Hipoteza ostatecznej decyzji. Filozoficzne ujęcie koncepcji śmierci Ladislausa Borosa
Loading...
Date
2015
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Wydawnictwo KUL
Abstract
L. Boros, rozważając zagadnienie śmierci, przedstawia hipotezę ostatecznej decyzji. Według niego w śmierci otwiera się możliwość pierwszego w pełni osobowego aktu człowieka, tym samym jest ona bytowo uprzywilejowanym miejscem świadomego stawania się, wolności, spotkania z Absolutem i podjęcia decyzji o swoim wiecznym losie. Swoje założenie rozpatruje w perspektywie filozoficznej i teologicznej. W naszych rozważaniach skupimy się na filozoficznym ujęciu tego problemu. Moment śmierci jest bezczasowym przełomem, ale jego bezczasowość warunkuje istniejące w czasie przejście. Gdyby przełom nie był bezczasowy, wtedy te dwa momenty – przedtem i potem – nie mogłyby zachodzić na siebie i tworzyć w ten sposób całościowej i właśnie dlatego istniejącej w czasie sytuacji. Dusza ludzka ma wtedy do dyspozycji jakiś „moment czasowy”, wystarczający na urzeczywistnienie w jednym akcie całego swojego bytu. Chociaż w śmierci dany jest tylko jeden akt w pełni osobowej aktywności bytu, to pełnię tego aktu możemy jedynie uchwycić, opisując go jako zbitkę wielu aktów duchowych. Śmierć z istoty swej jest więc obecna w strukturze życia ludzkiego i dlatego możemy dostrzec ją w bycie ludzkim za pomocą metody transcendentalnej, która wychodząc od konkretnych doświadczeń, sprowadza je do tkwiących u ich podstaw momentów apriorycznych. Punktem wyjścia dla Borosa jest podstawowy akt filozofowania – zdziwienie. Wymiaru śmierci Boros doszukuje się w wewnętrznej strukturze życia ludzkiego. Ową strukturę możemy uchwycić tam, gdzie odsłania się rozdwojenie naszej egzystencji. Dlatego Boros odwołuje się do refleksji tych filozofów, którzy najgłębiej doświadczyli dwoistości naszej egzystencji. Analiza poglądów Blondela (analiza chcenia), Marechala (analiza poznania), Bergsona (analiza postrzegania i pamięci), Marcela (analiza miłości), pozwoli stwierdzić, że śmierć odgrywa decydującą rolę w rozwoju człowieka. Boros twórczo rozwija ich wyniki i wysuwa istotne konsekwencje. Człowiek prawdziwie powstaje dopiero w momencie śmierci. Dusza otrzymuje w śmierci pełnię, do której zdążała w swoich aktach, a jednocześnie wrasta w podstawę świata. Te dwa wydarzenia według Borosa są ze sobą powiązane. Nie można bowiem myśleć o całościowym samostawaniu się duszy bez jej wejścia w świat. Dusza i świat przedstawiają się do siebie jak formalna i materialna strona tego samego procesu.
Considering the question of death, Ladislaus Boros presents a hypothesis of final decision. According to him, death opens up a possibility of the first fully personal human act. Therefore death is the existentially privileged place of conscious development, freedom, meeting with Absolute, and making a decision about eternal destiny. Boros examines his assumption from philosophical and theological perspectives. The article focuses on his philosophical approach to the problem. The moment of death is a timeless turn, but its timelessness is a condition of the transition which exists in time. If the turn was not timeless, the two moments – of before and of after – could not overlap each other and create a situation which is comprehensive and exists in time. The starting point for Boros is the basic act of philosophy – surprise. Boros looks for the dimension of death in the internal structure of human life. That structure can be grasped where the split of our existence is revealed. That is why Boros refers to the reflection of those philosophers who most deeply experienced the duality of our existence. Analyzing views of Blondel (the analysis of volition), Marechal (the analysis of cognition), Bergson (the analysis of perception and memory), Marcel (the analysis of love), allows to state that death plays a crucial role in human development. Boros creatively develops their achievemnts and leads to significant consequences. According to Boros, man truly comes into existence only at the moment of his death.
Description
Keywords
śmierć, moment śmierci, ostateczna decyzja, Ladislaus Boros, death, moment of death, final decision
Citation
"Zeszyty Naukowe KUL", 2015, T. 58, nr 1, s. 67-85