„Mały świat jednego człowieka”. Wyobraźnia i obraz w pismach Stefana Kucharskiego
Loading...
Date
2019-06-27
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
Rozprawa traktuje o zagadnieniach wyobraźni i obrazu w nauczaniu Stefana Kucharskiego oraz sposobie obrazowania. Ojciec Stefan od św. Teresy Kucharski (1595-1653) w kręgach zakonnych był uważany za polskiego Jana od Krzyża. Należał do pierwszego, szczególnie aktywnego pokolenia karmelitów bosych w Polsce. Pierwszy rozdział traktuje o wyobraźni w kontekście rozwoju duchowego. Kluczowa jest tutaj polemika, którą autor prowadzi ze scholastycznym arystotelizmem. Według zakonnika pogląd Stagiryty jakoby istota ludzka nie mogła zrozumieć i wyobrazić sobie niczego, co wcześniej nie byłoby dane w zmysłowym doświadczeniu, zamyka drogę do duchowego rozwoju już na samym początku, gdyż więzi człowieka w zmysłowej, „bestialskiej”, jak pisze, wyobraźni. Autor odwołuje się zatem do terezjańskiej koncepcji modlitwy-dialogu, w której człowiek wyobraża sobie Chrystusa, rozważa sceny z Ewangelii i rozwija w ten sposób tak zwaną wyobraźnię „duchową”. W pismach Kucharskiego równie ważne jest pojęcie obrazu, jak i czynność wyobrażania, o czym jest mowa w rozdziale drugim. Autor dzieli obrazy na „rozumne” i „duchowe”, odwołuje się do metafory człowieka jako czystej tablicy, za pomocą której oddaje prawdę o imago Dei. Na tej podstawie formułuje też własną definicję istoty ludzkiej, którą nazywa „szczyrą i gołą pojętnością”. Znamienne jest to, iż w centrum rozważań Kucharskiego zawsze jest człowiek. Podstawowe pytanie, na które stara się odpowiedzieć zakonnik, brzmi: kim jest człowiek? Staje się ono swoistym pretekstem do tworzenia różnorodnych porównań i obrazów. Rozdział trzeci prezentuje więc strukturę ontyczną człowieka, pojawiającą się u karmelitańskiego autora w różnorodnych obrazach, nierzadko symbolicznych i metaforycznych, zakorzenionych zwłaszcza w dziełach mistyków. W rozdziale czwartym skupiamy się natomiast na obrazowaniu somatycznym, ukazującym człowieka przede wszystkim jako istotę zmysłową. Kucharski zgodnie ze swoimi ascetycznymi poglądami, nakazuje utrzymywać ciało i duszę „nagie i gołe”. Rozdział piąty ukazuje z kolei, w jaki sposób Kucharski pisze o mistycznej ekstazie, która jest nie tylko doświadczeniem duchowym, ale i cielesnym. W dalszym ciągu jest więc mowa o obrazowaniu somatycznym, jednak w kontekście mistycznej ekstazy. Rozdział szósty traktujemy jako studium przypadku. Ukazujemy w nim najobszerniejszy z siedmiu symbolicznych tekstów Kucharskiego poruszających wątki teologiczno-filozoficzne, a związane z antropologią i symboliką eklezjalną.
Dissertation undertakes the issue of imagination and images in the teaching of Stefan Kucharski and his way of presenting the baroque preacher. The father Stefan from Saint Teresa Kucharska (1595-1653) in religious circules was known as Polish Jon of the Cross. He was one of the first, especially active generation, of The Discalced Carmelites. The first paragraph deals with imagination in the context of emotional development. Polemic plays the key role here. The author combines it with scholastic aristotelianism. According to the monk, the Aristotle’s view over the human being is that it wouldn’t be able to understand and imagine nothing else, that would not be given as a sensual experience, closes the way to the spiritual early on. Human bonds in the sensual, “beastly”, as he writes, imagination. The author refers to the teresian prayer-dialogue concept, in which a human imagines Christ, contemplates the scenes from the Evangel and develops so called “spiritual” imagination. In the writings of Kucharski the concept of image is important, as well as activity of imaging. There is more on that in the second chapter. The author divides the images into “rational” and “spiritual” He refers to the metaphor of human as a blank board and with its help he reveals the truth about imago Dei. Basing on that, he formulates his own definition of a human being as well. He calls it “honest and naked capacity”. In the center of Kucharski’s consideration a human being is a telling one. The basic question he is trying to answer is: who is a human being? The question becomes a pretext to create various comparisons and images. The third chapter presents the noumenal structure of a human being. It appears in different images, often symbolic and metaphorical ones, rooted in the works of mystics. In the fourth chapter we concentrate on presenting the somatic image, showing the human being as a sensual being. In harmony with his ascetic point of view, Kucharski advises to keep the body and spirit “naked and bare”. On the other hand, chapter five deals with mystical ecstasy, which is not only spiritual, but carnal experience as well. There is more about presenting somatic image in the further chapters, however, more as a mystical ecstasy. The sixth chapter is a typical case study. We show the most extensice symbol out of all seven texts of Kucharski. In this chapter we bring up theological and philosophical strands. It is related to anthropology and ecclesiastical symbolism.
Dissertation undertakes the issue of imagination and images in the teaching of Stefan Kucharski and his way of presenting the baroque preacher. The father Stefan from Saint Teresa Kucharska (1595-1653) in religious circules was known as Polish Jon of the Cross. He was one of the first, especially active generation, of The Discalced Carmelites. The first paragraph deals with imagination in the context of emotional development. Polemic plays the key role here. The author combines it with scholastic aristotelianism. According to the monk, the Aristotle’s view over the human being is that it wouldn’t be able to understand and imagine nothing else, that would not be given as a sensual experience, closes the way to the spiritual early on. Human bonds in the sensual, “beastly”, as he writes, imagination. The author refers to the teresian prayer-dialogue concept, in which a human imagines Christ, contemplates the scenes from the Evangel and develops so called “spiritual” imagination. In the writings of Kucharski the concept of image is important, as well as activity of imaging. There is more on that in the second chapter. The author divides the images into “rational” and “spiritual” He refers to the metaphor of human as a blank board and with its help he reveals the truth about imago Dei. Basing on that, he formulates his own definition of a human being as well. He calls it “honest and naked capacity”. In the center of Kucharski’s consideration a human being is a telling one. The basic question he is trying to answer is: who is a human being? The question becomes a pretext to create various comparisons and images. The third chapter presents the noumenal structure of a human being. It appears in different images, often symbolic and metaphorical ones, rooted in the works of mystics. In the fourth chapter we concentrate on presenting the somatic image, showing the human being as a sensual being. In harmony with his ascetic point of view, Kucharski advises to keep the body and spirit “naked and bare”. On the other hand, chapter five deals with mystical ecstasy, which is not only spiritual, but carnal experience as well. There is more about presenting somatic image in the further chapters, however, more as a mystical ecstasy. The sixth chapter is a typical case study. We show the most extensice symbol out of all seven texts of Kucharski. In this chapter we bring up theological and philosophical strands. It is related to anthropology and ecclesiastical symbolism.
Description
Wydział Nauk Humanistycznych, Instytut Filologii Polskiej; promotor rozprawy doktorskiej: dr hab. Wiesław Pawlak, prof. KUL
Keywords
barok, karmelitańskie pisma ascetyczno-mistyczne, Baroque, Carmelite ascetic-mystical writings