Wydział Nauk Humanistycznych / Faculty of Humanities
Permanent URI for this community
* Instytut Językoznawstwa * Instytut Literaturoznawstwa * Instytut Nauk o Sztuce * Instytut Historii
Browse
Browsing Wydział Nauk Humanistycznych / Faculty of Humanities by Title
Now showing 1 - 20 of 540
Results Per Page
Sort Options
- ItemA Nineteenth-Century Processional from the Archive of Bonifratres in Cracow (Kraków). A Contribution to Research into Latin Monody(2020) Wiśniewski, PiotrW Archiwum Konwentu Bonifratrów w Krakowie znajduje się rękopiśmienny procesjonał z 1811 roku. Autor artykułu dokonał krytyki źródła i porównał jego zawartość z Processionale Andrzeja Piotrkowczyka z 1621 roku, stanowiącym podstawę wykonywania śpiewów procesyjnych w Polsce przez około 200 lat oraz wybranymi kancjonałami XIX wieku. Egzemplarz krakowski, będący prawdopodobnie jedną z ostatnich powstałych wówczas tego typu ksiąg, jest dowodem wysokiej kultury muzycznej kultywowanej w środowisku, dla którego powstał oraz świadectwem pielęgnowania żywej tradycji organizowania procesji. Potwierdza w tym względzie wyraźną przewagę ksiąg polskich nad rzymskimi, z coraz większym udziałem ludu wykonującego śpiewy w języku polskim. Przedruk znacznej zawartości procesjonału w wydawanych następnie kancjonałach potwierdza ewidentnie wartość i przydatność tej księgi.
- ItemA struggle for survival : the continuity of catholic religious literature in Holland : the example of Delft (1450-1650)(Wydawnictwo KUL, 2012) Polkowski, MarcinOver a period of two hundred years, between c. 1450 and c. 1650, the Catholic religious literature of Delft in the Netherlands underwent consecutive stages of growth, crisis and (to a certain extent) rebirth. All this occurred in the face of relentless social, political and cultural change, and amidst alternating periods of stability and turmoil. Yet despite a number of setbacks, Delft's Catholic religious literature displayed a surprising continuity, not only surviving, but even attaining a small 'Golden Age' of its own in the first decades of the 17th century. This study documents that 'struggle for survival' by presenting a broad synthesis of the production and reception of Catholic religious literature in Delft within a range of literary-historical and cultural contexts. Monografia "A Struggle for Survival. The Continuity of Catholic Religious Literature in Holland: The Example of Delft (1450-1650)" stanowi w swym zamierzeniu szeroko pojętą syntezę dziejów dawnej wernakularnej literatury religijnej wywodzącej się z niderlandzkiego miasta Delft. Na tę syntezę składa się całościowy obraz twórczości literackiej środowisk religijnych o charakterze rzymsko-katolickim. Analiza filologiczna (tekstualna) dzieł literackich została zintegrowana z badaniem zjawisk z obszaru społecznego funkcjonowania dawnej literatury niderlandzkiej, a zwłaszcza paradygmatów produkcji oraz recepcji literackiej. Monografia "A Struggle for Survival…" w swych założeniach wychodzi naprzeciw najnowszym trendom w niderlandzkim literaturoznawstwie historycznym, gdzie od pewnego czasu uwaga badaczy zwrócona jest w stronę społeczności lokalnych, instytucji literackich i organizacji bądź powiązań interpersonalnych, za sprawą których odbywał się transfer informacji pomiędzy poszczególnymi ośrodkami skupiającymi twórców i odbiorców literatury. W monografii wybrano perspektywę diachroniczną, służącą pokazaniu zjawisk literackich zachodzących na obszarze katolickiej literatury religijnej w Delft w okresie dwustu lat. Tak wyznaczona perspektywa czasowa posłużyła do ukazania dziejów literatury lokalnej w poszczególnych fazach jej istnienia: od etapu dynamicznego rozwoju ilościowego i jakościowego w okresie przejściowym pomiędzy literaturą rękopiśmienną a literaturą drukowaną (do ok. 1520 r.), poprzez etap kryzysu towarzyszący wydarzeniom polityczno-religijnym Reformacji i Powstania w Niderlandach (od ok. 1520 r. do ok. 1600 r.), aż po powolną odbudowę, już w nowym uwarunkowanym społeczno-politycznie modelu relacji pomiędzy twórcami a odbiorcami katolickiej literatury religijnej (do roku 1650).
