Studia z Prawa Wyznaniowego
Permanent URI for this community
Studia z Prawa Wyznaniowegoto czasopismo wydawane przez Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Na łamach periodyku publikowane są opracowania naukowe dotyczące prawnych aspektów wolności religijnej, a także relacji między państwem a kościołami (w szczególności Kościołem Katolickim) i innymi związkami wyznaniowymi. Szczególny nacisk położony jest na polskie prawo wyznaniowe.
(English) Studia z Prawa Wyznaniowego (The Studies in Law on Religion) is an annual journal published by the Faculty of Law, Canon Law and Administration of the John Paul II Catholic University of Lublin. It aims to publish scholarly articles on the legal aspects of religious freedom as well as relations between the state and churches (especially the Catholic Church) and other religious denominations. The journal gives special attention to Polish law on religion.
OTWARTY DOSTĘP
Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
Redaktor Naczelny:
Piotr Stanisz (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska)
Zastępca Redaktora Naczelnego:
Artur Mezglewski (Akademia Sztuki Wojennej, Polska)
Redaktorzy tematyczni:
Oleksandr Bilash (Ужгородський національний університет [Užgorodsʹkij nacìonalʹnij unìversitet], Užhorod, Ukraina)
prawo wyznaniowe państw postsowieckich;
Záboj Horák (Univerzita Karlova, Republika Czeska)
prawo wyznaniowe porównawcze, prawo kanoniczne, historia prawa;
Blaž Ivanc (Univerza v Ljubljani, Słowenia)
prawo wyznaniowe porównawcze, prawo medyczne, prawa człowieka, prawo administracyjne;
Michaela Moravčíková (Trnavská univerzita v Trnave, Słowacja)
prawo wyznaniowe państw Europy Środkowo-Wschodniej, prawo szariackie, prawo kanoniczne;
Vincenzo Pacillo (Università degli studi di Modena e Reggio Emilia, Włochy)
prawo wyznaniowe porównawcze, prawo europejskie, prawo kanoniczne;
Emanuel P. Tăvală (Universitatea „Lucian Blaga” din Sibiu, Rumunia)
prawo wyznaniowe porównawcze, socjologia prawa, filozofia prawa;
Anna Tunia (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska)
prawo wyznaniowe RP, prawo wykroczeń, prawo rodzinne;
Dariusz Walencik (Uniwersytet Opolski, Polska)
prawo wyznaniowe RP, prawo ochrony danych osobowych;
Wolfgang Wieshaider (Universität Wien, Austria)
prawo wyznaniowe porównawcze, prawo europejskie;
Zdzisław Zarzycki (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska)
prawo wyznaniowe RP, historia prawa;
Sekretarze Redakcji:
Aneta M. Abramowicz (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska) mail: aneta.abramowicz@kul.pl
Marta Ordon (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska) mail: marta.ordon@kul.pl
Michał Zawiślak (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska) mail: michal.zawislak@kul.pl
Redaktorzy językowi:
Daria Bębeniec (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Polska)
Delaine R. Swenson (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska)
Rada Naukowa:
Louis-Léon Christians (Université catholique de Louvain, Louvain-la-Neuve, Belgia)
Gaetano Dammacco (Università degli studi di Bari Aldo Moro, Włochy)
Antoni Dębiński (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska)
Giorgio Feliciani (Facoltà di Diritto Canonico San Pio X, Venezia, Włochy)
Wojciech Góralski (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Polska)
Józef Krukowski (Polska Akademia Nauk, Oddział w Lublinie, Komisja Prawnicza, Polska)
Damián Němec (Univerzita Palackého v Olomouci, Republika Czeska)
Balázs Schanda (Pázmány Péter Katolikus Egyetem, Budapest, Węgry)
Wacław Uruszczak (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska)
Vytautas Vaičiūnas (Vytauto Didžiojo universitetas, Kaunas, Litwa)
Marco Ventura (Università degli studi di Siena, Włochy)
Krzysztof Warchałowski (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Polska)
ISSN: 2081-8882
e-ISSN: 2544-3003
DOI: 110.31743/spw
News
Katolicki Uniwersytet Lubelski
Jana Pawła II
Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego
i Administracji
Al. Racławickie 14, p. 701
20-950 Lublin; Poland
(48) 81 445-37-01; wyznanie@kul.pl
Główna osoba do kontaktu:
Dr Marta Ordon
Sekretarz redakcji
Katolicki Uniwersytet Lubelski
Jana Pawła II mordon@kul.pl
Browse
