Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji / Faculty of Law, Canon Law and Administration

Permanent URI for this community

https://hdl.handle.net/20.500.12153/27
* Instytut Nauk Prawnych * Instytut Prawa Kanonicznego *

Browse

Browsing Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji / Faculty of Law, Canon Law and Administration by browse.metadata.rights "Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International"

Now showing 1 - 20 of 33
  • Item
    Aksjologia systemu prawa. Teoria i praktyka
    (Akademia Wymiaru Sprawiedliwości, 2023) Potrzeszcz, Jadwiga
    Problematyka aksjologii prawa, podjęta w niniejszej rozprawie, obejmuje wielość szczegółowych zagadnień, możliwych do zidentyfikowania poprzez przyjęcie dwóch perspektyw: 1) prawo jako wartość, 2) wartości w prawie. Rozważając zagadnienie prawa rozumianego jako wartości szczególnie istotnej w życiu społecznym człowieka, należało zaakcentować, że w tym ujęciu chodzi o sprawiedliwe prawo stanowione. Aby prawo stanowione było sprawiedliwe, nie może powstawać w rezultacie działania jedynie prawotwórczej woli podmiotu kompetentnego we wspólnocie do tworzenia prawa. Innymi słowy, nieco upraszczając, nieakceptowalna jest – tkwiąca korzeniami w teorii Thomasa Hobbesa – paremia: non veritas, sed auctoritas facit legem. Sprawiedliwość prawa pozytywnego nie jest zależna od arbitralnej woli prawodawcy, lecz od tego, czy prawodawca uwzględni w procesie tworzenia prawa, prawnonaturalne, ponadpozytywne dyrektywy i uwarunkowania. Zatem prawo sprawiedliwe powstaje w drodze racjonalnego namysłu nad rzeczywistością będącą przedmiotem regulacji prawnej. Prawo we właściwym sensie jest „rozporządzeniem rozumu dla dobra wspólnego”, jak to wyraził św. Tomasz z Akwinu. Jedynie takie sprawiedliwe prawo może być zabezpieczeniem przed samowolą władzy, np. władzy państwowej, może gwarantować adresatom bezpieczeństwo prawne. W moim przekonaniu, jedynie takie prawo można uznać za integralny element zasad, wyrażonych jako: zasada państwa prawa czy zasada praworządności. Właściwy sens tych zasad poprzedzony jest przynajmniej milczącym założeniem, że chodzi o sprawiedliwe prawo pozytywne, o ile oczywiście zaistnieje sytuacja namysłu nad sensem tak często dzisiaj stosowanych wyrażeń: praworządność oraz państwo prawa. Nie mogliśmy jednak poprzestać na ogólnym, upraszczającym stwierdzeniu, że prawo pozytywne powinno być sprawiedliwe. Twierdzenie to stanowiło punkt wyjścia do wskazania, jakie są wyznaczniki sprawiedliwego prawa. Rozdział pierwszy niniejszej rozprawy został w całości poświęcony tej problematyce. Należało zaakcentować na wstępie, że problem sprawiedliwości prawa dotyczy wyłącznie prawa pozytywnego. Wynika to wprost z tego, że prawo naturalne jest z samej swej istoty sprawiedliwe. Prawo naturalne wyznacza właściwą perspektywę oceny sprawiedliwości prawa stanowionego. Determinanty sprawiedliwego prawa możliwe są do zidentyfikowania w takim samym stopniu, w jakim stopniu człowiek posiada zdolność do odczytania zasad prawa naturalnego za pomocą rozumu praktycznego lub zmysłu moralnego. Przyjęta perspektywa prawnonaturalna umożliwiła wskazanie, jakie konkretnie wymagania powinien uwzględnić prawodawca, aby tworzone przez niego prawo było prawem sprawiedliwym. Do determinantów sprawiedliwego prawa zostały zaliczone następujące: godność człowieka, dobro wspólne, natura rzeczy, właściwe określenie zakresu kompetencji prawodawcy oraz wyznaczenie granic jego swobody w określaniu treści prawa, a także związane z tą kwestią respektowanie przez prawodawcę zasady równości i proporcjonalności w ograniczaniu praw i wolności człowieka. Wskazane determinanty sprawiedliwego prawa stanowią jedynie punkty orientacyjne dla prawodawcy, nie zaś gotową receptę gwarantującą osiągnięcie sukcesu w obszarze sprawiedliwości. Każdorazowo w procesie tworzenia konkretnych unormowań prawodawca powinien uwzględnić te orientacyjne punkty odniesienia i samodzielnie za pomocą rozumu praktycznego ustalić, co w kontekście danego przedmiotu regulacji prawnej wynika z tych wskazówek. Zakłada się, że prawodawca jest zdolny odczytać za pomocą własnej kognitywnej możności, jakie prawnonaturalne tytuły powinny zostać uwzględnione w treści prawa pozytywnego. Te prawononaturalne tytuły mają przede wszystkim swe źródło w przyrodzonej i niezbywalnej godności człowieka oraz konieczności uwzględnienia, że wszelkie regulacje prawne powinny być ostatecznie ukierunkowane na urzeczywistnianie dobra wspólnego. Pomocna w tym zakresie jest również analiza przez prawodawcę, jakie wskazówki płyną dla niego z natury (istoty) przedmiotu regulacji prawnej, innymi słowy chodzi o uwzględnienie natury rzeczy jako faktora z obszaru faktyczności. W kolejnym etapie prawodawca na gruncie wniosków praktycznych sformułowanych w toku rozważań uwzględniających wartość godności człowieka, wartość dobra wspólnego oraz natury rzeczy, powinien prawidłowo zidentyfikować swoje kompetencje oraz granice swobody w określaniu treści prawa. W szczególności powinien kierować się zasadą równości mającą swą podstawę i uzasadnienie w przyrodzonej i niezbywalnej godności człowieka, oraz proporcjonalnie rozkładać ciężary, i ograniczenia wolności i praw. Wszelkie ograniczenia wolności i praw muszą być proporcjonalne do wagi celu, któremu dane unormowanie ma służyć. Ostatecznie jednak wszystkie cele polityki państwa powinny w dalszej perspektywie służyć realizacji dobra wspólnego, którego co do zasady nie powinno się przeciwstawiać dobru każdego człowieka. Rozważając zagadnienie aksjologii prawa z drugiej perspektywy, a mianowicie w centrum uwagi stawiając problematykę wartości w prawie, trzeba najpierw uwzględnić dwie fundamentalne wartości, którymi są: sprawiedliwość i bezpieczeństwo prawne. Dość utrwalony jest pogląd o antynomiczności tych wartości za sprawą Gustawa Radbrucha, który taką relację określił w ramach idei prawa. Relacje tych dwu fundamentalnych wartości w prawie mogą być różnie postrzegane w zależności od tego, jak konkretnie pojmowana jest sprawiedliwość oraz bezpieczeństwo prawne. Przyjęte w niniejszej rozprawie pojmowanie bezpieczeństwa prawnego nie stawia tego pojęcia w relacji przeciwstawności do sprawiedliwości. Niemniej jednak relacja obu tych pojęć jest złożona. W punkcie wyjścia przyjęte zostało ustalenie, że zarówno sprawiedliwość, jak i bezpieczeństwo prawne mają swe źródło w prawie naturalnym. To prawnonaturalne roszczenie