Vox Patrum, 2020, Vol. 74: Fasting in the Works of the Early Christian Writers.

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/1425

Browse

Recent Submissions

Now showing 1 - 5 of 12
  • Item
    Polska bibliografia antyku chrześcijańskiego 2017-2019
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Stawiszyński, Wojciech
  • Item
    Praktyki postne w wybranych relacjach pisarzy kościelnych greckich i łacińskich I-III wieku
    (Wydawnictwo KUL, 2020-06-15) Kasprzak, Dariusz Antoni
    Praktyka postu religijnego w chrześcijaństwie w pierwszych trzech wiekach wydaje się być uwarunkowana kulturowo. Chrześcijański post w środy i piątki był najprawdopodobniej zapożyczeniem z praktyki Esseńczyków z Qumran (patrz Didache), w przeciwieństwie do indywidualnego postu faryzeuszy. W tym czasie chrześcijanie pościli podobnie jak Żydzi, tzn. przed chrześcijańską Paschą - od wschodu słońca poprzedniego dnia (czwartek) do zachodu słońca następnego dnia (piątek). Wydaje się, że tradycja żydowska i chrześcijańska w pierwszym wieku zbiegają się w praktyce zwiększania liczby dni postu, co motywowano w obu tradycjach apokaliptycznymi objawieniami. Jeśli chodzi o rozbieżności w tradycjach postnych, to faryzejscy Żydzi mogli przez cały dzień pościć w poniedziałki i czwartki bez jedzenia i picia od wschodu do zachodu słońca w tych dniach. Z drugiej strony chrześcijanie mogli praktykować post w środy i piątki na chlebie i wodzie, od wschodu do trzeciej. W tekstach chrześcijan aleksandryjskich z przełomu drugiego i trzeciego wieku znajdujemy syntezę praktyki chrześcijańskiej ze zwyczajami ascetycznymi i dietetycznymi filozofii stoickiej i platońskiej. Aleksandryjscy pisarze wskazywali bardziej na umiarkowanie jako cnotę i dietę jako wybór niż na post religijny jako taki. Natomiast w montanistycznych praktykach dwutygodniowej kserofagii możemy odnaleźć początek dłuższego, dwutygodniowego postu przed chrześcijańską Paschą. Kościół katolicki aż do trzeciego wieku, nazwał Wielkim Postem zwyczaj poszczenia dwa dni bezpośrednio przed Wielkanocą. Do trzeciego wieku włącznie w Kościele formalny post był postulowany stosunkowo rzadko (przed chrztem i dwa dni przed Paschą). Indywidualny post był praktykowany w środy i piątki. Wydaje się też, że dłuższy post był uznawany w Kościele aż do trzeciego wieku jako przejaw fałszywych objawień lub herezji.
  • Item
    Symbolika namaszczenia głowy i obmycia twarzy przez poszczącego (Mt 6, 17) w interpretacji patrystycznej.
    (Wydawnictwo KUL, 2020-06-15) Nieścior, Leon
    U starożytnych komentatorów spotykamy bogatą refleksję nad zaleceniem namaszczenia twarzy i obmycia głowy podczas postu (Mt 6, 17. Trzymając się istoty przesłania, a więc ewangelicznej zachęty do pokory i wystrzegania się ostentacji w poście, Ojcowie zastanawiają się nad koniecznością w niektórych przypadkach postu publicznego. Kasjodor łączy post odbywany na pokaz ludzki z postawą panien nierozsądnych (Mt 25, 1-13), u których zabrakło oliwy w lampach, czyli uwagi skierowanej na Pana, ponieważ dobre uczynki spełniały dla zdobycia pochlebstw u innych. Obmycie twarzy w Mt 6, 17 oznacza dla naszych autorów szczerość sumienia, a przede wszystkim czystość moralną, polegającą na wyzbyciu się grzechów i wad. Namaszczenie głowy z kolei wyraża radość człowieka wewnętrznego, który pości ze względu na Boga. Ojcowie dostrzegają związek tego namaszczenia z „olejkiem wesela” w Ps 45 (44), 8, którym Bóg namaszcza swego wybranego. Radość