Vox Patrum, 2020, Vol. 73

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/1424

Browse

Browsing Vox Patrum, 2020, Vol. 73 by Title

Now showing 1 - 12 of 12
  • Item
    ‘Aeon’ as an Expression of Metaphysics of Transcendence and Metaphysics of Immanence in John Damascene
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Petridou, Lydia; Terezis, Christos
    In this study, we are discussing the concept of “aeon” in John Damascene. Specifically, relying on his treatise entitled An exact Exposition of the Orthodox Faith, we first of all investigate the relation between aeon and the created world, as well as the resulted from it combination of Cosmology with Eschatology. Subsequently, we focus on the relation between aeon and the Holy Trinity, taking into account all the ways in which it is manifested, as well as the combination of Henology with Eschatology. Throughout the entire reasoning, it arises that the Christian thinker utilizes the Words, that is, the divinely inspired texts, as an objective proof for the Christian validity of his arguments. The most important conclusion drawn is that the term “aeon” has many meanings, and that each one of them depends on whether it refers to the metaphysical or natural ontological level.
  • Item
    Afrahat, Mowa XVII – O Chrystusie, Synu Bożym. Demonstratio XVII: De Christo Dei Filio
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Uciecha, Andrzej
    Mowa O Chrystusie, Synu Bożym jest siedemnastym wykładem w całym dziele Afrahata. Mędrzec perski kontynuuje i rozwija polemikę z nauczaniem judaizmu i rabinów babilońskiej diaspory. Osią argumentacji jest prawda o bóstwie Mesjasza-Chrystusa, Syna Bożego, w którym wypełniły się prorockie zapowiedzi Starego Testamentu. Perski Mędrzec konsekwentnie odpiera żydowską krytykę, w której chrześcijanie są oskarżani o fałszowanie proroctw Starego Testamentu i bluźnierstwo przypisywania Chrystusowi boskiej godności. Relatywnie niewielka objętość tego chrystologicznego przedłożenia może rodzić pytania i wątpliwości. Możliwe, że Afrahat uświadomił sobie ułomną fragmentaryczność swojego wywodu na temat Chrystusa, Syna Bożego, i łamiąc zasady literackiej konwencji akrostychu, dodał do całości dzieła dwudzieste trzecie bardzo obszerne Demonstratio de acino.
  • Item
    Chrystianizacja i romanizacja elit w rzymskiej Edessie
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Jędrzejewska, Daria
    In the pre-Roman history of Edessa and Osrhoene, the role of the local elites, gathered around the royal court, was clearly visible. By this time, Edessean upper classes were strongly influenced with Iranian culture. In the process of incorporation of Osrhoene into Roman Empire, the elites of Edessa took over some Roman cultural models, and their representatives participated in the local administration already after the fall of the Abgarid dynasty in 242 BC. This article aims to trace in sources concerning the history of Edessa references to the local aristocracy. Apparently this group continued to play a role after the transformation of the kingdom into a province, but remained in the shadow of dynamically developing ascetic Syrian Christianity. The elites of Edessa are associated with the figure of Bar Daisan, whose teachings and sect called the Bardezanites survived at least until the fifth century; probably the same circles preserved and modelled the record of conversion of the King of Edessa (S. Brock's theory), which was generally accepted by the inhabitants of the city. Although the sources mention the elites of Edessa occasionally and reluctantly, the most important tradition associated with them - the legend of the conversion of the city - became the factor that made Edessa famous in the Roman world.