do urzeczywistnienia sprawiedliwości w prawie oraz urzeczywistnienia bezpieczeństwa prawnego w konkretnym porządku prawnym może być zrealizowane w różnym stopniu, w zależności od konkretnych uwarunkowań społeczno-gospodarczych i politycznych. Jednakże jedynym dostępnym i najlepszym środkiem realizacji sprawiedliwości oraz bezpieczeństwa prawnego jest prawo stanowione. Na postawione we wstępie pytanie o wpływ stopnia urzeczywistnienia sprawiedliwości prawa na stopień urzeczywistnienia bezpieczeństwa prawnego należy odpowiedzieć, że im bardziej prawo jest sprawiedliwe, w tym większym stopniu urzeczywistnione jest bezpieczeństwo prawne. A im bardziej prawo jest niesprawiedliwe, w tym większym stopniu traci przymiot bycia adekwatnym środkiem urzeczywistnienia bezpieczeństwa prawnego. Te dwie zasadnicze wartości znajdują się w relacji współdziałania i umacniania. Zatem konieczne jest dążenie do osiągania jak najwyższego poziomu sprawiedliwości prawa, ponieważ to przekłada się wprost na osiąganie wyższego poziomu bezpieczeństwa prawnego. Natomiast jeśli prawo byłoby niesprawiedliwe w tak wielkim stopniu, że przekroczony zostałby próg możliwej do zniesienia dozy niesprawiedliwości prawa, wówczas nie można byłoby oczekiwać bezpieczeństwa prawnego ze strony takiego „prawa”, czy raczej właściwie „ustawowego bezprawia”. W takiej sytuacji, to samo prawo pozytywne stałoby się zagrożeniem dla człowieka, nie dając mu żadnego bezpieczeństwa prawnego. Należy to jeszcze raz zaakcentować, że w momencie krytycznym, gdy ze względu na ekstremalną niesprawiedliwość prawo traci naturę prawa, traci tym samym swój walor bycia środkiem gwarancji bezpieczeństwa prawnego, a wręcz może nawet zagrażać dobrom życiowym i interesom człowieka. Wówczas funkcję gwarancyjną musi z konieczności przejąć rozum praktyczny (głos sumienia), który wskaże człowiekowi, jak odpowiednio do sytuacji należy się zachować. Sprawiedliwość prawa stanowionego jest bezpośrednio uzależniona od uszanowania w prawie godności człowieka jako wartości absolutnej każdej istoty ludzkiej. Człowiek ze względu na swoją społeczną naturę żyje i realizuje się we wspólnocie. Osiąga swoją doskonałość (tj. pełny rozwój tkwiących w nim potencjalności) we współpracy z innymi ludźmi. W ten sposób realizuje się dobro wspólne. Dobro wspólne jest wartością osiąganą w relacjach społecznych, w społecznym współdziałaniu. W takim klasycznym, teoretycznym ujęciu pomiędzy dobrem wspólnym a godnością człowieka panuje harmonia. Aby zweryfikować tę teorię w praktyce, osobna części niniejszej rozprawy została poświęcona analizie całego dotychczasowego orzecznictwa polskiego Trybunału Konstytucyjnego, który na przestrzeni ponad trzech dekad wypowiadał się na temat rozumienia tych wartości i zasad konstytucyjnych. W szczególności po wejściu w życia aktualnie obowiązującej Konstytucji RP, w której wprost zostały sformułowane zasady dobra wspólnego i godności człowieka. Trybunał Konstytucyjny w swoich wypowiedziach orzeczniczych wielokrotnie dał wyraz uznaniu wartości godności człowieka i wartości dobra wspólnego za najwyższe konstytucyjne wartości w polskim porządku prawnym. Wartości te wpływają na cały porządek prawny na poziomie podkonstytucyjnych aktów normatywnych. Zasadniczo wartości te nie powinny być względem siebie antagonistyczne, lecz realizacja obu ma służyć ostatecznie rozwojowi człowieka w jego życiu we wspólnocie. Jednakże w razie zaistnienia jednak sytuacji konfliktu pomiędzy tymi wartościami Trybunał Konstytucyjny daje pierwszeństwo ochronie przyrodzonej i niezbywalnej godności człowieka. The issue of the axiology of law addressed in the present dissertation encompasses a multiplicity of specific problems, which are identifiable by adopting two perspectives: 1) law as a value, 2) values in law. When considering the issue of law as a value of particular relevance to human social life, it is important to emphasise that this approach concerns fair (just) positive law. Thus, in order to be fair, positive law (statutory/statute law) cannot be the outcome of the mere law-making will of an entity competent in the community to create law. In other words, slightly simplifying, the legal maxim rooted in the theory of Thomas Hobbes - non veritas, sed auctoritas facit legem - is unacceptable. The justice of positive law is not dependent on the arbitrary will of the legislator, but on whether the legislator, in the process of law-making, takes into account natural law, supra-positive directives and determinants. Therefore, fair law is created through rational reflection upon the reality that is the object of legal regulation. Law in its proper sense is “an ordinance of reason for the common good”, as St Thomas Aquinas expressed it. Only such fair law may provide a safeguard against arbitrary authority, e.g. state authority, and may guarantee legal security to its addressees. In my view, only such law may be regarded as an integral element of the principle expressed as ‘the Rule of Law’. The correct sense of this principle is preceded by at least the implicit assumption that it concerns fair positive law, provided that a reflection on the meaning of the so frequently used expression today ‘the Rule of Law’ actually takes place. However, we cannot stop at the general simplistic statement that positive law should be fair. This claim was the starting point for indicating the determinants of fair law. The first chapter of the present dissertation was devoted entirely to this issue. It should be emphasised at the outset that the issue of the justice of law concerns only positive law. This follows directly from the fact that natural law is inherently fair. Natural law determines the proper perspective for assessing the fairness of positive law. The determinants of fair law are identifiable to the same extent that a human being has the capacity to interpret the principles of natural law by means of practical reason or the moral sense. The adopted legal-natural perspective allowed indicating specific requirements that the legislator should take into account to ensure that the law it creates is fair law. The determinants of fair law include the following: human dignity, the common good, the nature of things, the proper definition of the scope of the legislator’s competence as well as the setting of the limits of its freedom in determining the content of the law, and the related respect for the principles of equality