Podwójne życie Dziadów. Zapoznane motywy, nierozpoznane znaczenia
Loading...
Date
2022
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Wydawnictwo KUL
Abstract
Praca poświęcona jest nie opisanym dotychczas w sposób wyczerpujący lub pomijanym w dyskursie literaturoznawczym motywom, które w kolejnych częściach Dziadów Adama Mickiewicza ulegają przekształceniom i współtworzą tkankę cyklu dramatycznego pojętego jako organiczna całość.
Rozdział pierwszy ukazuje relację między tożsamością głównego bohatera a miejscem, które staje się metaforą i wizualizuje duchową i psychiczną kondycję kluczowych postaci. Przestrzeń została tu potraktowana stosunkowo szeroko: chodzi zarówno o konkretne miejsca, jak i o przestrzeń rozważaną w kontekście drogi będącej realizacją chrześcijańskiego modelu linearnego (zorientowanego na osiągnięcie celu) oraz tragicznego modelu cyklicznego (pogańskiego, ostatecznie schrystianizowanego przez Mickiewicza).
Tematem następnego rozdziału są negatywne aspekty muzyki, muzyczności i dźwięku. Ważnym środkiem wyrazu stosowanym w celu odsłonięcia tego, co w muzyce niepokojące, będzie fałsz – zwłaszcza w przypadku Pieśni wampirycznej, śpiewanej na melodię arii Non più andrai. Warto również zwrócić uwagę na podobieństwa między Pieśnią Wampiryczną a Pieśnią Strzelca z części I. W obu przypadkach piosenka nabiera niepokojącej autonomii, zaczyna wypowiadać się przeciwko śpiewającemu, oszukuje go i nadaje kierunek jego myślom.
Rozdział trzeci koncentruje się na rozpadzie tożsamości związanym z szaleństwem i opętaniem. Jest to stan, którego przyczyn należy upatrywać m.in. w gustach czytelniczych głównego bohatera. Utrata tożsamości lub jej specyficzna fragmentacja jest w części IV pokłosiem szaleństwa, a w części III – opętania. Jak już wielokrotnie zauważano, to właśnie książki w dużej mierze przyczyniły się do śmierci Gustawa i zagubiły jego prywatny głos wśród licznych głosów obcych. Co jednak ciekawe, z nieco podobną sytuacją będziemy mieć do czynienia w części III. W omawianym rozdziale autorka porusza problem szaleństwa i opętania m.in. w kontekście cielesności, obrazów maladycznych i biblijnej wizji poznania.
Rozdział czwarty skupia się na bohaterkach dramatu i ich sprawczości. Postacie kobiece są w pewnym sensie zarówno czytelniczkami, jak i autorami – przyjmują jednak różne strategie czytelnicze i stawiają sobie odmienne cele. Jak zauważył już Jarosław Ławski, w przypadku obydwu bohaterek istotny będzie również aspekt mariologiczny. Motyw ogrodu i kwiatów, zintegrowany z ideą kobiecości, niesie ze sobą wiele znaczeń; w części trzeciej temat ten wzbogaca się o zupełnie nową treść i podlega resakralizacji. Autorka interpretuje wizję ogrodu-kosmosu i ogrodu dusz, bazując na symbolice biblijnej. Bada motywy kwiatowe zarówno w kontekście ofelizmu i subwersywnego ofelizmu, jak i mistyki chrześcijańskiej. Gest założenia ogrodu jest figurą kreacji i zyskuje rangę kosmiczną, zaś koncepcja imitatio Christi pomaga zrozumieć pojawiającą się w części III scenę IV, która wchodzi w relacje zarówno z teorią idei Platona, jak i symboliką eucharystyczną.
Wspólną myślą tekstów składających się na niniejszą pracę jest przekonanie, że we wszystkich częściach cyklu powracają pewne motywy, które z czasem podlegają rewaloryzacji, przewartościowaniu, aktualizacji – ale często zachowują również istotę swojej semantycznej tożsamości.
