Praktyka alternatim w rękopiśmiennym Cantionale (R. 583) z Jasnej Góry

No Thumbnail Available
Date
2017
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Abstract
W rozwoju praktyki wykonawczej monodii liturgicznej dużą rolę odegrała technika alternatim, z którą związana jest znaczna część muzyki organowej. Organy zastępując chór śpiewaków spełniały równoważną rolę, analogiczną do operowania tekstem liturgicznym. Wykonywane na sposób alternatim utwory musiały być powszechnie znane. Do takich należały m.in. wielkie antyfony maryjne i wyznanie wiary. Ten wokalno-instrumentalny sposób wykonywania śpiewów łacińskich spotykamy również w rękopiśmiennym Cantionale R. 583 z początku XVI wieku, należącym do tradycji paulińskiej. Notuje on łącznie cztery śpiewy, w których zauważono praktykę alternatim: Salve Regina, Ave Regina caelorum, Regina caeli i Credo. W świetle przedstawionych antyfon maryjnych i założeń techniki alternatim wynika, iż rękopis pauliński respektował szczegółowe normy dotyczące jej stosowania, natomiast w przypadku Credo mamy do czynienia raczej z pewną tradycją lokalną. Przywołane przykłady dowodzą, iż sposób wokalno-instrumentalnego wykonywania śpiewów znalazł swoje miejsce również w obrębie łacińskiej liturgii paulińskiej.
An important role in developing the performance practice of liturgical monody was played by the alternatim technique, which a lot of organ music is related to. The organ, replacing the choir of singers, performed a function which was analogical to the one of managing a liturgical text. Compositions performed in the alternatim way must have been widely known. They comprised, among others, great Marian antiphons and the Credo. This vocal – instrumental mode of performing Latin chant can also be found in the manuscript Cantionale R. 583 from the beginning of the 16th century, belonging to the Pauline tradition. There are four chants altogether in which the practice of alternatim is visible: Salve Regina, Ave Regina caelorum, Regina caeli and Credo. In the light of the presented Marian antiphons and the foundations of the alternatim technique, it can be inferred that the Pauline manuscript conformed to the precise rules of using this technique whereas in Credo it is rather a local tradition. The given examples prove that the vocal and instrumental manner of performing chants was also present in the Latin Pauline liturgy.
Description
Keywords
alternatim practice, cantionale, chorał gregoriański, Credo, antyfony maryjne, rękopis, manuscript, Cantionale R. 583, Jasna Góra, Marian antiphons, Gregorian chant, technika alternatim
Citation
„Teologia i Człowiek” 2017, 39, nr 3, s. 127-143
ISBN