Recepcja posoborowej mariologii w wybranych podręcznikach do nauczania religii. Studium katechetyczne.
No Thumbnail Available
Date
2018-09-27
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
Rozprawa doktorska pt. Recepcja posoborowej mariologii w wybranych podręcznikach do nauczania religii. Studium katechetyczne, wpisuje się w atmosferę refleksji teoretycznej nad obecnością treści odwołujących się do Najświętszej Maryi Panny w nauczaniu religii w polskiej szkole. Głównym celem przeprowadzonego badania naukowego było ukazanie, w jakim stopniu została wykorzystana posoborowa refleksja nad postacią Najświętszej Maryi Panny we współczesnej polskiej katechezie.
Realizacja przyjętych celów pracy przeprowadzona została w toku rozważań podjętych w pięciu rozdziałach. Rozdział pierwszy dotyczył kwestii związanej z katechezą maryjną w nauczaniu i refleksji katechetycznej Kościoła i stanowił niejako wprowadzenie do dalszej analizy. Na tym etapie została ukazana relacja Najświętszej Maryi Panny do Trójjedynego Boga, Jego Syna Jezusa Chrystusa, Ducha Świętego oraz Kościoła. Na kanwie tych informacji została także wyeksponowana poprawna struktura katechezy maryjnej.
W rozdziale drugim, trzecim i czwartym przeanalizowano podręczniki do nauczania religii przeznaczone dla uczniów szkoły podstawowej, gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej pod kątem mariologicznym. Badaniu zostały poddane podręczniki serii krakowskiej, wydanej przez Wydawnictwo WAM, poznańskiej przygotowanej przez Wydawnictwo św. Wojciecha oraz kieleckiej zaproponowanej przez Wydawnictwo Jedność, które zakończyły już swoją dydaktyczną rolę w placówkach oświatowych w Polsce. Zostały one bowiem przygotowane do Podstawy programowej katechezy Kościoła katolickiego w Polsce, która została przyjęta w dniu 20 czerwca 2001 roku, a obowiązywały do czasu wejścia następnej, to jest do dnia 8 marca 2010 roku.
Analiza polegała na tym, iż po krótkim ogólnym zaprezentowaniu poszczególnych podręczników, zostały ukazane zestawienia ilościowe, po czym dokonano interpretacji jakościowej wyłonionych tekstów z maryjnymi akcentami zamieszczonymi na kartach podręczników do nauczania religii w poszczególnych szkołach.
Piąty rozdział dysertacji przedstawia natomiast wyniki ilościowe i jakościowe przeprowadzonych badań. Ustalono, iż w przebadanych podręcznikach serii krakowskiej, poznańskiej i kieleckiej, zawierających łącznie 2141 jednostek lekcyjnych, znajduje się 208 katechez, w których zaakcentowano postać Najświętszej Maryi Panny. Rozdział ten zawiera także merytoryczne informacje dotyczące walorów stosowania inspiracji maryjnych i sygnalizuje formalne ograniczenia związane z recepcją posoborowej mariologii w podręcznikach do nauczania religii. Wskazano również na wyzwania, jakie stoją przed redagującymi nowe podręczniki do nauczania religii. Nie zabrakło również sformułowanych konkretnych postulatów uwzględniających inspiracje maryjne w katechizacji dzieci i młodzieży.
Z pewnością prezentowana dysertacja nie wyczerpuje wszystkich wątków dotyczących posoborowej mariologii w katechezie. Stanowi jednak próbę oceny tego co było w przeszłości, by podejmować skuteczne działania katechetyczne w teraźniejszości oraz wskazać kierunek rozwoju na przyszłość.