and proportionality in restricting human rights and freedoms by the legislator. The indicated determinants of fair law are only landmarks for the legislator, not a ready solution guaranteeing success in the field of justice. Each time in the process of drafting specific norms, the legislator should take into account these landmarks and, by means of practical reason autonomously, determine what, in the context of the respective object of legal regulation, results from the landmarks. It is assumed that the legislator is capable of reading by means of its own cognitive powers which natural law entitlements should be included in the content of positive law. These natural law entitlements primarily have their origin in the inherent and inalienable dignity of the human being as well as in the necessity to consider that any legal regulation should ultimately be directed towards the implementation of the common good. In this regard, it is also useful for the legislator to analyse which guidelines stem from the nature (essence) of the subject matter of the legal regulation, in other words to consider the nature of things as a factor from the field of reality. In the next stage, the legislator, on the basis of the practical conclusions formulated in the course of considerations involving the value of human dignity, the value of the common good and the nature of things, should correctly identify its competence and the limits of its freedom in determining the content of the law. In particular, the legislator should be guided by the principle of equality having its basis and rationale in the inherent and inalienable dignity of the human being, and proportionately distribute the burdens, as well as the limitations of freedoms and rights. Any restrictions on freedoms and rights must be proportionate to the gravity of the objective which the regulation is intended to serve. Ultimately, however, all state policy objectives should in the long term serve the common good, which in principle should not be opposed to the welfare of each individual. When considering the issue of the axiology of law from a second perspective, namely focusing on the issue of values in law, first it is necessary to consider two fundamental values, which are justice and legal security. The view of the antinomy of these values is fairly well established due to the formula of Gustav Radbruch, who defined such a relationship within the idea of law. The relationship of these two fundamental values in law may be perceived differently depending on the particular understanding of justice and legal security. The understanding of legal security adopted in the present dissertation does not juxtapose this concept with justice. Nevertheless, the relationship of the two concepts is complex. As a starting point, it is accepted that both justice and legal security have their origin in natural law. This natural-law claim to realise justice in law and to realise legal security in a particular legal order may be fulfilled to varying degrees, depending on the specific socio-economic and political circumstances. However, the only available and best means of achieving justice and legal security is positive law (statutory/statute law). The question posed in the introduction as to the effect of the degree to which the fairness of the law is realised on the degree to which legal security is realised must be answered as follows: The more the law is fair (just), the more legal security is realised. And the more the law is unjust, the more it loses the attribute of being adequate means of the realisation of legal security. These two fundamental values are in a relationship of interaction and enhancement. Thus, it is necessary to seek to achieve the highest possible level of fairness of the law, as this directly results in achieving a higher level of legal security. Whereas, if the law were unfair to such an extent that the threshold of a tolerable degree of injustice of the law was exceeded, then no legal security could be expected from such ‘law’, or actually ‘statutory lawlessness’. Under such circumstances, the positive law itself would become a threat to human beings without providing them with any legal security. It should be emphasised once again that at the critical moment, when, due to extreme injustice, the law loses its legal nature, it thus loses its value as a means of safeguarding legal security, and may even endanger the welfare and interests of the human being. Then, the guarantee function necessarily must be taken over by practical reason (the voice of conscience), which will indicate the person the proper way to act, according to the particular situation. The fairness (justice) of statutory law depends directly on the respect in law for human dignity as an absolute value of every human being. A human being, due to his or her social nature, lives and finds the fulfilment in a community. He or she reaches the perfection (i.e. the full development of the inherent potentialities) in cooperation with other people. Thus, the common good, which is the value achieved in social relations and interaction, is realised. There is harmony between the common good and human dignity in such a classical, theoretical approach. In order to verify this theory in practice, a separate part of the present dissertation is devoted to an analysis of the entire previous jurisprudence of the Polish Constitutional Tribunal, which, over the course of more than three decades, has commented on the understanding of the above constitutional values and principles. In particular, after the entry into force of the current Constitution of the Republic of Poland, in which the principles of the common good and human dignity were explicitly worded. The Constitutional Tribunal, in its judicial statements, has repeatedly expressed its recognition of the value of human dignity and the value of the common good as the highest constitutional values in the Polish legal order. These values influence the entire legal order at the level of sub-constitutional normative acts. In principle, these values should not be mutually antagonistic, but the realisation of both should ultimately serve the human development in his or her life in the community. Nevertheless, in the event of conflict between these values, the Constitutional Tribunal gives priority to the protection of the inherent and inalienable dignity of the human being.
