Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 2018, T. 109

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/5599

Browse

Recent Submissions

Now showing 1 - 5 of 32
  • Item
    Z Sitnicy przez Nemsyno, Rosumberk, Rozembark do Rożnowic
    (Wydawnictwo KUL, 2018) Brudzisz, Marian
    Analiza królewskiego przywileju z 30 września 1351 upoważniającego Jana z Biecza do założenia wioski przy rzece Sczitniczy pozwoliła ustalić, że król Kazimierz Wielki nie upoważniał do założenia wioski Sitnicy, ale do przeniesienia wioski Nemsyno (także Niemcyno) z prawa polskiego na magdeburskie, która następnie otrzymała nazwę Rosumberk. W następnych stuleciach ta nazwa ulegała modyfikacji. Wioska była Rozumberkiem, Rosinbergiem, Rosenbergiem, od XVII Rozembarkiem, a od 1947 r. Rożnowicami. Sławnym dyplomatą i pisarzem politycznym na dworze królewskim był Mikołaj Rozembarski, herbu Jastrzębiec, ur. w Rozembergu ok. 1447 r., zm. 1507. The analysis of the royal privilege of 30 September 1351 authorizing Jan of Biecz to found a village by the River Sczitnicza allowed the author to establish the fact that King Kazimierz Wielki did not authorize the man mentioned above to found the village but to change the village of Nemsyno (also Niemczno), founded on the Polish law, into the village with the German law. The settlement after this change was named Rosumberk. Over the next centuries, this name was modified; the village was called Rozumberk, Rosinberg, Rosenberg, Rozembark from the 17th century and Rożnowice from 1947. Mikołaj Rozembarski, born in Rozemberg about 1447, died in 1507, was a famous diplomat and a political writer at the royal court.
  • Item
    Tebukonazol jako nowa substancja zastosowana do ochrony wybranych zasobów bibliotecznych pochodzących z biblioteki Romana Sanguszki
    (Wydawnictwo KUL, 2018) Bangrowska, Agnieszka
    The protection of library collections is currently subject to a number of justified scientific studies of microbiological, chemical or physicochemical nature1,2. Particularly microbiological processes due to the extensive and destructive effects that include irreversible changes in library collections cause the search for new substances and methods to inhibit and protect certain materials from the action of fungi and other physicochemical agents 3. Fungicides include substances that we call fungicides fungicidal and fungal. The basic component determining the specificity of a plant protection product used for book conservation is the substance biologically active in relation to certain organisms, i.e. which causes the disorder of the physiological processes by blocking the activity of the respective enzymes. We share them with surface-active fungicides, whose task is to block the breathing process. These include copper, sulfuric fungicides, triocarbonyl derivatives, dithiocarbamates, aromatic hydrocarbon derivatives, dicarboximide fungicides. The second group, in turn, include surface and internal fungicides. This is a systemic (systemic) action that involves the development of various pathogens and the inhibition of the destruction of the paper. These include: anilino pyrimidine, benzimidazole, phenylamides and triazole. The main aim of the study was to use tebuconazole from a number of tested triazole compounds as a novel substance to combat microbiological hazards in historic library collections. 