Supremacja kozła ofiarnego w pracy socjalnej. Interpretacja roli ofiary w świetle antropologii René Girarda

Abstract

Artykuł przedstawia zjawisko supremacji kozła ofiarnego w świetle antropologii René Girarda. Francuski uczony opisywał mechanizmy radzenia sobie z kryzysami i mechanizmy kanalizujące przemoc w społeczeństwach pierwotnych. Jego koncepcja pozwala – w pewnym zakresie – na zrozumienie współczesnych zachowań jednostokowych i społecznych obejmujących działania przemocowe oraz proces kreowania kozłów ofiarnych. Część teoretyczną prowadzonych analiz dopełniają wnioski wypływające z doświadczeń praktyków, m.in. pracowników socjalnych, psychologów i terapeutów. Na ich podstawie opisano i zdefiniowano zjawisko supremacji kozłów ofiarnych, czyli odgrywania specyficznych ról związanych z czerpaniem korzyści materialnych i pozamaterialnych z sytuacji bycia ofiarą.

The article presents the phenomenon of scapegoat supremacy in the light of René Girard’s anthropology. The French anthropologist described the mechanisms of dealing with crises and mechanisms channeling violence in primitive societies. To some extent, his conception also allows us to understand contemporary individual and social behaviours, including violence and the process of creating scapegoats. The theoretical part of the article is supplemented with conclusions drawn from practitioners’ experience (social workers, psychologists, therapists). These experiences underlie a description and definition of the phenomenon of scapegoat supremacy, highlighting how they play specific roles related to various benefits – both material and non-material – from the situation of being a victim.