The work is devoted to motifs appearing in The Forefathers’ Eve by Adam Mickiewicz that have not been adequately described or have been overlooked in the literary discourse. In subsequent parts of the work, they undergo transformations and co-create the matter of the series understood as an organic whole. The first chapter shows the relationship between the main character’s identity and the place, which becomes a metaphor, it visualizes the spiritual and mental condition of the most important characters. Space has been treated here as a fairly broad concept; it is about both specific places and the space considered in the context of the road, which is the implementation of the Christian linear model (oriented towards achieving the goal) or the tragic cyclical model (pagan, finally Christianized by Mickiewicz). The topic of the next chapter is the negative aspects of music, musicality and sound. An important means of expression used to reveal what is dangerous in music will be dissonance – especially in the case of ‘Vampiric Song’ sung to the melody of the aria ‘Non più andrai’. It is also worth noting the similarities between ‘Vampiric Song’ and ‘The Song of the Huntsman’ from the part I. In both cases the song acquires a disturbing autonomy, begins to speak out against the poet, deceives him and gives direction to his thoughts. Chapter three focuses on identity disintegration associated with madness and possession. It is a condition, the causes of which should be seen, among others, in the main character’s reading tastes. The loss of identity or its specific fragmentation is the aftermath of madness in the part IV, and possession in the part III. As has been noted many times, it was the books that largely contributed to Gustav’s death and lost his own private voice among the numerous foreign voices. Interestingly, however, we will deal with a somewhat similar situation in The Forefathers’ Eve part III. In this chapter, the author discusses the problem of madness and possession, among others in the context of corporeality, maladic imagery and the biblical vision of cognition. The fourth chapter focuses on the female protagonists of the drama and their agency. The female characters are, in a sense, both readers and authors – but they adopt different reading strategies and set themselves different goals. As Jarosław Ławski has already noted, the Mariological aspect will also be important in the case of both protagonists. The motif of a garden and flowers, integrated with the idea of femininity, brings many meanings; this theme is enriched in the part III with completely new content, it is subject to resacralisation. The author interprets the vision of a garden-cosmos and a garden of souls basing on biblical symbolism. She studies flower motifs both in the context of offelism and subversive offelism, as well as in relation to Christian mysticism. The gesture of establishing a garden is a figure of creation and acquires a cosmic rank, while the concept of imitatio Christi helps to understand scene IV appearing in part III, which enters into a relationship with the Platonic theory of ideas, as well as with Eucharistic symbolism. The common concept of the texts that make up this work is the belief that in all parts of the series, certain motifs return, which over time are subject to revaluation – but often also retain the essence of their semantic identity.
The work is devoted to motifs appearing in The Forefathers’ Eve by Adam Mickiewicz that have not been adequately described or have been overlooked in the literary discourse. In subsequent parts of the work, they undergo transformations and co-create the matter of the series understood as an organic whole. The first chapter shows the relationship between the main character’s identity and the place, which becomes a metaphor, it visualizes the spiritual and mental condition of the most important characters. Space has been treated here as a fairly broad concept; it is about both specific places and the space considered in the context of the road, which is the implementation of the Christian linear model (oriented towards achieving the goal) or the tragic cyclical model (pagan, finally Christianized by Mickiewicz). The topic of the next chapter is the negative aspects of music, musicality and sound. An important means of expression used to reveal what is dangerous in music will be dissonance – especially in the case of ‘Vampiric Song’ sung to the melody of the aria ‘Non più andrai’. It is also worth noting the similarities between ‘Vampiric Song’ and ‘The Song of the Huntsman’ from the part I. In both cases the song acquires a disturbing autonomy, begins to speak out against the poet, deceives him and gives direction to his thoughts. Chapter three focuses on identity disintegration associated with madness and possession. It is a condition, the causes of which should be seen, among others, in the main character’s reading tastes. The loss of identity or its specific fragmentation is the aftermath of madness in the part IV, and possession in the part III. As has been noted many times, it was the books that largely contributed to Gustav’s death and lost his own private voice among the numerous foreign voices. Interestingly, however, we will deal with a somewhat similar situation in The Forefathers’ Eve part III. In this chapter, the author discusses the problem of madness and possession, among others in the context of corporeality, maladic imagery and the biblical vision of cognition. The fourth chapter focuses on the female protagonists of the drama and their agency. The female characters are, in a sense, both readers and authors – but they adopt different reading strategies and set themselves different goals. As Jarosław Ławski has already noted, the Mariological aspect will also be important in the case of both protagonists. The motif of a garden and flowers, integrated with the idea of femininity, brings many meanings; this theme is enriched in the part III with completely new content, it is subject to resacralisation. The author interprets the vision of a garden-cosmos and a garden of souls basing on biblical symbolism. She studies flower motifs both in the context of offelism and subversive offelism, as well as in relation to Christian mysticism. The gesture of establishing a garden is a figure of creation and acquires a cosmic rank, while the concept of imitatio Christi helps to understand scene IV appearing in part III, which enters into a relationship with the Platonic theory of ideas, as well as with Eucharistic symbolism. The common concept of the texts that make up this work is the belief that in all parts of the series, certain motifs return, which over time are subject to revaluation – but often also retain the essence of their semantic identity.
Description
Wprowadzenie
Keywords
Dziady, Adam Mickiewicz, przestrzeń, muzyka, szaleństwo, ogród, kobiecość, 'Forefathers’ Eve', space, music, madness, femininity, garden
Citation
ISBN
978-83-8288-043-4