Nazwy własne w Odporze na odpowiedź kwestyj (1579) Erazma Glicznera. Forma i funkcja
Loading...
Date
2022
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Wydawnictwo KUL
Abstract
Monografia ma na celu ukazanie zależności pomiędzy gatunkiem tekstu (w tym przypadku prozą polemiczną) a sposobem wykorzystania onimów. Analizie poddano wszystkie nazwy osobowe oraz nazwy geograficzne zawarte w dziele Erazma Glicznera pt. Odpór na odpowiedź kwestyj niektórych podanych o Kościele powszechnym […] (Grodzisk Wielkopolski 1579). Łącznie przyjrzano się tekstowym realizacjom stu osiemdziesięciu ośmiu antroponimów i osiemdziesięciu ośmiu toponimów. Gliczner wydał Odpór jako znany działacz reformacyjny, sprawujący funkcję superintendenta kościołów protestanckich w Wielkopolsce. Utwór ten nie stanowił dotychczas przedmiotu badań językoznawczych.
Wyekscerpowane z zabytku nomina propria poddano wieloaspektowej analizie, uwzględniającej ich wymiar formalny oraz funkcjonalny. Przyjrzano się takim kwestiom, jak frekwencja nazw własnych, ich postać formalna (stosowanie formy obcej lub przyswojonej, liczba członów w nominacji i ich semantyka) oraz funkcje, jakie realizują w dziele. Przeprowadzona analiza wykazała znaczną zależność pomiędzy gatunkiem tekstu a sposobem użycia nazw własnych. Przejawia się ona w liczebności poszczególnych rodzajów onimów (znaczna przewaga antroponimów nad toponimami), strukturze nazw (antroponimy cechuje większe zróżnicowanie formalne), jak również w pełnionych przez nie funkcjach (antroponimy autor wykorzystywał głównie w celach perswazyjnych, polemicznych, zaś toponimy jako uzupełnienie informacji o postaciach).
Ponadto zwrócono uwagę na stan adaptacji onimów do polszczyzny w czasie wydania Odporu. Dokonana analiza wykazała dużą wariantywność nazw własnych, której przyczyny można upatrywać chociażby w znacznym napływie onimów zapożyczonych ówcześnie bezpośrednio z łaciny. W dziele wystąpiły wszystkie trzy wyróżniane przez badaczy sposoby oddania obcych imion: translokacja nazwy, adaptacja nazwy oraz tłumaczenie nazwy.
The main purpose of this study is to present the direct connection existing between a given type of a text (in that case – polemical prose) and the method in which proper names are used. I analysed all personal and geographical names featured in the work Odpór na odpowiedź kwestyj niektórych podanych o Kościele powszechnym […], written by Erazm Gliczner in 1579. The author was an esteemed member of reformation community. In Odpór Gliczner deals with the views held by Jesuits. Proper names were subjected to a multifaceted analysis, taking into account their formal and functional dimensions. I examined issues such as the frequency in which proper names appear in Gliczner’s work, as well as their form and functions. The analysis proved that there is a connection between the genre of text and the way in which proper names are used. This link can be traced by examining the number of certain types of proper names (e.g. there is much more anthroponyms than toponyms in the text), their structure (anthroponyms are more varied in terms of form) and functions (anthroponyms were used mainly for the purpose of persuasion and in polemics, whereas tomponyms were used to in order to provide more information on persons that featured in the text). In my dissertation I also emphasized the adaptation of proper names into Polish language. As far as this aspect is concerned, the analysis revealed that there was much variety – a phenomenon that could be explained by the influx of proper names borrowed from Latin. All three types of name transition appeared in Gliczner’s work, namely: translocation, adaptation and translation of the name.
The main purpose of this study is to present the direct connection existing between a given type of a text (in that case – polemical prose) and the method in which proper names are used. I analysed all personal and geographical names featured in the work Odpór na odpowiedź kwestyj niektórych podanych o Kościele powszechnym […], written by Erazm Gliczner in 1579. The author was an esteemed member of reformation community. In Odpór Gliczner deals with the views held by Jesuits. Proper names were subjected to a multifaceted analysis, taking into account their formal and functional dimensions. I examined issues such as the frequency in which proper names appear in Gliczner’s work, as well as their form and functions. The analysis proved that there is a connection between the genre of text and the way in which proper names are used. This link can be traced by examining the number of certain types of proper names (e.g. there is much more anthroponyms than toponyms in the text), their structure (anthroponyms are more varied in terms of form) and functions (anthroponyms were used mainly for the purpose of persuasion and in polemics, whereas tomponyms were used to in order to provide more information on persons that featured in the text). In my dissertation I also emphasized the adaptation of proper names into Polish language. As far as this aspect is concerned, the analysis revealed that there was much variety – a phenomenon that could be explained by the influx of proper names borrowed from Latin. All three types of name transition appeared in Gliczner’s work, namely: translocation, adaptation and translation of the name.
Description
Wprowadzenie
Keywords
onomastyka, nazwy własne, Erazm Gliczner, reformacja, XVI wiek, onomastics, proper names, reformation,, sixteenth century
Citation
ISBN
978-83-8288-042-7