Browsing Studia z Prawa Wyznaniowego by browse.metadata.type "info:eu-repo/semantics/article"
Results Per Page
Sort Options
- Item30 lat dobra wspólnego. Referat wygłoszony na Krajowym Sympozjum Delegatów Diecezjalnych “Sovvenire” nt. Partecipazione e corresponsabilità dei fedeli a sostegno di una Chiesa in uscita, Venezia Mestre, 7-9 maja 2018 r.(Wydawnictwo KUL, 2018) Feliciani, GiorgioNiniejsze opracowanie stanowi próbę oceny 30 lat funkcjonowania włoskiego systemu finansowania Kościoła Katolickiego, z którego korzystają obecnie również inne związki wyznaniowe. Odwołując się do dostępnych danych Autor dochodzi do wniosku, że składające się na ten system rozwiązania – pomimo różnych szczegółowych zastrzeżeń – znacząco przyczyniły się nie tylko do stworzenia właściwych warunków realizacji wolności religijnej, ale i na przykład do demokratyzacji systemu podatkowego. Pozwoliły też Kościołowi na podjęcie wielu istotnych inicjatyw społecznych, opiekuńczych i kulturalnych z korzyścią dla włoskiego społeczeństwa i ludności państw Trzeciego Świata. Doświadczenia te bez wątpienia mogą być postrzegane w kategoriach zdrowej współpracy (sana cooperatio), której tak bardzo życzył sobie Sobór Watykański II i do której Republika Włoska oraz Stolica Apostolska wzajemnie się zobowiązały w Umowie z 1984 r. Omawiany system finansowania wymaga jednak stałej promocji, która powinna uwzględniać przede wszystkim odwołania do Kościoła jako wspólnoty, której wszyscy członkowie – równi w godności – dzielą odpowiedzialność za dobro wspólne.
- ItemAnaliza projektu ustawy o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, ustawy o diagnostyce laboratoryjnej oraz ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, zawartego w druku senackim nr 1034/IX kadencja (sprzeciw sumienia)(Wydawnictwo KUL, 2019) Olszówka, MarcinSprzeciw sumienia to odmowa wykonania obowiązku wynikającego z przepisów prawa ze względu na racjonalnie uzasadniony osąd moralny, który kwalifikuje wykonanie tego obowiązku jako etycznie niegodziwe (obiektywne zło). Prawo do sprzeciwu sumienia – integralny element wolności sumienia – jest konstytucyjnym prawem każdego człowieka. Jak podkreślił Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 7 października 2015 r., K 12/14: „prawo powołania się na klauzulę sumienia i w rezultacie prawo do odmowy wykonania czynności sprzecznej z własnym sumieniem stanowi gwarancję wolności sumienia”. Obowiązkiem ustawodawcy zwykłego jest uregulowanie sposobu korzystania z prawa do sprzeciwu sumienia, czyli ustanowienie tzw. klauzuli sumienia. Uchwalony przez Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji Senatu RP projekt inicjatywy legislacyjnej dotyczącej ustawy o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, ustawy o diagnostyce laboratoryjnej oraz ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej w zamierzeniu miał uregulować klauzule sumienia w zawodach medycznych oraz jednocześnie zrealizować petycję wzywającą do uchylenia art. 3 ust. 2 ustawy z 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (generalnie zakazującego powoływania się na sprzeciw sumienia) i kompleksowego wykonania cytowanego wyroku Trybunału. Choć sama inicjatywa zasługuje na aprobatę, to jednak analiza treści projektu dowodzi, że tylko do pewnego stopnia wykonuje wyrok Trybunału, ignoruje żądanie zawarte w petycji oraz obniża ustawowy standard ochrony prawa do sprzeciwu sumienia. Na krytykę zasługuje przede wszystkim propozycja zobowiązania podmiotów leczniczych (w praktyce będą to ich kierownicy, np. dyrektor szpitala) do wskazania realnych możliwości uzyskania świadczenia, którego odmówił lekarz lub pielęgniarka (położna), a w przypadku diagnosty laboratoryjnego – do wykonania zlecenia. Narusza bowiem wolność sumienia, która – jak zauważył Trybunał Konstytucyjny – oznacza także ochronę przed postępowaniem, „które pośrednio prowadzi do nieakceptowalnego etycznie skutku, w szczególności przed przymusem współdziałania w osiąganiu celu niegodziwego” (np. przed obowiązkiem informowania, kto i gdzie może wykonać aborcję), jak również kwestionuje tzw. instytucjonalną klauzulę sumienia, do której respektowania wezwało Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy w rezolucji nr 1763 z 7 października 2010 r.