  • Item
    Ateńskie procesy o zabójstwa w V i IV wieku p.n.e.
    (Wydawnictwo KUL, 2004) Jońca, Maciej
  • Item
    Błędy związane z wyrażaniem zgody na udzielenie świadczenia zdrowotnego
    (Wydawnictwo KUL, 2018) Lis, Wojciech
    Warunkiem przystąpienia do udzielenia świadczenia zdrowotnego jest wyrażenie na nie zgody przez pacjenta. Zasady związane z wyrażaniem zgody na udzielenie świadczenia zdrowotnego są prawnie uregulowane, pomimo tego wciąż dochodzi do ich naruszania, w konsekwencji do naruszania gwarancji poszanowania autonomii pacjenta i jego prawa do samostanowienia. Tego rodzaju działania lekarzy nie znajdują racjonalnego uzasadnienia i mogą stanowić przyczynę pociągnięcia ich do odpowiedzialności cywilnej i karnej. The condition for providing a health service is the patient’s consent to it. The rules related to the consent to provide health service are legally regulated, in spite of this, they are still being violated. As a consequence, there is a breach of the guarantee of respect for the autonomy of the patient and his right to self-determination. These kind of activities of doctors do not find rational justification and may be brought to civil and criminal liability.
  • Item
    Cenzura pism własnych kandydata na ołtarze
    (Wydawnictwo KUL, 2010) Fiejdasz, Lidia; Kijas, Zdzisław J.
    Lo studio degli scritti editi da un candidato agli altari, riguarda alla fede ed alla moralità cattolica forma parte integrante dell’Inchiesta sulle virtù eroiche. Papa Eugenio III introdusse tale procedura nel XII secolo. Scriveva Benedetto XIV – „Non conviene che venga venerato pubblicamente chi nei suoi scritti errava nella fede o nei costumi oppure introduceva dottrine contrarie allo spirito della Chiesa […]”. Secondo le norme del Codice dell’anno 1917 l’esame degli scritti doveva essere effettuato presso la Congregazione dei Riti. In seguito al Concilio Vaticano II la Congregazione concesse la censura degli scritti nella diocesi. La prassi venne regolamentata nella legislazione di Giovanni Paolo II e dettagliatamente chiarita nell‘Istruzione Sanctorum Mater (“L’istruzione della Congregazione delle Cause dei Santi per lo svolgimento delle Inchieste diocesane o eparchiali nelle Cause dei Santi”). L’articolo, oltre ad offrire una panoramica storica su quella istituzione ed un ampio commento sulle norme vigenti, pone l’accento sull’osservanza del segreto delle nomine dei censori. Sono state rilevate difficoltà nella censura e nelle più importanti opinioni dei censori teologi sulle Inchieste di beatificazione di Jerzy Ciesielski, Giovanna Beretta Molla, Don Jerzy Popiełuszko.
  • Item
    Data uchwalenia lex Pompeia de parricidiis
    (2006) Jońca, Maciej
    Lex Pompeia de parricidiis was a statute related to a murderer of the closest relatives or patrons. It was likely to have been passed during one of the three Pompey the Great’s consulates in 70, 55 or 52 BC. Among those three options, the year 55 BC. seems the most probable. It was in the same year when Pompey took action to enact the law against luxury. Both lex Pompeia de parricidiis and rogatio sumptuaria could have constituted a part of Pompey’s major scheme meant to improve customs and restore a due respect to family in society.
  • Item
    Dopuszczanie do Komunii świętej wiernego katolika podlegającego normie kan. 915 KPK
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 1998) Szczot, Elżbieta
    The paper discusses the issue of allowing the faithful to receive the Holy Communion subject to the norm Can. 915 CIC. We mean here those who are obstinate in their open mortal sin and arc burdened by the excommunication or interdict after the punishment had been meted out or declared. The paper discusses, among other things, the problem of permitting the persons living in the so-called unio irregularis to receive the Holy Communion, and the faithful belonging to masonry and communist parties.
