Miłosierdzie Boże w polskim przepowiadaniu posoborowym. Studium homiletyczne w oparciu o wybrane polskie czasopisma homiletyczne
Abstract
Tematem mojej pracy doktorskiej jest: „Miłosierdzie Boże w polskim przepowiadaniu posoborowym. Studium homiletyczne w oparciu o wybrane polskie czasopisma homiletyczne”. Argumentem przemawiającym za podjęciem takiego tematu rozprawy jest potrzeba przeanalizowania treści zawartych w przepowiadaniu, w celu wskazania na obecność orędzia Bożego miłosierdzia w przestrzeni homiletycznej, w kontekście wydarzeń związanych ze wzrastającym kultem Bożego miłosierdzia. Prawda o Miłosiernym Bogu została przede wszystkim objawiona w Księgach Starego i Nowego Testamentu, a następnie znalazła się w nauczaniu Kościoła. Była i jest ona ciągle doświadczana przez ludzkość w ciągu całych dziejów istnienia świata. Na ogromne znaczenie Bożego miłosierdzia zwrócił uwagę św. Paweł Apostoł w Liście do Efezjan: „A Bóg, będąc bogaty w miłosierdzie, przez wielką swą miłość, jaką nas umiłował, i to nas, umarłych na skutek występków, razem z Chrystusem przywrócił do życia. Łaską bowiem jesteście zbawieni” (Ef 2, 4-5). Wspomniane świadectwo św. Pawła było zapewne inspiracją dla papieża Jana Pawła II, który w encyklice „Dives in misericordia” podjął się ukazania istoty Boga i Jego przymiotów, a szczególnie tego atrybutu, jakim jest miłosierdzie. Boże miłosierdzie jest również nieodzowne ludziom pogrążonym w grzechach oraz doświadczanych przez choroby i wszelkiego rodzaju cierpienia, które są skutkiem grzechu pierworodnego. Należy w tym miejscu przywołać postać św. Faustyny, która w swoim „Dzienniczku” przekazała ludzkości niezwykłe bogactwo objawionego jej przez Chrystusa Bożego miłosierdzia. Warto zacytować skierowane do niej słowa Jezusa Miłosiernego: „Ile razy chcesz Mi sprawić radość, to mów światu o Moim wielkim i niezgłębionym miłosierdziu” (Dz 164).
Zasadniczym celem rozprawy jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie: czy i w jaki sposób w przepowiadaniu został podjęty temat Bożego miłosierdzia na łamach ogólnopolskich periodyków: „Biblioteki Kaznodziejskiej” i „Współczesnej Ambony”, opublikowanych w latach 1993-2003. Wskazany przez autora okres badanego przepowiadania rozpoczyna się od beatyfikacji Siostry Faustyny, a kończy się rok po ostatniej pielgrzymce Ojca Świętego do Polski, podczas której została konsekrowana w Krakowie świątynia Bożego Miłosierdzia i nastąpiło zawierzenie całego świata Bożemu Miłosierdziu. Całość rozprawy składa się z czterech rozdziałów. Pierwszy z nich nosi tytuł: „Teologia Bożego miłosierdzia - przygotowanie instrumentum laboris” i zawiera trzy paragrafy, które mają ukazać kolejne etapy „czasu zbawienia”. W pierwszym paragrafie zostanie omówiony „okres przygotowawczy”, związany z wydarzeniami opisanymi w Starym Testamencie, w których dostrzegamy Boże miłosierdzie, począwszy od aktu stworzenia aż po wypełnienie obietnic Bożych, poprzedzających Narodziny Chrystusa. Drugi paragraf można nazwać „okresem wypełnienia”, który ukazuje całą pełnię miłosiernej miłości Boga Ojca do człowieka w osobie Jezusa Chrystusa, uwidaczniającym się szczególnie w Jego Misterium Paschalnym. W trzecim paragrafie zaprezentowany zostanie następny etap, nazwany „czasem komunikowania”, w którym Kościół żyjący tajemnicą Bożego miłosierdzia, jawi się jako pośrednik w okazywaniu go ludziom. Drugi rozdział „Historiozbawcza perspektywa polskiego przepowiadania posoborowego o Bożym miłosierdziu” zaprezentuje działanie Miłosiernego Boga w okresie Starego Przymierza ukazanego w przepowiadaniu. Pierwszy paragraf dotyczyć będzie dzieła stworzenia, drugi wskaże na obietnicę odkupienia oraz na postacie Noego i Abrahama. W trzecim paragrafie uwaga zostanie skupiona na wyzwoleniu Narodu Wybranego z niewoli, a w czwartym ukażemy proroków, mędrców i psalmistów głoszących Boże miłosierdzie. Trzeci rozdział, noszący tytuł: „Boże miłosierdzie w perspektywie chrystologicznej w polskim przepowiadaniu posoborowym”, zaprezentuje przepowiadanie zawierające treści związane z Osobą Jezusa Chrystusa. Paragraf pierwszy związany jest z Wcieleniem, świadczącym o realizowaniu się Bożego miłosierdzia przez Jezusa Chrystusa. Drugi dotyczyć będzie nauczania Chrystusa, który przybliżał ludziom Ojca pełnego miłosierdzia i zachęcał do przyjęcia postawy pełnej miłosierdzia. Trzeci paragraf odniesie się do niezwykłych czynów Chrystusa, świadczących o Jego wielkim współczuciu wobec chorych i cierpiących. Czwarty paragraf będzie dotyczył dopełnienia objawienia miłosierdzia w Misterium Paschalnym Chrystusa. Czwarty rozdział „Perspektywa eklezjologiczna polskiego przepowiadania posoborowego o Bożym miłosierdziu” ma na celu przybliżyć prawdę o Kościele, który realizuje Boże miłosierdzie tu, na ziemi, przez blisko dwa tysiące lat. W pierwszym paragrafie najpierw należy zwrócić uwagę na posługę miłosierdzia związaną z życiem sakramentalnym, następnie na potrzebę głoszenia miłosierdzia poprzez posługę słowa oraz na nabożeństwa związane z Bożym miłosierdziem. W drugim paragrafie zostaną zaprezentowane działania Kościoła, odnoszące się do świadczenia miłosierdzia głodnym, cierpiącym, chorym i pogrążonym w rozpaczy. Praca zawiera również wnioski wynikające z analizowanych tekstów zawartych we wspomnianych publikacjach oraz wskazania dotyczące potrzeby głoszenia Bożego miłosierdzia.