- ItemArgumentacja religijna w debacie publicznej – wprowadzenie do zagadnienia z perspektywy Johna Rawlsa i Jürgena Habermasa(Wydawnictwo KUL, 2022) Łabieniec, PaulinaArtykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, czy w państwie liberalnym dopuszczalne jest posługiwanie się argumentami religijnymi w debacie publicznej nad prawem. Zagadnienie to nabrało szczególnego znaczenia po niedawnym orzeczeniu polskiego Trybunału Konstytucyjnego w sprawie konstytucyjności jednej z przesłanek dopuszczalności aborcji. Oprócz pytania o obecność argumentów religijnych w debacie nad prawem pojawiła się wątpliwość, czym właściwie są argumenty religijne i czy można do nich zaliczyć argumenty treściowo (co do istoty) zgodne ze stanowiskiem danego kościoła lub innego związku wyznaniowego. Punktem odniesienia rozważań jest stanowisko Johna Rawlsa na temat obecności argumentacji religijnej w przestrzeni publicznej, z uwzględnieniem pojęcia „rozumu publicznego”. Artykuł przedstawia także stanowisko Jürgena Habermasa, który akcentuje obowiązek przekładania argumentów religijnych na język wartości politycznych przez urzędników państwowych przy formułowaniu ustaw.
- ItemBadania naukowe w zakresie historii prawa kościelnego i historii prawa wyznaniowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 2000–2020(Wydawnictwo KUL, 2021) Mikuła, Maciej; Zarzycki, ZdzisławArtykuł stanowi przegląd tematyki badań podejmowanych na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w zakresie historii prawa kościelnego oraz historii prawa wyznaniowego. Jest uzupełnieniem wcześniejszych publikacji, mających na celu opracowanie pełnej historii studiów prowadzonych w tym Uniwersytecie w zakresie prawa kanonicznego i prawa wyznaniowego. W tekście zaprezentowano tematykę badań oraz stanowiące ich efekt publikacje w układzie tematycznym i chronologicznym. Jak podkreślono, liczne spośród zagadnień podejmowanych przez krakowskich badaczy były też analizowane przez Księdza Profesora Henryka Misztala, zwłaszcza w jego monografii pt. Polskie prawo wyznaniowe.
