Studia Prawnicze KUL, 2020, nr 3
Permanent URI for this collection
Browse
Browsing Studia Prawnicze KUL, 2020, nr 3 by browse.metadata.type "info:eu-repo/semantics/article"
Now showing 1 - 17 of 17
Results Per Page
Sort Options
- ItemAdministracyjne zatrzymanie prawa jazdy. Problem dualizmu postępowań administracyjnego i w sprawie wykroczeń w kontekście postępowania dowodowego(Wydawnictwo KUL, 2020) Kuś, ArturCelem artykułu jest odpowiedź na pytanie, czy możliwe jest wydanie decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy wyłącznie na podstawie informacji (notatki policyjnej) o ujawnieniu czynu polegającego na kierowaniu pojazdem z przekroczeniem dopuszczalnej prędkości o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym w sytuacji, gdy w danej sprawie nie zostało wszczęte równoległe postępowanie w sprawie o wykroczenie ze względu na „pouczenie” kierującego pojazdem przez policjanta. Wskazana sytuacja powoduje, że w analizowanej sprawie nie można przeprowadzić żadnego postępowania dowodowego. Wynika to z tego, że w postępowaniu administracyjnym (biorąc pod uwagę uchwałę NSA) nie przeprowadza się postępowania dowodowego, zaś postępowanie w sprawie o wykroczenie nie będzie wszczęte (ze względu na „pouczenie” kierującego pojazdem). Konsekwencją takiego stanu faktycznego i prawnego (tzw. pominięcie ustawodawcze) jest pozbawienie strony realnego prawa do sądu i możliwości zainicjowania jakiegokolwiek postępowania dowodowego w sprawie, co nie może zostać uznane za odpowiadające standardom konstytucyjnym i wynikającym z prawa międzynarodowego.
- ItemKara umowna a zastrzeżenie gwarancyjne(Wydawnictwo KUL, 2020) Szanciło, TomaszKara umowna, która stanowi jedno z najczęściej stosowanych tzw. dodatkowych zastrzeżeń umownych, pozwala zabezpieczyć interes wierzyciela, niemniej dłużnik ma różne możliwości, aby zwolnić się z obowiązku jej zapłaty albo zapłacić kwotę niższą niż wynikałaby z postanowienia umownego. Przepisy regulujące karę umowną pozwalają jednak na modyfikację instytucji prawa cywilnego w kierunku rozszerzenia okoliczności, w których wierzyciel będzie uprawniony obciążyć dłużnika karą umowną. W wyniku tego może dojść do znacznego odstępstwa od ustawowych zasad związanych ze stosowaniem kar umownych, prowadząc w skrajnym przypadku do rozszerzenia odpowiedzialności dłużnika do granic odpowiedzialności absolutnej. Daje to możliwość wprowadzenia do umowy tzw. zastrzeżenia gwarancyjnego. W artykule została podjęta próba rozróżnienia tych dwóch instytucji prawa cywilnego, wskazania ich cech wspólnych, ale przede wszystkim różnic, jak i zasad wprowadzenia tych postanowień do umowy. Modyfikacja zasad odpowiedzialności dłużnika z tytułu kar umownych nie może bowiem pomijać granic, o których mowa w art. 3531 Kodeksu cywilnego. Zastrzeżenie gwarancyjne, jako bardzo daleko idące odstępstwo od kodeksowej konstrukcji kary umownej, powinno być wprowadzane do umowy z dużą ostrożnością.
- ItemKarnoprawna ochrona obiektów i terenów chronionych w świetle wybranych przepisów rozdziału XXII Kodeksu karnego (art. 181 § 2 i 5, art. 187, art. 188 K.k.)(Wydawnictwo KUL, 2020) Budyn-Kulik, MagdalenaOchrona przyrody to przede wszystkim domena prawa administracyjnego, jednak prawnokarna ochrona środowiska stanowi znaczące uzupełnienie regulacji mających na celu utrzymanie równowagi przyrodniczej oraz dążenie do zachowania możliwości odnawiania zasobów naturalnych. W polskim Kodeksie karnym w rozdziale poświęconym przestępstwom przeciwko środowisku zawartych jest pięć samoistnych typów przestępstw, do znamion których należy szczególne miejsce ich popełnienia w postaci terenu lub obiektu objętego ochroną. Są to przestępstwa stypizowane w art. 181 § 2 i 5, art. 187 oraz art. 188 K.k. We wszystkich przedmiotem ochrony jest środowisko. Ich pozostałe znamiona są zróżnicowane. Ponieważ omawiane przepisy mają charakter akcesoryjny, przy ich wykładni konieczne jest odwołanie się do innych niż Kodeks karny ustaw, co rodzi określone problemy. Mogą one pozostawać w różnych konfiguracjach zbiegu z innymi przepisami.