- ItemAdam Marczyński około roku 1955 a mit wolności(Związek Polskich Artystów Plastyków, Wydawnictwo KUL, Wydawnictwo UMCS, 2019) Błotnicka-Mazur, ElżbietaW okresie „odwilży” Adam Marczyński wykonuje serie kompozycji, głównie w technice monotypii, o organicznych formach bliskich abstrakcji aluzyjnej. Tekst jest próbą skonfrontowania tych prac z mitem wolności w sztuce tego okresu, wypracowanym przez polityczny konsensus władzy i artystów, wobec artystycznych proweniencji dualistycznej koncepcji transcendencji formy Pieta Mondriana.
- ItemAdama Marczyńskiego optyczność w przestrzeni(Uniwersytet Wrocławski, 2017) Błotnicka-Mazur, ElżbietaCelem artykułu jest analiza wybranych dzieł Adama Marczyńskiego z perspektywy zagadnienia optyczności czy też wizualności rzeźby. Te pojęcia nawiązują do uwag Clementa Greenberga na temat rzeźby nowoczesnej i jego stwierdzenia iż ta nowa rzeźba na skutek modernistycznej "redukcji" okazała się być niemal tak wizualna jak malarstwo. Dzieła Adama Marczyńskiego z lat 60. i 70. zazwyczaj są rozpatrywane w odniesieniu do konstruktywistycznego obrazu-przedmiotu. Na początku lat 60. artysta zrezygnował z tradycyjnie pojmowanego malarstwa i zwrócił się ku półprzestrzennym kolażom, wykonanym z kawałków drewna, dykty lub zardzewiałego metalu. Zaczął także projektować formy rzeźbiarskie, zwłaszcza podczas spotkań plenerowo-sympozjalnych, jak np. "Kompozycja elementów zmiennych" (I Biennale Form Przestrzennych w Elblągu, 1965) czy "Wieża światła" (z Januszem Orbitowskim, Sympozjum Wrocław ’70, 1970, niezrealizowany projekt). Oprócz wspomnianych wyżej prac zostały omówione "Interwencje" Marczyńskiego, zaprezentowane podczas VIII Spotkania Artystów i Teoretyków Sztuki w Osiekach (1970). Artysta wykorzystał drewniane kasetony - które pojawiały się już wcześniej w jego seriach rytmicznych kompozycji: "Układy otwarte" i "Dekompozycje" – tym razem umieszczając je bezpośrednio na drzewach, w naturalnym środowisku. Oprócz perspektywy "optyczności" pojawia się tu także kwestia ich dwoistej mobilności: w interakcji z przestrzenią i relacji do widza.
- ItemAgainst the psych causative alternation in Polish("Studies in Polish Linguistics" 2019, Special Volume 1, s. 77-97, 2019) Rozwadowska, Bożena; Bondaruk, AnnaThe paper examines Object Experiencer (henceforth, OE)/Subject Experiencer (henceforth, SE) verb alternations in Polish in order to check whether Polish exhibits the causative/ anticausative alternation in the psych domain (psych causative alternation of Alexiadou and Iordăchioaia 2014, henceforth A&I 2014). The focus is on two types of SE reflexive alternants of OE verbs, i.e., (i) SE forms with an obligatory instrumental case-marked DP derived from stative OE roots, and (ii) SE forms with an optional instrumental DP derived from eventive OE roots. It is argued that in both cases the reflexive SE alternants of either stative or eventive OE verbs have an obligatory or optional instrumental DP which acts as a complement and represents a Target/Subject Matter (henceforth, T/SM, cf. Pesetsky 1995), not a Cause. Therefore, the reflexive OE/SE verb alternation cannot be of the causative/ anticausative type. Monovalent reflexive SE verbs, lacking an instrumental DP altogether, are unergative (Reinhart 2001), not unaccusative (contra A&I 2014). The overall conclusion reached in the paper is that the psych causative alternation is absent in Polish.