  • Item
    Error in persona et in qualitate personae (can. 1097 §1-2 CIC 1983)
    (Redakcja Wydawnictw KUL, 1998) Zubert, Bronisław Wenanty
  • Item
    In memoriam Jan Stefan Karolak
    ("Zeszyty Prawnicze" 2018 t. 18, nr 3, s. 251-255, 2018) Jońca, Maciej
  • Item
    In memoriam Józef Mélèze-Modrzejewski
    (2017) Jońca, Maciej
  • Item
  • Item
    Katedra Prawa Rzymskiego KUL
    (Wydawnictwo KUL, 2008) Jońca, Maciej
  • Item
    Kompatybilność rozwiązań legislacyjnych dotyczących dezinformacji na temat epidemii COVID-19 proponowanych na poziomie europejskim i krajowym w Polsce
    (Wydawnictwo Adam Marszałek, 2023) Jaskuła, Lidia Katarzyna
    Dezinformacja dotycząca epidemii COVID-19 jest zjawiskiem globalnym. Stanowi za­grożenie dla wartości chronionych przez prawo, w szczególności dla zdrowia. Głównym problem artykułu jest pytanie, czy rozwiązania legislacyjne dotyczące dezinformacji na temat epidemii COVID-19, proponowane na poziomie europejskim i krajowym w Polsce, są kompatybilne? Analizy przeprowadzone w pracy prowadzą do wniosków, że kompatybilność rozwiązań legislacyjnych będących przedmiotem opracowania jest ograni­czona. O ile możemy mówić o konsensusie dotyczącym oceny samego zjawiska dezin­formacji, o tyle podejmowane działania, tak legislacyjne, jak i praktyczne na poziomie europejskim i na poziomie krajowym, w naszym przypadku w Polsce, pozwalają na wskazanie istotnych różnic i nierzadko niepokojących przesunięć akcentów. Porów­nując proponowane rozwiązania autorstwa Komitetu Ministrów Rady Europy (Rada Europy), Komisji Europejskiej (Unia Europejska) i krajowych projektów ustaw wy­raźnie zauważalne jest odmienne podejście do idei zwalczania dezinformacji. Należy więc uznać, że sytuacja taka będzie prowadzić do powstania zróżnicowanych skutków prawnych projektowanych regulacji, które zdecydują między innymi o skuteczności projektowanych rozwiązań lub jej braku w praktyce. Analizując zagadnienia będące przedmiotem pracy, należy jednocześnie nieustannie pamiętać, że w demokratycznym państwie prawa zasadą jest wolność wypowiedzi. Disinformation regarding the COVID-19 epidemic is a global phenomenon. It consti­tutes a threat to the values protected under the law, health in particular. The primary issue tackled in “Compatibility of legislative solutions regarding COVID-19 disinformation proposed at the European and national level in Poland paper is the attempt at answering the following question: Are the legislative solutions regarding COVID-19 disinformation, proposed at the European and national level in Poland, compatible? The analyses conducted under the paper lead to the conclusions that the compatibility of legislative solutions in question is limited. Although we may speak of a consensus concerning assessment of the very phenomenon of disinformation the legislative an Practical actions taken, both on the domestic level and the European level, enable us to indicate substantial and frequently disturbing differences regarding shifting the aspects emphasized by legislation. As compared to the proposed solutions drafted by the Committee of Ministers (Council of Europe), the European Commission (Europe­ an Union) and the drafts of domestic acts, the vastly different approach to the idea of controlling disinformation is clearly visible. Therefore it must be stated that such circumstances will lead to development of varied legal effects of the drafted regulations that will decide, among other issues, the practical effectiveness or lack thereof in the case of the drafted solutions. In the course of the analysis of the issue constituting the subject of this paper we should concurrently bear in mind that freedom of expression is one of the principles in a democratic state governed by the rule of law.
  • Item
    Man and Family According to Rev. Stefan Wyszyński on the Basis of Publications in “Ład Boży”
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2024) Lewandowski, Paweł
    The article analyses fourteen texts by Rev. Stefan Wyszyński, the originator, founder and first editor-in-chief of the weekly “Ład Boży” [God’s Order], published as part of the author’s series “Ład w myślach” [Order in thought]. Perceiving a serious threat coming from the communist indoctrination of all areas of social and economic life in the People’s Republic of Poland, Wyszyński undertook a courageous struggle for the Catholic “soul” of the Polish Nation – in a particular way striving for a proper interpretation of the duties and rights of man and family. Artykuł zawiera analizę czternastu tekstów ks. Stefana Wyszyńskiego, pomysłodawcy, założyciela i pierwszego redaktora naczelnego tygodnika „Ład Boży”, opublikowanych w autorskiej serii „Ład w myślach”. Wyszyński, dostrzegając poważne zagrożenie płynące z komunistycznej indoktrynacji wszelkich obszarów życia społeczno-gospodarczego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, podjął odważną walkę o katolicką „duszę” Narodu polskiego – w szczególny sposób zabiegając o właściwe interpretowanie obowiązków i praw człowieka i rodziny.