- ItemKoncepcja patient safety jako norma soft law na tle konwencyjnych zobowiązań władz krajowych w systemie Rady Europy(Wydawnictwo KUL, 2020) Tabaszewski, RobertPrzedmiotem artykułu uczyniono koncepcję patient safety jako normę soft law na tle konwencyjnych zobowiązań władz krajowych. W artykule przedstawiono stanowisko, że bezpieczeństwo pacjenta należy uznać za niezbędny fundament wysokiej jakości opieki zdrowotnej. Podejście władz krajowych w zakresie zapewnienia tego prawa konwencyjnego powinno opierać się na kompleksowych działaniach zapobiegawczych oraz na systematycznej analizie informacji pochodzących od różnych typów podmiotów uprawnionych: zgłoszeń, skarg i roszczeń pacjentów, jak również na podstawie badanie zgłaszanych przez personel medyczny incydentów i wypadków. Zgodnie z zaleceniem Rec (2006)7 Komitetu Ministrów z dnia 24 maja 2006 r. w sprawie zarządzania bezpieczeństwem pacjenta i zapobiegania zdarzeniom niepożądanym w opiece zdrowotnej dla państw członkowskich istnieje prawna potrzeba ciągłej oceny bezpieczeństwa pacjentów, ciągłej poprawy bezpieczeństwa i przewidywania sytuacji, czy i kiedy nastąpi naruszenie bezpieczeństwa pacjenta. W artykule poruszono kwestę charakteru zobowiązań państwa w tym zakresie.
- ItemKonfrontacja biegłych w polskim procesie karnym. Zagadnienia procesowe(Wydawnictwo KUL, 2020) Kłak, Czesław PawełArtykuł analizuje podstawy prawne przeprowadzenia „konfrontacji biegłych” w polskim procesie karnym. Autor – dopuszczając taką możliwość – wskazuje, że art. 201 Kodeksu postępowania karnego wprawdzie nie posługuje się takim pojęciem, ale uregulowany w tym przepisie tryb weryfikacji opinii biegłych przewiduje możliwość „ponownego wezwania tych samych biegłych” w celu wydania opinii uzupełniającej, co stwarza możliwość przeprowadzenia czynności konfrontacji, o której mowa w art. 172 zd. pierwsze K.p.k. Z art. 201 K.p.k. wynika tryb postępowania organu procesowego w przypadku stwierdzenia m.in. „sprzeczności między różnymi opiniami w tej samej sprawie” i w jego ramach możliwe jest przesłuchanie konfrontacyjne biegłych. Z przepisu tego nie wynika bowiem, że po „ponownym wezwaniu tych samych biegłych” możliwe jest jedynie ich osobne przesłuchanie, a tym samym wyklucza możliwość przeprowadzenia konfrontacji. Ustawa procesowa nie określa w art. 201 K.p.k. enumeratywnie, jakie czynności mogą być podjęte po „wezwaniu biegłych”, co oznacza, że zastosowanie znajdują tu przepisy dotyczące przesłuchania, a więc także przepis o konfrontacji.
- ItemNormy komplementarne Konferencji Episkopatów Stanów Zjednoczonych i Kanady do Kodeksu prawa kanonicznego z 1983 r. w zakresie księgi II(Wydawnictwo KUL, 2020) Adamczyk, JerzyCelem artykułu jest ukazanie zagadnienia wydania przez konferencje biskupów Stanów Zjednoczonych i Kanady norm uzupełniających do Kodeksu prawa kanonicznego z 1983 r. w zakresie księgi II. Autor przytacza i ocenia poszczególne normy komplementarne wydane przez te konferencje episkopatu. Najpierw omawia się normy obligatoryjne, a następnie fakultatywne. Całość artykułu zamykają wnioski i bibliografia.