24 volumes of dictionaries from the Library of Roman Sanguszka from 1803 were covered. Preservation of collections was good except for AN-XI volume, where there were evident traces of microbial activity, characteristic spots and discolourations, and therefore the presence of fungal colonies. In addition, paper fragments were visible. The remaining volumes were clean, without stains, traces of floods and humidities, which allowed them to be considered non-disinfection objects. Volume XI was subjected to a microbiological test which confirmed the presence of Penicillium chrysogenum. Its mechanism of biological activity is the inhibition of ergosterol, the substance building blocks of the cell membrane. Before the right investigation, the biological activity of the fungicides was refered in the ancient book preservation process, involving the appointment of the so-called. LD50 coefficients, i.e. how amount of the substance is needed to destroy half the population of pathogens. The LD50 is used to determine the concentration of working fluid, which should be sprayed on the surfaces of the protected material: paper, parchment, leather or fabric, providing the required protective efficacy. Zagadnienia ochrony zbiorów bibliotecznych są obecnie przedmiotem wielu uzasadnionych badań naukowych o charakterze mikrobiologicznym, chemicznym lub fizykochemicznym. Szczególnie procesy mikrobiologiczne ze względu na rozległe i niszczące działanie, które obejmują nieodwracalne zmiany w zabytkowych kolekcjach bibliotecznych, powodują poszukiwanie nowych substancji i sposobu powstrzymywania, jak również zabezpieczania określonych materiałów przed działaniem grzybów i innych czynników fizykochemicznych. Do zwalczania grzybów należą substancje, które nazywamy fungicydami o działaniu grzybobójczym i grzybostatycznym. Podstawowym składnikiem decydującym o specyfice działania środka ochrony roślin jest substancja aktywna czyli biologicznie czynna w stosunku do określonych organizmów, która powoduje zaburzenie ich procesów fizjologicznych na skutek blokowania aktywności odpowiednich enzymów. Dzielimy je na fungicydy o działaniu powierzchniowym, których zadaniem jest blokowanie procesów oddychania. Należą do nich fungicydy miedziowe, siarkowe, pochodne triokarbonylu, ditiokarbaminiany, pochodne węglowodorów aromatycznych, fungicydy dikarboksyimidowe. Do drugiej grupy z kolei należą fungicydy o działaniu powierzchniowym i wewnętrznym. Jest to działanie układowe (systemiczne), które polega na wywołaniu różnych zaburzeń rozwojowych patogenów i zahamowaniu procesu destrukcji papieru. Należą do nich związki: anilino pirymidyny, benzimidazolowe, fenyloamidy oraz triazolowe. Zasadniczym celem badań było zastosowanie tebukonazolu spośród szeregu przebadanych pochodnych związków triazolowych jako nowej substancji do zwalczania zagrożeń mikrobiologicznych w zabytkowych kolekcjach bibliotecznych. Baganiami były objęte 24 tomy słowników pochodzących z Biblioteki Romana Sanguszki z 1803 roku. Stan zachowania zbiorów był dobry za wyjątkiem tomu AN-XI, gdzie ewidentnie było widać ślady aktywności mikrobiologicznej, charakterystyczne plamy i przebarwienia, a więc obecność kolonii grzybów. Ponadto widoczne były przedarcia papieru i jego kruchość. Pozostałe tomy były czyste, bez zacieków, śladów zalań i zawilgoceń, co pozwoliło uznać je za obiekty nie wymagające dezynfekcji. Tom XI był poddany badaniu mikrobiologicznemu co potwierdziło obecność Penicillium chrysogenum. Mechanizm biologicznej aktywności tebukonazolu polega na inhibicji ergosterolu, substancji budulcowej błony komórkowej. Aby biologiczną aktywność tebukonazolu odnieść do książki zabytkowej należy wykonać badania podstawowe, polegające na wyznaczeniu tzw. współczynników LD50, a więc dawek tych substancji dla poszczególnych patogenów, dla których połowa populacji ulega zniszczeniu. To stanowi podstawę do wyznaczenia stężenia cieczy roboczej, zapewniającej wymaganą skuteczność ochronną, którą należy opryskać z określoną wydajnością dyszy, powierzchnie ochranianego materiału: papieru, pergaminu, skóry czy tkaniny.