- ItemAkta Konsystorza Generalnego Krakowskiego, jako zaczątek akt Konsystorza Generalnego w Kielcach na podstawie zasobu Archiwum Diecezjalnego w Kielcach (1797-1807)(Stowarzyszenie Archiwistów Kościelnych, 2013) Kwaśniewski, Andrzej
- ItemAlienacja, integracja, akceptacja – relacje interpersonalne w dramatach Herberta Bergera i Petera Turriniego(Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, 2022) Tomczuk, DorotaThe aim of the text is a hermeneutic analysis of two Austrian dramas: the one-act play by Herbert Berger from the year 1970 and Peter Turrini's play from the year 2018. Both works are examples of a contemporary variation of the genre "Volksstück" with a hybrid tradition in German-language literature and theater dating back to the 18th century. The comparative analysis of both works focuses on the mechanisms of actions and the role of the characters' moral instinct, while the diagnoses of important social and political problems made by playwright writers may be the key to a better understanding by the reader.
- Item
- ItemAnaliza zastosowania wymogów formalnych i merytorycznych w tłumaczeniu poświadczonym na przykładzie studenckiego przekładu polskiego i niemieckiego wyroku rozwodowego(Wydział Lingwistyki Stosowanej, Uniwersytet Warszawski, 2019) Mirek, JoannaUndoubtedly, correct translation of legal texts is considered one of the most demanding challenges for translators. Moreover, exclusively certified translation produced by sworn translators is deemed legally binding. The object of the analysis are two divorce decrees – a Polish and a German one, respectively, which were excerpted from the book by Iluk and Kubacki (2006) and translated by the second-degree Students of Applied Linguistics at Maria Curie-Skłodowska University in Lublin, who at that point had already received two years of intensive training in legal translation. It was tested whether both formal and content-related principles of certified translation were followed by juxtaposing the students’ translation with the model certified translation published by Dahlmanns and Kubacki (2014), who are considered experts in this field. The results proved to be satisfactory, however, they also depict major difficulties, which are – in the vast majority of cases – typical of beginning translators.
- ItemAnastazy Synaita, Homilia na temat Psalmu VI(Wydawnictwo KUL, 2023) Piasecki, DariuszHomilia Anastazego Synaity na temat Psalmu VI utrzymana jest w konwencji pedagogiki chrześcijańskiej. Kaznodzieja przypomina słuchaczom o grzechu, zachęca do nawrócenia. Temu procesowi towarzyszy świadoma praca nad wadami, często łzy żalu oraz poprawa życia i naprawa zerwanych relacji z Bogiem i ludźmi. Owocem tak rozumianego wysiłku duchowego jest całkowite nawrócenie grzesznika, odpuszczenie grzechów i przygotowanie do śmierci, która jest nieuchronnym etapem ku życiu wiecznemu. Anastasius of Synai's homily on Psalm VI is maintained in the convention of Christian pedagogy. The preacher reminds his listeners of sin, encourages them to repent. This process is accompanied by conscious work on flaws, often tears of regret and improvement of life and repair of broken relationships with God and people. The fruit of spiritual effort understood in this way is the complete conversion of the sinner, forgiveness of sins and preparation for death, which is an inevitable stage towards eternal life.
- ItemAndrzej Nikodemowicz i jego „Via Crucis”(Stowarzyszenie Apostolstwa Katolickiego (Księża Pallotyni), 2017) Smolarek, Dariusz
- ItemAnima, Spiritus, Mens in Sepulchral Inscriptions from the Carmina Latina Epigraphica. Philological Approximations(Wydawnictwo KUL, 2022) Gacia, TadeuszThe subject of this study is the meaning of the words anima, spiritus and mens in the metrical sepulchral inscriptions in the Carmina Latina Epigraphica collection published at the end of the 19th century by Franz Buecheler. This collection comprises almost 1,900 texts, of which around 1,400 are funerary and, particularly, sepulchral inscriptions. This article consists of three sections. The first contains general comments on Roman sepulchral inscriptions. The second, and most important part uses a conventional philological method to analyze the words in the source texts that denote the immaterial aspect of the human being that continues after death. The analysis of the texts reveals that the word anima occurs about 80 times, spiritus – 20, and mens only three times. These three words stand for what is usually expressed by the word “soul,” that is, the spiritual, immaterial aspect of the human being. Conclusions are presented gradually as the analytical compilation proceeds. Firstly, there is no semantic difference between anima and spiritus; although the word animus which is close to the three words discussed in this paper does not occur in this sense in the inscriptions. Secondly, both pagan and Christian inscriptions emphasize the dichotomy between anima or spiritus and corpus or caro (alternatively membra); some Christian inscriptions, pointing to this dichotomy, express belief in the resurrection. Thirdly, despite the difference in beliefs, Roman worshipers and Christians used very similar patterns of statements about the posthumous fate of the soul, for example, astra tenent animam, astra fovent animam, anima migravit ad astra or spiritus astra tenet, spiritus petit ad astra, mens caeli perget ad astra, which means that the Christian funerary language did not develop its distinct terminology for several centuries. The third section is a very brief summary of the study carried out.
