Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 2019, Tom 62, Nr 2

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/6742

Browse

Recent Submissions

Now showing 1 - 5 of 8
  • Item
    Kategoria skuteczności prawa w poglądach Leona Petrażyckiego
    (Wydawnictwo KUL, 2019) Stefaniuk, Małgorzata Ewa
    Celem podjętych rozważań jest analiza poglądów Leona Petrażyckiego z punktu widzenia roli, jaką odgrywa w nich kategoria skuteczności prawa. W opracowaniu potwierdzona została hipoteza badawcza, iż najistotniejsze problemy poruszane w myśli Petrażyckiego wiążą się właśnie ze skutecznością prawa. Problematyka skuteczności prawa u Leona Petrażyckiego mieści się, bowiem w zagadnieniach polityki prawa, na której miało spoczywać zadanie świadomego ustalenia kierunków i celu, do którego ma być prowadzone społeczeństwo. Celem naczelnym, któremu powinny być podporządkowane cele pośrednie (instrumentalne) jest osiągnięcie ideału miłości. Najważniejsze znaczenie ma dla L. Petrażyckiego skuteczność motywacyjna i skuteczność wychowawcza. Natomiast samo zachowanie zgodne w wzorami zawartymi w normach prawnych ma służyć celom instrumentalnym, zaś wyróżniana współcześnie skuteczność szerszym znaczeniu (finitystyczna) powinna być ujmowana przy uwzględnieniu petrażycjańskiego ideału miłości i stopnia zbliżania się do jego realizacji za pomocą regulacji prawnych. Chociaż miłość jest fundamentalną wartością w życiu człowieka to jednak jako społeczeństwo nie jesteśmy jeszcze gotowi zapisać tej wartości do Konstytucji, mimo iż od czasu kiedy Leon Petrażycki głosił swoje idee minęło ponad sto lat. The aim of the discussion herein is to analyse the thought of Leon Petrażycki from the point of view of the role played by the category of efficiency of law law. The study confirmed the research hypothesis that the most important problems raised in Petrażycki’s thought are related to the efficiency of law. The issues of law efficiency in Leon Petrażycki’s work fall within the scope of legal policy, which was supposed to be the task of consciously determining the directions and goal towards which society is to be led. The main goal, with milestones (instrumental objectives) subordinated to it, is to achieve the ideal of love. For L. Petrażycki, the most important is the motivational efficiency and educational efficiency. On the other hand, the very behaviour compliant with the models included in legal norms is to serve the instrumental purposes, and the currently distinguished efficiency in a broader sense (finitistic) should be recognized taking into account the Petrażycki’s ideal of love and the degree of approaching its implementation through legal regulations. Despite love being a fundamental value in human life, we, as a society, are not yet ready to enshrine this value in the Constitution, even though over a hundred years have passed since Leon Petrażycki proclaimed his ideas.
  • Item
    Prawo w umyśle. Kilka uwag o teorii Leona Petrażyckiego w kontekście neurolaw
    (Wydawnictwo KUL, 2019) Próchnicki, Maciej Michał
    Pionierskie teorie Leona Petrażyckiego dotyczące prawa i emocji nie doczekały się szerokiej recepcji na Zachodzie, jednak okazuje się, że autorzy z nurtu neurolaw, czyli interdyscyplinarnych studiów nad prawem, wykorzystujących metody neuronaukowe proponują podobne pomysły dotyczące istoty prawa. W szczególności dotyczy to ujęcia prawa przede wszystkim jako przeżycia psychicznego, które podlega badaniu za pomocą metod naukowych. Taka teoria naraża się na zarzut redukcjonizmu, który jednak przezwyciężyć można, nadając jej uspołeczniony, wielopoziomowy kontekst. Co więcej, przedstawiona przez Petrażyckiego idea, iż emocje pełnią szczególnie istotną rolę w motywacji etycznej i mają dwustronny, kognitywno-konatywny charakter, jest dziś szczególnie istotna w dyskusjach filozoficzno-psychologicznych. Pioneering theories of Leon Petrażycki regarding law and emotions have not been popularized in the Western scientific literature. Yet, some authors writing on neurolaw, a new field of interdisciplinary studies, integrating neuroscientific research and legal studies, have proposed strikingly similar ideas regarding the essence of law. In particular, this concerns the idea of law as a mental state, which should be studied scientifically. The main objection to such a theory may be its reduction-ism. However, this theory could have been enhanced with a social, multi-layered context. Moreover, Petrażyckian idea of emotion as mixed cognitive-conative states, which serve as a main factor of ethical motivation, is nowadays an important point in philosophical-psychological discussions.
