Wydział Nauk Humanistycznych / Faculty of Humanities

Permanent URI for this community

https://hdl.handle.net/20.500.12153/4
* Instytut Językoznawstwa * Instytut Literaturoznawstwa * Instytut Nauk o Sztuce * Instytut Historii

Browse

Browsing Wydział Nauk Humanistycznych / Faculty of Humanities by Title

Now showing 1 - 20 of 462
  • Item
    A Nineteenth-Century Processional from the Archive of Bonifratres in Cracow (Kraków). A Contribution to Research into Latin Monody
    (2020) Wiśniewski, Piotr
    W Archiwum Konwentu Bonifratrów w Krakowie znajduje się rękopiśmienny procesjonał z 1811 roku. Autor artykułu dokonał krytyki źródła i porównał jego zawartość z Processionale Andrzeja Piotrkowczyka z 1621 roku, stanowiącym podstawę wykonywania śpiewów procesyjnych w Polsce przez około 200 lat oraz wybranymi kancjonałami XIX wieku. Egzemplarz krakowski, będący prawdopodobnie jedną z ostatnich powstałych wówczas tego typu ksiąg, jest dowodem wysokiej kultury muzycznej kultywowanej w środowisku, dla którego powstał oraz świadectwem pielęgnowania żywej tradycji organizowania procesji. Potwierdza w tym względzie wyraźną przewagę ksiąg polskich nad rzymskimi, z coraz większym udziałem ludu wykonującego śpiewy w języku polskim. Przedruk znacznej zawartości procesjonału w wydawanych następnie kancjonałach potwierdza ewidentnie wartość i przydatność tej księgi.
  • Item
    Adam Marczyński około roku 1955 a mit wolności
    (Związek Polskich Artystów Plastyków, Wydawnictwo KUL, Wydawnictwo UMCS, 2019) Błotnicka-Mazur, Elżbieta
    W okresie „odwilży” Adam Marczyński wykonuje serie kompozycji, głównie w technice monotypii, o organicznych formach bliskich abstrakcji aluzyjnej. Tekst jest próbą skonfrontowania tych prac z mitem wolności w sztuce tego okresu, wypracowanym przez polityczny konsensus władzy i artystów, wobec artystycznych proweniencji dualistycznej koncepcji transcendencji formy Pieta Mondriana.
  • Item
    Adama Marczyńskiego optyczność w przestrzeni
    (Uniwersytet Wrocławski, 2017) Błotnicka-Mazur, Elżbieta
    Celem artykułu jest analiza wybranych dzieł Adama Marczyńskiego z perspektywy zagadnienia optyczności czy też wizualności rzeźby. Te pojęcia nawiązują do uwag Clementa Greenberga na temat rzeźby nowoczesnej i jego stwierdzenia iż ta nowa rzeźba na skutek modernistycznej "redukcji" okazała się być niemal tak wizualna jak malarstwo. Dzieła Adama Marczyńskiego z lat 60. i 70. zazwyczaj są rozpatrywane w odniesieniu do konstruktywistycznego obrazu-przedmiotu. Na początku lat 60. artysta zrezygnował z tradycyjnie pojmowanego malarstwa i zwrócił się ku półprzestrzennym kolażom, wykonanym z kawałków drewna, dykty lub zardzewiałego metalu. Zaczął także projektować formy rzeźbiarskie, zwłaszcza podczas spotkań plenerowo-sympozjalnych, jak np. "Kompozycja elementów zmiennych" (I Biennale Form Przestrzennych w Elblągu, 1965) czy "Wieża światła" (z Januszem Orbitowskim, Sympozjum Wrocław ’70, 1970, niezrealizowany projekt). Oprócz wspomnianych wyżej prac zostały omówione "Interwencje" Marczyńskiego, zaprezentowane podczas VIII Spotkania Artystów i Teoretyków Sztuki w Osiekach (1970). Artysta wykorzystał drewniane kasetony - które pojawiały się już wcześniej w jego seriach rytmicznych kompozycji: "Układy otwarte" i "Dekompozycje" – tym razem umieszczając je bezpośrednio na drzewach, w naturalnym środowisku. Oprócz perspektywy "optyczności" pojawia się tu także kwestia ich dwoistej mobilności: w interakcji z przestrzenią i relacji do widza.