- ItemNowa ustawa o spółdzielniach rolników – wybrane zagadnienia(Wydawnictwo KUL, 2020) Suchoń, AnetaCelem artykułu jest określenie prawnych uwarunkowań tworzenia i prowadzenia działalności przez spółdzielnie rolników oraz próba ustalenia, które z regulacji prawnych mogą zachęcać producentów rolnych do organizowania takich podmiotów albo stanowić bariery w tym zakresie. Rozważania rozpoczyna wskazanie cech charakterystycznych spółdzielni rolników na tle innych podmiotów spółdzielczych, a wynikających z nowej ustawy z dnia 4 października 2018 r. o spółdzielniach rolników. Następnie zaprezentowana została procedura zakładania spółdzielni rolników. Szczególna uwaga została zwrócona na statut, organy spółdzielni, zagadnienie udziałów i wkładów. W dalszej kolejności autorka stara się ustalić, czy działające spółdzielnie, w tym spółdzielcze grupy producentów rolnych, spółdzielcze organizacje producentów rolnych (także owoców i warzyw), spełniające wymagania wskazane w ustawie z 4 października 2018 r. będą mogły zostać uznane za spółdzielnie rolników. W ramach studium poruszone zostało także zagadnienie instrumentów finansowych mających zachęcić do zakładania spółdzielni rolników (preferencje w podatku od nieruchomości oraz podatku dochodowym od osób prawnych) w aspekcie pomocy de minimis oraz pomocy de minimis w rolnictwie. W podsumowaniu autorka stwierdziła m.in., że należy ocenić pozytywnie uchwalenie i wejście w życie ustawy z 4 października 2018 r. o spółdzielniach rolników. Od kilku lat podejmowane były bowiem próby uchwalenia nowych przepisów dotyczących spółdzielni zarówno w odniesieniu do zasad ogólnych, jak i wybranych branż, w tym spółdzielni rolników. Jednocześnie w obecnym kształcie ustawa o spółdzielniach rolników może nie przyczynić się do ożywionego zainteresowania ruchem spółdzielczym na obszarach wiejskich i tworzenia tych organizacji. Dlatego autorka proponuje rozważanie wprowadzenia kilku zmian do nowego aktu prawnego.
- ItemO wydziedziczeniu z powodu uporczywego niedopełniania obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy(Wydawnictwo KUL, 2020) Wolak, GrzegorzWydziedziczenie uregulowane w art. 1008-1011 K.c. służy pozbawieniu prawa do zachowku osób uprawnionych do niego, tj. małżonka spadkodawcy, jego zstępnych oraz rodziców, którzy byliby powołani z mocy ustawy do dziedziczenia. Może być ono dokonane tylko w testamencie oraz tylko z przyczyn wskazanych w art. 1008 pkt 1-3 K.c. Jest to zamknięty katalog przyczyn wydziedziczenia. Jedną z nich jest uporczywie niedopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych (pkt 3). Dla przykładu w wyroku z dnia 23 marca 2018 r., I CSK 424/17, Sąd Najwyższy uznał, że dzieci, które nie wypełniają obowiązków rodzinnych – nie wspierają ojca w potrzebie, mogą zostać wydziedziczone, nawet jeśli spadkodawca przyczyniał się do powstania konfliktu rodzinnego. W artykule omówiono, z powołaniem się na wybrane orzecznictwo sądowe, przedmiotową przesłankę wydziedziczenia.
- ItemPodmiotowość prawna na tle podziału prawa na prywatne i publiczne(Wydawnictwo KUL, 2020) Doliwa, AdamPrzedmiotem opracowania są teoretyczne aspekty zagadnienia podmiotowości prawnej definiowanej na tle podziału systemu prawnego na prawo publiczne i prawo prywatne. Po przedstawieniu rozumienia ogólnego pojęcia podmiotu prawnego oraz relacji i kryteriów wyróżniania pojęć: prawo publiczne i prawo prywatne następuje analiza najważniejszych problemów w zakresie podmiotowości cywilnoprawnej i podmiotowości cywilnoprawnej. Celem rozważań jest wykazanie, że w odniesieniu do pojęcia osobowości prawnej (podmiotowości osób prawnych) ustalenia doktryny prawa cywilnego są uniwersalne i mogą stanowić punkt wyjścia dla konstruowania pojęcia osobowości publicznoprawnej. To ostatnie pojęcie uznane zostało za użyteczne w szczególności jako narzędzie analizy pozycji ustrojowej jednostek samorządu terytorialnego w państwie.
- ItemStosowanie środków niepenalnych jako sposób reagowania na wykroczenia(Wydawnictwo KUL, 2020) Tunia, AnnaPrzedmiotem niniejszego artykułu są: problem dotyczący możliwości stosowania środków pozakarnych jako sposobu reagowania na wykroczenia oraz ocena skuteczności takich reakcji z punktu widzenia wdrożenia sprawców wykroczeń do przestrzegania ustalonego porządku prawnego i przyjętych zasad współżycia społecznego. W związku z zastosowaniem wobec sprawcy środka pozakarnego pojawia się jednak problem dotyczący zakończenia kwestii odpowiedzialności sprawcy wykroczenia. Stąd w artykule podjęte zostały rozważania dotyczące tego, czy zastosowanie takiego środka wobec sprawcy wykroczenia kończy sprawę, czy też nadal możliwe jest wszczęcie przeciw danej osobie postępowania sądowego i wymierzenie jej określonej kary, w tym nałożenie grzywny w formie mandatu karnego.
