Liturgia i teologia benedykcji opackiej według pontyfikału po reformie Soboru Trydenckiego

Loading...
Thumbnail Image
Date
2007
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Abstract
Jednym z głównych założeń reformy Soboru Trydenckiego było ujednolicenie obrzędów liturgicznych poprzez opublikowanie wspólnych ksiąg dla całego Kościoła. Pozwalają one poznać różne obrzędy liturgiczne dotyczące osób, jak też poszczególnych stanów. Przykładem takiej księgi jest Pontificale Romanum z 1595-1596, w której wśród wielu obrzędów znajduje się liturgia benedykcji opackiej. Pontyfikał Rzymski z końca XVI w. przekazuje ujednolicony obrzęd liturgii wspólnot zakonnych, który swój prawzór ma w Pontyfikale Duranda pochodzącym z drugiej połowy XIII w. Obrzędy potrydenckie przedstawiają przełożonego zakonnego jako pasterza i ojca swojej wspólnoty. Formuły liturgiczne wskazują na teologię dokonującego się obrzędu. Na pierwszym miejscu teksty te akcentują duchowe przewodzenie wspólnocie zakonnej. Podczas celebracji ustanowienia przełożonych zakonnych można zauważyć bogactwo tekstów liturgicznych. Recytacja licznych psalmów natomiast wprowadza niejako benedykcję opacką w ramy oficjum zakonnego, będącego fundamentem form liturgicznych tych wspólnot. Pontyfikał Rzymski przedstawia cztery warianty liturgii benedykcji. Pierwsza z nich ogólnie zatytułowana De benedictione Abbatis, zawiera liturgię profesji zakonnej przewidzianą w przypadku, gdy elekt nie był członkiem wspólnoty. Kolejne dwie zawierają obrzędy błogosławieństwa opata ustanowionego bądź to władzą apostolską, bądź ordynariusza. Ostatni obrzęd to benedykcja przełożonej żeńskiej wspólnoty, która w języku polskim określana jest jako matka ksieni. Obrzędy benedykcji zamieszczone w tej księdze ukazują bogatą typologię biblijną przez odwołanie się do postaci Starego i Nowego Testamentu. Pontyfikał Rzymski z 1595-1596 r. pozwala poznać liturgię związaną z ustanowieniem przełożonych zakonnych i uchwycić zachodzące zmiany akcentów teologicznych i dających się dostrzec modyfikacji liturgicznych.
Eine der Hauptaufgaben der tridentinischen Reform bestand in der Vereinheitlichung der liturgischen Riten durch die Herausgabe gemeinsamer liturgischer Bücher für die gesamte Kirche. Diese erlauben die verschiedenen, Personen sowie einzelne Stände betreffenden, liturgischen Riten kennenzulernen. Ein Beispiel für ein solches Buch ist das „Pontificale Romanum” von 1595 bis 1596, das neben vielen anderen Riten auch die Liturgie der äbtlichen Benediktion enthält. Dieses römische Pontificale vom Ende des 16. Jahrhunders vermittelt einen vereinheitlichten Ritus der Liturgie der Ordensgemeinschaften, der dem Vorbild des aus der zweiten Hälfte des 13. Jahrhunderts stammenden Pontifi cale von Durand folgt. Die nachtridentinischen Riten präsentieren den Ordensoberen als Hirten und Vater seiner Gemeinschaft, und die liturgischen Formulierungen verweisen auf die Theologie des vollzogenen Ritus. An erster Stelle legen diese Texte Nachdruck auf die geistliche Führung und Leitung der Ordensgemeinschaft. Während der Feier der Einsetzung des Ordensoberen kann ein gewisser Reichtum an liturgischen Texten bemerkt werden. Die Rezitation zahlreicher Psalmen dagegen fügt die äbtliche Benediktion gleichsam in den Rahmen des das Fundament der liturgischen Formen dieser Gemeinschaften bildenden Ordensoffiziums ein. Das „Pontificale Romanum” präsentiert vier Varianten der Benediktionsliturgie. Die erste trägt den allgemeinen Titel „De benedictione Abbatis” und enthält die Liturgie der Ordensprofession für den Fall, dass der neugewählte Abt kein Mitglied der Gemeinschaft war. Die beiden folgenden Varianten enthalten die Riten der Segnung eines von der apostolischen Autorität oder dem Ordinarius eingesetzten Abtes. Der letzte Ritus betrifft die Benediktion der Oberin einer weiblichen Ordensgemeinschaft, die in polnischer Sprache „Matka Ksieni” („Mutter Äbtissin”) genannt wird. Die in diesem liturgischen Buch genannten Benediktionsriten weisen durch Berufung auf Persönlichkeiten des Alten und Neuen Testaments eine reichhaltige biblische Typologie auf. Das „Pontificale Romanum” von 1595 bis 1596 erlaubt, die mit der Einsetzung von Ordensoberen verbundene Liturgie kennenzulernen und die getätigten Veränderungen der theologischen Akzentuierung sowie der erkennbaren liturgischen Modifizierungen zu erfassen.
Description
Historia liturgii
Keywords
Sobór Trydencki, opat, liturgia, monastycyzm, pontyfikał, Konzil von Trient, Abt, Liturgie, Mönchtum, Pontifikale
Citation
"Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne", 2007, T. 88, s. 211-235,
ISBN