New Light on the Psalter: A Rediscovered Manuscript of the Żołtarz and Its Consequences
Loading...
Date
2022
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Abstract
The objective of this paper is to bring to light an important early 16th-century Polish rendition of the Psalter, Żołtarz Dawidów, translated by Walenty Wróbel and prepared for print by Andrzej Glaber. We argue that in spite of its unique position in the line of Psalter translations into Polish, the Żołtarz has not received a comprehensive and exhaustive treatment. While some detailed issues have been diligently addressed by individual scholars, research on the Żołtarz has generally been overshadowed by Brückner’s (1902) pioneering study, to the extent that one of its two surviving manuscript copies has not received official recognition in the scholarly literature. In particular, alongside the Kórnik manuscript (from 1528) described by Brückner, there exists another 16th-century exemplar (1536), which has been in the possession of the Jagiellonian Library since 1928. Its rediscovery by the authors of the present paper has two important consequences. First of all, the Jagiellonian Żołtarz should become an object of study in its own right. Secondly, its existence requires a re-assessment of the current state of knowledge on the Żołtarz in the light of the data it contains.
Przedmiotem zainteresowania autorek jest jeden z najważniejszych polskich przekładów psałterza – Żołtarz Dawidów Walentego Wróbla (ok. 1528), znany dzięki Andrzejowi Glaberowi, który doprowadził do jego wydania w 1539 roku. Autorki referują literaturę przedmiotu dotyczącą istoty przekładu Wróbla (przekład, parafraza, traktat teologiczny), roli Glabera (wydawca, redaktor, autor opracowania) w wydaniu tekstu, różnic językowych i stylistycznych pomiędzy tekstami, zwracając szczególną uwagę na rolę, jaką odegrał w postrzeganiu Żołtarza Aleksander Brückner, który w 1902 roku jako pierwszy zbadał relację pomiędzy rękopisem a pierwodrukiem. Okazuje się, że wielu badaczy utożsamia wydanie Glabera z dziełem Wróbla, co jest niewłaściwe, czego dowodzi analiza porównawcza manuskryptu i pierwodruku. Ponowienie i pogłębienie badań nad Żołtarzem wydaje się konieczne, zwłaszcza, że istnieje drugi – nieopisany dotychczas w literaturze – jagielloński odpis rękopisu Wróbla. Ten, jak pokazują autorki, należy zbadać w relacji do znanego już rękopisu kórnickiego, a obydwa rękopisy w relacji do pierwodruku Glabera, by w ten sposób określić stopień pokrewieństwa druku i manuskryptów oraz ujawnić faktyczny wkład Glabera w ukształtowanie Żołtarza.
Przedmiotem zainteresowania autorek jest jeden z najważniejszych polskich przekładów psałterza – Żołtarz Dawidów Walentego Wróbla (ok. 1528), znany dzięki Andrzejowi Glaberowi, który doprowadził do jego wydania w 1539 roku. Autorki referują literaturę przedmiotu dotyczącą istoty przekładu Wróbla (przekład, parafraza, traktat teologiczny), roli Glabera (wydawca, redaktor, autor opracowania) w wydaniu tekstu, różnic językowych i stylistycznych pomiędzy tekstami, zwracając szczególną uwagę na rolę, jaką odegrał w postrzeganiu Żołtarza Aleksander Brückner, który w 1902 roku jako pierwszy zbadał relację pomiędzy rękopisem a pierwodrukiem. Okazuje się, że wielu badaczy utożsamia wydanie Glabera z dziełem Wróbla, co jest niewłaściwe, czego dowodzi analiza porównawcza manuskryptu i pierwodruku. Ponowienie i pogłębienie badań nad Żołtarzem wydaje się konieczne, zwłaszcza, że istnieje drugi – nieopisany dotychczas w literaturze – jagielloński odpis rękopisu Wróbla. Ten, jak pokazują autorki, należy zbadać w relacji do znanego już rękopisu kórnickiego, a obydwa rękopisy w relacji do pierwodruku Glabera, by w ten sposób określić stopień pokrewieństwa druku i manuskryptów oraz ujawnić faktyczny wkład Glabera w ukształtowanie Żołtarza.
Description
Keywords
history of the Polish language, Polish Biblical style, Psalter, translation, Walenty Wróbel, Andrzej Glaber, historia języka polskiego, polski styl biblijny, psałterz, przekład
Citation
"Studies in Polish Linguistics", 2022, Vol. 17, nr 3, s. 93-114