  • Item
    Pluralizm prawniczy Leona Petrażyckiego a pluralizm etyczny Isaiaha Berlina. Ontologia, metodologia, praktyka prawnicza
    (Wydawnictwo KUL, 2019) Majczyk, Krzysztof Jan
    Psychika, etyka i prawo to trzy główne filary zainteresowań naukowych Leona Petrażyckiego, którymi ostatecznie zainteresowały się kręgami naukowymi filozofów, prawników i polskich socjologów. I słusznie, ponieważ miarą wielkości Narodu jest wiedza o jego bohaterach. L. Petrażycki był niewątpliwie bohaterem polskiej logiki, etyki i prawa. Moralny imperatyw przywracania, a raczej właściwego kształtowania, dzieł naszego wielkiego rodaka we współczesnej europejskiej logice, etyce i prawie powinien zależeć od merytorycznych refleksji porównawczych na temat myśli, koncepcji i naukowych definicji L. Petrażyckiego z największymi współczesnymi twórcami logiki , etyki i prawa, którzy mieli więcej szczęścia, aby pojawić się w przestrzeni naukowej niż nasz rodak. Niewątpliwie Izajasz Berlin jest prekursorem europejskiego pluralizmu etycznego. I. Berlin jest przede wszystkim etykiem anglosaskim, silnie związanym ze środowiskiem dzisiejszych najwybitniejszych filozofów analitycznych szkoły pozytywistycznego prawa anglosaskiego. Rodzinne i osobiste losy Petrażyckiego i I. Berlina są związane z Rosją sowiecką, która jest uosobieniem wszystkich nurtów filozoficznych sprzecznych zarówno z pluralizmem etycznym I. Berlina, jak i pluralizmem prawnym głoszonym przez L. Petrażyckiego. Chociaż ich poglądy rozwinęły się inaczej, ze względu na różne tradycje etyczne, a zwłaszcza odmienność anglosaskiej kultury prawnej od kontynentalnej kultury prawnej, można je traktować razem jako kontrapunkt dla wszystkich totalitaryzmów XX wieku. Co więcej, istnieje pewien rodzaj komplementarności między myślą etyczną I. Berlina a psychologiczną teorią prawa L. Petrażyckiego, która pomimo różnych założeń ontologicznych ogromnie wzbogaca współczesną europejską myśl filozoficzną i prawną. Ponieważ ich losy były inne, wspólna wiedza o etycznym pluralizmie I. Berlina w Europie Zachodniej współistnieje ze wspólną ignorancją w tym kulturowym kręgu legalnego pluralizmu L. Petrazyckiego. Celem artykułu jest przezwyciężenie wyżej wspomnianego zaniedbania naukowego w odniesieniu do osiągnięć Naszego Wielkiego Rodaka. Można postawić tezę o różnicy ontologicznej porównywanych pojęć pluralizmu. Cóż, I. Berlin jest uosobieniem agnostycznej kultury Europy Zachodniej. Wspomniana kultura ogłosiła I. Berlina jako twórcę pluralizmu etycznego, czyli twórcę nurtu kulturowego polegającego na istnieniu wzajemnie współistniejących w duchu tolerancji jednostek, grup społecznych, a nawet narodów. Tymczasem L. Petrażycki, szlachetny syn narodu polskiego uciemiężonego przez zniewolenie, obserwując rozwijające się narodowe nacjonalizmy europejskie, które w ciągu życia doprowadziły do ​​rewolucji społecznych, a następnie do I wojny światowej i faszyzmu i bolszewizmu, ogłosił choć z rosnącą goryczą ideę „miłości narodów” i ideę walki z płytkim, tanim pozytywizmem prawnym. W związku z wyżej wymienionymi różnicami ontologicznymi powstaje pytanie, która z wyżej wymienionych koncepcji kulturowych prowadzi do rozwoju kultury etycznej i prawnej? Porównanie kilku podstawowych tez pluralizmu etycznego I. Berlina, w tym idei obiektywnie istniejących, ale ostatecznie niewspółmiernych wartości etycznych i ich wpływu na ustanowienie i stosowanie prawa z ideą uniwersalnej miłości L. Petrażyckiego, psychologicznej teorii prawa i zasady polityki prawnej pozwolą na wizualizację dwóch różnych perspektyw ontologicznych, dwóch różnych grup problemów metodologicznych z absorpcją wartości etycznych i norm etycznych jako wartości prawnych i norm prawnych oraz różnic w praktycznych możliwościach wykorzystania osiągnięć naukowych wyżej wymienionych uczonych dla rozwoju praktyki prawnej jako ważnego elementu kultury współczesnych społeczeństw i narodów europejskich w dobie globalizacji i silnych kultur wzajemnej penetracji. Niestety, empiryczne doświadczenia etyczne i wnikliwa analiza fenomenologiczna ujawniają głęboki podział etyczny współczesnego człowieka związany z jego brakiem praktyki racjonalności. Dopiero podporządkowanie obu teorii komplementarnemu prawu teologicznemu i filozoficznemu św. Augustyna ujawnia podstawowe błędy poznawcze rzeczywistości, dezorientację etyczną i nieskuteczność prakseologiczną. Korzystając z pracy L. Petrażyckiego i pluralizmu etycznego I. Berlina służącego do