Wymarsz korpusu wielkiego księcia Konstantego z Królestwa Polskiego w świetle wspomnień Nadieżdy Iwanowny Golicyny
Loading...
Date
2011
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Oddział PAN w Lublinie
Abstract
W 2005 r. w Moskwie ukazały się drukiem wspomnienia rosyjskiej arystokratki, Nadieżdy Iwanowny Golicyny, z lat 1830-1831. Zawierają one m.in. dokładną relację z wymarszu korpusu wielkiego księcia Konstantego z Warszawy do Brześcia, a potem do Brzostowicy, po wybuchu powstania listopadowego. Konstanty opuścił Królestwo Polskie zgodnie z umową zawartą z przedstawicielami Rady Administracyjnej w Wierzbnie 3 grudnia 1830. Towarzyszyło mu blisko 7000 żołnierzy i oficerów rosyjskiego garnizonu oraz liczna grupa cywilów: urzędników, kobiet, dzieci i służby. Korpus był bardzo źle wyposażony, ponieważ wycofując się z Warszawy Rosjanie nie zdążyli zabrać ani wystarczającej ilości amunicji, ani prowiantu i ciepłej odzieży. Autorka relacji opisuje problemy z zaopatrzeniem, warunki noclegów, stan dróg, spotkania z Polakami i nastroje w rosyjskim korpusie. Wspomina o rozmowach Konstantego z komisarzem Rządu Tymczasowego Wolickim w Sieciechowie (5/6 grudnia) i o wybuchu paniki wywołanym przez pogłoski o polskim pościgu. Po przeprawie korpusu na prawy brzeg Wisły Golicyna spotkała się z Zofią Zamoyską. Mimo serdecznego przyjęcia w puławskiej rezydencji Rosjanka zdecydowała się wkrótce zerwać znajomość z dawną przyjaciółką, nie mogąc wybaczyć jej tego, że opowiedziała się za powstaniem. Za Puławami w obawie przed atakiem wojsk polskich korpus Konstantego zszedł z szosy brzeskiej i posuwał się naprzód bocznymi drogami. Na prowincję dotarły już wiadomości o wydarzeniach w Warszawie. Solidarność z powstaniem demonstrowali zwłaszcza mieszkańcy Lubartowa i tamtejsza dziedziczka, hrabina Małachowska. 12 grudnia korpus dotarł do Włodawy, gdzie Konstanty spotkał się z polskimi delegatami jadącymi na rozmowy z carem: ministrem Lubeckim i posłem Jezierskim. Po przeprawie przez Bug i opuszczeniu „nieprzyjacielskiego kraju” nastroje w korpusie uległy poprawie. Marsz był jednak bardzo trudny ze względu na zimową pogodę, brak dróg i fatalne warunki w miejscach noclegów. Korpus zatrzymał się na kilka dni w Brześciu, a następnie został skierowany do Wysokiego Litewskiego. Tam małżeństwo Golicynów odnalazł ich polski służący, który przywiózł im z Warszawy pieniądze i rzeczy osobiste. Po dwóch tygodniach nastąpiła kolejna dyslokacja – do Brzostowicy. Stąd rodziny wojskowych i urzędników rozjechały się do swoich majątków bądź do domów krewnych lub przyjaciół. Relacja Nadieżdy Golicyny potwierdza, że siły polskie mogły łatwo otoczyć i rozbroić korpus Konstantego podczas jego odwrotu. Polityka Chłopickiego, który udaremnił te projekty, nie zmieniła nastawienia Rosjan do powstania – opuszczając Królestwo, pragnęli oni przede wszystkim zemsty na „buntownikach” za doznane upokorzenie.
