Studia Prawnicze KUL, 2021, nr 2

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/2397

Browse

Browsing Studia Prawnicze KUL, 2021, nr 2 by browse.metadata.rights "Attribution 4.0 International"

Now showing 1 - 20 of 22
  • Item
    Aksjologia zewnętrzna klauzul generalnych obowiązujących w polskim prawie podatkowym
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Münnich, Monika
    Celem artykułu jest przedstawienie kryteriów pozaprawnych należących do obszaru aksjologii zewnętrznej, do których odsyłają w toku wykładni klauzule generalne unormowane w przepisach prawa po­datkowego. Zasadność podejmowania tego typu badań wynika stąd, że od kilku lat ustawodawca coraz częś­ciej w normach podatkowo-prawnych koduje różnorodne pod względem konstrukcyjnym klauzule generalne. Niestety zarówno przyczyny sięgania przez prawodawcę po te typowe jednak dla prawa prywatnego kategorie prawne, jak i sama treść uregulowanych w prawie podatkowym tego rodzaju zwrotów nieostrych nie zawsze jest uzasadniana w sposób racjonalny i przekonujący. Konsekwencją tego zjawiska są trudności związane z do­precyzowaniem w konkretnych stanach faktycznych właściwych wartości i norm pozaprawnych. W artykule wskazano, że unormowane w przepisach prawa podatkowego różnego rodzaju klauzule generalne niezależnie od ich rodzajów oscylują wokół ochrony dwóch generalnych różnych dóbr: publicznego i jednostkowego.
  • Item
    Aktualizacja opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego w świetle ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Stawecki, Marek
    W dniu 5 października 2018 r. weszła w życie ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. o przekształceniu pra­wa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (Dz. U. z 2020 r. poz. 139 z późn. zm.). Skutkiem jej jest również konieczność uiszczania tzw. opłat przekształce­niowych. Wysokość ich jest równa wysokości opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego, które obowią­zywałyby w dniu przekształcenia. Te ostatnie podlegają tzw. aktualizacji. W 2019 r. dokonano zmiany ww. usta­wy, którą należy ocenić jako niesprawiedliwą. Nałożyła się bowiem ona na trwające w jednostkach samorządu terytorialnego procedury aktualizacji. W okresie tym były już wszczęte oraz wszczynano kolejne postępowania aktualizacyjne, których efektem jest podwyższenie wysokości opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe, a w konsekwencji także i opłat przekształceniowych. W arty­kule wskazano, iż omawiana regulacja prowadzi w konsekwencji do nieuzasadnionego obniżenia opłat lub nieuzasadnionego zakończenia postępowań aktualizacyjnych w stosunku do wszystkich współużytkowników wieczystych danej nieruchomości. Stanowi ona nadmierną i nieuzasadnioną ingerencję ustawodawcy w samo­dzielność finansową jednostek samorządu terytorialnego. Godzi również w konstytucyjnie zagwarantowaną ochronę „interesów w toku”. Ponadto sama redakcja omawianej regulacji w ustawie zmieniającej wywołuje wąt­pliwości interpretacyjne. Nie wiadomo bowiem, jakich dokładnie postępowań ona dotyczy. Problem ten jest konsekwencją dużego skomplikowania materii przekształcenia w kwestii skutków prawnych, nieprzejrzystości unormowań, a ponadto niedostrzegania przez prawodawcę ważnych problemów związanych z regulowaną materią. W artykule przeanalizowano i oceniono najnowsze zmiany legislacyjne prowadzące do przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności. Metodą badawczą, którą zastosowano w pracy, jest anali­za aktów prawnych oraz orzecznictwa sądowego.