  • Item
    Nowe zasady dokonywania podziałów województw na obwody łowieckie
    (Wydawnictwo KUL, 2018) Zacharczuk, Piotr
    W związku z dokonanymi w ostatnim czasie zmianami normatywnymi niezwykle aktualna obecnie jest kwestia podziałów województw na obwody łowieckie. W ramach tych zmian normatywnych ustawodawca wykonał wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 r. (sygn. akt P 19/13). Przy czym prawodawcy wykonanie przedmiotowego wyroku Trybunału Konstytucyjnego zajęło aż ponad 3 lata i 8 miesięcy, ponieważ stosowne przepisy ustawowe weszły w życie dopiero w dniu 1 kwietnia 2018 r. Co więcej prawodawca niestety sporządził i przyjął jedynie kolejną fragmentaryczną nowelizację P.ł. Ustawodawca wbrew sugestiom TK nie przystąpił do sporządzenia całkiem nowej kompleksowej regulacji ustawowej. W ramach ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o zmianie ustawy – Prawo łowieckie oraz niektórych innych ustaw prawodawca w szczególności określił enumeratywnie treść uchwał w sprawie podziałów województw na obwody łowieckie oraz zaliczenia obwodów łowieckich do kategorii, a także znacząco rozbudował procedurę sporządzania i przyjmowania tych uchwał poprzez m.in. jej uspołecznienie. Niemniej jednak przedmiotowe zmiany normatywne nie są wolne do niedociągnięć legislacyjnych. Na tej nowej podstawie prawnej do chwili obecnej nie została jeszcze podjęta żadna uchwała. Brak większej aktywności właściwych organów w tym zakresie wynika w dużej mierze z tego, iż pierwsze uchwały dokonujące nowych podziałów województw na obwody łowieckie i zaliczenia tych obwodów do poszczególnych kategorii powinny zostać wydane nie później niż do dnia 31 marca 2020 r. Due to the recent normative legislation amendments, the issue of voivodeships division into hunting zones is extremely topical. As part of these normative amendments, the legislature have implemented the judgment of the Constitutional Tribunal of 10 July 2014 (reference number P 19/13). However, it has taken over 3 years and 8 months until the legislature have implemented the judgment of the Constitutional Tribunal. The relevant statutory laws came into force only on 1 April 2018.Unfortunately, amendments complied and adopted to the act of Hunting Law turned out to be only fragmentary.. The legislature, contrary to the suggestions of the Constitutional Tribunal, have not compiled completely new comprehensive statutory law. Within the act of 22 March 2018 amending the act on Hunting Law and certain other acts, the legislature, in particular, specified exhaustively the content of the resolutions on the voivodeships division into hunting zones, as well as the qualification of hunting zones into particular categories, and also significantly developed the procedure of these resolutions compiling and adopting, by, for example, means of devolution of powers within the procedure. Nevertheless, these normative amendments are not free from legislative shortcomings. No resolution has yet been adopted to this new legal basis. The reason for the lack of greater activities of the competent authorities within this area is mainly that the deadline for adopting of the first resolutions on the voivodeships division into hunting zones, as well as hunting zones qualification into particular categories, is on March 31, 2020.
  • Item
    Obowiązek rodziny i szkoły w zakresie przygotowania do małżeństwa
    (Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2013) Szczot, Elżbieta
    The article is entitled: “The obligation of family and school in preparation for marriage.” It presents the issues concerning further preparation for marriage addressed primarily to parents and, to some extent, school. The issues explained in the article concern the concept of preparation, the source of duty of the parents, the difficulties of the modern world adversely affecting parents and their children, as well as specific tasks to be performed by future parents entering a sacramental marriage. The article brings up an important issue of the school education and its role in schools, and pointed to the importance of the subsidiarity principle in the educational process. The conclusions indicate that the preparation for marriage taking place in the family and school, is one of the most important duties of the congregation and the whole ecclesial community. Love and responsibility are main pillars and factors of the preparation. In ihrem Beitrag stellt die Verfasserin die mit der Vorbereitung für Ehe verbunde nen Probleme dar. Diese Pflicht lastet vor allem auf den Eltern und in gewissem Maße auf der Schule. Es werden hier also behandelt: die Vorbereitung und deren Ursachen, die sich auf Eltern und deren Kinder negativ auswirkenden Probleme der Außenwelt, konkrete Aufgaben, die von den Ehepartnern als künftigen Eltern nach der sakramenta len Trauung erfüllt werden müssen. Die Verfasserin bemüht sich auch, die die Schulaus bildung und die Erziehung in der Schule als einen Hilfserziehungsprozess, betreffenden Fragen anzusprechen. Die von ihr gezogenen Schlüsse deuten darauf hin, dass die so wohl in der Familie, wie auch in der Schule erfolgende Vorbereitung für Ehe eine der wichtigsten Pflichten jeder ekklesischen Gemeinschaft und allen Gläubigen sei. Liebe und Verantwortung sind die Hauptgrundlagen und Hauptfaktoren dieser Vorbereitung.