- Item„Ankieta duszpasterska z 1930 r.” oraz „Sprawozdanie duszpasterskie za rok 1930” i ich rola w planach odnowy życia społeczno-religijnego w diecezji kieleckiej w okresie międzywojennym(Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Bujak, GrzegorzTematem artykułu jest omówienie zachowanych fragmentów dwóch badań ankietowych przeprowadzonych w diecezji kieleckiej w latach 1930-1931, w kontekście wprowadzanej po I wojnie światowej odnowy życia religijnego na jej terenie. Podejmowane w tym zakresie działania po 1918 r. znalazły najpełniejszy wyraz w postanowieniach synodu diecezjalnego z 1927 r. Jednym z jego elementów było prowadzenie systematycznych obserwacji zmian społeczno-religijnych poprzez powołanie w kurii Komisji wiary i obyczajów, która miała czuwać nad realizacją odnowy synodalnej w diecezji. Między innymi na podstawie prowadzonych badań ankietowych miała ona wskazywać potrzeby w zakresie duszpasterstwa na poziomie całej diecezji i poszczególnych parafii. Jednak wraz z rozwojem ogólnopolskiego programu odnowy życia religijnego opartego na ponaddiecezjalnej organizacji, jaką była Akcja Katolicka, wcześniejszy lokalny projekt nie był kontynuowany, a omawiane dwa badania ankietowe stanowią jego najobszerniejsze, choć nie w pełni zachowane świadectwa.
- ItemAnna Warakomska, Prawda wyższej instancji. O ironii na przykładzie prozy Herberta Rosendorfera(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2012) Dubrowska, Małgorzata
- ItemAnne Bernet, Monika Matka Św. Augustyna, tłum. Paweł Borkowski, Wydawnictwo eSPe, Kraków 2020, s. 163.(Wydawnictwo KUL, 2022) Eckmann, Augustyn
- ItemAnthropologische und kosmische Neuwerdung im Prosawerk von Silja Walter(2018-09-19) Rzymkowska, MałgorzataSilja Walter (1919-2011), helvetische Schriftstellerin und Benediktinerin, ist eine der bedeutendsten christlichen Dichterinnen des 20. Jahrhunderts in der Schweiz. Die Einmaligkeit des literarischen Schaffens der dichtenden Nonne besteht darin, dass sie auf eine einzigartige Weise Spiritualität mit der Dichtkunst verbinden konnte. Ihr stark von monastischen Eigenerfahrungen profiliertes Schreiben weist gleichzeitig besondere metaphorische Kraft und kreative Tiefe auf. In ihren Prosawerken hat die Schriftstellerin ein originelles Konzept der anthropologischen und kosmischen Neuwerdung entwickelt. Die schreibende Benediktinerin begründet ihr Menschen- und Weltbild radikal von der Heiligen Schrift her. Der neue Mensch ist laut Walter ein Mensch, der seine Identität in der Beziehung mit Gott dem Schöpfer und Sinngeber entdeckt. Die Hauptidee der neuen Kosmologie von Walter besteht dagegen in der Überzeugung, dass jeder Mensch schon auf Erden an der neuen Welt, d.h. der endzeitlichen Wirklichkeit teilhaben kann. Was Walters Ausdrucksweise kennzeichnet, ist eine gewisse Unmittelbarkeit, Intensivität und Lebendigkeit. In ihrem Schreibstil ist die Verwendung von originellen, vielschichtigen Bildern besonders charakteristisch.
