Taksonomia psycholeksykalna rzeczowników typologicznych ukraińskiego leksykonu osobowości
Abstract
Niniejsze badania dotyczą leksykonu osobowości rzadko badanej klasy deskryptorów - rzeczowników typologicznych - oraz niebadanego wcześniej języka ukraińskiego. W pracy przyjęto restrykcyjną operacyjną definicję deskryptora osobowości. Głównym celem badań było poznanie psycholeksykalnej struktury ukraińskiego typologicznego leksykonu osobowości. W badaniu wykorzystano listę z 713 terminów, markery wielkich czynników i kwestionariusz HEXACO-100. Badania przeprowadzono na grupie 870 osób. W wyniku analizy danych surowych i ipsatyzowanych zostały wykryte struktury niskowymiarowe (od 1 do 8 składowych) jak i 32-komponentowa struktura wysokowymiarowa. Analiza wyników wskazuje, że struktura osobowości w języku ukraińskim najlepiej odpowiada modelowi Wielkiej Jedynki. Model Wielkiej Piątki również znajduje pewne potwierdzenie, podczas gdy modele Wielkiej Dwójki i Wielkiej Trójki są mniej odzwierciedlone. Wykryto zbieżność struktury osobowości rzeczowników typologicznych języka ukraińskiego na bazie danych ipsatyzowanych ze strukturami języka polskiego i angielskiego oraz pomiędzy strukturami uzyskanymi na bazie danych surowych języka ukraińskiego i holenderskiego. Poza tym wysokowymiarowa struktura ukraińskiego typologicznego leksykonu osobowości w siedemnastu wymiarach odzwierciedla treść dziewięciu czynników struktury osobowości języka angielskiego.
This research concerns the personality lexicon of a rarely studied class of descriptors - typological nouns - and the previously unstudied Ukrainian language. A restrictive operational definition of a personality descriptor was adopted in the work. The main aim of the study was to investigate the psycholexical structure of the Ukrainian typological personality lexicon. The study used a list of 713 terms, markers of big factors and the HEXACO-100 questionnaire. The study was conducted on a group of 870 people. As a result of the analysis of raw and ipsatized data, low-dimensional structures (from 1 to 8 components) and a 32-component high dimensional structure were detected. The analysis of the results indicates that the personality structure in Ukrainian best corresponds to the Big One model. The Big Five model also finds some confirmation, while the Big Two and Big Three models are less reflected. Convergence of the personality structure of typological nouns of the Ukrainian language based on ipsatized data with the structures of Polish and English was detected, as well as between the structures obtained on the basis of raw data of Ukrainian and Dutch. Moreover, the high-dimensional structure of the Ukrainian typological lexicon of personality in seventeen dimensions reflects the content of nine factors of the personality structure of the English language.
Description
Wydział Nauk Społecznych, Instytut Psychologii, promotor: dr hab. Oleg Gorbanuk
Keywords
podejście psycholeksykalne, język ukraiński, leksykon osobowości, rzeczowniki typologiczne, psycholexical approach, Ukrainian language, personality lexicon, type-nouns