas pokaże.
- ItemProjekty architektoniczne Bohdana Kelles-Krauzego w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie i innych zbiorach archiwalnych(Archiwum Państwowe w Lublinie, 2012) Błotnicka-Mazur, ElżbietaPublikacja obejmuje opatrzony wstępem katalog projektów architektonicznych autorstwa Bohdana Kelles-Krauzego (1885-1945), malarza i architekta powiatu lubelskiego w okresie międzywojennym. W katalogu zostały zaprezentowane projekty (zrealizowane i niezrealizowane), które autorce udało się przypisać Bohdanowi Kelles-Krauzemu na podstawie kwerendy archiwalnej i terenowej. Katalog ma układ systematyczny – obiekty zostały uporządkowane ze względu na funkcję: budowle użyteczności publicznej, szkoły, kościoły, organistówki, domy mieszkalne i budownictwo o charakterze gospodarczym. W obrębie każdej kategorii zachowano kolejność chronologiczną. Większość prezentowanych projektów pochodzi z zasobu Archiwum Państwowego w Lublinie, z dwóch zespołów akt – i te zostały omówione w katalogu w pierwszym rzędzie. Obiekty realizowane na terenie województwa były zatwierdzane przez Radę Budowlaną działającą przy Okręgowej Dyrekcji Robót Publicznych (akta V Wydziału Komunikacyjno-Budowlanego Urzędu Wojewódzkiego Lubelskiego, nr akt 403) bądź przez Zarząd Miejski miasta Lublina dla budynków projektowanych w mieście (dokumentacja Inspekcji Budowlanej z Akt Miasta Lublina 1918-1939, nr akt 22). W celu możliwie kompletnego zaprezentowania obrazu twórczości architektonicznej Kelles-Krauzego, w publikacji uwzględniono także nieliczne projekty pochodzące z innych archiwów instytucji świeckich i kościelnych oraz obiekty, których oryginalna dokumentacja architektoniczna nie zachowała się, ale których autorstwo bez wątpienia można przypisać Kelles-Krauzemu.
- ItemReszef - bóg starożytnego Orientu(Wydawnictwo KUL, 2011) Münnich, MaciejPraca przedstawia wszystkie źródła pisane wspominające o omawianym bóstwie, a następnie je analizuje. W ten sposób otrzymujemy dokładną mapę terenów, gdzie bóstwo było czczone, z uwzględnionym podziałem chronologicznym. I tak dla 3. tys. przed Chr. dysponujemy źródłami z syryjskiej Ebli (łącznie 275 wzmianek), środkowo-mezopotamskiego Mari (1 wzmianka) i z odległego Elamu (1 wzmianka). W 2. tys. przed Chr. źródła dotyczące Reszefa pojawiają się w Mari (20 wzmianek), Babilonie (1 wzmianka), w Anatolii (3 wzmianki), w Egipcie (40 wzmianek), na Cyprze (2 wzmianki), przede wszystkim jednak w miastach syryjskich: Ugarit (181 wzmianek), Emar (180 wzmianek) i Alalach (2 wzmianki). W 1 tys. przed Chr. źródła są mniej liczne: Egipt (10 wzmianek), Cypr (18 wzmianek), Izrael (8 wzmianek), syryjskie Tell Sifr (1 wzmianka), Cylicja (4 wzmianki), Fenicja (8 wzmianek), Kartagina (1 wzmianka) i Palmyra (2 wzmianki). Dzięki opracowanemu katalogowi źródeł można zauważyć dużą popularność kultu Reszefa w 3. i 2. tys. oraz jego stopniowy zanik w 1. tys. przed Chr. Kult ten najdłużej utrzymuje się na terenach peryferyjnych i izolowanych, takich jak pustynna Palmyra i wyspa Cypr. Prześledzone zostały także cechy Reszefa występujące w kulcie. Przede wszystkim brak jest potwierdzenia dla dotychczas apriorycznie przyjmowanej tezy, że Reszef władał światem umarłych. Ewidentnie nie można go zaliczać do bóstw chtonicznych. Jest on przede wszystkim bogiem wojowniczym, gwałtownym, odpowiedzialnym za zarazę. Jednak tak jak może choroby zsyłać, tak tez może z nich uzdrawiać. Ze względu na długi czas trwania oraz znaczną rozpiętość geograficzną kultu, dostrzec można pewne specyficzne, lokalne cechy. Na przykład w Egipcie z bóstwa wspomagającego faraona w walce Reszef przekształca się w bóstwo wzywane głównie jako pomoc podczas chorób. Wśród Hurytów natomiast Reszef pojawia się jako opiekun handlu. Nie ulega wątpliwości, że Reszef jest przyzywany jako pomoc dla swych wiernych. Z pewnością odrzucić należy dawniej prezentowany obraz złowrogiego bóstwa. W starożytnym Izraelu natomiast, w wyniku stopniowego powstania religii monoteistycznej, Reszef został zredukowany najpierw do rzędu demonicznych pomocników Jahwe, później zaś jego imię funkcjonowało jako rzeczownik pospolity, choć zawsze z odniesieniem do cech dawnego bóstwa.
- ItemSpory o krytykę literacką w dwudziestoleciu międzywojennym(Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych "Universitas", 2002) Skórczewski, DariuszKsiążka omawia najważniejsze spory o krytykę literacką, jakie toczyły się w okresie Dwudziestolecia. Ujęte one są w trzech odsłonach: 1) Przebieg i bilans sporów o granice krytyki — narodziny przekonania o jej autonomii wobec nauki o literaturze i twórczości artystycznej. 2) Refleksja nad regułami dyskursu krytycznoliterackiego, która zaowocowała świadomością odrębności języka krytyki od innych rodzajów dyskursu i doprowadziła do ukształtowania międzywojennego etosu krytyki. 3) Spory o „pryncypia” w latach 30.: a) Konfrontacja dwóch modeli uprawiania krytycznoliterackiego procederu: "wysokiego", intelektualnego, o dużej świadomości metodologicznej oraz "niskiego", reportażowego i antyteoretycznego. b) Starcie dwóch systemów aksjologicznych: estetyzmu i „etyzmu”. W jego wyniku wykrystalizowało się podejście będące ich wypadkową, które — respektując heteroteliczność literatury — nie kwestionowało jej estetycznego wymiaru. c) Spór dwóch postaw wobec literatury i rzeczywistości pozaliterackiej, odwołujących się do dwóch wzorców uprawiania humanistyki: witalistyczno-intuicjonistycznego oraz "klerkowskiego". We wnioskach postawiona jest teza, iż w reakcji na zmiany sceny politycznej Europy końca lat 30. polska krytyka literacka tego okresu sięgnęła po "rząd dusz" — na wzór literatury romantycznej przyznała sobie status działalności moralnej, dokonującej rozpoznań i ferującej wyroki zarówno wobec literatury i kultury, jak i innych obszarów życia, w imię najwyżej pojętego dobra jednostki. Tak zakończyła się największa dyskusja okołoliteracka XX w.