Przepis na rehabilitację. Metodologie oraz metody w badaniach i transdyscyplinarnej praktyce rehabilitacyjnej
Loading...
Date
2014
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Wydawnictwo KUL
Abstract
Osoby z niepełnosprawnością są częścią naszego społeczeństwa od zawsze, jednak w perspektywie historii ludzkości fakt ten został dostrzeżony przez szerokie kręgi społeczne stosunkowo niedawno. Zjawisko niepełnosprawności i funkcjonowanie osób niepełnosprawnych ma wiele aspektów. Nie zawsze wszystkie one były w równym stopniu ważne dla profesjonalistów. Aktualne standardy zajmowania się problematyką niepełnosprawności akcentują ścieżkę podejścia wielodyscyplinarnego. Ta wielość punktów widzenia, a także warsztatu badawczego różnych dyscyplin naukowych, zajmujących się poznawaniem zjawiska niepełnosprawności i wspomaganiem funkcjonowania osób niepełnosprawnych (rehabilitacją), nierzadko niesie ze sobą ryzyko eklektyzmu, czy wręcz pomieszania pojęciowego i teoretycznego, z oczywistą szkodą dla praktyki rehabilitacyjnej.
Coraz bardziej popularnym i uznawanym modelem uporządkowania wielostronnych działań jest podejście interdyscyplinarne. Zakładając korzystanie z metodologii różnych dyscyplin naukowych oraz łączenie ich osiągnięć poznawczych, niesie tym samym możliwość poszerzonego ujęcia zjawisk złożonych, takich jak niepełnosprawność czy rehabilitacja. Jeszcze dalej na drodze starań o kompleksowe i w ten sposób bardziej adekwatne ujęcie analizowanych zjawisk jest podejście transdyscyplinarne. Jego istotę stanowi korzystanie z dorobku i możliwości poszczególnych obszarów wiedzy w celu stawiania problemów i poszukiwania odpowiedzi wykraczających poza obecny podział na dyscypliny nauki czy praktyki, w naszym przypadku – rehabilitacyjnej.
Podejście transdyscyplinarne dotychczas widoczne było przede wszystkim w praktyce rehabilitacyjnej, szczególnie mocno w sytuacji niepełnosprawności sprzężonych. Rzadziej natomiast stosowane jest ono w badaniach naukowych. Integralne widzenie i rozumienie osoby zmusza nas jednak do poszukiwania przestrzeni teoretycznych umożliwiających aplikację transdyscyplinarnego podejścia i konstrukcję spójnej metodologii badań w rehabilitacji. Rehabilitacji uwzględniającej wieloaspektowość funkcjonowania każdego człowieka. Zachowując świadomość potencjalnych trudności i ryzyka takich działań na terenie nauki, chcemy zwrócić uwagę na wartość podejścia transdyscyplinarnego. Przy zachowaniu właściwego rygoru teoretycznego i metodologicznego w poszczególnych dyscyplinach nauki, a także w badaniach, bazująca na ich wynikach transdyscyplinarna praktyka rehabilitacyjna może skutkować szerszą i bardziej adekwatną działalnością na rzecz osób niepełnosprawnych, która jednocześnie pozostanie mocno osadzona na gruncie aktualnej wiedzy naukowej.
W kontekście powyższych refleksji, z radością przedstawiamy monografię wieloautorską, która jest jednym z początkowych efektów realizacji przez zespół Katedry Psychologii Rehabilitacji KUL projektu pod nazwą Konteksty Psychologii Rehabilitacji. Realizując to zadanie zaprosiliśmy do współpracy grono znakomitych teoretyków i badaczy z zakresu rehabilitacji, a także liczną grupę praktyków.
Zgromadzony materiał został podzielony na kilka części zorganizowanych tematycznie. Pierwszą z nich stanowią opracowania opisujące podstawowe problemy w aktualnym stanie wiedzy na temat rehabilitacji osób z niepełnosprawnością. Kolejne części monografii prezentują opracowania poświęcone tematyce określonych grup osób niepełnosprawnych, a więc osób z niepełnosprawnościami zmysłowymi, chorobą psychiczną, niepełnosprawnością umysłową, niepełnosprawnością ruchową i somatyczną, a także z deficytami neurologicznymi, zaburzeniami mowy oraz niepełnosprawnością wieloraką. Książkę kończy zbiór prac poświęconych zagadnieniom metodologicznym i proceduralnym w praktyce rehabilitacyjnej.