  • Item
    Dhuoda z Septymanii, Podręcznik Dhuody skierowany do jej syna Wilhelma (wybór)
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Chudzikowska-Wołoszyn, Małgorzata
    Dzieło karolińskiej arystokratki Dhuody z Septymanii (†843) napisane zostało w okresie od 30 listopada 841 r. do 2 lutego 843 r. Tę szczegółową informację autorka zamieściła w ostatniej – XI – księdze parenetycznego traktatu. Podręcznik prezentuje typ piśmiennictwa napominającego dla świeckich, który w literaturze określony został mianem speculum laicalis – zwierciadło laickie. Dzieła tego gatunku pisane były z myślą o przedstawicielach świeckiej arystokracji i rozwinęły się obok dominującej w okresie karolińskim grupy zwierciadeł królewskich i książęcych. W IX w. powstało pięć pism, które z uwagi na podejmowane wątki zaliczamy do zwierciadeł świeckich. Znajdujące się w tym zbiorze dzieło Dhuody zdecydowanie wyróżnia się na tle pozostałych traktatów. Przede wszystkim ze względu na osobę autorki. W dobie kultury karolińskiej Liber manualis Dhuody stanowi jedyny przykład kobiecego pisarstwa. Na uwagę zasługuje także fakt, że księżna z Septymanii zadedykowała utwór swojemu synowi, pierworodnemu Wilhelmowi (826-850). Pozostałe karolińskie specula laicalium napisane zostały przez duchownych na zamówienie wysokiej rangi świeckich urzędników. Bliska relacja łącząca autorkę ze swoim adresatem skutkowała jedynym w swoim rodzaju osobistym charakterem całego pisma. Celem wszystkich autorów tworzących zwierciadłowe instrukcje dla świeckich było nakreślenie pomocnych reguł, dzięki którym adresaci mogliby osiągnąć zbawienie swoich dusz. Główną treścią traktatów staje się wykładnia chrześcijańskiej moralności, która zostaje ściśle zorientowana na grupę świeckich dygnitarzy pełniących cały szereg społecznych i rodzinnych ról – wojowników, urzędników, doradców, synów, małżonków, a także wreszcie ojców. W ten sposób obok istniejącego już etosu mnicha (który objął cały karoliński kler), a także etosu królewskiego (proklamowanego w zwierciadłach dla władców), doprecyzowano typową etykę świecką i tzw. institutiones dla laików. Okazało się, że laicy w sposób tożsamy do osób duchownych mogli, na drodze realizacji odpowiednich dla nich cnót, reguł i przepisów, prowadzić życie podobające się Bogu i prowadzące ich do Królestwa Bożego.
  • Item
    Filozoficzna apologia monofizytyzmu w Rozjemcy Jana Gramatyka
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Mielnik, Dawid
    The main purpose of the paper is an attempt of presentation of philosophical argumentation used by ancient philosopher John Philoponus for justifying the condemned by Council of Chalcedon monophysical doctrine. The purpose realization was possible thanks to analysis of arguments used by Philoponus which arguments were presented in six chapters of his Arbiter. The paper was divided into three parts. In the first one the profile of Arbiter was presented. In the second one, which was longer in relation to volume, the philosopher’s systematic teaching was analyzed. In the last one the most important features of Philoponus’ argumentation were presented. On the basis of the analysis it could be claimed that John Philoponus used the terms “nature” and “substance” interchangeably. What’s more, he used different examples for showing the legitimacy of his reasoning and he also builds next arguments on the ground of beforehand conclusions.
  • Item
    Geneza „dwóch Testamentów” Pisma Świętego
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Królikowski, Janusz
    In the everyday Christian language as well as in theology the two parts of the Holy Bible are referred to as the Old and the New Testament. This terminology has its origins in the Bible, but it was gradually shaped on reflection in the times of the Early Church. It resulted from the process of crystallization of the identity of the Christian community, but also from the fact, that “new” Writings appeared and started to become a part of this identity. Therefore, a need arose for determining their relation to the Jewish Writings and for defining their character which was oriented towards fulfilling the old rules. The article is intended to explain how, in the times of the Early Church, the concept of the “two Testaments” was born.
  • Item
    Izydora z Sewilli "O narodzinach i śmierci świętych ojców": kompozycja traktatu
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Krynicka, Tatiana
    Utwór Izydora De ortu et obitu patrum zawiera życiorysy wybitnych biblijnych postaci od Adama do Tytusa. Zgodnie z tym, co Sewilczyk zapowiada w tytułach i przedmowie traktatu, opowiada on o pochodzeniu (ortus), charakterze, cnotach i osiągnięciach (vita), a także okolicznościach śmierci i pochówku (obitus) bohaterów, wśród których czytelnik znajdzie patriarchów, sędziów, królów, proroków, apostołów i uczniów Pana. W większości są to mężczyźni: za wyjątkiem kilku bohaterek (Estery, Judyty, Matki Jezusa Marii), którym Izydor poświęca osobne rozdziały, prezentuje on biblijne niewiasty w sposób bardzo powierzchowny. Charakterystyki bohaterów mają charakter laudacyjny. Biogramy są bardzo różnorodne, dzięki czemu tekst staje się urozmaicony i przyjemny w odbiorze. Izydor poszerza granice świata hiszpano-rzymskich czytelników, zapoznając ich z topografią Ziemi Świętej. Czas traktatu to czas zbawienia, czas Boga, który wkracza w dzieje ludzkości, oraz współpracujących z Nim — i ze sobą nawzajem — jednostek, niepowtarzalnych dzięki otrzymanym od Stwórcy darom.