Doctoral dissertation: Reception of post-conciliar Mariology in selected textbooks for teaching religion. The catechetical study fits into the atmosphere of a theoretical reflection on the presence of the content referring to the Blessed Virgin Mary in the teaching of religion in the Polish school. The main goal of the research was to show the extent to which post-conciliar reflection on the figure of the Blessed Virgin Mary in contemporary Polish catechesis was used. The implementation of the adopted objectives was carried out in the course of considerations taken in five chapters. The first chapter concerned the issue related to the Marian catechesis in the teaching and a catechetical reflection of the Church, and it was an introduction to a further analysis. At this stage, the relationship of the Blessed Virgin to the Triune God, His Son Jesus Christ, the Holy Spirit and the Church was shown. On the basis of this information, the correct structure of the Marian catechesis was also exposed. In the second, third and fourth chapter, textbooks on religious education for students of primary school, junior high school and high school were analysed in the Mariological perspective. The research covered the textbooks of the series from Cracow, published by the WAM Publishers, Poznan, prepared by the Publishing Company of St. Wojciech and the version from Kielce proposed by the Unity Publishing Company, which have already completed their didactic role in educational institutions in Poland. They were prepared for the core curriculum of the catechesis of the Catholic Church in Poland, which was adopted on June 20, 2001, and they were valid until the next curriculum was introduced, that is, by March 8, 2010. The analysis was based on a brief general presentation of individual textbooks, after which quantitative statements were shown, and then a qualitative interpretation of the selected texts with Marian accents on the pages of textbooks for teaching religion in individual schools was made. The fifth chapter of the dissertation presents the quantitative and qualitative results of the conducted research. It was established that in the studied textbooks of the series from Cracow, Poznań and Kielce, containing a total of 2,141 teaching units, there are 208 catecheses in which the figure of the Blessed Virgin Mary was emphasized. This chapter also contains essential information on the advantages of using Mary's inspirations and it signals formal limitations regarding the reception of post-conciliar Mariology in textbooks for teaching religion. The challenges that the editors of new textbooks for teaching religion face are also pointed out. There were also specific postulates, including Marian inspirations in the catechization of children and the youth. Certainly, the presented dissertation does not cover all the topics related to post-conciliar Mariology in catechesis. However, it is an attempt to assess what was in the past in order to undertake effective catechetical activities at present and to indicate the direction of development for the future.
Doctoral dissertation: Reception of post-conciliar Mariology in selected textbooks for teaching religion. The catechetical study fits into the atmosphere of a theoretical reflection on the presence of the content referring to the Blessed Virgin Mary in the teaching of religion in the Polish school. The main goal of the research was to show the extent to which post-conciliar reflection on the figure of the Blessed Virgin Mary in contemporary Polish catechesis was used. The implementation of the adopted objectives was carried out in the course of considerations taken in five chapters. The first chapter concerned the issue related to the Marian catechesis in the teaching and a catechetical reflection of the Church, and it was an introduction to a further analysis. At this stage, the relationship of the Blessed Virgin to the Triune God, His Son Jesus Christ, the Holy Spirit and the Church was shown. On the basis of this information, the correct structure of the Marian catechesis was also exposed. In the second, third and fourth chapter, textbooks on religious education for students of primary school, junior high school and high school were analysed in the Mariological perspective. The research covered the textbooks of the series from Cracow, published by the WAM Publishers, Poznan, prepared by the Publishing Company of St. Wojciech and the version from Kielce proposed by the Unity Publishing Company, which have already completed their didactic role in educational institutions in Poland. They were prepared for the core curriculum of the catechesis of the Catholic Church in Poland, which was adopted on June 20, 2001, and they were valid until the next curriculum was introduced, that is, by March 8, 2010. The analysis was based on a brief general presentation of individual textbooks, after which quantitative statements were shown, and then a qualitative interpretation of the selected texts with Marian accents on the pages of textbooks for teaching religion in individual schools was made. The fifth chapter of the dissertation presents the quantitative and qualitative results of the conducted research. It was established that in the studied textbooks of the series from Cracow, Poznań and Kielce, containing a total of 2,141 teaching units, there are 208 catecheses in which the figure of the Blessed Virgin Mary was emphasized. This chapter also contains essential information on the advantages of using Mary's inspirations and it signals formal limitations regarding the reception of post-conciliar Mariology in textbooks for teaching religion. The challenges that the editors of new textbooks for teaching religion face are also pointed out. There were also specific postulates, including Marian inspirations in the catechization of children and the youth. Certainly, the presented dissertation does not cover all the topics related to post-conciliar Mariology in catechesis. However, it is an attempt to assess what was in the past in order to undertake effective catechetical activities at present and to indicate the direction of development for the future.
Description
Wydział Teologii, Instytut Teologii Pastoralnej i Katechetyki; promotor rozprawy doktorskiej:ks. prof. dr hab. Marian Zając
Keywords
podręczniki do nauczania religii, katecheza maryjna, mariologia, textbooks for religious education, Marian catechesis, Mariology