Browse
Recent Submissions
- ItemEdycja krytyczna realistycznych dramatów Macieja Szukiewicza(2025-05-09) Przepiórka, PaulinaCelem pracy było przygotowanie edycji krytycznej trzech realistycznych sztuk współczesnych Macieja Szukiewicza: "Przedwiośnie", "Zawód", "Swawole Kupidyna" należących do pozostawionego w materiałach rękopiśmiennych dorobku dramaturgicznego młodopolskiego artysty. Większość sztuk pisarza, mimo wielokrotnego wystawiania na deskach teatrów końca XIX i pierwszej połowy XX wieku, nie doczekała się dotąd wydania drukiem. Zachowane jedynie w formie maszynopisów utwory sceniczne wchodzą w skład bogatego zbioru dokumentów pozostawionych przez Macieja Szukiewicza przechowywanego przez Bibliotekę Jagiellońską. Praca stanie się podstawą do dalszych badań nad twórczością literacką pisarza, a także przyczyni się do powstania kolejnych publikacji poświęconych kulturze Młodej Polski i dwudziestolecia międzywojennego. Teksty dramatów poddano modernizacji, a także opatrzono obszernym komentarzem edytorskim. The purpose of the work was to prepare a critical edition of three realistic contemporary plays by Maciej Szukiewicz: Przedwiośnie, Zawód, Swawole Kupidyna belonging to the Young Poland artist’s dramatic output left in manuscript materials. Most of the writer’s plays, despite repeated performances on the stages of theaters of the late 19th and first half of the 20th century, have not yet lived to see a print edition. The stage works, preserved only in the form of typescripts, are part of the rich collection of documents left by Maciej Szukiewicz stored by the Jagiellonian Library. The work will become the basis for further research into the writer’s literary works, and will contribute to subsequent publications devoted to the culture of Young Poland and the interwar period. The texts of the dramas have been modernized and provided with an extensive editorial commentary.
- ItemŁączenie światów. Teatr im. Hansa Christiana Andersena w Lublinie w okresie dyrekcji Arkadiusza Klucznika (2007-2017)(2025-04-02) Wyzińska, KatarzynaCelem dysertacji była wszechstronna analiza okresu dyrekcji Arkadiusza Klucznika w Teatrze im. Hansa Christiana Andersena oraz udowodnienie, że była to szczególna dyrekcja w historii teatru. Dzięki pomocy pracowników teatru oraz dostępnych źródeł, literatury specjalistycznej i recenzji, udało się wykazać, jak istotnym miejscem na mapie Lublina jest ten teatr. Jest to pierwsza usystematyzowana praca analizująca nie tylko przekrój repertuaru, ale także opisująca momenty przełomowe oraz działania wpływające na funkcjonowanie instytucji. Metodyka pracy opiera się na analizie nagrań spektakli, materiałów archiwalnych oraz recepcji krytycznej. Analiza teatrologiczna wsparta jest studiami z zakresu pedagogiki, psychologii i socjologii. Kontekst społeczny i kulturowy jest kluczowy dla zrozumienia decyzji repertuarowych teatru. W dysertacji ukazana zostanie idea teatru otwartego oraz różnorodność kulturowa, przejawiająca się we współpracy z twórcami z różnych krajów. Przedstawienia powstawały we współpracy z artystami z Czech, Słowacji, Wielkiej Brytanii, Litwy, Turcji, Holandii, Norwegii, Austrii, Iranu i Izraela. Badania obejmują również analizę literatury przedmiotu, która jest dość uboga i nieuporządkowana. Wykorzystane zostaną publikacje jubileuszowe, monografie oraz prace doktorskie, magisterskie i licencjackie dotyczące Teatru Andersena. Rozważania rozpoczną się od rysu historycznego teatru, uwzględniając periodyzację i ważniejsze momenty w jego istnieniu. Następnie