Asesor w prawie kanonicznym
Abstract
W prezentowanej rozprawie doktorskiej została podjęta tematyka funkcji asesora występującej w prawie kanonicznym oraz próba odpowiedzi na pytania, jaka jest natura pracy asesora, jakie posiada on uprawnienia oraz w jaki sposób powinna wyglądać jego prawidłowa współpraca z innymi urzędami występującymi w sądownictwie kościelnym. Podjęta problematyka koncentruje się na tym, czy udział asesora jest korzystny dla otrzymania bardziej sprawiedliwego rozstrzygnięcia oraz, czy asesorzy chronią sędziego przed subiektywizmem przy wydawaniu rozstrzygnięcia. Ponadto przedmiotem podjętych badań naukowych jest sposób działania asesora oraz zakres czynności, jakie powinien podejmować w zależności od rodzaju procesu kanonicznego oraz pytanie, czy jego udział jest korzystny, czy też niepotrzebny w procesie, a nawet zakazany przez prawo.
Według obecnych rozwiązań prawnych asesor może funkcjonować we wszystkich procesach kanonicznych prowadzonych przez sędziego jednoosobowego. W processus brevior oraz w procesie karnym, gdy postępowanie należy przeprowadzić na drodze dekretu pozasądowego, istnieje obowiązek prawny uczestnictwa asesora w procesie. Asesor pełni służebną rolę wobec sędziego, którego wspiera radą i doświadczeniem. Niezwykle istotne jest wsparcie, jakie asesor zapewnia sędziemu przy dążeniu do osiągnięcia pewności moralnej i odkryciu prawdy materialnej w czasie trwania procesu. Reforma procesu małżeńskiego Papieża Franciszka także dostrzegła znaczenie funkcji asesora i dlatego nakazano obowiązek konsultacji biskupa i asesora przed wydaniem wyroku. Pojawiają się pytania dotyczące tego, w jaki sposób asesor ma funkcjonować w nowo wprowadzonym processus brevior coram Episcopo.
Praca składa się z trzech rozdziałów. Pierwszy rozdział dotyczy kształtowania się i pochodzenia pojęcia asesora oraz porównania do asesora z prawa polskiego. Rozdział drugi dotyczy służebnej roli asesora wobec sędziego oraz biskupa diecezjalnego, gdy on pełni rolę sędziego. Ostatni rozdział dotyczy udziału asesora w poszczególnych procesach kanonicznych, zawarto w nim omówienie, na podstawie różnego rodzaju możliwych do prowadzenia procesów kanonicznych, jakie uprawnienia przysługują asesorowi w danym rodzaju postępowania.
In the presented doctoral dissertation, the subject of the function of an assessor in canon law and an attempt to answer the questions about the nature of the assessor's work, what powers he has and how his proper cooperation with other offices in the ecclesiastical judiciary should look like. The issues raised focus on whether the assessor's participation is beneficial for obtaining a fairer decision and whether the assessors protect the judge against subjectivism when issuing a decision. In addition, the subject of scientific research is the method of operation of the assessor and what actions he should take depending on the type of canonical process, whether his participation is beneficial or unnecessary in the process, or even prohibited by law.
According to the current legal solutions, an assessor can function in all canonical processes conducted by a single judge. In the processus brevior and in the criminal trial, where the proceedings are to be conducted by extrajudicial decree, there is a legal obligation for the assessor to participate in the trial. The assessor plays a subordinate role towards the judge, whom he or she supports with advice and experience. The support provided by the assessor to the judge in seeking to achieve moral certainty and discovering the material truth during the trial is extremely important. Pope Francis' reform of the matrimonial process also recognized the importance of the assessor's function, and therefore it was mandated that the bishop and the assessor be consulted before sentencing. There are questions about how the assessor is to function in the newly introduced processus brevior coram Episcopo.
The work consists of three chapters. The first chapter deals with the development and origin of the concept of assessor and includes a comparison to the assessor in Polish law. The second chapter deals with the ancillary role of the assessor towards the judge and the diocesan bishop when he acts as a judge. The last chapter deals with the assessor's participation in individual canonical processes. It contains a discussion, based on various types of canonical processes that can be conducted, what rights the assessor has in a given type of proceedings.
Description
Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Instytut Prawa Kanonicznego; promotor: dr hab. Marta Greszata-Telusiewicz, prof. KUL
Keywords
proces kanoniczny, funkcja, urząd, uprawnienia, sędzia, canonical process, function, office, powers, judge