Zapomniany polski biblista ks. Franciszek Ksawery Pawłowski (1807–1876)

Nowicki, Tomasz; Zych, Sławomir

Zapomniany polski biblista ks. Franciszek Ksawery Pawłowski (1807–1876)

dc.contributor.author	Nowicki, Tomasz
dc.contributor.author	Zych, Sławomir
dc.date.accessioned	2024-05-07T12:07:21Z
dc.date.available	2024-05-07T12:07:21Z
dc.date.issued	2024
dc.description.abstract	W artykule została przypomniana osoba żyjącego w l. 1807-1876 ks. Franciszka Pawłowskiego, kapłana diecezji przemyskiej, prałata tamtejszej kapituły katedralnej, profesora i rektora seminarium duchownego w Przemyślu. Ta nietuzinkowa postać, choć doczekała się biogramów między innymi w Polskim Słowniku Biograficznym czy w Encyklopedii katolickiej i znana jest specjalistom, to słabiej kojarzona jest przez szersze grono badaczy i naukowców. Niniejszy artykuł ukazuje przedstawia nie tylko podstawowe dane biograficzne ks. Pawłowskiego, pełnione przez niego funkcje kościelne i naukowe, ale również wskazuje na jego główne zainteresowania badawcze, publikacje z zakresu teologii, biblistyki czy historii Kościoła. Szczególna uwaga została skupiona na najważniejszym dziele omawianego kapłana, czyli czterotomowym Psałterzu z komentarzem do psalmów i lamentacji proroka Jeremiasza, które zostały wydane kilka lat przed śmiercią autora i stanowią niejako jego opus vitae. Dzieło to zostało już przez samego autora dedykowane zainteresowanym Pismem Świętym, zwłaszcza zaś kapłanom i klerykom, przygotowującym się do kapłaństwa. Mimo, że podstawą analizy tekstu biblijnego była Wulgata i jej polskie tłumaczenie ks. Jakuba Wujka z końca XVI wieku, to jednak autor komentarza stosował nowożytną krytykę tekstu, nie stroniąc też od porównań z tekstem greckim i hebrajskim. Komentarz psalmów ks. Pawłowskiego był od początku wysoko oceniany, jako dzieło świadczące o wysokiej erudycji autora i jego wielkiej pracowitości. Należy zaznaczyć, że ks. Franciszek Pawłowski to również historyk, zwłaszcza historyk Kościoła przemyskiego. Drukiem ukazały się jego szkice dotyczących dziejów parafii i klasztorów łacińskiej diecezji przemyskiej, także schematyzm szkół ludowych i ich nauczycieli, a szczególnie ważne były studium o dziejach, składzie osobowym i uposażeniu Kapituły Katedralnej w Przemyślu opracowane w roku 1853 oraz wydane w 1869 roku dzieło Premislia sacra [Święty Przemyśl czyli seria i czynności biskupów przemyskich rzymskokatolickich]. Za te dokonania został w 1872 r. powołany na członka czynnego Wydziału Historyczno-Filozoficznego nowo utworzonej Akademii Umiejętności w Krakowie. Należy również zaznaczyć, że część publikacji z zakresu biblistyki pozostaje do dzisiaj w rękopisach przechowywanych w bibliotece Kapituły Przemyskiej i cały czas czeka na swoją edycję. The article profiles Fr Franciszek Pawłowski, a 19th-century Roman Catholic priest of the Przemyśl diocese, prelate of the local cathedral chapter and professor and rector of the major seminary in Przemyśl. This remarkable figure been noted in, among others, The Polish Biographical Dictionary and The Catholic Encyclopedia, mostly known to specialists but less familiar to the wider circle of researchers and scholars. This article not only presents Fr Pawłowski’s basic biographical data, and the ecclesiastical and academic roles he held, but also his main research interests and his many publications in theology, biblical studies and church history. Particular attention is paid to Pawłowski’s most important work, the four-volume Psalter with a commentary on the Psalms and Lamentations of the prophet Jeremiah, which was published a few years before its author’s death and constitutes his opus vitae. It was dedicated by Fr Pawłowski himself to those interested in Scripture, especially priests and seminarians preparing for the priesthood. Although the basis for his analysis of the biblical text was the Vulgate, and its late 16th-century Polish translation by Fr Jakub Wujek, the author applied modern textual criticism, including comparisons with the Greek and Hebrew texts. Fr Pawłowski’s commentary on the Psalms was highly praised from the outset, as a work testifying to the author’s immense erudition and great diligence. Notably, Fr Pawłowski was also a historian, particularly of the Church of the diocese of Przemyśl, with published sketches on the history of its parishes and monasteries and the schematism of the folk schools and their teachers. Of particular importance was his study on the history, composition and endowment of the Cathedral Chapter in Przemyśl, edited in 1853, and his work Premislia sacra [Holy Przemyśl, or the list and activities of the Roman Catholic bishops of Przemyśl], published in 1869. For such achievements, he was appointed in 1872 as an active member of the Historical-Philosophical Faculty of the newly established Polish Academy of Arts and Sciences in Kraków. Among his legacy are yet other works in the field of biblical studies, which remain to this day as manuscripts in the library of the Przemyśl Chapter, still waiting to be edited and published.
dc.identifier.citation	"The Biblical Annals", 2024, T. 14, nr 2, s. 325-338
dc.identifier.doi	10.31743/ba.15826
dc.identifier.issn	2083-2222
dc.identifier.issn	2451-2168
dc.identifier.uri	https://hdl.handle.net/20.500.12153/6834
dc.language.iso	pl
dc.publisher	Wydawnictwo KUL
dc.subject	ks. Franciszek Pawłowski
dc.subject	archidiecezja (diecezja) przemyska
dc.subject	kapituła katedralna w Przemyślu
dc.subject	psałterz
dc.subject	psalmy Dawida
dc.subject	duchowieństwo przemyskie
dc.subject	Fr Franciszek Pawłowski
dc.subject	Archdiocese (Diocese) of Przemyśl
dc.subject	Cathedral Chapter in Przemyśl
dc.subject	Psalter
dc.subject	psalms of David
dc.subject	clergy of Przemyśl
dc.title	Zapomniany polski biblista ks. Franciszek Ksawery Pawłowski (1807–1876)
dc.title.alternative	Forgotten Polish Biblicist Fr. Franciszek Ksawery Pawłowski (1807–1876)
dc.type	info:eu-repo/semantics/article