jego krytyki, wynikające z nich ludzkie koncepcje antropologiczne skonstruowano i skonfrontowano z ontologicznie i etycznie przeciwstawnym trynitarnym chrześcijańskim personalizmem św. Augustyna. Szeroko argumentowano za tezą o nieustannej atrakcyjności trynitarnego chrześcijańskiego personalizmu św. Augustyna jako koncepcji rozwoju osobistej indywidualności każdego człowieka, jak również nadziei na rozwój systemów prawnych i politycznych przez nowoczesne społeczeństwa, żyjące w labiryncie ontologicznie utraconych ideologii globalnego społeczeństwa. Psychics, ethics and law are the three main pillars of Leon Petrazycki’s scientific interests, which finally became interested in the scientific circles of philosophers, lawyers and Polish sociologists. And rightly so, because the measure of the size of the Nation is the knowledge of his heroes. L. Petrażycki was undoubtedly the hero of Polish logic, ethics and law. The moral imperative of restoring, or rather priming properly, the works of Our Great Countryman in contemporary European logic, ethics and law should depend on substantive comparative ref lections on the thoughts, concepts and scientific definitions of L. Petrażycki with the greatest contemporary creators of logic, ethics and law, who were more fortunate to appear in the scientific space than our compatriot. Undoubtedly, Isaiah Berlin is the precursor of European ethical pluralism. I. Berlin is above all Anglo-Saxon ethics, strongly associated with the environment of today’s most outstanding philosophers of positivist Anglo-Saxon law. analytical jurisprudence. The family and personal fates of both Petrazycki and I. Berlin are connected with Soviet Russia, which is the epitome of all philosophical trends contrary to both the ethical pluralism of I. Berlin and the legal pluralism proclaimed by L. Petrazycki. Although their views have developed differently, due to the different ethical traditions and especially the dissimilarity of Anglo-Saxon legal culture from the continental legal culture, they can be treated together as a counterpoint to all totalitarianisms of the twentieth century. What’s more, there is a kind of complementarity between the ethical thought of I. Berlin and the psychological theory of law of L. Petrażycki, which, despite different ontological assumptions, enormously enriches contemporary European philosophical and legal thought. Because their fates were different, the common knowledge of the ethical pluralism of I. Berlin in Western Europe co-exists with the common ignorance in this cultural circle of legal pluralism of L. Petrazycki. The aim of the paper is to overcome the above-mentioned scientific negligence in relation to the achievements of Our Great Countryman. One can put forward the thesis about the ontological difference of the compared concepts of pluralism. Well, I. Berlin is the epitome of the agnostic culture of Western Europe. The above-mentioned culture published I. Berlin as the creator of ethical pluralism, ie the creator of a cultural current consisting in the existence of mutually co-existent in the spirit of tolerance, individuals, social groups and even nations. Meanwhile, L. Petrażycki, a noble son of the Polish nation tortured by the bondage, observing the developing European national nationalisms that led, during his lifetime, to social revolutions, then to World War I and Fascism and Bolshevism, he proclaimed, though with increasing bitterness, the idea. “ love of nations “and the idea of fighting with shallow, cheap legal positivism. In view of the above-mentioned ontological differences, the question arises as to which of the aforementioned cultural concepts leads to the development of ethical and legal culture? A comparison of several basic theses of ethical pluralism of I. Berlin, including the idea of objectively existing but ultimately incommensurable ethical values and their impact on the establishment and application of law with L. Petrazycki’s idea of universal love, psychological theory of law and the principles of legal policy will allow to visualize two different ontological perspectives, two different groups of methodological problems with the absorption of ethical values and ethical norms as legal values and legal norms and differences in practical possibilities of using the scientific achievements of the above-mentioned scholars for the development of legal practice as an important element of culture of contemporary societies