  • Item
    Aspekty prawne odpowiedzialności funkcjonariuszy publicznych
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Jaworski, Bogdan
    Administracja publiczna wykonując złożone zadania, dysponuje charakterystycznymi dla niej strukturami organizacyjnymi opartymi w głównej mierze na monokratycznych organach. Funkcjonowanie struktur tej administracji związane jest z istnieniem aparatów pomocniczych jej organów, składających się z ko­mórek organizacyjnych oraz zróżnicowanego pod względem statusu prawnego personelu. Szczególną rolę w działalności administracji odgrywają funkcjonariusze publiczni, którzy przejmują na siebie najistotniejszą część spraw publicznych. Pamiętając, że administracja może podejmować aktywność jedynie w granicach pra­wa i na podstawie norm prawnych, niezwykle istotne wydaje się działanie funkcjonariuszy publicznych zgodne z określonymi reżimami. Gwarancją takiego stanu rzeczy są liczne przepisy należące do różnych gałęzi prawa, odnoszące się do odpowiedzialności za czyny wykraczające poza te normy. Podjęte w opracowaniu rozważania koncentrują się na zróżnicowanych aspektach odpowiedzialności funkcjonariuszy publicznych.
  • Item
    Charakter prawny decyzji w sprawie równoważnika za brak lokalu mieszkalnego dla strażaka Państwowej Straży Pożarnej
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Kała, Bogdan
    Artykuł dotyczy charakteru prawnego decyzji w sprawie równoważnika pieniężnego za brak lokalu dla strażaków Państwowej Straży Pożarnej. Publikacja wypełnia lukę w dotychczasowej nauce prawa, jest jedynym i pierwszym opracowaniem naukowym na ten temat. W artykule omówiono aktualne uregulowanie prawne tego świadczenia, a także jego unormowanie w historii, występujące w zakresie tego zagadnienia rozbieżne orzecznictwo sądów. Całość problematyki odniesiono do regulacji prawnych równoważnika w innych służbach mundurowych, a także istniejących w obrębie tych regulacji linii orzeczniczych sądów. W artykule przedstawiono wnioski z rozważań oraz postawiono tezę o mieszanym charakterze decyzji w sprawie równoważnika pieniężnego za brak lokalu dla strażaków Państwowej Straży Pożarnej.
  • Item
    Charakter prawny odpowiedzialności za nieszczepienie dziecka
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Czechowicz, Sebastian
    Obowiązkowe szczepienia ochronne stanowią podłoże rozlicznych dyskusji i kontrowersji nie tylko wśród społeczeństwa, ale także w środowisku socjologów, epidemiologów, ale także prawników. Obowiązek poddawania się szczepieniom dotyczy przede wszystkim dzieci, a więc jego wykonanie spoczywać będzie na prawnych lub faktycznych opiekunach małoletniego. W ostatnich latach odnotowuje się wzrost odsetka liczby niezaszczepionych dzieci. Uchylanie się od obowiązku szczepień obecnie stanowi coraz większy problem społeczny i prawny. Niniejszy artykuł jest poświęcony problematyce odpowiedzialności za uchylanie się od obowiązkowych szczepień ochronnych w ujęciu dogmatyki prawa karnego sensu largo. Wykazane związki pomiędzy działalnością administracji publicznej a współczesnym prawem wykroczeń, które penalizuje uchylanie się od obowiązku szczepień, pomogą zrozumieć wielopłaszczyznową strukturę wzajemnych zależności pomiędzy aktualnie wyodrębnionymi gałęziami prawa, tym samym uwypuklając mieszany charakter odpowiedzialności za niewykonywanie obowiązkowych szczepień ochronnych.
  • Item
  • Item
    Glosa częściowo krytyczna do wyroku Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej z dnia 25 września 2019 r., III CSK 217/17
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Pochopień, Sabina Ewa
    Komentowane orzeczenie dotyczy rozkładu ciężaru dowodu w postępowaniu cywilnym wytoczonym przeciwko byłemu pracownikowi w związku z zarzutem ujawnienia tajemnicy przedsiębiorstwa. Zdaniem Sądu Najwyższego to pracownik powinien wykazać, że w podjętej działalności gospodarczej nie wykorzystuje przysługującej byłemu pracodawcy tajemnicy przedsiębiorstwa. Pogląd ten należy ocenić krytycznie. Natomiast na pozytywną ocenę zasługują rozważania sądu dotyczące relacji pomiędzy zakazem konkurencji a obowiązkiem zachowania tajemnicy przedsiębiorstwa oraz zakresu stosowania wobec pracowników obowiązującego przed dniem 4 września 2018 r. czasowego ograniczenia obowiązku poufności.