- ItemSytuacja procesowa oskarżyciela subsydiarnego – próba oceny skuteczności ochrony praw pokrzywdzonego w świetle przepisów Kodeksu postępowania karnego i jego nowelizacji(Wydawnictwo KUL, 2020) Karaźniewicz, Justyna AnnaArtykuł odnosi się do najważniejszych elementów instytucji oskarżenia subsydiarnego w polskim procesie karnym. Zwrócono uwagę przede wszystkim na procedurę prowadzącą do uzyskania przez pokrzywdzonego prawa do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia, inne wymogi, których spełnienie warunkuje wejście w tę rolę procesową, oraz relacje pomiędzy oskarżycielem subsydiarnym a publicznym. Wyeksponowano także podobieństwa oskarżyciela subsydiarnego i jego skargi do oskarżyciela prywatnego, podkreślając jednocześnie specyficzne cechy publicznoskargowego trybu ścigania przestępstw. Poszczególne zagadnienia zostały przedstawione z uwzględnieniem zmian kodeksowych, także nowelizacji z lipca 2019 r. Ocena istniejących rozwiązań została dokonana przede wszystkim z punktu widzenia skuteczności realizacji praw pokrzywdzonego.
- ItemUdział organizacji ekologicznych w ochronie środowiska a granice realizacji przez nie prawa do udziału w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa(Wydawnictwo KUL, 2020) Barczak, AnnaUdział organizacji ekologicznej w ochronie środowiska ma kluczowe znaczenie w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa. Organizacja ta w postępowaniu administracyjnym, sądowym czy sądowo-administracyjnym występuje w interesie publicznym, posiadając szeroką legitymację procesową. W działalności organizacji ekologicznej dochodzi czasami do nadużyć prawa publicznego, dlatego też regulacje prawne powinny zawierać unormowania utrudniające ich nielegalne działanie. Celem niniejszego artykułu jest zwrócenie uwagi na środki prawne hamujące działania prowadzące do nadużyć przez te organizacje
- ItemW kwestii charakteru prawnego postępowania o udostępnienie informacji publicznej(Wydawnictwo KUL, 2020) Gapski, MaciejKonstytucja RP w art. 61 gwarantuje każdemu obywatelowi dostęp do informacji publicznej. Tryb udostępniania przedmiotowej informacji został szczegółowo uregulowany w ustawie o dostępie do informacji publicznej. W orzecznictwie sądów administracyjnych oraz doktrynie prawa zarysowały się wyraźnie rozbieżności w zakresie oceny charakteru prawnego postępowania o udostępnienie informacji publicznej. Zasadniczo zauważalne są dwa stanowiska: pierwsze przyznające temu postępowaniu charakter administracyjnego postępowania jurysdykcyjnego oraz drugie podkreślające charakter niejurysdykcyjny. Przedstawione w artykule rozważania prowadzą do wniosku, że postępowania o udostępnienie informacji publicznej są wszczynane na wniosek podmiotu zainteresowanego niejurysdykcyjnym postępowaniem administracyjnym odrębnym od Kodeksu postępowania administracyjnego.
- ItemWdrożenie dyrektywy INSPIRE do krajowego porządku prawnego w zakresie budowy infrastruktury informacji przestrzennej(Wydawnictwo KUL, 2020) Ganczar, MałgorzataArtykuł zawiera rozważania na temat infrastruktury informacji przestrzennej. Celem publikacji jest wskazanie, w jakim stopniu wdrożono przepisy unijne w zakresie infrastruktury informacji przestrzennej w Polsce. W zasadzie wszystkie obszary działalności administracji publicznej na szczeblu krajowym, jak i samorządowym wiążą się w mniejszym lub większym stopniu z wykorzystaniem danych przestrzennych. W artykule omówiono pojęcia: dane przestrzenne, system informacji przestrzennej. Ponadto zwrócono uwagę na prace Unii Europejskiej nad zwiększeniem integracji systemów informacji przestrzennej, a także dokonano analizy polskich przepisów prawnych w tym zakresie. Przedstawiono i oceniono stan obecny w zakresie wdrażania infrastruktury informacji przestrzennej.