and European nations in the era of globalization and strong mutual penetration cultures. Unfortunately, empirical ethical experiences and insightful phenomenological analysis reveal the deep ethical divide of modern man associated with his failure to practice rationality. It was only the submission of both theories to the complementary theological and philosophical law of Saint. Augustine reveals their basic cognitive errors of reality, ethical confusion and praxeological ineffectiveness. Using the work of L. Petrazycki and the ethical plurality of I. Berlin criticized against it, the human anthropological concepts resulting from them were constructed and confronted with the ontologically and ethically opposing trinitarian Christian personalism of St. Augustine. A broad argument was made for the thesis of the ceaseless attractiveness of the trinitarian Christian personalism of Saint. Augustine as a concept of the development of personal individuality by every human being, as well as a hopeful perspective for the development of legal and political systems by modern societies, living in a maze of ontologically lost ideologies of global society.
  • Item
    Petrażycki w sprawie Bejlisa
    (Wydawnictwo KUL, 2019) Cywiński, Zbigniew
    Opracowanie poświęcone zostało artykułowi Leona Petrażyckiego, opublikowanemu w 1913 roku i odnoszącego się do procesu Menahema Bejlisa, oskarżonego o mord rytualny. Na wstępie przedstawiono sprawę Bejlisa na tle towarzyszących jej napięć społecznych, kryzysu komunikacji społecznej w ówczesnej Rosji i budowania pierwocin społeczeństwa obywatelskiego. W tym kontekście rozważono przyczyny zaangażowania się Petrażyckiego w sprawę Bejlisa, będącą przejawem konfliktów dzielących mieszkańców wielonarodowego i wielokulturowego Imperium Rosyjskiego. Podkreślono znaczenie poglądów etycznych Petrażyckiego, leżących u podstaw naukowej polityki prawa. Wskazano także inne uwarunkowania sprzeciwu wobec antysemityzmu, jako dolegliwej formy dyskryminacji kulturowej, przypisywanej społeczeństwom Europy Środkowej i Wschodniej. Wśród nich wyróżniono zaangażowanie uczonego na rzecz reform, przeprowadzanych w duchu poszanowania wartości wolności i równości. Główna część opracowania to próba odtworzenia i uporządkowaniu naukowych wątków, zawartych w artykule, który jakkolwiek naznaczona publicystyką, stanowi wartościowy przykład publicystyki naukowej, zakorzenionej w teorii Petrażyckiego i ukazującej możliwości aplikacji psychologicznej teoria prawa (w szczególności – w empirycznej analizie i krytyce normatywności społecznej). Zasadniczą intencją opracowania jest wykazanie, że Petrażycki, jakkolwiek krytyczny wobec znanej sobie socjologii i tylko marginalnie wzmiankujący o możliwości empirycznego badania prawa, w istocie rzeczy nie tylko dopuszczał takie metody badania zjawisk normatywnych, ale sam je stosował. W tym sensie artykuł przedstawia Petrażyckiego jako socjologa prawa. The subject of this paper is to introduce a lesser-known article that Leon Petrażycki published in 1913 in response to the trial of Menahem Beilis, accused of ritual murder. The introduction covers the context of the Beilis case in the context of the social tensions surrounding, the social communication crisis and building the basis for a civil society in multicultural Russia. At the same time, Petrażycki’s reasons for engaging with the case are considered. Primary importance was assigned to Petrażycki’s ethics, which formed the basis of his legal theory. Other foundations for opposing antisemitism, as a particularly acute form of cultural discrimination in Central and Eastern European societies, were also pointed out. The main body of the paper is an attempt to recreate and put in order the scientific threads of the article. Although it has elements of an opinion piece, it constitutes a valuable example of scientific writing, which has roots in Petrażycki’s theory and shows the possibilities created by psychological legal theory. In particular, the text focuses on the possibilities of using said theory in empirical analysis and critique of social normativity. The fundamental intent of this article is proving that Petrażycki, although very critical of the sociology he knew and who only marginally brought up the possibility of empirical study of law, in fact was open to methods of studying normative cases and even applied them himself. In this sense, the paper shows Petrażycki as a sociologist of law.