  • Item
    Opieka duszpasterska Kościoła katolickiego nad migrantami. Zarys problematyki emigracji polskiej
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Szczot, Elżbieta
    Pierwsze ośrodki duszpasterstwa dla emigrantów polskich powstały w pierwszej połowie XIX w. we Francji i Anglii. Troskę w tym zakresie wykazywali polscy biskupi, przeznaczając do pracy na emigracji swoich kapłanów. Duże zasługi w opiekę nad migrantami wnieśli kardynałowie E. Dalbor, a następnie A. Hlond, Prymas Polski, który w 1932 r. powołał Towarzystwo Chrystusowe dla Wychodźców (obecnie Towarzystwo Chrystusowe dla Polonii Zagranicznej; łac. Societas Christi pro Emigrantibus Polonis). W dniu 3 maja 1984 r. erygowany został w Poznaniu Instytut Duszpasterstwa Emigracyjnego, a z charyzmatu i duchowości Chrystusowców zrodził się w 1985 r. ruch społeczny pod nazwą „Ruch Apostolatu Emigracyjnego” (RAE). Stolica Apostolska w XX i XXI w. wydała szereg dokumentów, na podstawie których migranci otoczeni zostali specjalną opieką duszpasterską. Ważnym tekstem w tym przedmiocie, nazwanym Wielką Kartą Emigrantów, jest Konstytucja papieża Piusa XII Exul familia (1 lipca 1952 r.), zawierająca podstawowe zasady i regulacje dotyczące migrantów. Dokument ten daje autonomię duszpasterstwu emigracyjnemu. Kolejne ważne w tym zakresie teksty to: motu proprio Pastoralis migratorum cura (15 sierpnia 1969 r.), w którym papież Paweł VI w odniesieniu do emigrantów nakazuje, aby uszanować ich dziedzictwo i kulturę (dotyczy to także języka) oraz włączyć ich do lokalnej społeczności, nakazując obowiązek współpracy całego Ludu Bożego w opiece nad migrantami. Następnie, motu proprio Apostolicae caritatis (19 marca 1970 r.) papieża Pawła VI pozwoliło ustanowić Papieską Komisję do spraw Duszpasterstwa Migrantów i Podróżujących, której zadaniem było koordynowanie poczynań i inicjatyw w zakresie opieki duszpasterskiej wszystkich „ludzi w drodze”. Ostatnia Instrukcja Erga migrantem Caritas Christi z dnia 3 maja 2004 r., wydana przez Papieską Radę do spraw Duszpasterstwa Migrantów i Podróżujących, wychodzi z fundamentalnej prawdy o znaczeniu i godności osoby ludzkiej. Ukazuje powstałe dobro dokonane dzięki migrantom oraz misyjny wymiar migracji. The first centres of pastoral care for Polish emigrants were created in the first half of the 19th century in France and England. Polish bishops demonstrated their care in this respect by assigning some work to their priests. A significant contribution was made by Cardinal E. Dalibor, and next by Cardinal A. Hlond, the then Prime of Poland who founded The Society of Christ for Exiles in 1932 (now called The Society of Christ for Poles Living Abroad; Latin Societas Christi pro Emigrantibus Polonis). On May 3, 1984 Instytut Duszpasterstwa Emigracyjnego (Institute of Emigration Pastorate) was established in Poznań and in 1985 a social movement called “Ruch Apostolatu Emigracyjnego” (RAE) (Emigration Apostolate Movement) was born out of the charism and spirituality of the Christ Fathers. In the 20th and 21st century the Holy See issued a number of documents on the basis of which migrants were provided with special pastoral care. An important document on this subject, the so-called Magna Carta on Migration, was the Apostolic Constitution of Pope Pius XII Exsul Familia (of 1st July 1952) which included the basic rules and regulations concerning migrants. This document gives full autonomy to the pastoral care of migrants. Other crucial texts on this subjects are: motu proprio Pastoralis migratorum cura (of 15th August 1969) in which Pope Paul VI ordered to respect emigrants’ heritage and culture (including their language) and to connect them to the local community and assigned the duty of cooperation of the people of God in the care of migrants; motu proprio Apostolicae caritatis (of 19th March 1970) by Pope Paul VI which allowed for establishing the Pontifical Council for Migrants and Travellers and whose aim was to coordinate activities and initiatives regarding the pastoral care over all “people on the move”. The latest Instruction Erga migrantem Caritas Christi of 3rd May 2004, issued by the Pontifical Council for Migrants and Travellers, focuses on the fundamental truth about the importance and dignity of the human person. It points to the good done by migrants and to the missionary dimension of migration.
  • Item
    Pluralizm mediów jako kryterium oceny efektywności ochrony wolności prasy - kilka uwag na tle sytuacji w Polsce
    (Wydawnictwo Adam Marszałek, 2024) Jaskuła, Lidia Katarzyna
    Zasada wolności prasy jest zasadą ustrojową demokratycznego państwa prawnego. Ocena czy prasa w konkretnym przypadku jest wolna, nie jest zadaniem łatwym, jed­nak nie możemy mówić o wolnych mediach w sytuacji, gdy pozbawione będą one pluralistycznego charakteru. Zatem pluralizm mediów może stanowić kryterium oceny efektywności ochrony wolności prasy. Głównym problemem artykułu "Pluralizm mediów jako kryterium oceny efektywności ochrony wolności prasy - kilka uwag na tle sytuacji w Polsce" jest pytanie, czy obowiązujące w Polsce rozwiązania legislacyjne dotyczące pluralizmu mediów gwarantują efektywną ochronę wolności prasy? Analizy przeprowadzone w pracy prowadzą do wniosku, że rozwiązania legislacyjne dotyczące pluralizmu mediów nie gwarantują efektywnej ochrony wolności prasy w Polsce, ponieważ w polskim prawie brakuje instrumentów jego realnej ochrony. Wartość ta jest w tej sytuacji pozostawiona dobrej woli sprawujących władzę publiczną. Poprawić ten stan rzeczy może wprowadzenie koniecznych zabezpieczeń prawnych, a więc zmiana przepisów prawa oraz podnoszenie świadomości obywatelskiej w zakresie wartości pluralizmu mediów. The principle of press freedom is a constitutional principle of a democratic state ruled by law. Assessing whether the press is free in a particular case is not an easy task. However, it is impossible to speak of free media when deprived of their pluralistic character. Therefore, media pluralism may be a criterion for assessing the effective­ness of press freedom protection. The main problem addressed in the article “Media Pluralism as a Criterion for Evaluating the Effectiveness of Press Freedom Protection: A Few Comments in Light of the Situation in Poland” is the question of whether the existing legislative solutions regarding media pluralism in Poland guarantee effective protection of press freedom. The analyses carried out in the paper lead to the conclu­sion that legislative solutions regarding media pluralism do not guarantee effective protection of press freedom in Poland because there are no instruments in Polish law for its real protection. In this context, this value is left up to the goodwill of those in public power. Improving this situation may involve introducing necessary legal safeguards, which means changing legal provisions and raising public awareness of the value of media pluralism.