  • Item
    Against the psych causative alternation in Polish
    ("Studies in Polish Linguistics" 2019, Special Volume 1, s. 77-97, 2019) Rozwadowska, Bożena; Bondaruk, Anna
    The paper examines Object Experiencer (henceforth, OE)/Subject Experiencer (henceforth, SE) verb alternations in Polish in order to check whether Polish exhibits the causative/ anticausative alternation in the psych domain (psych causative alternation of Alexiadou and Iordăchioaia 2014, henceforth A&I 2014). The focus is on two types of SE reflexive alternants of OE verbs, i.e., (i) SE forms with an obligatory instrumental case-marked DP derived from stative OE roots, and (ii) SE forms with an optional instrumental DP derived from eventive OE roots. It is argued that in both cases the reflexive SE alternants of either stative or eventive OE verbs have an obligatory or optional instrumental DP which acts as a complement and represents a Target/Subject Matter (henceforth, T/SM, cf. Pesetsky 1995), not a Cause. Therefore, the reflexive OE/SE verb alternation cannot be of the causative/ anticausative type. Monovalent reflexive SE verbs, lacking an instrumental DP altogether, are unergative (Reinhart 2001), not unaccusative (contra A&I 2014). The overall conclusion reached in the paper is that the psych causative alternation is absent in Polish.
  • Item
  • Item
    Alienacja, integracja, akceptacja – relacje interpersonalne w dramatach Herberta Bergera i Petera Turriniego
    (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, 2022) Tomczuk, Dorota
    The aim of the text is a hermeneutic analysis of two Austrian dramas: the one-act play by Herbert Berger from the year 1970 and Peter Turrini's play from the year 2018. Both works are examples of a contemporary variation of the genre "Volksstück" with a hybrid tradition in German-language literature and theater dating back to the 18th century. The comparative analysis of both works focuses on the mechanisms of actions and the role of the characters' moral instinct, while the diagnoses of important social and political problems made by playwright writers may be the key to a better understanding by the reader.
  • Item
    Alkuin. Poezje (wybór)
    (Wydawnictwo KUL, 2019) Gacia, Tadeusz
    Tłumaczenie poezji Alkuina z Yorku
  • Item
  • Item
  • Item
    Analiza zastosowania wymogów formalnych i merytorycznych w tłumaczeniu poświadczonym na przykładzie studenckiego przekładu polskiego i niemieckiego wyroku rozwodowego
    (Wydział Lingwistyki Stosowanej, Uniwersytet Warszawski, 2019) Mirek, Joanna
    Undoubtedly, correct translation of legal texts is considered one of the most demanding challenges for translators. Moreover, exclusively certified translation produced by sworn translators is deemed legally binding. The object of the analysis are two divorce decrees – a Polish and a German one, respectively, which were excerpted from the book by Iluk and Kubacki (2006) and translated by the second-degree Students of Applied Linguistics at Maria Curie-Skłodowska University in Lublin, who at that point had already received two years of intensive training in legal translation. It was tested whether both formal and content-related principles of certified translation were followed by juxtaposing the students’ translation with the model certified translation published by Dahlmanns and Kubacki (2014), who are considered experts in this field. The results proved to be satisfactory, however, they also depict major difficulties, which are – in the vast majority of cases – typical of beginning translators.
  • Item
    Andrzej Nikodemowicz i jego „Via Crucis”
    (Stowarzyszenie Apostolstwa Katolickiego (Księża Pallotyni), 2017) Smolarek, Dariusz
  • Item
    Anima, Spiritus, Mens in Sepulchral Inscriptions from the Carmina Latina Epigraphica. Philological Approximations
    (Wydawnictwo KUL, 2022) Gacia, Tadeusz
    The subject of this study is the meaning of the words anima, spiritus and mens in the metrical sepulchral inscriptions in the Carmina Latina Epigraphica collection published at the end of the 19th century by Franz Buecheler. This collection comprises almost 1,900 texts, of which around 1,400 are funerary and, particularly, sepulchral inscriptions. This article consists of three sections. The first contains general comments on Roman sepulchral inscriptions. The second, and most important part uses a conventional philological method to analyze the words in the source texts that denote the immaterial aspect of the human being that continues after death. The analysis of the texts reveals that the word anima occurs about 80 times, spiritus – 20, and mens only three times. These three words stand for what is usually expressed by the word “soul,” that is, the spiritual, immaterial aspect of the human being. Conclusions are presented gradually as the analytical compilation proceeds. Firstly, there is no semantic difference between anima and spiritus; although the word animus which is close to the three words discussed in this paper does not occur in this sense in the inscriptions. Secondly, both pagan and Christian inscriptions emphasize the dichotomy between anima or spiritus and corpus or caro (alternatively membra); some Christian inscriptions, pointing to this dichotomy, express belief in the resurrection. Thirdly, despite the difference in beliefs, Roman worshipers and Christians used very similar patterns of statements about the posthumous fate of the soul, for example, astra tenent animam, astra fovent animam, anima migravit ad astra or spiritus astra tenet, spiritus petit ad astra, mens caeli perget ad astra, which means that the Christian funerary language did not develop its distinct terminology for several centuries. The third section is a very brief summary of the study carried out.