  • Item
    Czy Leon Petrażycki był socjologiem?
    (Wydawnictwo KUL, 2019) Kojder, Andrzej
    Postawione w tytule artykułu pytanie jest pytaniem retorycznym szczególnie dla osób, które znają twórczość i koleje życia Leona Petrażyckiego. Jednak nie można zaprzeczyć twierdzeniu, ze miejsce Petrażyckiego w nauce socjologii jest więcej niż skromne. Jedną z przyczyn jest prawdopodobnie to, że Petrażycki zdecydowanie odrzucał tradycyjną koncepcję socjologii jako „nauki o społeczeństwie”, która zmierza do opisania i wyjaśnienia wszelkich „zjawisk społecznych”, Sądził, że „socjologia przedstawia coś w rodzaju muzeum patologii naukowej”. Niemniej jednak Petrażycki zajmując się intersubiektywnymi, społecznymi formami prawa problemy te traktował socjologicznie, z pomysłowością pierwszorzędnego socjologa, analizował społeczne uwarunkowania prawa, a z drugiej strony – oddziaływanie prawa na życie społeczne. Dążenie Petrażyckiego do zmiany nastawienia socjologii oraz do przebudowy jej metodologicznych podstaw nie spotkało się z szerszym zainteresowaniem. Głównym tego powodem było to, że zamierzonego już w 1907 roku dzieła poświęconego socjologii nie zdołał w następnych latach doprowadzić do końca i opublikować. Jego wizja socjologii pozostała więc w zasadzie nieznana. W niniejszym artykule przedstawiono więc główne zainteresowania naukowe Petrażyckiego i ich rozwój, oraz podejście do różnorodnych zagadnień naukowych, które podejmował. Przedstawiony opis jego aktywności naukowej oraz analiza części zachowanych prac , które nie uległy zniszczeniu podczas II wojny światowej pozwalają w ogólnym zarysie odtworzyć główne tezy wykreowanej i praktykowanej przez Niego wizji socjologii. Główną konkluzją opracowania jest, to, że na podstawie posiadanych informacji, koncepcję Petrażyckiego zaliczyć należy do nurtu socjologii ewolucjonistycznej, a za jej główne źródło inspiracji — uznać darwinizm, gdyż autora Teorii prawa i państwa interesowały głównie procesy przystosowania się psychiki ludzkiej do warunków życia zbiorowego i współtworzenie tych warunków w procesie zarażania się emocjonalno-intelektualnego. The question posed in the title of the article is a rhetorical question, especially for people who know the creativity and life of Leon Petrażycki. It cannot be denied that Petrazycki’s place in the science of sociology is more than insignificant. One of the reasons is probably that Petrażycki strongly rejected the traditional concept of sociology as „social science”, which aims to describe and explain all „social phenomena”. He thought that „sociology represents something like a museum of scientific pathology”. Nevertheless, Petrażycki, dealing with intersubjective, social forms of law, treated these problems sociologically, with the ingenuity of a first-rate sociologist, he analyzed the social conditions of law, and on the other hand - the impact of law on social life. Attempt to change the attitude of sociology and to rebuild its methodological made by Petrażycki did not meet with wider interest. The main reason for this was that the work on sociology intended already in 1907 could not be completed and published in the following years. His vision of sociology, therefore, remained virtually unknown. In this article, are presented main scientific interests of Petrażycki, as well as the approach to various scientific issues which he undertook. The presented description of his scientific activity and analysis of some of the preserved works that were not destroyed dur-ing World War II allow us to reconstruct the main theses of the sociology he created and practiced. The main conclusion of the study is that based on the information available, Petrazycki’s concept belongs to the evolutionary sociological trend. Darwinism should be regarded as its main source of inspiration, because the author of “Theory of Law and State” was mainly interested in the processes of adapting the human psyche to the conditions of collective life and co-creating these conditions in the process of emotional and intellectual contagion.