Zróżnicowana tematyka zamieszczonych rozdziałów, w naszej ocenie, stanowi duży walor niniejszej monografii. Także określone, indywidualne odniesienie każdego z Autorów do płaszczyzny metodologicznej i metodycznej, która jest osnową tej publikacji, wzbogaca treści o kolejne wymiary prezentowanego zjawiska rehabilitacji i niepełnosprawności. Pozostaje naszą głęboką nadzieją, że oddawana w ręce Czytelników książka będzie służyć lepszemu programowaniu i przebiegowi tak badań, jak również praktyki rehabilitacji w perspektywie transdyscyplinarnej. Przede wszystkim z korzyścią dla odbiorców tych działań, a więc osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności.
Serdecznie dziękujemy za przyjęcie zaproszenia do współpracy wszystkim Państwu autorom tekstów. Specjalne podziękowania kierujemy do Państwa recenzentów, których bardzo wnikliwe recenzje zdecydowanie udoskonaliły treść poszczególnych rozdziałów.
People with disability have always been part of our society but, considering the whole of human history, this fact remained unnoticed by the general public until relatively recently. The phenomenon of disability and the functioning of disabled people has many aspects. Professionals have not always regarded all of them as equally important. The current standards of work involving disability issues emphasise the multidisciplinary approach. This multiplicity of viewpoints as well as the diversity of methods used in various scientific disciplines that study the disability phenomenon and support the functioning of disabled people (rehabilitation) often carries a risk of eclecticism or even conceptual and theoretical confusion, to the obvious detriment of rehabilitation practice. An increasingly popular and widely recognised model of organising multifaceted activities is the interdisciplinary approach. Using the methodologies of various academic disciplines and combining their cognitive achievements, this approach offers a possibility of developing a broader perspective on complex phenomena such as disability or rehabilitation. Still further on the way towards a comprehensive and therefore more adequate perspective on the analysed phenomena is the transdisciplinary approach. Its essence lies in using the achievements and possibilities of different areas of knowledge in order to formulate problems and look for answers that go beyond the current division into disciplines of science or practice, in this case – rehabilitation research and practice. The transdisciplinary approach has so far been visible mainly in rehabilitation practice, especially in the situation of multiple disabilities. It is less often used in scientific research. The integral vision and understanding of the person makes it necessary for us to look for theoretical areas enabling the application of the transdisciplinary approach and the construction of a consistent methodology of research on rehabilitation – rehabilitation that takes into account the multiple aspects of every person’s functioning. Aware of the potential difficulties and the risk involved in such activities in the realm of science, we nevertheless wish to draw attention to the value of the transdisciplinary approach. Provided that proper theoretical and methodological discipline is maintained in all the relevant branches of science as well as in research, transdisciplinary rehabilitation practice based on their achievements may result in broader and more adequate activity for the benefit of disabled people which at the same time will remain firmly grounded in current scientific knowledge. In the context of the above reflections, we are glad to present this multiauthor monograph, which is one of the first outcomes of the project entitled The Contexts of Rehabilitation Psychology, implemented by the research team of KUL ’s Department of Rehabilitation Psychology. Working to accomplish this task, we invited a number of eminent rehabilitation theorists and researchers as well as a large group of practitioners to contribute. The collected material has been divided into several thematically organised parts. The first part contains studies describing the main problems in the current state of knowledge on the rehabilitation of people with disability. The remaining parts present studies devoted to particular groups of disabled people, namely to people with sensory disabilities, mental illness, mental disability, motor and somatic disabilities, as well as neurological deficits, speech disorders, and multiple disabilities. The book concludes with a collection of papers devoted to methodological and procedural issues in rehabilitation practice. The diversity of issues addressed in the chapters is, we believe, a considerable asset of this monograph. Also each author’s individual and specific approach to the methodology of research and practice, which is the fabric of this publication, enriches the content by introducing additional dimensions of the phenomenon of rehabilitation and disability. We truly hope that the book now offered to readers will contribute towards better research programing and execution as well as better rehabilitation practice in a transdisciplinary perspective. Above all, we hope that it will be of benefit to the recipients of these activities, namely to people with various kinds of disability. We warmly thank all the authors for accepting our invitation. Our special thanks go to the reviewers, whose insightful comments significantly improved the content of each chapter.