  • Item
    „Ankieta duszpasterska z 1930 r.” oraz „Sprawozdanie duszpasterskie za rok 1930” i ich rola w planach odnowy życia społeczno-religijnego w diecezji kieleckiej w okresie międzywojennym
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Bujak, Grzegorz
    Tematem artykułu jest omówienie zachowanych fragmentów dwóch badań ankietowych przeprowadzonych w diecezji kieleckiej w latach 1930-1931, w kontekście wprowadzanej po I wojnie światowej odnowy życia religijne­go na jej terenie. Podejmowane w tym zakresie działania po 1918 r. znalazły najpełniejszy wyraz w postanowieniach synodu diecezjalnego z 1927 r. Jed­nym z jego elementów było prowadzenie systematycznych obserwacji zmian społeczno-religijnych poprzez powołanie w kurii Komisji wiary i obyczajów, która miała czuwać nad realizacją odnowy synodalnej w diecezji. Między in­nymi na podstawie prowadzonych badań ankietowych miała ona wskazywać potrzeby w zakresie duszpasterstwa na poziomie całej diecezji i poszczegól­nych parafii. Jednak wraz z rozwojem ogólnopolskiego programu odnowy życia religijnego opartego na ponaddiecezjalnej organizacji, jaką była Akcja Katolicka, wcześniejszy lokalny projekt nie był kontynuowany, a omawiane dwa badania ankietowe stanowią jego najobszerniejsze, choć nie w pełni za­chowane świadectwa.
  • Item
    Anna Warakomska, Prawda wyższej instancji. O ironii na przykładzie prozy Herberta Rosendorfera
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2012) Dubrowska, Małgorzata
  • Item
  • Item
    Anthropologische und kosmische Neuwerdung im Prosawerk von Silja Walter
    (2018-09-19) Rzymkowska, Małgorzata
    Silja Walter (1919-2011), helvetische Schriftstellerin und Benediktinerin, ist eine der bedeutendsten christlichen Dichterinnen des 20. Jahrhunderts in der Schweiz. Die Einmaligkeit des literarischen Schaffens der dichtenden Nonne besteht darin, dass sie auf eine einzigartige Weise Spiritualität mit der Dichtkunst verbinden konnte. Ihr stark von monastischen Eigenerfahrungen profiliertes Schreiben weist gleichzeitig besondere metaphorische Kraft und kreative Tiefe auf. In ihren Prosawerken hat die Schriftstellerin ein originelles Konzept der anthropologischen und kosmischen Neuwerdung entwickelt. Die schreibende Benediktinerin begründet ihr Menschen- und Weltbild radikal von der Heiligen Schrift her. Der neue Mensch ist laut Walter ein Mensch, der seine Identität in der Beziehung mit Gott dem Schöpfer und Sinngeber entdeckt. Die Hauptidee der neuen Kosmologie von Walter besteht dagegen in der Überzeugung, dass jeder Mensch schon auf Erden an der neuen Welt, d.h. der endzeitlichen Wirklichkeit teilhaben kann. Was Walters Ausdrucksweise kennzeichnet, ist eine gewisse Unmittelbarkeit, Intensivität und Lebendigkeit. In ihrem Schreibstil ist die Verwendung von originellen, vielschichtigen Bildern besonders charakteristisch.
  • Item
    Antifaschistischer Mythos als Lebenslüge. Zur Enttabuisierung und Dechiffrierung des falschen Umgangs mit der NS- Vergangenheit in „Wir töten Stella“ Marlen Haushofers
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2012) Dubrowska, Małgorzata
    Im vorliegenden Beitrag wird – am Bespiel der Novelle Wir töten Stella Marlen Haushofers – auf die in der österreichischen Öffentlichkeit bis in die späten 1970er Jahre präsenten Strategien hingewiesen, die NS-Schuld zu verdrängen und zu marginalisieren. Für den Ausgangspunkt der Überlegungen dient die Aussage des Soziologen R. M. Lepsius, der im Kontext der NS-Verantwortung von der Externalisierung des Nationalsozialismus in Österreich spricht. Er meint damit den Versuch Österreichs, die Verantwortung für das NS-Verbrechen auf das Hitlerdeutschland zu verschieben und sich somit für das erste NS-Opfer stilisieren zu wollen. Die zwanzig Jahre nach dem Anschluss publizierte Novelle Haushofers initiiert in Österreich die kritische Debatte über die NS-Vergangenheit, die von etlichen österreichischen Schriftstellerinnen fortgesetzt und ausgetragen wird. Vor dem Hintergrund einer privaten Tragödie stellt die Autorin Parallelen zwischen der patriarchalisch regierten Familiensphäre und der Politikwelt her. Haushofer antizipiert somit – auf metaphorischem Wege – die NS-Debatte in Österreich, indem sie nach den Wurzeln der NS-Ideologie in den familiären Strukturen sucht.