- ItemBetween law and politics: Muslim religious practices in Swiss public schools(Wydawnictwo KUL, 2017) Bretscher, FabienneSwitzerland is currently confronted with a strong political movement that aims at restricting civil rights of certain minority groups, in particular Muslims. This has led to several limitations to their religious practices, some of them even approved by popular vote. From a legal point of view, the question arises which role this shift in politics plays in the Federal Supreme Court’s interpretation of the fundamental right to freedom of religion granted by the Swiss Constitution in cases regarding Muslims. By means of a case study in the field of public education, this paper examines how the political environment influences the relevant case law. It arrives at the conclusion that although the Court was at first following the political trend of restricting Muslims’ fundamental rights, it has taken a stronger stand against such tendencies in recent decisions. Szwajcaria stoi obecnie w obliczu silnego ruchu politycznego, którego celem jest ograniczenie praw obywatelskich niektórych grup mniejszościowych, w szczególności muzułmanów. Doprowadziło to do różnych ograniczeń ich praktyk religijnych. Niektóre z tych ograniczeń zostały nawet zaakceptowane w głosowaniu powszechnym. Z prawnego punktu widzenia powstaje pytanie o rolę, jaką ta zmiana w polityce odgrywa w przyjmowanej przez Federalny Sąd Najwyższy interpretacji podstawowego prawa do wolności religii zagwarantowanego w szwajcarskiej Konstytucji w sprawach dotyczących muzułmanów. Artykuł analizuje wpływ środowiska politycznego na orzecznictwo odnosząc się do spraw z zakresu edukacji publicznej. W konkluzji stwierdza się, że chociaż Sąd początkowo wpisywał się w polityczny trend ograniczania podstawowych praw muzułmanów, to jednak w ostatnich decyzjach zajmuje mocniejsze stanowisko przeciwko takim tendencjom.
- ItemCharakter prawny służby duchownego w Kościele Ewangelicko-Augsburskim w Rzeczypospolitej Polskiej(Wydawnictwo KUL, 2018) Filak, AgnieszkaPrzedmiot niniejszego opracowania stanowi przedstawienie charakteru prawnego służby duchownego – diakona, wikariusza i proboszcza – w Kościele Ewangelicko- Augsburskim w RP. Autorka świadomie rezygnuje z analizy statusu prawnego służby biskupa, jako że biskupi diecezjalni zasadniczo pełnią również funkcję proboszcza, co w istotnym stopniu przesądza o ich sytuacji formalnej. Podstawę analizy sytuacji prawnej służby duchownych stanowią akty prawa kościelnego, w tym przede wszystkim Zasadnicze Prawo Wewnętrzne oraz Pragmatyka Służbowa. Urząd duchownego w Kościele Ewangelicko-Augsburskim pochodzi z ustanowienia Bożego, ale ma również swój wymiar prawny określony w Zasadniczym Prawie Wewnętrznym. Kościół luterański uznaje jeden urząd duchowny, który posiada trzy posługi: biskupa, prezbitera i diakona. Urząd kościelny nie jest hierarchiczny i każda z posług urzędu kościelnego jest sobie równa, chociaż różnią się od siebie zakresem obowiązków. Tym, co zespala posługi urzędu kościelnego, jest wspólne prawo do sprawowania władzy kluczy, a przez to w konsekwencji do odpuszczania i zatrzymywania grzechów, głoszenia Ewangelii i sprawowania sakramentów. Ordynacja nie ma charakteru sakramentalnego. Prawo kościelne określa warunki ordynacji, prawa i obowiązki duchownych, a także zasady powoływania na urząd oraz skreślenia z listy duchownych.
- ItemCharakterystyka stosunku prawnego łączącego kapelana z podmiotem leczniczym w świetle przepisów prawa polskiego i wybranych regulacji prawa wewnętrznego Kościoła katolickiego(Wydawnictwo KUL, 2018) Ożóg, MichałPrzedmiotem artykułu jest przedstawienie form prawnych nawiązania współpracy podmiotu leczniczego z kapelanem w celu zagwarantowania pacjentom prawa do opieki duszpasterskiej. Problem badawczy stanowi określenie relacji prawnej łączącej kapelana z placówką medyczną, w której pełni posługę. Celem badań było scharakteryzowanie stosunku prawnego łączącego kapelana z podmiotem leczniczym z uwzględnieniem form: umowy o pracę, umowy zlecenia oraz umowy o świadczenie wolontariatu. Główną metodę badawczą stanowi metoda dogmatyczna oraz w uzupełniającym zakresie metoda historyczna. Wyniki badań prowadzą do wniosku o szczególnym znaczeniu umowy o pracę dla ukształtowania więzi prawnej kapelana z podmiotem leczniczym. Stosunek prawny łączący kapelana z podmiotem leczniczym ma charakter ramowy na gruncie prawa państwowego z uwagi na konieczność poszanowania relacji instytucjonalnych między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi. Szczegółowe obowiązki duchownego określa prawo wspólnoty religijnej, z której duchowny się wywodzi, jednakże nie obowiązuje ono automatycznie na forum prawa państwowego.