  • Item
  • Item
  • Item
    Status oraz tradycje wychowawcze frankońskich matres familias – na przykładzie Herchenefredy (VII w.) oraz Dhuody z Septymanii (ok. 803-843)
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Chudzikowska-Wołoszyn, Małgorzata
    Niniejszy artykuł podejmuje problematykę dotyczącą pozycji rodowej oraz uprawnień wychowawczych, które na drodze wielowiekowej tradycji stały się udziałem frankońskich arystokratek. Owe zacne i poważane matrony, podlegające bezwzględnej władzy swych mężów, a także reprezentujące naturalny sexus inferior, posiadały, jak się okazuje, swoistego rodzaju pełnomocnictwo do zabrania otwartego głosu w sprawie moralnego wychowania własnych synów i następców. Kobiety te uzyskały status chrześcijańskich matres familias. Nie brakowało im przy tym przekonania o pełnionej dla dobra całego rodu misji. Z okresu państwa frankońskiego zachowały się dwa pisemne świadectwa tzw. matczynych zmagań wychowawczych. Unikatowe dowody macierzyńskiego trudu, który stawał się ofiarą złożoną Bogu. Reprezentująca początek VII w. Herchenefreda, pozostawiła dla swojego syna Dezyderiusza trzy pouczające listy. Dhuoda z Septymanii, żyjąca w połowie IX w., spisała – z kolei – długi wzorcotwórczy traktat poświęcony prawemu życiu, który zaadresowała do pierworodnego syna Wilhelma. Zachowane instrukcje wychowawcze Herchenefredy oraz Dhuody poświadczają, jakie były oczekiwania społeczne względem frankońskich matron. Okazuje się, że ponosiły one wielką odpowiedzialność za przekazanie swoim dzieciom moralnych idei oraz praktyk. Tym samym, zajmowały ważną rolę w budowaniu potęgi rodu swoich małżonków. Oba kobiece świadectwa w szczegółowy sposób dostarczają nam dzisiaj odpowiedzi na pytania związane ze statusem ówczesnych matek – rodzicielek merowińskich i karolińskich rodów. W artykule autorka podejmie próbę przybliżenia definicji frankońskiej mater familias, na którą oprócz pradawnej tradycji plemiennej składała się niewątpliwie także zaadoptowana pedagogia patrystyczna.
  • Item
  • Item
    Wspólne cechy zwierząt i ludzi w dwunastej księdze "Etymologii" Izydora z Sewilli
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Wojciechowski, Leszek
    Dwunasta księga „Etymologii” jest, jak wiemy, poświęcona opisom zwierząt (podzielonych na osiem grup). Isidor z Sewilli, opierając się na wcześniejszych relacjach, czerpał z tych źródeł najważniejsze elementy charakteryzujące poszczególne stworzenia. Dwunasta księga zbiera i niejako kumuluje starożytne i wczesnochrześcijańskie poglądy na temat naturalnych kształtów ciała, sposobów zachowania i reakcji zwierząt. Podczas prezentacji niektórych z nich biskup Sewilli wyraźnie wyakcentował te ich cechy – przedstawione w dostępnych mu źródłach – które w jego interpretacji były bądź wspólne dla ludzi i zwierząt, bądź też były podobne do cech ludzkich. Izydor pokazał w ten sposób wiele cech ze sfery psycho-mentalnej i moralnej u takich zwierząt jak: bos, canis, delfinus, elephantus, equus, formica, iricius, leo, serpens i simia. W mniejszym zaś stopniu wskazywał na podobieństwo cech somatycznych u ludzi i ptaków (coturnix, pica, psittacus) oraz na analogie w życiu „społecznym” ludzi, owadów i ptaków (apis, ciconia). Wydaje się, że zwracanie uwagi na cechy wspólne zwierząt, owadów i ludzi było ważnym elementem w Izydorowym postrzeganiu świata zwierząt. Jest to również jedna ze szczególnych cech jego szeroko rozumianej antropologii.