Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organu władzy publicznej
Abstract
Przedmiotem rozważań dysertacji jest zasada pogłębiania zaufania obywateli do organu władzy publicznej w świetle obowiązujących w Polsce regulacji prawnych. Zaufanie obywateli do organu władzy publicznej oparte jest na oczekiwaniu podjęcia przez organ administracji publicznej konkretnych działań przewidzianych prawem. Niepodjęcie tego działania skutkuje naruszeniem zaufania obywateli i wiąże się z odpowiedzialnością danego organu za niewłaściwe zachowanie. Dotychczasowe opracowania naukowe skupiają się w głównej mierze na problematyce zasady pogłębiania zaufania na gruncie prawa procesowego. Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organu władzy publicznej stanowi bardziej złożoną materię i nie należy postrzegać jej jedynie przez pryzmat postępowania administracyjnego, ale także poprzez uczestnictwo jednostek w życiu publicznym. W doktrynie brakuje zatem opracowania naukowego obejmującego znaczenie ustrojowe zasady pogłębiania zaufania obywateli do organu władzy publicznej. Celem pracy jest analiza przepisów prawnych, zasad ustroju politycznego państwa oraz systemu aksjologicznego, które wpływają na zdefiniowanie pojęcia zaufania na gruncie nauk prawnych. Zaufanie przejawia się na gruncie instytucji demokratycznego państwa prawnego, idei społeczeństwa obywatelskiego oraz praktycznych przejawów działania organów władzy publicznej. Struktura pracy składa się ze wstępu, pięciu rozdziałów oraz zakończenia. Pierwszy rozdział koncentruje się na zaufaniu jako kategorii prawnej. Dotyczy on przede wszystkim próby zdefiniowania pojęcia zaufania w naukach prawnych i naukach o polityce i administracji. Ponadto omówione zostaną teorie zaufania, a mianowicie zaufanie aksjologiczne, zaufanie publiczne oraz zaufanie społeczne. Analizie poddane zostaną również czynniki kształtujące zaufanie publiczne w systemie prawnym, czyli dobro wspólne a dobro jednostki, odpowiedzialność za sprawy publiczne oraz kontrola społeczna. Rozdział drugi przedstawia aksjologiczne i ustrojowe podstawy funkcjonowania organów władzy publicznej. Zostanie omówione pojęcie organu władzy publicznej oraz wskazane zostaną konstytucyjne podstawy zasady pogłębiania zaufania. Omówione zostaną zasady: demokratycznego państwa prawa, praworządności, legalizmu, ochrony praw słusznie nabytych, równości wobec prawa oraz pewności prawa. Trzecia część pracy dotyczy zaufania jako podstawy społeczeństwa obywatelskiego. W tej części pracy przedstawione zostanie społeczeństwo obywatelskie jako uczestnictwo w życiu publicznym. Omówiona zostanie personalistyczna koncepcja władzy publicznej, jak również pojęcie i istota partycypacji społecznej. Czwarty rozdział ma charakter praktyczny i dotyczy realizacji wymiaru uczestnictwa w instytucjach prawa administracyjnego. Autorka poddaje analizie następujące instytucje: publiczne prawa podmiotowe, przyrzeczenie administracyjne, dostęp do informacji publicznej oraz o osobach sprawujących funkcję publiczną, konsultacje społeczne, inicjatywa uchwałodawcza, budżet obywatelski oraz inicjatywa lokalna. Ostatni rozdział poświęcony został ochronie pogłębiania zasady zaufania w prawie polskim. W pierwszej kolejności podejmowane są rozważania dotyczące pogłębiania zaufania w działalności organów administracyjnych, w następujących obszarach: w gospodarce nieruchomościami, w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, jak również w prawie ochrony środowiska. W rozdziale tym przedstawiona zostanie także ochrona prawna jednostki przed bezprawnym działaniem organów władzy publicznej poprzez omówienie skargi na uchwały i zarządzania w sprawach z zakresu administracji publicznej oraz skargi na milczenie organu.
The subject of the dissertation is the principle of deepening citizens’ trust in the public authority in light of the legal regulations in force in Poland. Citizens’ trust in the public authority is based on the expectation that a public administration authority will take specific actions as prescribed by law. Failure to do so results in an impairment of citizens’ trust and holds the authority in question liable for misconduct. To-date academic studies have mainly focused on the problem of the principle of deepening trust on the grounds of procedural law. The principle of deepening citizens’ trust in the public authority is a more complex matter and should not only be viewed through the prism of administrative proceedings, but also the participation of individuals in public life. As such, legal writings lack a publication which would cover the constitutional significance of the principle of deepening citizens’ trust in the public authority. The purpose of this dissertation is to analyse the legal regulations, the principles of the political system of the state and the axiological system that affect the definition of the concept of trust in the legal sciences. Trust manifests itself in the institutions of a democratic state of law, the idea of civil society, and the practical manifestations of public authorities. The dissertation consists of an introduction, five chapters and a conclusion. The first chapter focuses on trust as a legal category. It deals primarily with an attempt to define the concept of trust in legal sciences and political and administrative sciences. In addition, theories of trust will be discussed, namely axiological trust, public trust and social trust. The analysis will also encompass the factors shaping public trust in the legal system, namely the common good versus the good of the individual, public accountability and public control. The second chapter presents the axiological and systemic basis for the functioning of public authorities. The concept of public authority will be discussed and the constitutional basis of the principle of deepening trust will be pointed out. The principles of the democratic state of law, the rule of law, legalism, protection of legitimately acquired rights, equality before the law and legal certainty will be discussed. The third part of the dissertation deals with trust as the basis of civil society. This part of the dissertation will present civil society as participation in public life. The personalist concept of public authority will be discussed, as well as the concept and essence of public participation. The fourth chapter is practical and deals with the implementation of participation in administrative law institutions. The author analyses the following institutions: public rights, administrative pledge, access to public information and information about persons holding public office, public consultation, legislative initiative, citizen budget and local initiative. The last chapter is devoted to protecting the deepening of the principle of trust in Polish law. Considerations on deepening trust in the activities of administration authorities in the following areas: real estate management, planning and spatial development, as well as environmental law, are addressed first. The chapter will also outline the legal protection of the individual against unlawful action by public authorities through a discussion of appeals against resolutions and orders in public administration matters and complaints against the authority’s inaction.
Description
Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Instytut Nauk Prawnych; promotor: ks. dr hab. Sławomir Fundowicz
Ta praca doktorska jest dostępna wyłącznie w Archiwum KUL, na zasadach określonych w regulaminie udostępniania zbiorów: https://www.kul.pl/regulamin-udostepniania-zasobu,art_9141.html
Keywords
zaufanie, społeczeństwo obywatelskie, personalistyczna koncepcja władzy publicznej, partycypacja społeczna, trust, civil society, personalist conception of public authority, social participation