  • Item
    Relacje niemiecko-polskie w rzymskokatolickiej parafii pw. Świętej Trójcy w Machlińcu w archidiecezji lwowskiej obrządku łacińskiego w przekazie ks. Władysława Krzystyniaka z 1922 roku
    (Wydawnictwo KUL, 2018) Chajko, Grzegorz
    Historia Kresów Południowo-Wschodnich w okresie II Rzeczypospolitej wciąż pełna jest „białych plam”, które czekają na odkrycie. Dotyczy to również badań nad relacjami pomiędzy narodami zamieszkującymi te ziemie przed II wojną światową. Niniejsza publikacja szczegółowo przybliża i opisuje warunki życia Niemców i Polaków w rzymskokatolickiej parafii Machliniec koło miasta Stryja w archidiecezji lwowskiej według stanu z 1922 r., w parafii, w której zdecydowaną większość wiernych stanowiła pierwsza nacja. W artykule można zatem znaleźć szczegółowe informacje dotyczące warunków ich życia codziennego, wielopłaszczyznowych odniesień do spraw Kościoła rzymskokatolickiego, a przede wszystkim kwestii liturgii odmawianej w językach narodowych. Sporo miejsca poświęcono zwłaszcza społeczności polskiej, która w zdominowanej przez Niemców parafii posiadała ograniczone prawa i swobody. Omawiana publikacja w zasadniczej części składa się z edycji źródłowej sprawozdania przesłanego w 1922 r. do Kurii Metropolitalnej we Lwowie przez ówczesnego duszpasterza w Machlińcu ks. Władysława Krzystyniaka. Tekst dokumentu opracowano i opatrzono licznymi przypisami, a także poprzedzono wprowadzeniem redakcyjnym, który przybliża go czytelnikom. Całość uzupełnia krótki koncept odpowiedzi Kurii, skierowany do ks. Krzystyniaka, który mimo faktu, iż nie zachował się w całości, stanowi i tak ważny dowód na to, iż kwestie poruszone przez autora zostały zauważone i nie zlekceważone. Edytowany dokument ks. Krzystyniaka nie był jak dotąd publikowany. The history of the South-East Borderlands during the period of the Second Republic of Poland is still full of ‘missing pieces’, which are yet to be discovered. This also refers to research on the relations between nations living in this area before the Second World War. The following publication presents in detail the living conditions of the Germans and the Poles in the Roman Catholic parish in Machliniec near the town of Stryja in the archdiocese of Lviv in 1922, the parish where the former nation was in the majority. The article includes detailed information on their daily life, multifaceted references to the issues connected with the Roman Catholic Church, and above all the liturgy recited in national languages. There is also a good deal of information on the Polish community which had limited rights and liberties in the parish dominated by the Germans. The discussed publication consists mostly of the edition of the source account sent to the Metropolitan Curia in Lviv by the then priest in Machliniec Rev. Władysław Krzystyniak in 1922. The document was analysed and preceded by an editorial preface, which outlines the content of the text. In addition, numerous footnotes were added to it. It is also complemented by a short concept of Curia’s response, addressed to Rev. Krzystyniak, which – despite the fact that it didn’t survive in its entirety – is good proof that the issues raised by the author were noticed, not neglected. The edited document of Rev. Krzystyniak has not been published so far.
