Der Beginn der freisingischen Herrschaft in Groß-Enzersdorf im Hinblick auf die Entstehung des kirchlichen Lebens: von den Anfängen bis zu Bischof Berthold von Wehingen
Loading...
Date
2020-12-21
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Wydawnictwo KUL
Abstract
Der vorliegende Artikel beschäftigt sich mit der Gründung von Ort und Pfarre Groß-Enzersdorf (Enzersdorf im Text). Große Bedeutung erlangte dabei das Hochstift Freising mit seinen Bischöfen, die sowohl das kirchliche wie auch kommunale Leben prägten. In diesem Artikel befasst sich der Autor mit der Entstehung von Enzersdorf, beginnend mit der Schenkung Kaiser Heinrichs II. bis hin zu Bischof Berthold von Wehingen, der die Ortschaft bis heute prägt.
emat artykułu nawiązuje do początku panowania biskupów z Freising (Bayern) na południe od rzeki Dunaj, w miejscowości Groß-Enzersdorf, w regonie zwanym Marchfeld, i ich wpływu na życie religijne. Problematyka ta sięga czasów cesarza Henryka II, który w dokumencie z 14 listopada 1021 r. przekazał benedykteńskiemu klasztorowi Weihenstephan na własność część wyspy (łac. insula Sahsonaganc), ramię Dunaju w pobliżu Wiednia. Jednak w krótkim czasie doszło do wymiany dóbr pomiędzy klasztorem Weihenstephan a biskupstwem Freising – na jego własność przeszła druga część wyspy Sachsengang oraz dobra ziemskie w tym regionie. Pierwsza wzmianka nazwy miejscowości, mianowicie Enzinesdorf albo Enzeinesdorf, pojawiła się w dokumencie (Urbar; Besitzrechtsverzeichnis) z 1160 r. Warto zauważyć, że przedrostek Groß (duży, wielki) został dodany później, aby odróżnić miejscowości o tej samej nazwie. Brakuje informacji o budowie pierwszej kaplicy w tej miejscowości, jednakże Codex Lonsdorfianus obejmujący księgi datowane na rok 1202/1203 zawiera wzmiankę na temat drewnianego budynku Capella, co oznaczało w tamtym czasie mały kościół. W dostępnej literaturze opisującej ten okres jest mowa o kościele, a nie o parafii, więc dokładny czas erygowania (łac. erigo) nie jest znany. Przyjmuje się jednak, że na miejscu owej budowli został w późniejszym czasie wzniesiony kościół parafialny. Wiadomo też, że najstarsza zachowana część pochodzi z XIII wieku. Kwestia początków budowy świątyni pozostawia otwarte pytania i daje możliwość dalszych badań. Należy wspomnieć, iż parafia Groß-Enzersdorf ma swoje korzenie w parafii Stadlau-Kagran, która w tamtym czasie obejmowała 23 miejscowości. Z niej wywodzą się również parafie Raasdorf, Deutsch-Wagram i w późniejszym czasie – Gerasdorf. Pierwsza wzmianka na temat duchownego o imieniu Leopold w Enzersdorf pochodzi z 1256 r., jest on wymieniony jako świadek w sporze pomiędzy biskupstwami Freising i Passau o prawo do dóbr, zysków i patronatu, jak i prawa do obsadzania zamożnej parafii Probstdorf. Jego imię pojawia się jeszcze kilka razy w dokumentach. Innym wspomnianym duchownym jest proboszcz Henryk. Szczegóły, oprócz jego imienia, nie są znane. Interesującą kwestią jest to, że duchowny został wymieniony wraz ze swoim bratem, który pełnił na zamku w Enzersdorf funkcję kusznika, co pozwala na przypuszczenie, że pochodzili z owej miejscowości. Nie są znane bliższe fakty historyczne z życia i działalności pracujących w parafii w tym okresie księży, jak i z zakresu życia religijnego. Biskup Freising Bertold von Wehingen, któremu miejscowość wiele zawdzięcza, rozpoczął rozbudowę kościoła w stylu gotyckim. Mając przywilej „targowy” (łac. ius fori, niem. Marktrecht), wybudował mur obronny i pozostawił po sobie herb, który do dziś jest herbem miasta. Jak wspomina proboszcz Widenhofer w swojej Historii, ukończonej w 1833 r., wszelkie dokumenty, zapiski, jak i kroniki parafialne uległy zniszczeniu (spaleniu) w trakcie oblężenia przez armię cesarza Napoleona w 1809 r. Panowanie biskupów z Freising przekładało się na rozwój życia w Enzersdorf zarówno gospodarczego, społecznego, jak i religijnego. Trzeba też wspomnieć, że region Marchfeldu w zarządzaniu dobrami ziemskimi był pod wpływem biskupstwa Freising, natomiast co do jurysdykcji kościelnej – Passau. Na tym gruncie dochodziło do sporów, których ślady znajdujemy w różnych dokumentach na temat miejscowości i życia religijnego. Powyższy artykuł opiera się na dostępnej literaturze miejscowej i przedstawia zarys początków powstania życia religijnego i parafii pod rządami biskupów z Freising.