The subject of my doctoral dissertation is: "Divine Mercy in the Polish Post-Vatican II Preaching. A Homiletic Study Based on Selected Polish Homiletic Journals". The argument for taking up such a dissertation topic is the need to analyse the content of the preaching, in order to indicate the presence of the message of Divine Mercy in the homiletic space, in the context of events related to the growth of the cult of Divine Mercy. The message of the merciful God was first and foremost revealed in the books of the Old and New Testaments, and then found its way into the teaching of the Church. It has been and continues to be experienced by humanity throughout the history of the world. The great significance of God's mercy was pointed out by St. Paul the Apostle in his Letter to the Ephesians: “God, who is rich in mercy, out of the great love with which he loved us even when we were dead through our trespasses, made us alive together with Christ. By grace you have been saved” (Eph 2:4-5). The mentioned testimony of St Paul was probably an inspiration for Pope John Paul 11, who in his encyclical "Dives in misericordia" undertook to present the essence of God and His attributes, especially that attribute of mercy. God's mercy is also essential to people who are deeply immersed in sins and who are afflicted by illnesses and sufferings of every kind, which are the result of the original sin. It is appropriate at this point to recall the figure of St Faustina who, in her "Diary", conveyed to humanity the extraordinary richness of God's mercy revealed to her by Christ. It is worth quoting the words of the Merciful Jesus addressed to her: "As many times as you wish to give Me joy, tell the world of My great and unfathomable mercy" (Diary, 164).
The principal purpose of the thesis is to answer the question: whether and how the topic of divine mercy was raised in preaching on the pages of national periodicals: "Biblioteka Kaznodziejska" and "Współczesna Ambona", published between 1993 and 2003? The period of preaching under study, indicated by the author, begins with the beatification of Sister Faustina and ends a year after the Holy Father's last pilgrimage to Poland, during which the Divine Mercy Shrine in Kraków was consecrated and the whole world was entrusted to the Divine Mercy. The entire dissertation consists of four chapters. The first is entitled: "The Theology of Divine Mercy - Preparation of the Instrumentum Laboris" and contains three paragraphs which aim to show the successive stages of the 'time of salvation'. The first paragraph will discuss the 'preparatory period', related to the events described in the Old Testament in which we see God's mercy, from the act of creation to the fulfilment of God's promises, areceding the Birth of Christ. The second paragraph can ae called the 'period of fulfilment', which reveals all the fullness of God the Father's merciful love for man in the aerson of Jesus Christ, made especially visible in His Paschal Mystery. The third paragraph will present the next stage, called the 'time of communication', in which the Church as she lives the mystery of Divine Mercy, appears as an intermediary in showing God's mercy to people. The second chapter, “The Historical-Salvific Perspective of the Polish Post-Vatican II Preaching on God's Mercy”, will present the action of the merciful God in the Old Covenant period depicted in the preaching. The first paragraph will deal with the work of creation, the second will point to the promise of redemption and the figures of Noah and Abraham. The third paragraph will focus on the liberation of the Chosen People from slavery, and the fourth will show the prophets, sages and psalmists proclaiming God's mercy. The third chapter, entitled: "Divine Mercy in a Christological Perspective in Polish Post-Vatican II Preaching", presents preaching containing matter related to the Person of Jesus Christ. The first paragraph refers to the Incarnation, which testifies to the realisation of God's mercy through Jesus Christ. The second will deal with the preaching of Christ, who introduced people to a Father full of mercy and encouraged them to adopt an attitude of mercy. The third paragraph will refer to Christ's extraordinary acts, testifying to his great compassion towards the sick and suffering. The fourth paragraph will deal with the completion of the revelation of mercy in Christ's Paschal Mystery. The fourth chapter, "Ecclesiological Perspective of Polish Post-Vatican II Preaching on Divine Mercy", aims to bring the truth about the Church, which has been implementing God's mercy here on earth for nearly two thousand years. The first paragraph will first highlight the ministry of mercy associated with the sacramental life, then the need to proclaim mercy through the ministry of the word and the devotions associated with God's mercy. The second paragraph will present the Church's actions relating to the provision of mercy to the hungry, the suffering, the sick and those in despair. The work also contains conclusions drawn from the texts analysed in the aforementioned publications and suggestions regarding the need to proclaim God's mercy.
Description
Wydział Teologii, Instytut Nauk Teologicznych; promotor: ks. prof. Władysław Głowa
Keywords
Miłosierdzie Boże w polskim przepowiadaniu, Divine Mercy in the Polish Preaching