Śpiewy masonów polskich epoki oświecenia w perspektywie komparatystyki interdyscyplinarnej
Abstract
Głównym celem tej rozprawy było pokazanie, że estetykę intermedialności można odnieść do wokalnej twórczości polskich wolnomularzy z okresu oświecenia. Wyodrębniono 161 utworów wykorzystywanych w obrzędowości wolnomularskiej na ziemiach polskich w XVIII i XIX wieku, znajdujących się w śpiewnikach oraz w postaci druków ulotnych. Zebrane teksty zostały podzielone na 16 kategorii tematycznych. We wstępie pracy przedstawiony został stan badań na temat literacko-muzycznej komparatystyki intermedialnej. Opisano rozwój tej metody oraz możliwości jej wykorzystania do badania tekstów literatury dawnej. W rozdziale pierwszym przedstawione zostały poglądy ówczesnych teoretyków i krytyków literackich na kwestie literacko-muzyczne. Rozdział drugi został poświęcony opisowi celebracji wolnomularskich w polskich lożach okresu oświecenia, ze szczególnym uwzględnieniem oprawy muzycznej, na tle literatury okolicznościowej powstałej w XVIII wieku. W rozdziale trzecim zaprezentowany został model tekstu intermedialnego w odniesieniu do kantat i pieśni, a także przykłady jego praktycznych realizacji na przykładzie śpiewów wolnomularskich. Uwagę zwraca performatywny charakter zgromadzeń lożowych, które określić można mianem quasi-liturgii. Zestawiono wybrane okolicznościowe pieśni masońskie ze zbiorkiem Pieśni nabożnych Franciszka Karpińskiego pod kątem śpiewności tych utworów. Do pracy dołączono aneks zawierający podział wszystkich analizowanych utworów pod kątem tematycznym wraz z ich lokalizacją, a także fotokopie przykładowych śpiewów masońskich znajdujących się w rękopisach.
The main goal of this dissertation was to show that the aesthetics of intermediality can be applied to the vocal works of Polish Freemasons from the Enlightenment period. 161 songs were identified, used in Masonic rituals in Poland in the 18th and 19th centuries, found in songbooks and in the form of leaflets. The collected texts were divided into 16 thematic categories. The introduction to the work presents the state of research on literary and musical intermedia comparative studies. The development of this method and the possibilities of using it to study ancient literature texts are described. The first chapter presents the views of contemporary literary theorists and critics on literary and musical issues. The second chapter was devoted to the description of Masonic celebrations in Polish lodges of the Enlightenment, with particular emphasis on the musical setting, against the background of occasional literature created in the 18th century. The third chapter presents the model of intermedial text in relation to cantatas and songs, as well as examples of its practical implementation on the example of Masonic chants. What draws attention is the performative nature of lodge meetings, which can be described as quasi-liturgy. Selected occasional Masonic songs were compared with the Pieśni nabożne by Franciszek Karpiński in terms of the melodiousness of these songs. The work is accompanied by an annex containing a division of all analyzed works in terms of thematics and their location, as well as photocopies of sample Masonic chants found in the manuscripts.
Description
Wydział Nauk Humanistycznych, Instytut Literaturoznawstwa; promotor: dr hab. Agata Seweryn, prof. KUL
Keywords
komparatystyka intermedialna, literatura oświeceniowa, wolnomularstwo, pieśń, kantata, Enlightenment literature, Freemasonry, song, cantata, intermedia comparative studies