dokonany zostanie podział repertuaru według tematyki, przedziału wiekowego i formy spektakli. Opisane zostaną sztuki dla najmłodszych widzów oraz spektakle poruszające tematy tabu, wraz z komentarzem psychologiczno-pedagogicznym i odbiorem publiczności. Ukazana zostanie klasyka w repertuarze teatru oraz działalność dla dorosłych. Podsumowanie dysertacji ma na celu udowodnienie, że okres dyrekcji Arkadiusza Klucznika był jednym z najważniejszych w historii lubelskiego teatru lalek. Charakteryzował się różnorodnością form i konwencji teatralnych, grup wiekowych oraz tematyką, prowokując do dyskusji. Dzięki współpracy z twórcami z różnych krajów był to czas wielokulturowości i innowacyjnych rozwiązań. Dysertacja ma na celu przybliżenie fragmentu dziejów teatru, który w 2024 roku obchodzi siedemdziesiąte urodziny, oraz skłonienie do pełnej analizy repertuaru i poszukiwań prawidłowości w działaniach teatru. The dissertation aimed to comprehensively analyse the period of Arkadiusz Klucznik's management at the Hans Christian Andersen Theatre and to prove that it was a special management in the theatre's history. With the help of the theatre's staff and available sources, specialist literature and reviews, it has been possible to demonstrate what an important place this theatre is on the map of Lublin. This is the first structured work to analyse not only a cross- section of the repertoire, but also to describe the turning points and the activities that influenced the functioning of the institution. The methodology of the work is based on the analysis of performance recordings, archival material and critical reception. Theatrical analysis is supported by studies in pedagogy, psychology and sociology. The social and cultural context is central to understanding the theatre's repertoire decisions. The dissertation will show the idea of open theatre and the cultural diversity manifested in the collaboration with artists from different countries. Performances were created in collaboration with artists from the Czech Republic, Slovakia, Great Britain, Lithuania, Turkey, the Netherlands, Norway, Austria, Iran and Israel. The research also includes an analysis of the literature on the subject, which is quite scarce and unstructured. Jubilee publications, monographs and doctoral, master's and bachelor's theses on the Andersen Theatre will be used. The discussion in question will begin with a historical outline of the theatre, taking into account the periodisation and major moments in its existence. This will be followed by a breakdown of the repertoire according to theme, age range and performance form. Plays for the youngest audience and plays touching on taboo subjects will be described, along with psychological and pedagogical commentary and audience reception. There will be shown classics in the theatre's repertoire and activities for adults. The summary of the dissertation aims to prove that the period of Arkadiusz Klucznik's directorship was one of the most important in the history of puppet theatre in Lublin. It was characterised by a diversity of theatrical forms and conventions, age groups and themes, provoking at the same time to discussion. Due to cooperation with artists from different countries it was a time of multiculturalism and innovative solutions. The dissertation aims to provide a snapshot of the history of the theatre, which celebrates its seventieth birthday in 2024, and to prompt a full analysis of the repertoire as well as a search for regularity in the theatre's activities.