- ItemChiesa cattolica e diffusione della “prassi pattizia” a livello locale in Italia(Wydawnictwo KUL, 2017) Bolgiani, IsabellaDynamiczny rozwój zdecentralizowanej praktyki układowej, zauważalny we Włoszech w ostatnim dwudziestoleciu, pozwala na stwierdzenie, że doszło do otwarcia „kolejnego okresu porozumień” w relacjach między państwem i Kościołem Katolickim. Jest to owoc wielorakich czynników. Z jednej strony, istotną rolę odegrało dowartościowanie autonomii lokalnych, będące konsekwencją nowelizacji Tytułu V (pt. Regiony, prowincje, gminy) Części II (pt. Ustrój Republiki) obowiązującej Konstytucji Republiki Włoskiej. Z drugiej strony, impulsem do rozwoju zdecentralizowanej praktyki układowej stały się zmiany dokonane w prawie kanonicznym, odnoszące się w szczególności do roli regionalnych konferencji biskupów. Wspomniane czynniki przyczyniły się do coraz intensywniejszego wzrostu liczby układów zawieranych na poziomie regionalnych oraz subregionalnym. Większość źródeł z pierwszej kategorii można odnieść do jednego z trzech makro-zagadnień (dobra kultury o charakterze religijnym, opieka duszpasterska w instytucjach leczniczych oraz dowartościowanie społecznej i edukacyjnej funkcji oratoriów). Natomiast w drugiej grupie obecne są układy dotyczące kwestii skrajnie zróżnicowanych, co znajduje swoje uzasadnienie w różnorodności specyficznych potrzeb poszczególnych społeczności lokalnych. Analiza zachodzących procesów pozwala na stwierdzenie, że zasada pomocniczości ujmowana horyzontalnie znajduje dziś w przestrzeni społecznej – również w konsekwencji działań zmierzających do zapewnienia możliwie najpełniejszej realizacji partycypacyjnej koncepcji obywatelstwa – ważny punkt kontaktu z zasadą współpracy, wyrażoną w art. 1 włoskiego Konkordatu z 1984 r. (a więc układu rewidującego Konkordat Laterański z 1929 r.). Stosujący prawo stają więc we Włoszech wobec coraz bardziej zróżnicowanego systemu źródeł o niejednolitej naturze prawnej, które – właśnie dzięki specyficznej „plastyczności” tychże źródeł – jawią się jako instrumenty lepiej odpowiadające stanowi stałej ewolucji, w jakiej znajduje się dziś zarówno cywilny, jak i kanoniczny porządek prawny. Ich stosowanie w żaden sposób nie narusza również zasady świeckości państwa. The development in Italy of the “bilateral practice” on a local level, particularly in the last twenty years, opens the way for a “new season” in the relations between civil and religious authorities in our country. It introduces a system of relations which is made not only on the traditional level of “summit relations” between the State and the Catholic Church, but also it is based on the possible conclusions of peripheral agreements, in reply to religious demands, found on a local level.