  • Item
    Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2019 r., III CZP 23/19
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Wolak, Grzegorz
    Pewne wątpliwości może budzić to, czy osobą uprawnioną do zachowku w rozumieniu art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego jest wnuk spadkodawcy jako dalszy zstępny, gdy stwierdzenie nabycia spadku nastąpiło na podstawie testamentu, a dziecko spadkodawcy jako spadkobierca ustawowy odrzuciło spadek z ustawy i nie zostało powołane do dziedziczenia na podstawie tego testamentu. W glosie do uchwały z dnia 23 października 2019 r., III CZP 24/19, glosator zaaprobował stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym dalszy zstępny spadkodawcy nie jest uprawniony do zachowku po nim, jeśli – w razie dziedziczenia testamentowego – zstępny spadkodawcy złożył oświadczenie o odrzuceniu spadku z ustawy.
  • Item
    Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2019 r., V CSK 207/18
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Żok, Krzysztof
    Glosa analizuje wpływ niedawnego wyroku Sądu Najwyższego, w którym ustalono nowe wskazania dotyczące podstawy odpowiedzialności członka zarządu. Zgodnie z tym orzeczeniem syndyk może żądać naprawienia szkody w ramach odpowiedzialności kontraktowej przez dochodzenie roszczenia przewidzianego w art. 293 Kodeksu spółek handlowych. Wniosek ten istotnie różni się od przyjętego wcześniej stanowiska. Dotychczas bowiem sądy uznawały, że syndyk, jako osoba trzecia, może żądać odszkodowania tylko w ramach odpowiedzialności deliktowej. Rozważania w omawianym wyroku skupiają na kwestii uchwały wspólników niezbędnej do żądania odszkodowania. Niemniej pogłębiona analiza tego orzeczenia ujawnia dalej idące konsekwencje tego rozstrzygnięcia. W glosie podnosi się w szczególności, że nowe wskazania mogą oddziaływać na klasę zachowań powodujących powstanie odpowiedzialności członka zarządu, a także wpływać na termin przedawnienia.
  • Item
    Instytucja obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej w jednostkach samorządu terytorialnego stopnia regionalnego
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Podgórska-Rykała, Joanna Maria
    Będąca przedmiotem rozważań podjętych w artykule obywatelska inicjatywa uchwałodawcza jest uprawnieniem grupy mieszkańców do zainicjowania procesu tworzenia prawa miejscowego przez organy stanowiące gminy, powiatu lub województwa. Jest ona jednym z instrumentów partycypacyjnych, umożliwiają­cych udział obywateli w sprawowaniu władzy, choć nie wywiera bezpośrednio skutków wiążących dla organów stanowiących prawo i nie obliguje ich do uchwalenia proponowanych przez mieszkańców rozstrzygnięć. Ratio legis inicjatywy stanowi włączenie mieszkańców (zbiorowo) do katalogu podmiotów posiadających uprawnie­nie do wszczęcia procedury legislacyjnej na szczeblu lokalnym (gminnym, powiatowym) lub regionalnym (wo­jewódzkim), a więc ich formalna legitymizacja w tym procesie. W artykule przybliżono instytucjonalne, prawne oraz proceduralne uwarunkowania funkcjonowania tego mechanizmu, ze szczególnym uwzględnieniem prak­tyki wykorzystania obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej w jednostkach samorządu terytorialnego szczeb­la wojewódzkiego. Zaprezentowano przeglądową analizę podjętych dotychczas inicjatyw w województwach: podkarpackim, świętokrzyskim, śląskim i małopolskim, charakteryzując ich przebieg i efekty legislacyjne.