People with disability have always been part of our society but, considering the whole of human history, this fact remained unnoticed by the general public until relatively recently. The phenomenon of disability and the functioning of disabled people has many aspects. Professionals have not always regarded all of them as equally important. The current standards of work involving disability issues emphasise the multidisciplinary approach. This multiplicity of viewpoints as well as the diversity of methods used in various scientific disciplines that study the disability phenomenon and support the functioning of disabled people (rehabilitation) often carries a risk of eclecticism or even conceptual and theoretical confusion, to the obvious detriment of rehabilitation practice. An increasingly popular and widely recognised model of organising multifaceted activities is the interdisciplinary approach. Using the methodologies of various academic disciplines and combining their cognitive achievements, this approach offers a possibility of developing a broader perspective on complex phenomena such as disability or rehabilitation. Still further on the way towards a comprehensive and therefore more adequate perspective on the analysed phenomena is the transdisciplinary approach. Its essence lies in using the achievements and possibilities of different areas of knowledge in order to formulate problems and look for answers that go beyond the current division into disciplines of science or practice, in this case – rehabilitation research and practice. The transdisciplinary approach has so far been visible mainly in rehabilitation practice, especially in the situation of multiple disabilities. It is less often used in scientific research. The integral vision and understanding of the person makes it necessary for us to look for theoretical areas enabling the application of the transdisciplinary approach and the construction of a consistent methodology of research on rehabilitation – rehabilitation that takes into account the multiple aspects of every person’s functioning. Aware of the potential difficulties and the risk involved in such activities in the realm of science, we nevertheless wish to draw attention to the value of the transdisciplinary approach. Provided that proper theoretical and methodological discipline is maintained in all the relevant branches of science as well as in research, transdisciplinary rehabilitation practice based on their achievements may result in broader and more adequate activity for the benefit of disabled people which at the same time will remain firmly grounded in current scientific knowledge. In the context of the above reflections, we are glad to present this multiauthor monograph, which is one of the first outcomes of the project entitled The Contexts of Rehabilitation Psychology, implemented by the research team of KUL ’s Department of Rehabilitation Psychology. Working to accomplish this task, we invited a number of eminent rehabilitation theorists and researchers as well as a large group of practitioners to contribute. The collected material has been divided into several thematically organised parts. The first part contains studies describing the main problems in the current state of knowledge on the rehabilitation of people with disability. The remaining parts present studies devoted to particular groups of disabled people, namely to people with sensory disabilities, mental illness, mental disability, motor and somatic disabilities, as well as neurological deficits, speech disorders, and multiple disabilities. The book concludes with a collection of papers devoted to methodological and procedural issues in rehabilitation practice. The diversity of issues addressed in the chapters is, we believe, a considerable asset of this monograph. Also each author’s individual and specific approach to the methodology of research and practice, which is the fabric of this publication, enriches the content by introducing additional dimensions of the phenomenon of rehabilitation and disability. We truly hope that the book now offered to readers will contribute towards better research programing and execution as well as better rehabilitation practice in a transdisciplinary perspective. Above all, we hope that it will be of benefit to the recipients of these activities, namely to people with various kinds of disability. We warmly thank all the authors for accepting our invitation. Our special thanks go to the reviewers, whose insightful comments significantly improved the content of each chapter.
Description
Keywords
rehabilitacja kompleksowa, transdyscyplinarna metodologia i metodyka, osoby niepełnosprawne, psychologia rehabilitacji
Citation
ISBN
978-83-8061-007-1