- ItemChurch Jurisdictional Fragmentation, Religious Discourse and Public Policy: The Greek Case(Wydawnictwo KUL, 2015) Papastathis, KonstantinosThe paper aims at exploring the question whether the Greek State has exploited the jurisdictional fragmentation of the Orthodox Church in order to promote its secular agenda. The paper argues that the so-called ‘identity card crisis’ (2000) might be a case highlighting this point. To this end, the paper critically examines the discourse of senior church officials with respect to this public policy issue. Special emphasis is also put on the relations between Church and State, as well as the causes and effects of their systemic alliance within a growing secular and multi-cultural society. Celem opracowania jest zbadanie czy państwo greckie wykorzystuje podział jurysdykcyjny Kościoła Prawosławnego w celu promowania swego świeckiego programu. Dla wyjaśnienia tej kwestii autor odwołuje się do kryzysu związanego z dyskusją na temat dowodów osobistych. W tym celu krytycznie analizuje stanowisko zajmowane w tej kwestii przez wyższych urzędników kościelnych. W opracowaniu szczególny nacisk położono także na stosunki między Kościołem a państwem, jak również na przyczyny i skutki ich systemowego sojuszu w coraz bardziej świeckim i wielokulturowym społeczeństwie.
- ItemChurch-State Relations In The Democratic Republic Of Georgia (1918-1921)(Wydawnictwo KUL, 2018) Gegenava, DimitryDemocratic Republic of Georgia (1918-1921) was one of the unique states in the first quarter of XX century. Despite the historical relations between the Church and the State in Georgia, the social-democratic government changed its official policy and chose French secularism, which was very unusual for the country. This was incorporated in the Constitution of 1921. This article is about the Georgian church-state relations during 1918-1921, the positive and negative aspects of the chosen form of secularism and the challenges that the newly independent State faced in the sphere of religious freedom until the Soviet occupation.
- ItemCities of Refuge: Harassing Nation-States’ Legal Systems for a More Inclusive Religious Stance(Wydawnictwo KUL, 2015) du Toit, Calvyn ClarenceOn 2 September 2004, at the start of the new school year in France, a law was enacted banning all religious symbols and garb in public schools. The media interpreted this law as focused on the khimar (headscarves) that Muslim girls wear as part of hijab (modesty). On 14 September 2010, a ban on covering one's face in public followed. Such legal action, limiting religious freedom, is gaining traction among European nation-states partly due to their inability to deal with religious diversity in a constructive way, partly fuelled by a fear of religious extremism. According to the developing study of complexity theory in philosophy, however, dealing with religious diversity in such a way will only lead to a larger rift between nation-states and religious extremists; decreasing the meaningfulness and limiting the resilience of societies. This paper, attempts to track ways around such limiting legal moves by revisiting Derrida’s 1996 speech at the International Parliament of Writers published as On Cosmopolitanism. Employing an idea from Derrida’s address and supplementing it with one from Žižek, I will show how cities might become spaces that challenge austere and protective legal measures, enacted against religions, by European nation-states. W dniu 2 września 2004 roku, na początku nowego roku szkolnego, została we Francji uchwalona ustawa zakazująca noszenia ostentacyjnych symboli i strojów religijnych w szkołach publicznych. Media przyjęły, że zakaz ten koncentruje się na chustach (khimar), które muzułmańskie dziewczynki noszą jako część hidżabu. W dniu 14 września 2010 roku, wszedł w życie kolejny zakaz obejmujący zakrywanie twarzy w miejscach publicznych. Tego rodzaju działania, ograniczające wolność religijną, zyskują zwolenników w państwach europejskich. Dzieje się tak częściowo ze względu na trudności w radzeniu sobie z różnorodnością religijną w sposób konstruktywny, a częściowo napędzane jest przez strach wobec religijnego ekstremizmu. Jednakże według rozwijających się badań teorii złożoności w filozofii, radzenie sobie z różnorodnością religijną w taki sposób, doprowadzi jedynie do radykalizacji podziałów społecznych.