  • Item
    Koncept advocatus fisci. Uwagi na marginesie książki Bronisława W. Sitka „Wybrane systemy prawnej i instytucjonalnej ochrony praw i interesów państwa”
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Dębiński, Antoni
    Artykuł ma celu analizę monografii Wybrane systemy prawnej i instytucjonalnej ochrony praw i interesów państwa autorstwa Bronisława Włodzimierza Sitka, wydaną w 2020 r. przez Wydawnictwo Difin. Praca ta, obok wstępu i wniosków końcowych, składa się z ośmiu rozdziałów, z których pierwszy poświęcony jest rozwiązaniom wprowadzonym w czasach Imperium Romanum. Kolejne rozdziały stanowią omówienie wybranych systemów ochrony państwa, tj. polskiego, austriackiego, włoskiego, hiszpańskiego, szwajcarskiego, niemieckiego oraz USA, z równoczesnym omówieniem ich historycznego rozwoju. Analizowana monografia oceniona została jako przydatna dla osób zainteresowanych zagadnieniami łączącymi się z rzymską paremią Salus rei publicae suprema lex esto.
  • Item
    Obwieszczenie Prezydenta RP o wolnych stanowiskach sędziowskich w Sądzie Najwyższym – akt urzędowy czy czynność urzędowa?
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Widło, Jacek
    W artykule przeanalizowano charakter prawny czynności urzędowej Prezydenta RP – obwiesz­czenia o wolnych stanowiskach (art. 31 § 1 ustawy o Sądzie Najwyższym). Spróbowano rozstrzygnąć problem wymogu uzyskania przez Prezydenta RP kontrasygnaty Prezesa Rady Ministrów dla tego obwieszczenia. Sfor­mowano wnioski, iż: obwieszczenie Prezydenta RP wydane w trybie art. 31 § 1 ustawy o Sądzie Najwyższym jest czynnością urzędową Prezydenta RP, która w przeciwieństwie do aktów urzędowych Prezydenta RP nie wymaga kontrasygnaty. W przypadku przyjęcia odmiennego poglądu i zakwalifikowania obwieszczenia Prezy­denta RP wydanego w trybie art. 31 § 1 ustawy o Sądzie Najwyższym, jako aktu urzędowego Prezydenta RP, nie wymaga on kontrasygnaty, gdyż: mieści się to w koncepcji kompetencji pochodnej wynikającej z prerogatywy Prezydenta RP – art. 144 ust. 3 pkt 17 Konstytucji RP; wymaganie kontrasygnaty byłoby sprzeczne z Konstytu­cją – sprzeczna z art. 10 i art. 179 Konstytucji RP czynność obwieszczenia o wolnych stanowiskach sędziowskich stanowi obowiązek, a nie uprawnienie Prezydenta RP.
  • Item
    Ograniczony krąg uczestników w postępowaniu wieczystoksięgowym a realizacja prawa do sądu
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Kowalik, Emil Stefan
    Odpowiednio ukształtowane relacje pomiędzy organami państwa a obywatelem oraz pomiędzy obywatelami mają bezpośrednie przełożenie na prawidłowe funkcjonowanie organizmu państwowego. Często podnoszony jest zarzut, że wyrażony w art. 6261 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego ograniczony krąg uczestników postępowania wieczystoksięgowego oraz wywodzący się z art. 6268 § 2 K.p.c. ograniczony zakres kognicji sądu w tym postępowaniu narusza konstytucyjną zasadę prawa do sądu. Przedmiotem zainteresowania autora artykułu jest wpływ ograniczonego kręgu uczestników w postępowaniu wieczystoksięgowym na zapewnienie podmiotom uczestniczącym na rynku nieruchomości prawa do sądu i gwarancji rzetelnego prowadzenia postępowania przed nim.
