Aksjologiczne problemy związane z najnowszą literaturą polską. Casus prozy Jakuba Żulczyka
Loading...
Date
2018
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Wydawnictwo KUL
Abstract
Autorka artykułu stawia śmiałą tezę, że współczesna literatura polska w wielu przypadkach (a na pewno w przypadku omawianej tu prozy i scenariuszy pisanych przez Jakuba Żulczyka) nie diagnozuje jedynie sytuacji obyczajowej, ale również stwarza pewne wzorce zachowania. Używając pojęcia „przemocy symbolicznej” (ukonstytuowanego przez Pierre’a-Félixa Bourdieu), twierdzi, że takie pisarstwo generuje również patologiczne i szkodliwe społecznie zachowania. Szczególnie niebezpiecznym moralnie zjawiskiem jest narastająca w literaturze wulgaryzacja języka. Jest to w istocie błędne koło: społeczeństwo podpowiada pewne wulgarne środki wyrazu; pisarz, nagminnie je stosując, daje przyzwolenie by właśnie tak, a nie inaczej wysławiać się i postępować. Uczenie się niewłaściwych zachowań zachodzi dzięki procesom, które psychologia nazywa torowaniem (ang. priming), modelowaniem i budowaniem skryptów (ang. scripts). Opisywane w artykule zjawiska, chociaż dotyczą przede wszystkim prozy polskiej, mają charakter uniwersalny. Zainteresowanie czytelnika z zagranicy mogą wzbudzić zwłaszcza psychologiczne konsekwencje odbioru literatury popularnej przejawiającej wymienione przez autorkę tendencje.
The author of the article proposes the thesis that contemporary Polish literature, in many instances that include the prose and screenplays of Jakub Żulczyk, does not merely diagnose a particular moral condition of Polish society, but also generates it. Pierre F. Bourdieu’s term „symbolic violence” aptly describes this process, which involves the creation of negative or pathological behaviours. What is particularly dangerous is an increasing vulgarization of literary language, which proceeds according to the principle of the vicious circle: the author is initially inspired by the language of the street, which he subsequently enriches with new vulgar expressions. Those are, in turn, incorporated in the language. The impact of this kind of literature on the readers appears to be consistent with processes recognized by psychology such as priming, modelling, and developing scripts. Although the article makes references to Jakub Żulczyk›s prose, the phenomena it describes are not restricted to Polish literature, but universal. What might interest foreign readers are the psychological consequences of reading popular novels which exhibit the features and tendencies on which the article focuses.
Description
Keywords
proza polska, aksjologia, recepcja dzieła literackiego, modelowanie, torowanie umysłu, skrypty, Polish prose, axiology, reception of a literary work, modeling, priming, scripts
Citation
"Zeszyty Naukowe KUL", 2018, T. 61, nr 3, s. 281-309