- ItemIdiolekt tłumacza dialogisty w polskim, rosyjskim i bułgarskim dubbingu anglojęzycznych filmów animowanych(2025-03-14) Wakulik, KarolinaAntropocentryczny charakter badań językoznawczych, skoncentrowanych na osobie tłumacza dialogisty oraz na strategiach i technikach przekładu filmowego, a także rosnąca ilość filmów animowanych z dubbingiem, które są tłumaczone na wiele języków, czyni zasadnym prowadzenie badań nad językiem indywidualnym tłumacza dialogisty. Celem niniejszej pracy było wykazanie istnienia idiolektu tłumacza dialogisty w polskim, rosyjskim i bułgarskim dubbingu anglojęzycznych filmów animowanych, ustalenie zbioru najważniejszych cech wyróżniających idiolekty trzech tłumaczy wywodzących się z różnych kręgów kulturowych, a także wykazanie podobieństw i różnic między nimi. Materiał badawczy do badań nad idiolektem tłumaczy dialogistów stanowiły transkrypcje dialogów do filmów: Shrek Trzeci, Shrek Forever After, Kung Fu Panda 1 oraz Kung Fu Panda 2. Autorem ścieżki dialogowej w języku polskim jest Bartosz Wierzbięta, w języku rosyjskim Paweł Silenczuk a w języku bułgarskim Hristo Hristow. W badaniu wykorzystano następujące metody badawcze: metodę ilościową, jakościową, porównawczą, a także trzy modele badawcze Andrew Chestermana: porównawczy, procesowy oraz przyczynowy. W badaniu wykazano obecność leksykalnych, składniowych i kulturowych sygnałów idiolektalnych w pełnym korpusie badawczym, który liczy około 290 stron transkrypcji dialogów do filmów animowanych z dubbingiem. Badania uzupełniają przeprowadzone wywiady z tłumaczami, które pozwoliły spojrzeć na idiolekt oraz dobór ekwiwalentu językowego w danej wersji językowej z perspektywy tłumacza dialogisty. The anthropocentric nature of linguistic research focused on the person of a dialogue interpreter, film translation strategies, and techniques, as well as the increasing number of dubbed animated films translated into many languages, makes it legitimate to research the individual language of the dialogue interpreter. This study aimed to demonstrate the existence of the idiolect of the dialogist translator in Polish, Russian, and Bulgarian dubbing of English-language animated films, to establish a set of key distinguishing features of the idiolects of the three translators coming from different cultural backgrounds, and to show the similarities and differences between them. The research material for studying the idiolect of dialogue translators consisted of transcriptions of dialogues from the films: Shrek the Third, Shrek Forever After, Kung Fu Panda 1, and Kung Fu Panda 2. The author of the dialogue track in Polish is Bartosz Wierzbięta, in Russian Paweł Silenczuk, and in Bulgarian Hristo Hristow. The study used the following research methods: quantitative, qualitative, comparative, and Andres Chesterman’s three research models: comparative, process, and causal. The stady demonstrated the presence of lexical, syntactic, and cultural idiolectal signals in the full research corpus, which consists of approximately 290 pages of dialogue transcriptions for dubbed animated films. The research is complemented by interviews conducted with translators, which allowed us to look at the idiolect and the choice of liguistic equvalent in a given language version from the persective of the dialogue translator.
- ItemPolski dyskurs harcerski. Analiza narracyjna(2025-03-07) Jachymek, KatarzynaRozprawa doktorska Katarzyny Jachymek pt. "Polski dyskurs harcerski. Analiza narracyjna" składa się z pięciu rozdziałów, wstępu, zakończenia, spisu wykresów i tabel, bibliografii oraz aneksu zawierającego spis analizowanych artykułów z czasopism harcerskich, będących podstawą analiz. W Rozdziale 1 autorka omawia badania nad dyskursem, narracją i organizacjami, definiując kluczowe pojęcia i metody badawcze. Rozdział 2 przedstawia Związek Harcerstwa Polskiego jako organizację, omawiając jego historię, wartości i ideologię. W Rozdziale 3 opisana jest metodologia badań autorskich, cele, źródła i problemy badawcze. Rozdział 4 dotyczy analizy słów kluczowych, zarówno jakościowej, jak i ilościowej, skupiającej się na omówieniu słów-kluczy tworzących takie kategorie, jak: związane z działaniami ZHP, strukturą organizacji oraz wartościami harcerskimi. W Rozdziale 5 autorka bada strategie dyskursywne w harcerskim dyskursie, analizując tematy oraz ich realizacje, a także omawiając nadawców, odbiorców i cele komunikacyjne dyskursu. W zakończeniu wskazuje na spójność narracji ZHP z formalnymi założeniami organizacji oraz implikacje dla dalszych badań nad narracją. Katarzyna Jachymek's dissertation, titled ‘Polish scouting discourse. A narrative analysis' consists of five chapters, an introduction, conclusion, list of charts and tables, bibliography and an appendix containing articles from scouting magazines, that form the basis of the analysis. In Chapter 1, the author discusses research on discourse, narrative and organisations, defining key concepts and research methods. Chapter 2 presents the Polish Scout Association (ZHP) as an organisation, covering its history, values and ideology. Chapter 3 outlines the methodology of the author's research, including objectives, sources and research questions. Chapter 4 focuses on the analysis of keywords, both qualitative and quantitative, discussing categories such as ZHP's activities, organizational structure, and scouting values. In Chapter 5, the author examines discursive strategies in scouting discourse, analysing topics and their implementations, as well as discussing the communicative roles of senders, receivers and objectives. The conclusion highlights the consistency of the ZHP's narrative with its formal principles and explores the implications for further narrative research.