- ItemCywilnoprawne skutki zrzeczenia się dóbr przez zakonnika w polskim prawie cywilnym. Zarys problemu(Wydawnictwo KUL, 2021) Rakoczy, BartoszW dotychczasowym piśmiennictwie nie podejmowano prób zbadania profesji wieczystej ubóstwa przez pryzmat prawa cywilnego. Nie ulega jednak żadnej wątpliwości, iż ignorowanie kwestii skutków profesji ubóstwa na gruncie prawa cywilnego nie odpowiadałoby powadze tej instytucji prawa kanonicznego. Prawodawca kościelny wyraźnie – choć „w miarę możliwości” – zobowiązał profesa i zapewne (w domyśle) także i instytut zakonny do tego, aby wieczysta profesja ubóstwa wywoływała zamierzone skutki także w prawie cywilnym. Zgodnie z logiką prawa kanonicznego za optymalne należałoby więc uznać rozwiązanie, które zapewniałoby, że zrzeczenie się przez zakonnika dóbr w konsekwencji ślubów ubóstwa wywoła skutki również w polskim prawie cywilnym. Jednak wobec braku w prawie polskim instytucji analogicznej do kanonicznego zrzeczenia się dóbr pozostaje poszukiwanie instytucji zbliżonych, które (choćby częściowo) pozwolą uzyskać skutek zamierzony przez prawodawcę kościelnego i nie ma wątpliwości, że najbardziej użyteczna dla osiągnięcia tego celu może się okazać umowa darowizny. W dobie powszechnego uczestniczenia przez kościelne osoby prawne, a także księży i osoby zakonne, w stosunkach prawnych, omawiany problem nabiera zresztą istotnego znaczenia praktycznego. Kontynuowanie dotyczących tego analiz jest więc w pełni uzasadnione i konieczne. Pozostaje mieć nadzieję, że zwrócenie w niniejszym opracowaniu uwagi na podstawowe elementy tytułowej problematyki będzie pomocne we właściwym wyznaczeniu kierunków dalszych badań.
- ItemCzy miesięcznice smoleńskie były uroczystościami religijnymi? Prawo a polska kultura religijna(Wydawnictwo KUL, 2021) Pasek, ZbigniewNa przykładzie konfliktów wokół Miesięcznic Smoleńskich z 2017 r. Autor omawia problem uwzględniania w sprawach toczonych z art. 196 Kodeksu karnego (dot. obrazy uczuć religijnych) tradycji polskiej kultury religijnej. Stosując jako analogię zasadę „obrony z kultury” (cultural defense) Autor przywołuje historyczne korzenie polskiej tradycyjnej religijności, której główne cechy ukształtowały się w dobie baroku (sarmatyzmu). Jedną z najważniejszych cech tej religijności jest ścisłe połączenie sfery religii i polityki. Brak państwowości w okresie zaborów i PRL wzmocnił, podobnie jak w kulturze diasporalnego judaizmu, związek między religią i pozareligijnymi dziedzinami życia. Autor sugeruje rozważenie czynnika kulturowego podczas analizowania spraw o obrazę uczuć religijnych, które współcześnie rodzą się z powodu kurczenia się dominującego charakteru tego typu kultury. Zderzenie się jej z liberalnym i lewicowym dziedzictwem oświecenia (które determinuje współczesną kulturę prawną Polski) doprowadza do licznych konfliktów, które polegają na narastaniu różnic w zakresie wrażliwości symbolicznej i postrzegania fundamentów aksjologicznych Państwa. Różnice te ilustruje Preambuła do obecnej Konstytucji.