  • Item
    Podstawy prawne ochrony informacji stanowiących tajemnicę bankową we Włoszech. Zarys problematyki
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Sagan, Marta
    Celem artykułu jest przedstawienie wybranych koncepcji dotyczących ochrony informacji stanowiących tajemnicę bankową we włoskim porządku prawnym. Powyższe wymagało przeanalizowania regulacji prawa karnego, cywilnego, konstytucyjnego oraz – co oczywiste – prawa bankowego. Wybór tematu podyktowany został tym, iż pomimo długiej tradycji bankowości oraz istnienia instytucji tajemnicy bankowej we Włoszech, brak w tamtejszych regulacjach prawnych przepisu wprost nakładającego obowiązek jej zachowania. Wywodzony on jest z norm różnych gałęzi prawa i niejednolicie postrzegany przez doktrynę. Brak wyraźnych podstaw prawnych instytucji tajemnicy bankowej przekłada się przede wszystkim na problem określenia jej zakresu, a co za tym idzie, ochrony interesów: publicznego i prywatnego, które mogą okazać się sprzeczne.
  • Item
    Polecenia obowiązujące i akty kierownictwa w dobie epidemii. Szansa czy zagrożenie?
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Szyrski, Mariusz
    W artykule zostało omówione pojęcie aktów kierownictwa w odniesieniu do sytuacji epidemicz­nej, w szczególności poprzez zestawienie z formami działania administracji publicznej. Główny nacisk położono na akt kierownictwa o nazwie „polecenie obowiązujące”, która to forma pojawia się w nowych przepisach zwią­zanych ze zwalczaniem skutków rozprzestrzeniania się koronawirusa. Ukazano podstawy prawne wydawania aktów kierownictwa, w ostatnim czasie oddziałujące także na sferę zewnętrzną administracji publicznej. Głów­ne pytanie badawcze sprowadza się do zakreślenia obecnych granic przedmiotowych i podmiotowych aktów kierownictwa (poleceń obowiązujących), tak w zakresie stanowienia, jak i stosowania regulacji prawnej. Rozwa­żania odniesiono przede wszystkim do regulacji prawnej wynikającej z ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szcze­gólnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych cho­rób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.
  • Item
    Przebieg i zawieszanie postępowań administracyjnych prowadzonych wobec beneficjentów środków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich w dobie COVID-19 w Polsce
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Klich, Aleksandra
    W opracowaniu zwrócono uwagę na to, że sytuacja związana z COVID-19 dotknęła także beneficjentów funduszy europejskich. W perspektywie finansowej UE 2014–2020 w Polsce funkcjonują liczne krajowe programy operacyjne, w tym. m.in. 16 regionalnych programów operacyjnych realizowanych na poziomie województw (RPO). Celem opracowania jest próba ustalenia dopuszczalnego zakresu funkcjonowania organów administracji publicznej prowadzących w czasie COVID-19 tzw. postępowania zwrotowe wobec beneficjentów środków unijnych, w szczególności w zakresie możliwości ich zawieszania lub wydłużania przewidzianych przepisami prawa terminów na dokonanie określonych czynności. Zwrócono uwagę na dynamizm prac ustawodawcy w tym zakresie, w szczególności analizując postanowienia COVID-19U (tekst jednolity: Dz. U. z 2020 r. poz. 1842) z postanowieniami tzw. specustawy funduszowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 694), która miała zapewnić płynną realizację i rozliczanie projektów. Rozważania teoretycznoprawne oparto na doświadczeniu wynikającym ze współpracy z IZ RPO oraz z danymi pochodzącymi z 8 województw realizujących RPO.
