Gente: Lubomirska, natione: Europaea. O Rozalii z Lubomirskich Rzewuskiej (1788-1865)

Loading...
Thumbnail Image
Date
2016
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Oddział PAN w Lublinie
Abstract
Rozalia (właśc. Aleksandra Franciszka) Rzewuska (1788-1865), córka księcia Aleksandra Lubomirskiego i Rozalii z Chodkiewiczów zgilotynowanej w Paryżu w 1794 r., była znana z legitymistycznych i monarchistycznych poglądów. Głosiła prymat rozumu nad uczuciem oraz posłuszeństwa zasadom nad wolnością indywidualną i zbiorową. Bywalczyni elitarnych salonów w Wiedniu, Petersburgu i Rzymie, kosmopolitka pod względem trybu życia i przekonań, potępiała polskie powstania jako niedopuszczalny bunt przeciw legalnej władzy w imię „wynaturzonego patriotyzmu”. Nie aprobowała również działań przeciw panującemu podejmowanych w obronie religii, mimo że osobiście była pobożną i przywiązaną do Kościoła katoliczką. Kult monarchii i ancien régime’u nie przeszkadzał jej natomiast w krytyce, czasem bardzo ostrej, systemu samodzierżawia w Rosji, carów Aleksandra I i Mikołaja I oraz rosyjskiej polityki wobec Polaków. Broniła hierarchii społecznej i ekskluzywizmu elit zagrożonych przez „egoizm i kult niezależności”, piętnowała wszelkie przejawy demokratyzacji w dziedzinie polityki i obyczajów. Utrzymywała bliskie stosunki z członkami rodzin panujących, wybitnymi politykami, myślicielami i ludźmi kultury, ale sama nie angażowała się w sprawy publicznie. Wobec aktualnych wydarzeń przyjmowała rolę krytycznego obserwatora, bezlitosnego w demaskowaniu ludzkiej małości. Pozostawiła obszerne pamiętniki w języku francuskim (wydane w 1939 r. przez prawnuczkę). Rozalia Rzewuska imponowała współczesnym swoją wiedzą, intelektem i wyjątkowo silną osobowością. Nie miała jednak wielu przyjaciół ze względu na skrajne poglądy i trudny charakter. W życiu osobistym nie była szczęśliwa. Jej małżeństwo z Wacławem Rzewuskim („Emirem”), podróżnikiem i miłośnikiem Orientu, szybko się rozpadło. Straciła przedwcześnie troje dzieci: najstarszy syn Stanisław i ukochana córka Kaliksta (zam. Caetani) zmarli młodo na gruźlicę, najmłodszy Witold, oficer armii rosyjskiej, zginął w walkach na Kaukazie. Z synem Leonem, publicystą i działaczem społeczno-politycznym w Galicji, oscylującym między socjalizmem a mistycyzmem katolickim, nie miała dobrych relacji. Pałac rodowy w Opolu przekazała przed śmiercią rządowi rosyjskiemu.
Rozalia (Aleksandra Franciszka) Rzewuska (1788–1865), the daughter of prince Aleksander Lubomirski and Rozalia, nee Chodkiewicz, guillotined in Paris in 1794, was known for her legitimistic and monarchistic sympathies. She advocated the primacy of reason over feelings, as well as obedience to rules over individual and collective freedom. She was a frequent guest of Vienna’s, St. Petersburg’s, and Rome’s elite, and a cosmopolitan in terms of lifestyle and convictions. She condemned Polish uprisings as unacceptable acts of rebellion against legitimate authority in the name “degenerate patriotism”. She did not approve of actions against the ruler in the name of religion, even though she was a pious Catholic. However, the cult of monarchy and ancien régime did not prevent her from criticizing, sometimes quite severely, the political system of contemporary Russia of tzars Alexander I and Nicholas I, as well as Russia’s policy towards Poles. She defended the social hierarchy and exclusivity of elites threatened by “egoism and the cult of individuality”. She condemned democratization in politics and mores. She was in close contact with royal families, prominent politicians, thinkers, and artists, but she was not engaged in public affairs. She remained a critical observer of events, merciless in revealing human tawdriness. She left copious memoirs in French (published in 1939 by her great granddaughter). Rozalia Rzewuska impressed her contemporaries with her knowledge, intellect, and exception- ally strong personality. Nonetheless, she had few friends due to her radical opinions and harsh character. She was unhappy in private life: the marriage with Wacław Rzewuski (“the Emir”), a traveler and a lover of the Orient, soon fell apart. She lost prematurely three children: the eldest son Stanisław and the beloved daughter Kaliksta died young from tuberculosis; the youngest son Witold, an officer of Russian army, died in a war in Caucasus. Her relationship with another son, Leon, a publicist and social-political activist in Galicia, who oscillated between socialism and Catholic mysticism, was strained. She transferred the family palace in Opole to Russian government.
Description
Keywords
Rozalia z Lubomirskich Rzewuska, polskie rody arystokratyczne w XIX w., Rozalia Rzewuska, Polish aristocratic families in 19th century
Citation
TEKA Komisji Historycznej Polska Akademia Nauk Oddział w Lublinie
ISBN