  • Item
    Architektura modernizmu w Lublinie. Zabytek czy przeżytek?
    (Archiwum Państwowe w Lublinie, 2018) Błotnicka-Mazur, Elżbieta
    Artykuł porusza dwa aspekty związane z dziedzictwem doby PRL-u: problemy ochrony konserwatorskiej architektury modernistycznej, szczególnie tej powstałej po II wojnie światowej, a także współczesne strategie placówek muzealnych prezentujących sztukę i przedmioty z życia codziennego doby komunizmu. W obliczu rosnącego zainteresowania modernizmem epoki PRL-u w środowiskach historyków architektury, konserwatorów zabytków, a także pasjonatów skupionych w różnych organizacjach pozarządowych, coraz częściej dyskutuje się o stworzeniu skutecznych narzędzi ochrony tej architektury. Jak pokazują przytoczone w tekście przykłady istniejące regulacje prawne często są bezradne wobec twardego prawa rynku. W drugiej części zostały przedstawione strategie i działalność instytucji o charakterze muzealno-wystawienniczym – zarówno państwowe, jak i prywatne – gromadzące dzieła sztuki i artefakty ‘niechcianego dziedzictwa’ okresu komunizmu.
  • Item
    Art and Artists in City Space. Political and Economic Conditions of Art-based Revitalisation / Gentrification in Poland in both the Communist and Neo-liberal Reality: Elbląg Biennale of Spatial Forms and Gdańsk Shipyard case studies
    (Towarzystwo Naukowe KUL; Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2021-05-10) Błotnicka-Mazur, Elżbieta
    Artykuł w sposób komparatystyczny podejmuje zagadnienie wprowadzenia nowych form sztuki, w funkcji rewitalizacyjnej bądź gentryfikacyjnej, w przestrzeń miasta w dwóch różnych realiach polityczno-ekonomicznych: w komunistycznej i wolnorynkowej Polsce. Zostanie przeanalizowane zjawisko biennale, organizowanych szczególnie często w dekadzie lat 60. na przykładzie I Biennale Form Przestrzennych w Elblągu z 1965 roku, jak również współczesne procesy rewitalizacyjne przestrzeni miasta poprzez aktywność artystów – przypadek Stoczni Gdańskiej. Wymienione zjawiska natury artystycznej zostaną osadzone w realiach polityczno-ekonomicznych, odpowiednio Polski komunistycznej dekady lat 60., balansującej pomiędzy wolnością artystyczną a politycznymi ograniczeniami oraz Polski współczesnej, po transformacji 1989 roku, w której uwarunkowane ekonomicznie działania artystów na rzecz rewitalizacji dawnych terenów postoczniowych ścierają się z twardymi prawami wolnego rynku.
  • Item
    Artistic Labyrinths and the Tower of Babel. A Comparative Look at the Exhibitions: Documenta 5, Les Immatériaux and Labyrinth – an Underground Space
    (Łódzkie Towarzystwo Naukowe, 2022) Dzierżyc-Horniak, Anna
    In this article, I would like to compare three exhibitions: documenta 5 in Kassel (1972), Les Immatériaux at the Centre Pompidou in Paris (1985) and Labyrinth – An Underground Space at the Church of the Ascension of Christ in Warsaw (1989). These exhibitions are different in terms of their scale, fame, works presented and venue, and marked by different local contexts. The visions of art that the organisers – Harald Szeemann, Jean-François Lyotard and Janusz Bogucki – wanted to articulate through them seem to me an ideal example of reflecting on the integrity or heterogeneity of contemporary artistic activity. It is clear that the exhibitions discussed here were based on a pattern of wandering with the inherent figure of the tower-labyrinth of Babel. Therefore, the topos of the Tower of Babel, revolving around the theme of unity and dispersion, is quite fundamental to these reflections. Bogucki and Lyotard were to some extent similar in their diagnosis of contemporary art, which they saw in terms of dispersion and a great diversity of styles, motivations and references to reality – just like Szeemann, in fact. While Bogucki was searching for some universal ground of understanding in a situation of "confusion of tongues" in the sphere of spirituality, Szeemann delved into and explored separate artistic worlds operating in the registers of triviality and spirituality. In comparison, Lyotard, like other postmodernists, described dispersion as a condition inherent in the present.