Kilka uwag o nowych zadaniach polskiej romanistyki powojennej

Loading...
Thumbnail Image
Date
2021
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Wydawnictwo KUL
Abstract
Przedmiotem artykułu jest analiza rozwoju nauki prawa rzymskiego w powojennej Polsce, gdy romaniści musieli odnaleźć się w nowej rzeczywistości politycznej i ustrojowej. Inspiracją autora stała się m.in. publikacja Marii Zabłockiej, Romanistyka polska po II wojnie światowej, Warszawa 2002, w której pojawiły się próby wskazania pewnych etapów w okresie nią objętym, warte doprecyzowania. Zostały one wyekspono­wane w artykule poprzez nakreślenie nowych zadań, przed jakimi romaniści zostali postawieni bezpośrednio po wojnie. Wynikały one z pilnych potrzeb, np. w zakresie zapewnienia pomocy dydaktycznych w zakresie pra­wa rzymskiego, jak również ze zmian ustrojowych i ideologicznych mających wpływ również na naukę. W czasie dominacji nauki sowieckiej w tzw. państwach socjalistycznych ideologia marksistowska i marksistowscy histo­rycy odrzucali prawo rzymskie jako normy prawne formacji niewolniczej, opartej na własności prywatnej. Po­glądy na ten temat przenikały również do romanistycznych badań naukowych, prawo rzymskie należało badać w odpowiedni sposób, oparty na metodzie materializmu historycznego. Władze w Polsce Ludowej próbowały wówczas również zlikwidować prawo rzymskie w kształceniu uniwersyteckim jako nieodpowiadające nowej ideologii. Pomimo trudności, przez które kadry romanistyczne musiały przebrnąć w okresie Polski Ludowej, i dzięki staraniom włożonym w realizację postawionych przed nimi zadań prawo rzymskie utrzymało swą po­zycję odrębnego przedmiotu dydaktycznego i jest nadal wykładane w uniwersyteckich ośrodkach edukacji prawniczej w Polsce.
The article presents some parts of the history of Roman law studies in Poland after World War II – a time when Polish scholars were faced with a new political reality. The author’s inspiration is Maria Zabłocka’s work, Romanistyka polska po II wojnie światowej (Warszawa 2002), in which some periods during this time span were mentioned. These periods have been highlighted by Roman law scholars’ tasks pointed out in the article. The tasks resulted from urgent challenges, concerning the creation of handbooks and scripts of Roman law, and caused by political and ideological changes, which also affected science. During the Soviet science domination period, the ideology of the socialist regime played a great role in politics. Marxist historians and ideology rejected Roman law as the law of the slavery-based system, in which private property dominated. Their views on this subject also permeated the research on Roman law, which was to be studied in an appropriate way, based on the method of historical materialism. Roman law scholars also tried to apply the Marxist method in their research. The state socialist authorities in People’s Poland were against the study of Roman law and tried to eliminate it from the university curriculum, as it was deemed unsuitable for the new ideologies. Despite these difficulties and pressures, thanks to the efforts of Roman law scholars made to carry out these tasks, Roman law maintained its position as a university subject and is still taught in centres of legal education in Poland.
Предметом статьи является анализ развития романистики в послевоенной Польше, когда ученым-романистам пришлось найти себя в новой политической и системной реальности. Автор был вдохновлен, в частности, публикацией Марии Заблоцкой Польская романистика после Второй мировой войны (Варшава 2002), в которой сделана попытка обозначить некоторые этапы охватываемого ею периода, которые стоит уточнить. Они освещены в статье путем изложения новых задач, которые стояли перед учеными-романистами сразу после войны. Они были вызваны как насущными потребностями, например, в обеспечении учебными пособиями в области римского права, так и политическими и идеологическими изменениями, затронувшими и науку. Во время господства советской науки в так называемых социалистических государствах, марксистская идеология и марксистские историки отвергали римское право как правовые нормы рабовладельческой формации, основанной на частной собственности. Взгляды на этот предмет проникли и в римские научные исследования, римское право необходимо было изучать надлежащим образом, основываясь на методе исторического материализма. В то время власти Народной Польши также пытались отменить римское право в университетском образовании как не соответствующее новой идеологии. Несмотря на трудности, через которые пришлось пройти ученым, занимавшимся римским правом в период существования Польской Народной Республики, и благодаря усилиям, приложенным для выполнения поставленных перед ними задач, римское право сохранило свои позиции в качестве отдельного предмета и до сих пор преподается в университетских центрах юридического образования в Польше.
Description
Keywords
nauka prawa rzymskiego, historia prawa, nauki prawne po II wojnie światowej, Roman Law studies, legal history, jurisprudence in Poland after World War II, изучение римского права, история права, юридические науки после Второй мировой войны
Citation
"Studia Prawnicze KUL", 2021, nr 1, s. 35-55
ISBN