  • Item
    Podziały województw na obwody łowieckie zachowujące ważność
    (Wydawnictwo KUL, 2018) Zacharczuk, Piotr
    W związku z orzeczeniem o niekonstytucyjności przepisu stanowiącego podstawę prawną do dokonywania podziałów województw na obwody łowieckie ustawodawca w ramach dokonanych w ostatnim czasie zmian normatywnych wprowadził nowe zasady tworzenia obwodów łowickich. W związku z tym niezwykle istotne są obecnie nie tylko przepisy dotyczące dokonywania nowych podziałów województw na obwody łowieckie, lecz także przepisy przejściowe dotyczące już dokonanych podziałów województw na obwody łowieckie. Niemniej jednak dokonane już po terminie przedmiotowe zmiany normatywne nie eliminują wszystkich niepożądanych dla prowadzenia gospodarki łowieckiej skutków. Przede wszystkim brak jest podstaw do przyjęcia stanowiska o ciągłym i nieprzerwanym funkcjonowaniu wszystkich wcześniej już utworzonych obwodów łowieckich. Poza tym dokonane na podstawie niekonstytucyjnego przepisu podziały województw na obwody łowieckie nie zachowują ważności w pełnym pierwotnym zakresie, ponieważ sądy administracyjne wielokrotnie stwierdziły już i w dalszym ciągu stwierdzać będą nieważność tych uchwał w sprawie podziału województwa na obwody łowieckie w części. Nie jest również wykluczone stwierdzenie nieważności podjętych już uchwał w sprawie podziału województwa na obwody łowieckie w całości. Stwierdzenie zaś nieważności przedmiotowych uchwał w całości skutkować będzie nieistnieniem obwodów łowieckich, o których mowa w tym aktach, już od dnia podjęcia uchwał w sprawie podziału województwa na obwody łowieckie. Considering the judgment on the unconstitutionality of the law being the legal basis for making divisions of voivodships into hunting zones, the legislature, adopting normative amendments recently, introduced new rules for the creation of hunting zones. With regard to these amendments, not only the laws concerning making new divisions of voivodships into hunting zones are currently very important, but also transitional laws concerning already made divisions of voivodships into hunting zones. However, the subject normative amendments introduced after the deadline for their implementation, do not eliminate all undesirable effects for the hunting management leading. Mainly, there are no grounds for adopting position on the continuous and uninterrupted functioning of all previously established hunting zones. In addition, divisions of voivodships into hunting zones made on the basis of an unconstitutional law are not valid in their full original ranges, because administrative courts have repeatedly annulled, as well as will still annul those resolutions regarding divisions of voivodships into hunting zones in part of them. It is also possible to annul the already adopted resolutions regarding the division of voivodships into hunting zones in its entirety. The entire annulment of these resolutions will result in the non-existence of hunting zones referred to as in these acts from the day of adopting the resolutions regarding the division of voivodships into hunting zones.
  • Item
    Poena cullei. Kara czy rytuał?
    (2005) Jońca, Maciej
    Poena cullei appears to have been one of the most severe and cruel penalties in Roman criminal law. A convict was sewn up in a leather sack and drowned either in the river or in the sea. This sort of punishm ent was mainly inflicted on kin-murderers, which finds its reflection in numerous ancient sources which describe it as poena parricidi. Kin-murderers are claimed to have been liable to such retribution since the punic wars, and this sanction remained effective all throughout the period of Roman state. The sack penalty was more an act of a purification than a penal sanction in its legal meaning. A kin-m urder was perceived by the Roman society as an appalling act bringing pollution not only upon its perpetrator but also the whole community. In order to restore the previous state of order, the society had to get rid of a criminal in the course of a special ritual. At first a convict was flogged with red rodds. Then he had a lupine mask and clogs put on, to be finally sewn up in a sack with four animals - a dog, a monkey, a cock and a viper and afterwards drowned. According to the Romans, a dog, a cock and a viper were horrible animals. They believed a m urderer would undergo a transformation from a hum an being to a blood-thirsty beast. Surprisingly, the three mentioned above creatures had chtonic character and each of them was supposed to play a crucial part in the underworld. The worst consequences ofpoena cullei were to appear after the death of a criminal. During this gloomy ceremony abolitio imaginis was imposed and a m urderer was deprived of the right to a decent burial. This sort of procedure was applied throughout centuries and even in Christian Times did not lose its religious-ritual nature.
  • Item
    Polish Financial Ombudsman's responsibilities within protection of economic human rights and liberties
    (Wydawnictwo KUL, 2017) Tabaszewski, Robert
    Tematem artykułu uczyniono problematykę ochrony praw i wolności ekonomicznych człowieka za pomocą instrumentów przysługujących Rzecznikowi Finansowemu. W artykule przedstawiono zadania rzecznika finansowego w zakresie ochrony praw i wolności ludzkich. Przedstawiono jego kompetencje w odniesieniu do podmiotów rynku finansowego, a także wskazano w jaki sposób jednostka może zwracać się do Rzecznika o pomoc jeśli podejrzewa że naruszono jej praw i wolności finansowe. Zauważono, że obecnie zakres możliwości Rzecznika uległ znaczącemu rozszerzeniu w stosunku do dawnego urzędu Rzecznika Ubezpieczonych. Z drugiej strony, jako podmiot wyspecjalizowany, odznacza się większą skutecznością w dochodzeniu ekonomicznych praw klienta, niż dotychczasowe instytucje sądowe i rzeczniowskie.