emat artykułu nawiązuje do początku panowania biskupów z Freising (Bayern) na południe od rzeki Dunaj, w miejscowości Groß-Enzersdorf, w regonie zwanym Marchfeld, i ich wpływu na życie religijne. Problematyka ta sięga czasów cesarza Henryka II, który w dokumencie z 14 listopada 1021 r. przekazał benedykteńskiemu klasztorowi Weihenstephan na własność część wyspy (łac. insula Sahsonaganc), ramię Dunaju w pobliżu Wiednia. Jednak w krótkim czasie doszło do wymiany dóbr pomiędzy klasztorem Weihenstephan a biskupstwem Freising – na jego własność przeszła druga część wyspy Sachsengang oraz dobra ziemskie w tym regionie. Pierwsza wzmianka nazwy miejscowości, mianowicie Enzinesdorf albo Enzeinesdorf, pojawiła się w dokumencie (Urbar; Besitzrechtsverzeichnis) z 1160 r. Warto zauważyć, że przedrostek Groß (duży, wielki) został dodany później, aby odróżnić miejscowości o tej samej nazwie. Brakuje informacji o budowie pierwszej kaplicy w tej miejscowości, jednakże Codex Lonsdorfianus obejmujący księgi datowane na rok 1202/1203 zawiera wzmiankę na temat drewnianego budynku Capella, co oznaczało w tamtym czasie mały kościół. W dostępnej literaturze opisującej ten okres jest mowa o kościele, a nie o parafii, więc dokładny czas erygowania (łac. erigo) nie jest znany. Przyjmuje się jednak, że na miejscu owej budowli został w późniejszym czasie wzniesiony kościół parafialny. Wiadomo też, że najstarsza zachowana część pochodzi z XIII wieku. Kwestia początków budowy świątyni pozostawia otwarte pytania i daje możliwość dalszych badań. Należy wspomnieć, iż parafia Groß-Enzersdorf ma swoje korzenie w parafii Stadlau-Kagran, która w tamtym czasie obejmowała 23 miejscowości. Z niej wywodzą się również parafie Raasdorf, Deutsch-Wagram i w późniejszym czasie – Gerasdorf. Pierwsza wzmianka na temat duchownego o imieniu Leopold w Enzersdorf pochodzi z 1256 r., jest on wymieniony jako świadek w sporze pomiędzy biskupstwami Freising i Passau o prawo do dóbr, zysków i patronatu, jak i prawa do obsadzania zamożnej parafii Probstdorf. Jego imię pojawia się jeszcze kilka razy w dokumentach. Innym wspomnianym duchownym jest proboszcz Henryk. Szczegóły, oprócz jego imienia, nie są znane. Interesującą kwestią jest to, że duchowny został wymieniony wraz ze swoim bratem, który pełnił na zamku w Enzersdorf funkcję kusznika, co pozwala na przypuszczenie, że pochodzili z owej miejscowości. Nie są znane bliższe fakty historyczne z życia i działalności pracujących w parafii w tym okresie księży, jak i z zakresu życia religijnego. Biskup Freising Bertold von Wehingen, któremu miejscowość wiele zawdzięcza, rozpoczął rozbudowę kościoła w stylu gotyckim. Mając przywilej „targowy” (łac. ius fori, niem. Marktrecht), wybudował mur obronny i pozostawił po sobie herb, który do dziś jest herbem miasta. Jak wspomina proboszcz Widenhofer w swojej Historii, ukończonej w 1833 r., wszelkie dokumenty, zapiski, jak i kroniki parafialne uległy zniszczeniu (spaleniu) w trakcie oblężenia przez armię cesarza Napoleona w 1809 r. Panowanie biskupów z Freising przekładało się na rozwój życia w Enzersdorf zarówno gospodarczego, społecznego, jak i religijnego. Trzeba też wspomnieć, że region Marchfeldu w zarządzaniu dobrami ziemskimi był pod wpływem biskupstwa Freising, natomiast co do jurysdykcji kościelnej – Passau. Na tym gruncie dochodziło do sporów, których ślady znajdujemy w różnych dokumentach na temat miejscowości i życia religijnego. Powyższy artykuł opiera się na dostępnej literaturze miejscowej i przedstawia zarys początków powstania życia religijnego i parafii pod rządami biskupów z Freising.
Description
Keywords
Pfarrer, Bischof Berthold von Wehingen, Hochstift, Freising, Passau, Weihenstephan, Urkunde, Leopold, Kagran, pastor, biskup Berthold von Wehingen, dokument, Kagran
Citation
"Archiwa, Biblioteki I Muzea Kościelne" 2020, T. 114, s. 55–65