  • Item
    Krzyż jakiego nie znamy
    (Wydawnictwo KUL, 2018) Czachorowska, Alina; Wasilewska, Jolanta
    W ciągu wieków pojawiało się wiele rodzajów krzyży. Posiadały one różne formy, znaczenie i symbolikę. W czasach prehistorycznych krzyż był amuletem, chronił przed złymi mocami, ale też symbolizował bóstwa. Krzyże były związane zazwyczaj z formą kultu sił przyrody, a w szczególności ognia, słońca oraz życia. Krzyże były noszone i tatuowane, rysowane i malowane na skałach, wyrabiano je z różnych materiałów, stawiano krzyże kamienne i drewniane, a także metalowe. Zanim krzyż stał się symbolem dla chrześcijan, był utożsamiany z narzędziem tortur, najgorszym z narzędzi męki. Wraz ze śmiercią Chrystusa, krzyż stał się jednym z najważniejszych symboli chrześcijaństwa. Krzyż jako znak zbawienia jest także atrybutem wielu świętych, których życie w szczególny sposób było z nim powiązane. Oprócz form krzyża związanego z religiami powstało wiele jego odmian pozareligijnych. Powszechny jest zwyczaj nadawanych obywatelom „krzyży” za wybitne zasługi będące wyrazem patriotyzmu, osiągnięć naukowych i społecznych. W czasach popkultury krzyż pojawił się także w kompozycjach infografiki, a nawet znaków firmowych. Throughout centuries a number of crosses appeared. They had different forms, meanings and symbolism. In prehistoric times, a cross was an amulet, it protected against evil powers, but it also symbolized deities. Crosses were usually connected with the cult of nature forces, particularly fire, the sun and life. Crosses were worn, tattooed, drawn and painted on rocks; they were made of various materials: stone wood and metal. Before a cross became a symbol of Christianity, it had been identified with an instrument of torture, as the worst of all. After the death of Christ, a cross became one of the most important symbols of Christianity. A cross as a sign of salvation is also an attribute of numerous saints, whose lives were connected in a special way with it. In addition to the forms of a cross associated with religions, a number of non-religious variations exist. It is the common custom to award people ‘crosses’ for outstanding services stemming from patriotism, scientific and social achievements. In a time of pop culture, a cross also appeared in the compositions of infographics, and even company logos.
  • Item
    Theatrum urbium italicarum Pietra Bertellego – przedsięwzięcie wydawnicze biskupa Hieronima Rozrażewskiego podczas jego podróży do Rzymu
    (Wydawnictwo KUL, 2018) Dudzik, Sebastian
    Z końcem 1599 roku w Wenecji ukazała się bogato ilustrowana książka "Theatrum urbium Italicarum". Jej autorem oraz wydawcą był padewski drukarz i rytownik – Pietro Bertelli. Zgodnie z informacjami zawartymi we frontyspisie oraz tekście dedykacyjnym dzieło to ofiarowane zostało biskupowi kujawsko-pomorskiemu Hieronimowi Rozrażewskiemu (1542-1600). Niniejszy artykuł poświęcony jest kilku zasadniczym kwestiom związanym z powstaniem i oddziaływaniem tego wydawnictwa. W pierwszym rzędzie przybliżony został krąg bezpośrednich twórców książki: wydawcy Pietra Bertellego oraz dających się zidentyfikować twórców poszczególnych rycin (Jacoppo Monticolo, Francesco Bertelli). Następnie omówiona została typologia przedstawień miast, ich pierwowzory ikonograficzne i bezpośrednia proweniencja. Wskazanie tej ostatniej w powiązaniu z udowodnieniem realnego wpływu publikacji Bertellego na materiał ilustracyjny szeregu późniejszych przedsięwzięć wydawniczych, pozwolił określić znaczenie Theatrum w rozwoju nowożytnej książkowej weduty. Osobne omówienie znalazł w tekście problem okoliczności powstania książki oraz udział w całym przedsięwzięciu polskiego hierarchy. At the end of 1599, a richly illustrated book "Theatrum urbium Italicarum" appeared in Venice. The author and publisher was a printer and engraver of Padua - Pietro Bertelli. According to the information provided on the front page and the dedication text, the work was donated to the bishop of Kujawy and Pomorze, Hieronim Rozrażewski (1542-1600). The following article is devoted to several key issues related to the release and influence of this publication. First, the paper focuses on the direct creators of the book: the publisher Pietro Bertelli and the identifiable creators of the various prints (Jacopo Monticolo, Francesco Bertelli). Then it presents the typology of the town depictions, their iconographic representations and direct provenance. Establishing their origins and linking them with the real influence of Bertelli's publication on the illustration material of a number of later publishing undertakings allowed for determining Theatrum's importance in the development of a modern veduta. The text also discusses the problem of the origins of the book and the Polish hierarch’s involvement in this entire undertaking.