Stanisław Żeliwski – szkic biograficzny proboszcza stryszowskiego zgładzonego w KL Auschwitz-Birkenau
Loading...
Date
2021
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Wydawnictwo KUL
Abstract
Postać zamordowanego w KL Auschwitz proboszcza stała się po 1943 r. w pamięci zbiorowej wiejskich społeczności Stryszowa i Dąbrówki rodzajem figury pamięci z czasów okupacji, która współcześnie (wraz ze śmiercią ostatnich świadków przeszłości) zaczęła odchodzić w niepamięć. Pośród wielu opowieści (często o legendarnym charakterze) i dociekań o czysto spiskowej narracji zupełnie zatarła się działalność społeczna, katechetyczna i duszpasterska w Stryszowie ks. S. Żeliwskiego. Szkic biograficzny stał się dla autora nie tylko formą, służącą do zdementowania (czasem) nieprawdziwych wiadomości, co przede wszystkim przyczynkiem do poszerzenia stanu wiedzy na temat wydarzeń z lat 30. i 40. XX wieku w beskidzkich wsiach prywatnych –Stryszowie i Dąbrówce. W artykule zostały wykorzystane dotychczas nieznane badaczom źródła ze stryszowskiego archiwum parafialnego, uzupełnione o informacje pozyskane metodą oral history od ostatnich żyjących świadków przeszłości parafii Stryszów. Autor, bazując na fragmentach zachowanego testamentu ks. S. Żeliwskiego, przedstawił stryszowskiego proboszcza jako księdza, duszpasterza i katechetę oraz plebana z czasu największych niepokojów, a także zarysował proces monumentalizacji postaci S. Żeliwskiego przez jego następcę ks. Stanisława Wciślaka.
After 1943, in the collective memory of the rural communities of Stryszów and Dąbrówka, the figure of Rev. Stanisław Żeliwski, murdered in Auschwitz, be-came a kind of figure of memory from the times of the occupation, which nowadays began to fade into oblivion with the death of the last witnesses of the past. Among the many stories (often of legendary nature) and inquiries of purely conspiratorial narrative, the social, catechetical and pastoral activity of Rev, S. Żeliwski in Stryszów was completely forgotten. For the author, the biography became not only a way to deny (sometimes) untrue news, but primarily a tool to broaden the state of knowledge about the history of the 1930s and 1940s in a private village in the Beskids mountains (Stryszów and Dąbrówka). The article uses unknown sources of the parish archives of Stryszów, supplemented with information obtained through oral history from the last living witnesses of the past of the Stryszów parish. The author, basing on the frag-ments of the surviving testament of S. Żeliwski, presented the parish priest of Stryszów as a priest, chaplain and catechist, and a vicar from the time of the greatest unrest, and outlined the process of the elevating the memory of S. Żeliwski by his successor, Rev. Stanisław Wciślak.
After 1943, in the collective memory of the rural communities of Stryszów and Dąbrówka, the figure of Rev. Stanisław Żeliwski, murdered in Auschwitz, be-came a kind of figure of memory from the times of the occupation, which nowadays began to fade into oblivion with the death of the last witnesses of the past. Among the many stories (often of legendary nature) and inquiries of purely conspiratorial narrative, the social, catechetical and pastoral activity of Rev, S. Żeliwski in Stryszów was completely forgotten. For the author, the biography became not only a way to deny (sometimes) untrue news, but primarily a tool to broaden the state of knowledge about the history of the 1930s and 1940s in a private village in the Beskids mountains (Stryszów and Dąbrówka). The article uses unknown sources of the parish archives of Stryszów, supplemented with information obtained through oral history from the last living witnesses of the past of the Stryszów parish. The author, basing on the frag-ments of the surviving testament of S. Żeliwski, presented the parish priest of Stryszów as a priest, chaplain and catechist, and a vicar from the time of the greatest unrest, and outlined the process of the elevating the memory of S. Żeliwski by his successor, Rev. Stanisław Wciślak.
Description
Keywords
Stanisław Żeliwski, Stryszów, KL Auschwitz-Birkenau, the diocese of Kraków, German occupation
Citation
"Archiwa, Biblioteki I Muzea Kościelne" 2021, T. 116, s. 351-370