- Item„Neminem laede”? Etyczne aspekty pisarstwa Leopolda Tyrmanda(2025-02-17) Jaszczak, PiotrW pierwszym rozdziale dysertacji autor formułuje metodologię pracy z tekstami Leopolda Tyrmanda na podstawie rekonesansu po historii rozumienia pojęcia etyki i jej zadań, decydując się na podejście zogniskowane wokół wartości związanych z relacjami interpersonalnymi. W rozdziale drugim przedmiotem analizy są teksty pisarza wydane w latach 1946-1967 ze wszystkich dziedzin jego działalności pisarskiej. Po przeanalizowaniu materiału autor w rozdziale trzecim stwierdza, że pod względem podstawy etyki Tyrmandowi najbliżej jest do perspektywy deontonomizmu, zaś w kwestii zasady etyki oraz organizujących ją wartości da się zauważyć charakterystyczną tendencję – powolne wycofywanie się bohaterów i narratorów omówionych dzieł z pozycji altruistycznej ku coraz surowszym ocenom komunizmu i jego zwolenników. Innymi słowy: aksjologiczna dominanta współczucia jest wypierana przez głód sprawiedliwości. Jednocześnie autor dysertacji podkreśla, iż w etycznym świecie twórczości Tyrmanda wysoką pozycję zajmują ponadto takie wartości, jak wolność, godność, uczciwość czy lojalność. Druga część rozdziału trzeciego zawiera dociekania na temat kontekstów potencjalnie rzutujących na etyczny projekt utrwalony w dziełach pisarza, spośród których najciekawsze i najbardziej trafne okazały się neotomizm, egzystencjalizm, liberalizm i konserwatyzm, etos rycerski czy twórczość Ernesta Hemingwaya i Josepha Conrada. In the first chapter, the author determines a methodology for working with the texts of Leopold Tyrmand based on a reconnaissance through the history of understanding the concept of ethics and its tasks. Ultimately, the author chooses an approach focused on values connected with interpersonal relations. In the second chapter, the author analyzes Tyrmand's texts (covering all areas of his activity as a writer) published between 1946 and 1967. After that, in the third chapter, the author concludes that in terms of the basis of ethics, Tyrmand is closest to the perspective of deontology, while in terms of the principle of ethics and the values that organize it, there is a characteristic tendency – protagonists and narrators of the discussed works slowly withdraw from an altruistic position towards increasingly harsh assessments of communism and its supporters. In other words: the axiological dominance of compassion is displaced by a hunger for justice. Simultaneously, the author of the dissertation emphasizes that in the ethical world of Tyrmand's work there are other significant values, such as freedom, dignity, honesty and loyalty. The second part of the third chapter contains an inquiry into the contexts potentially molding the ethical project conveyed by Tyrmand's texts, the most interesting and accurate of which were neo-Thomism, existentialism, liberalism and conservatism, the chivalric ethos or the works of Ernest Hemingway and Joseph Conrad.