In 2005 memoirs of a Russian aristocrat, Nadezhda Ivanovna Golitsina from the years 1830–1831 appeared in print in Moscow. They include a detailed account from the departure of the great corps of grand duke Constantine from Warsaw to Brest and then to Byerastavitsa after the outbreak of the November uprising. Constantine left the Kingdom of Poland according to the agreement concluded with the representatives of the Administrative Council in Wierzbno on 3 December 1830. He was accompanied by almost 7,000 soldiers and officers of the Russian garrison and a numerous group of officials, women, children and servants. The corps was very badly equipped because while withdrawing from Warsaw, the Russians did not manage to take sufficient amounts of ammunition, food supplies or warm clothes. The author described problems with the supplies, conditions of accommodation, the state of roads, meetings with Polish people and the atmosphere in the Russian corps. She mentions the talks of Constantine with the commissioner of the Provisional Government, Wolicki, in Sieciechów (5/6 December) and an outbreak of panic caused by the rumours about a Polish chase. After the crossing to the right bank of the Vistula river, Golitsina met Zofia Zamoyska. Despite a warm welcome in the Puławy mansion, the Russian woman soon decided to break up the relationship with her old friend since she could not forgive her speaking for an uprising. For fear of attacks from the Polish army, after leaving Puławy, Constantine’s corps moved out of the Brest road and continued the journey using byways. The news on the events in Warsaw had by then reached the province. Solidarity with the uprising was especially manifested by the inhabitants of Lubartów and the landlady of those areas, countess Małachowska, On 12 December the corps reached Włodawa, where Constantine met the Polish delegates travelling to conduct talks with the emperor: minister Lubecki and deputy Jezierski. After crossing the Bug river and leaving the “hostile country”, the atmosphere in the corps improved. However, the journey was extremely difficult because of the winter weather, lack of roads and terrible conditions in the places of sojourn. The corps stopped for a few days in Brest and next was directed to Wysokie Litewskie. There, the Golitsin couple was found by their Polish servant, who brought them money and personal things from Warsaw. After two weeks they were relocated again – to Byerastavitsa. From there, the families of the military men and the officials made for their estates or the homes of their relatives or friends. Nadezhda Golitsina’s account confirms that the Polish forces could easily surround and disarm Constantine’s corps during his retreat. The policy of Chłopicki, who thwarted those projects, did not change the attitude of the Russians to the uprising – leaving the Kingdom, they first of all wished revenge on the “rebels” for the disgrace that they had suffered.
In 2005 memoirs of a Russian aristocrat, Nadezhda Ivanovna Golitsina from the years 1830–1831 appeared in print in Moscow. They include a detailed account from the departure of the great corps of grand duke Constantine from Warsaw to Brest and then to Byerastavitsa after the outbreak of the November uprising. Constantine left the Kingdom of Poland according to the agreement concluded with the representatives of the Administrative Council in Wierzbno on 3 December 1830. He was accompanied by almost 7,000 soldiers and officers of the Russian garrison and a numerous group of officials, women, children and servants. The corps was very badly equipped because while withdrawing from Warsaw, the Russians did not manage to take sufficient amounts of ammunition, food supplies or warm clothes. The author described problems with the supplies, conditions of accommodation, the state of roads, meetings with Polish people and the atmosphere in the Russian corps. She mentions the talks of Constantine with the commissioner of the Provisional Government, Wolicki, in Sieciechów (5/6 December) and an outbreak of panic caused by the rumours about a Polish chase. After the crossing to the right bank of the Vistula river, Golitsina met Zofia Zamoyska. Despite a warm welcome in the Puławy mansion, the Russian woman soon decided to break up the relationship with her old friend since she could not forgive her speaking for an uprising. For fear of attacks from the Polish army, after leaving Puławy, Constantine’s corps moved out of the Brest road and continued the journey using byways. The news on the events in Warsaw had by then reached the province. Solidarity with the uprising was especially manifested by the inhabitants of Lubartów and the landlady of those areas, countess Małachowska, On 12 December the corps reached Włodawa, where Constantine met the Polish delegates travelling to conduct talks with the emperor: minister Lubecki and deputy Jezierski. After crossing the Bug river and leaving the “hostile country”, the atmosphere in the corps improved. However, the journey was extremely difficult because of the winter weather, lack of roads and terrible conditions in the places of sojourn. The corps stopped for a few days in Brest and next was directed to Wysokie Litewskie. There, the Golitsin couple was found by their Polish servant, who brought them money and personal things from Warsaw. After two weeks they were relocated again – to Byerastavitsa. From there, the families of the military men and the officials made for their estates or the homes of their relatives or friends. Nadezhda Golitsina’s account confirms that the Polish forces could easily surround and disarm Constantine’s corps during his retreat. The policy of Chłopicki, who thwarted those projects, did not change the attitude of the Russians to the uprising – leaving the Kingdom, they first of all wished revenge on the “rebels” for the disgrace that they had suffered.
Description
Keywords
powstanie listopadowe, wielki książę Konstanty Pawłowicz, stosunki polsko-rosyjskie, November uprising 1830–1831, grand duke Constantine, Polish-Russian relations
Citation
"Teka Komisji Historycznej", 2011, Vol. 8, s. 16-30