- ItemŻądanie zaprotokołowania sprzeciwu jako przesłanka legitymacji czynnej wspólnika (akcjonariusza) do wytoczenia powództwa o uchylenie lub stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia akcjonariuszy)(Wydawnictwo KUL, 2020) Herbet, AndrzejZgodnie z poglądem dominującym w doktrynie i orzecznictwie żądanie zaprotokołowania sprzeciwu wobec uchwały zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia akcjonariuszy stanowi odrębny od aktu głosowania akt staranności i konieczną przesłankę wytoczenia powództwa o uchylenie, lub stwierdzenie nieważności uchwały. W artykule podjęto się wykładni przepisów art. 250 pkt 2 i art. 422 § 2 pkt 3 Kodeksu spółek handlowych, również w kontekście ustrojowych uwarunkowań analizowanej instytucji, przede wszystkim art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. Mimo panującej tendencji do literalnego odczytywania i ścisłej interpretacji tych przepisów Autor proponuje uwzględnienie rezultatów wykładni funkcjonalnej i systemowej, m.in. w odniesieniu do sposobu i formy wystąpienia z takim żądaniem, jak i oceny momentu, do którego jego sformułowanie jest możliwe.
- ItemZakres obowiązywania zasady nemo se ipsum accusare tenetur na tle nowych rozwiązań technicznych i prawnych w motoryzacji(Wydawnictwo KUL, 2020) Kret, JakubW artykule omówiono relację między rozwiązaniami prawnymi dotyczącymi systemu pokładowego eCall a zasadą nemo se ipsum accusare tenetur na przykładzie zdarzenia drogowego z sierpnia 2019 r. W pierwszej części opisano historię kształtowania się braku obowiązku autodenuncjacji oraz jego znaczenie w obecnie obowiązującym systemie prawa krajowego i europejskiego. W drugiej części omówiono sposób funkcjonowania systemu pokładowego eCall, w szczególności przyjmowania zgłoszeń przekazywanych za jego pomocą do służb ratowniczych. Zwracając uwagę na niespójność między przepisami dotyczącymi systemu eCall a zasadą nemo se ipsum accusare tenetur, poszukiwano drogi jej uniknięcia przez odwołanie się do zakazu dowodowego przesłuchania lekarza udzielającego pomocy medycznej podejrzanemu, wyrażonego w art. 199 K.p.k. oraz orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W konkluzji przedstawiono argumenty przemawiające za tym, że w obecnym stanie prawnym wykorzystanie w procesie karnym informacji pochodzących z systemu eCall może stać w sprzeczności z brakiem obowiązku autodenuncjacji i wskazuję postulowane w tym zakresie zmiany ustawodawcze.
- ItemZasady i zakres wykonywania przez Narodowy Bank Polski nadzoru nad systemami płatniczymi(Wydawnictwo KUL, 2020) Kowalewska, EwaPrzedmiotem rozważań są rozwiązania prawne w odniesieniu do nadzoru systemowego w obszarze funkcjonującego w Polsce systemu płatniczego. Obowiązujące w powyższym zakresie przepisy, zarówno na poziomie krajowym, jak i unijnym, cechują się dużym rozproszeniem. Obejmują one kwestie ważne z punktu widzenia bezpieczeństwa i stabilności sektora finansowego. Celem dokonanej analizy jest pokazanie infrastruktury systemu płatniczego nadzorowanego przez Prezesa NBP oraz zwrócenie uwagi na zasady podejmowania przez bank centralny działań w omawianym zakresie. Szczególną uwagę zwrócono na Raport o nadzorze systemowym w zakresie polskiego systemu płatniczego za 2018 r., opublikowany przez NBP w grudniu 2019 r. Przyjęta w opracowaniu metodologia badań została oparta na analizie kluczowych dla tytułowego zagadnienia tekstów aktów prawnych z odniesieniem do wybranych poglądów wyrażonych w literaturze przedmiotu. Posłużono się metodą prawno-porównawczą oraz dogmatyczno-prawną. Omawiana problematyka dotyczy ważnego i stosunkowo nowego obszaru funkcjonowania banku centralnego, gdzie kluczowe cele wyznacza prawodawstwo unijne. Jednakże obszar funkcjonowania systemu płatniczego jest wyznaczony przez wewnętrzne przepisy kształtujące rynek finansowy. Zadania wypełniane w tym zakresie przez NBP determinują nowy kierunek działalności banku centralnego. Ponadto na uwagę zasługuje współpraca pomiędzy NBP a KNF. Jest to niezwykle ważne z uwagi na odpowiedzialność za utrzymanie bezpieczeństwa finansowego.