postu płynie też z wielu korzyści duchowych, który przynosi post. Namaszczenie olejem miało w świecie biblijnym i starożytnym bogate znaczenie, które przejmują nasi autorzy. Jest ono udziałem w tajemnicy Chrystusa jako Pomazańca Bożego, Arcykapłana i Głowy Mistycznego Ciała. O ile obmycie twarzy oznacza wyzbycie się zła, to u niektórych pisarzy namaszczenie głowy symbolizuje dobre uczynki, a przede wszystkim dzieła miłosierdzia. Skojarzenie z kolei z namaszczeniem atlety przed walką każe rozumieć post jako pewnych zmagań. Przyjemna woń oleju z kolei wskazuje na apostolski charakter chrześcijańskiego umartwienia, które pociąga innych do wiary i naśladownictwa.
  • Item
    Teologia postu w "Hymnach o poście" św. Efrema Syryjczyka
    (Wydawnictwo KUL, 2020-06-15) Uciecha, Andrzej
    W literackim dorobku świętego Efrema są biblijne komentarze, pisane prozą polemiczne refutationes i medytacje, dialogi poetyckie, metryczne homilie (memre) oraz hymny (madrasze). Te ostatnie zasługują na szczególną uwagę, gdyż jak się wydaje ten gatunek literacki był ulubionym narzędziem w hermeneutycznym warsztacie Syryjczyka. Adresatami madrasza nie byli mnisi, czy eremici, bowiem syryjskie chrześcijaństwo orientalne w IV wieku skupiało się z wyjątkową intensywnością na pogłębianiu aspektów ascetycznych chrześcijańskiego życia, takich jak: post, czuwanie, modlitwa nieustanna. To duchowe nastawienie dotyczyło wszystkich ochrzczonych, niezależnie czy duchownych, mnichów, czy świeckich. Oprócz przykładów biblijnych drugim źródłem obrazów w pieśniach De ieiunio jest świat natury, który nie istniałby bez woli Stwórcy. W niektórych fragmentach swoich madrasza O poście Efrem buduje harmoniczną kompozycję złożoną z tych dwóch wątków, dopełniając sens tekstu biblijnego za pomocą obrazów zaczerpniętych ze świata natury. Klamrą spinającą bogate teologiczne przesłanie zawarte w zwrotkach dziesięciu liturgicznych pieśni jest Chrystus, jako Słowo otwierające skarbnicę Pisma Świętego, jako Pierworodny Syn Ojca, jako jedyny Sprawiedliwy i wzór nad wzorami dla wszystkich ascetów i poszczących. W praktykowaniu postu liczy się dobra wola, dyscyplina w walce z głodem i pożądaniem oraz umiejętność dzielenia się z innymi. Efrem podkreśla znaczenie czynników motywacyjnych i akcentuje oczyszczające działanie postu.
  • Item
    Mowy o poście Bazylego Wielkiego w łacińskiej wersji Rufina z Akwilei
    (Wydawnictwo KUL, 2020-06-15) Budzanowska-Weglenda, Dominika Łucja
    Posty znane były od wieków, zarówno w świecie grecko-rzymskim, jak i na Wschodzie. Ojcowie Kościoła podkreślali wartość wewnętrzną postów, krytykując pomijanie elementu duchowo-moralnego. Ich traktaty o poście wykazują wzajemną zależność pisarzy, czytali oni bowiem swoich poprzedników, powtarzali ich idee, ale także po swojemu przedstawiali temat postu. Bardzo wyraźnie widać takie działanie w przypadku analizy mów Bazylego Wielkiego i Rufina z Akwilei. Rufin swoje mowy pisał pod wyraźnym wpływem homilii Bazylego. Rufin nie tylko przetłumaczył dwie homilie Bazylego o poście, ale je zinterpretował. Łaciński tekst często bowiem pokazuje, że Rufin pewne wątki z greckiego tekstu znacząco rozwija, a niektóre pomija. Zarówno Bazyli, jak i Rufin zwracają uwagę na moralno-duchowe nastawienie osoby poszczącej oraz podkreślają duchowo-cielesne dobro i pożytek płynący z postu dla samego poszczącego i jego otoczenia. Wzywają do wstrzemięźliwości w piciu alkoholu i do czystości seksualnej.