Testowanie hipotezy leksykalnej na podstawie polskiego leksykonu osobowości
Abstract
Podejście psycholeksykalne opiera się na przekonaniu, które podkreśla, że najważniejsze różnice pomiędzy ludźmi zostały zakodowane w języku, im ważniejsza jakaś cecha dla danego społeczeństwa/kultury/narodu, tym więcej w języku tej grupy społecznej określeń, które tę cechę opisują (Goldberg, 1981). Głównym celem przeprowadzonych badań była weryfikacja hipotezy leksykalnej na bazie pełnego leksykonu osobowości języka polskiego. Celem dodatkowym było ustalenie struktury czynnikowej ważności społecznej cech. Postawiono trzy hipotezy: 1) Deskryptory cech, które są ważniejsze, są używane częściej do opisu jednostki, 2) Deskryptory cech, które są ważniejsze, posiadają większą liczbę synonimów, 3) Deskryptory cech, które są ważniejsze, są silniej skorelowane z innymi określeniami oraz pytanie badawcze – 4) Jaka jest struktura czynnikowa ważności społecznej cech? Przebadano 462 osoby za pomocą listy 1347 deskryptorów osobowości. Potwierdzono tylko niektóre twierdzenia zawarte w hipotezie leksykalnej, co pokazuje, że nie można jej ani przyjąć, ani odrzucić. Wyodrębnione struktury czynnikowe ważności społecznej cech różnią się od struktury leksykonu osobowości. Uzyskane wyniki wnoszą innowacyjny wkład w rozwój teorii naukowej oraz mogą stać się podstawą przyszłych badań.
The psycholexical approach is based on a belief that the most important differences between people are encoded in language, the more important a trait is for a society/culture/nation, the more terms there are in the language of this social group that describe this trait (Goldberg, 1981). The main goal of the research was to verify the lexical hypothesis based on the complete personality lexicon of the Polish language. An additional goal was to determine the factor structure of the social importance of traits. Three hypotheses were formulated: 1) Trait descriptors that are more important are used more often to describe an individual, 2) Trait descriptors that are more important have a greater number of synonyms, 3) Trait descriptors that are more important are more strongly correlated with other terms, and research question – 4) What is the factor structure of the social importance of traits? 462 people were examined,with a list of 1,347 personality descriptors. Only some of the statements contained in the lexical hypothesis were confirmed, which shows that it can neither be accepted nor rejected. The factor structures of the social importance of traits differ from the structure of the personality lexicon. The obtained results make an innovative contribution to the development of scientific theory and may become the basis for future research.
Description
Wydział Nauk Społecznych, Instytut Psychologii; promotor: dr hab. Oleg Gorbaniuk
Keywords
hipoteza leksykalna, ważność społeczna, lexical hypothesis, social importance