  • Item
    Rekwizycje na ziemiach polskich w latach 1919–1920 w świetle ustawodawstwa i orzecznictwa sądowego
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Konarski, Marcin Jerzy
    Będąca przedmiotem niniejszej analizy instytucja rekwizycji przynależy do materii związanych z obowiązkiem ponoszenia świadczeń rzeczowych przez ludność znajdującą się na obszarze działań zbrojnych, stanowiąc pole zainteresowania przede wszystkim nauki prawa międzynarodowego publicznego i prawa ad­ministracyjnego. Instytucja rekwizycji wojennej, rozumianej jako sposób pozyskiwania na potrzeby zaopatrze­nia wojsk istotnych z jego punktu widzenia przedmiotów, posiada wielowiekową tradycję i pozostaje związana z działaniami wojennymi prowadzonymi na przestrzeni wieków przez poszczególne narody i państwa. Celem artykułu jest analiza zagadnień normatywnych związanych ze stosowaniem tej instytucji przez wojsko polskie w okresie wojny polsko-bolszewickiej 1920 r., w świetle ówczesnego ustawodawstwa regulującego tę materię oraz orzecznictwa sądów polskich w tym zakresie po zakończeniu działań wojennych.
  • Item
    Sądy i sędziowie w nauczaniu papieża Franciszka
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Maroń, Grzegorz
    W artykule przybliżono i poddano analizie poglądy papieża Franciszka na temat świeckiego wymiaru sprawiedliwości. Przedstawiono wskazania, postulaty czy oczekiwania papieża odnośnie do sędziów i procesu orzeczniczego. Wskazano również te zjawiska i praktyki, które w nauczaniu papieskim zostały uznane za sprzeniewierzające się etosowi sędziego i roli judykatywy. Omówiono podnoszone przez Franciszka wyzwa­nia, przed jakimi stoją współcześnie sądy, w szczególności problem aktywizmu sędziowskiego oraz zagrożeń dla niezależności trzeciej władzy i jej reprezentantów. Ponadto porównawczo nawiązano do zapatrywań po­przedników Franciszka na kwestię sądownictwa. W ocenie autora papieskie nauczanie stanowi źródło war­tościowych uwag w przedmiocie sądów i sędziów, zasługując na szerszy rezonans w środowisku prawniczym w ramach tzw. zewnętrznej integracji prawoznawstwa.
  • Item
    Stosowalność niektórych systemów logicznych do analizy formalnej poprawności wnioskowań dotyczących prawa kanonicznego
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Kozanecka-Dymek, Anna Maria
    Przykłady zaprezentowane w artykule pozwalają wyrazić przekonanie, że znajomość logiki for­malnej może być przydatna w pracy myślowej prawnika kanonisty, zwłaszcza wtedy, gdy nie ma on pewności, czy wyprowadzony przez niego wniosek wynika logicznie z przesłanek. Przeanalizowano formalną poprawność kilku wnioskowań przeprowadzonych w oparciu o kanony, przy użyciu aparatury klasycznego rachunku zdań i sylogistyki, a także wybranych logik nieklasycznych, takich jak np. logika tensalna, logika chronologiczna i logika miejsca.
  • Item
    Świadczenie pieniężne przysługujące policjantowi przywróconemu do służby w Policji za okres pozostawania poza służbą – wybrane zagadnienia
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Gacek, Paweł
    Artykuł w całości został poświęcony instytucji świadczenia pieniężnego przyznawanego w związ­ku z przywróceniem policjanta do służby w Policji, która zawarta jest w art. 42 ust. 5 ustawy z dnia 6 kwiet­nia 1990 r. o Policji. Przywrócenie do służby następuje z mocy prawa z chwilą zmaterializowania się przesłanek określonych w art. 42 ust. 1 lub ust. 7 ustawy o Policji. Konsekwencją przywrócenia do służby jest obowiązek przyznania policjantowi świadczenia pieniężnego za okres pozostawania poza służbą. Jego przyznanie jest ob­ligatoryjne, natomiast jego wysokość określa organ administracyjny. Przepis art. 42 ust. 5 ustawy o Policji okre­śla minimalną i maksymalną wysokość tego świadczenia. Dokonano również omówienia charakteru prawnego tej instytucji oraz podmiotów uprawnionych do jej stosowania.