- ItemAntifaschistischer Mythos als Lebenslüge. Zur Enttabuisierung und Dechiffrierung des falschen Umgangs mit der NS- Vergangenheit in „Wir töten Stella“ Marlen Haushofers(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2012) Dubrowska, MałgorzataIm vorliegenden Beitrag wird – am Bespiel der Novelle Wir töten Stella Marlen Haushofers – auf die in der österreichischen Öffentlichkeit bis in die späten 1970er Jahre präsenten Strategien hingewiesen, die NS-Schuld zu verdrängen und zu marginalisieren. Für den Ausgangspunkt der Überlegungen dient die Aussage des Soziologen R. M. Lepsius, der im Kontext der NS-Verantwortung von der Externalisierung des Nationalsozialismus in Österreich spricht. Er meint damit den Versuch Österreichs, die Verantwortung für das NS-Verbrechen auf das Hitlerdeutschland zu verschieben und sich somit für das erste NS-Opfer stilisieren zu wollen. Die zwanzig Jahre nach dem Anschluss publizierte Novelle Haushofers initiiert in Österreich die kritische Debatte über die NS-Vergangenheit, die von etlichen österreichischen Schriftstellerinnen fortgesetzt und ausgetragen wird. Vor dem Hintergrund einer privaten Tragödie stellt die Autorin Parallelen zwischen der patriarchalisch regierten Familiensphäre und der Politikwelt her. Haushofer antizipiert somit – auf metaphorischem Wege – die NS-Debatte in Österreich, indem sie nach den Wurzeln der NS-Ideologie in den familiären Strukturen sucht.
- ItemAntropomorfizacja postaci zwierzęcej na podstawie wybranych utworów z fikcjonalnej prozy niderlandzkiej XIX, XX i XXI wieku(2024-04-15) Olszewski, DamianNiniejsza rozprawa nosi tytuł „Antropomorfizacja postaci zwierzęcej na podstawie wybranych utworów z fikcjonalnej prozy niderlandzkiej XIX, XX i XXI wieku". Temat podjęty w pracy dotyczy zatem literackich postaci zwierzęcych obdarzonych cechami ludzkimi. W innych pracach badawczych analizy tego typu bohaterów wykazują brak pogłębionego zastanowienia nad istotą antropomorfizacji. Zadaniem niniejszej rozprawy jest ustalenie, czym jest antropomorfizacja postaci zwierzęcej, jakie są jej rodzaje oraz w wyniku jakich strategii narracyjnych dochodzi do powstania efektu antropomorfizacji. Stawiam hipotezę, iż antropomorfizacja jest zabiegiem niejednorodnym - możliwym jest wyszczególnienie różnych jej kategorii. Na podstawie analizy bazującej na różnych myślach filozoficznych i literaturoznawczych proponuję podział antropomorfizacji na cztery typy zależne od aspektu zwierzęcia, które dalej konfrontuję z teorią narratologiczną Mieke Bal. W zależności od perspektywy narracyjnej (narracje i fokalizacje w utworze) antropomorfizacja uzyskuje inne uzasadnienie jako strategia poetycka w utworze. Stąd możliwe jest wyszczególnienie szesnastu wariantów antropomorfizacji. Na podstawie zebranego materiału dzielę najpopularniejsze warianty między 3 strategie antropomorfizacji, świadczące o najbardziej typowych cechach postaci zwierzęcia antropomorficznego. The title of the dissertation is "Anthropomorphization of an animal figure based on selected works from the fictional Dutch prose of the 19th, 20th and 21st centuries". The topic taken up in the work therefore concerns literary animal characters endowed with human features. In other research works, analyzes of this type of heroes show a lack of in-depth reflection on the essence of anthropomorphization. The purpose of this dissertation is to determine what the anthropomorphization of an animal figure is, what are its types, and what kind of narrative strategies lead to the occurrence of the effect of anthropomorphization. I hypothesize that anthropomorphization is a heterogeneous procedure. It is possible to specify its various categories. On the basis of an analysis based on various philosophical and literary thoughts, I propose a division of anthropomorphization into four types depending on the aspect of the animal, which I then confront with Mieke Bal's narratological theory. Depending on the narrative perspective (narratives and focalizations), anthropomorphization receives a different justification as a poetic strategy in the poem. Hence, it is possible to specify sixteen variants of anthropomorphization. Based on the collected material, I divide the most popular variants between 3 anthropomorphization strategies, showing the most typical features of an anthropomorphic animal. Translated with DeepL.com (free version)