- ItemDokumenty potwierdzające reprezentację kościelnej osoby prawnej w postępowaniu sądowym. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 2021 roku (II CSK 383/20)(Wydawnictwo KUL, 2023) Mielnik-Kurek, Monika; Walencik, DariuszGlosa ma charakter aprobujący, a jej przedmiotem jest postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 2021 r., wydane w sprawie o sygn. akt II CSK 383/20. Dotyczy ono zaświadczenia organu administracji publicznej jako zastępującego właściwe dokumenty wykazujące prawidłowość reprezentacji strony (kościelnej osoby prawnej) w postępowaniu sądowym. W omawianym postanowieniu Sąd Najwyższy orzekł o zwróceniu skargi kasacyjnej wraz z aktami sprawy sądowi II instancji w celu usunięcia braku odpowiedzi na skargę kasacyjną w postaci niewykazania umocowania przełożonej domu zakonnego do reprezentacji pozwanego domu zakonnego. Przyczyną takiego rozstrzygnięcia była wątpliwość co do aktualności zaświadczenia wydanego przez wojewodę oraz faktycznej reprezentacji kościelnej osoby prawnej przez wskazany organ. Zakwestionowano tym samym fakt udokumentowania, że pełnomocnictwo dla profesjonalnego pełnomocnika zostało udzielone przez osobę uprawnioną do reprezentacji strony pozwanej. This commentary provides an approving analysis of the Polish Supreme Court decision of 20 July 2021 issued in case II CSK 383/20. This decision pertained to a certificate issued by a public administrative body as a substitute for the proper documents demonstrating the correctness of representation of a party (a church legal entity) in court proceedings. The Supreme Court decided to return the cassation complaint, along with the case file, to the court of second instance with an instruction to regard the lack of a response to the cassation complaint consisting in the failure to demonstrate the power of the superior of the religious house to represent the defendant religious house. The Supreme Court expressed doubt about both the validity of the certificate issued by the provincial governor and the actual representation of the church legal entity by the indicated authority. Therefore, the Court questioned whether it had been adequately documented that power of attorney as a professional representative had been granted by the person authorised to represent the defendant.
- ItemDopuszczalność potwierdzenia czynności prawnych dokonanych w braku lub z przekroczeniem umocowania do działania za wyznaniową osobę prawną, w świetle nowelizacji art. 39 kodeksu cywilnego(Wydawnictwo KUL, 2019) Strzała, MarekZ dniem 1 marca 2019 r. zmieniono art. 39 kodeksu cywilnego, wprowadzając jednoznacznie sankcję bezskuteczności zawieszonej umowy zawartej za osobę prawną w braku lub z przekroczeniem umocowania do chwili potwierdzenia lub upływu terminu wyznaczonego do tegoż. W przypadku wyznaniowych osób prawnych dopuszczalność i skuteczność potwierdzenia takiej wadliwej czynności prawnej w wielu przypadkach może budzić poważne wątpliwości. Niejednokrotnie prawo własne nie przewiduje w sposób jasny organu właściwego w sprawach potwierdzania wadliwych oświadczeń woli. Kontrowersje co do skuteczności potwierdzenia powstają także w sytuacji, gdy normy ustrojowe wyznaniowych osób prawnych przewidują wyłącznie poprzedzające zawarcie umowy akty współdziałania podmiotów uczestniczących w wytworzeniu ich woli wewnętrznej. W niektórych przypadkach nie będzie możliwe uzupełnienie brakujących aktów współdziałania z uwagi na ukształtowanie norm kompetencyjnych. Dodatkowo w przypadku zastrzeżenia w prawie własnym wspólnoty religijnej sankcji nieważności dochodzi do rozbieżności pomiędzy systemami prawnymi – prawa państwowego i prawa wewnętrznego.
- ItemDopuszczalność stosowania prawa szariatu w zakresie spraw rozwodowych i spadkowych w prawodawstwie Unii Europejskiej(Wydawnictwo KUL, 2016) Krzysztofek, KatarzynaW związku ze zwiększoną liczbą muzułmanów napływających do krajów członkowskich Unii Europejskiej coraz częściej sądy państw członkowskich stykają się z rodzimym prawem muzułmanów, z prawem szariatu. W tym kontekście pojawia się pytanie czy prawodawstwo unijne dopuszcza orzekanie przez sądy krajów członkowskich w oparciu o prawo szariatu? Istotnymi z punktu widzenia jednostki dziedzinami prawa są prawo rodzinne i prawo spadkowe. Niniejsze opracowanie ma na celu znalezienie odpowiedzi na pytanie czy w świetle prawa unijnego sądy mogą orzekać o rozwodach i o spadkobraniu bazując na prawie religijnym, jakim jest prawo szariatu. W kwestii rozwodów decydujące znaczenie ma rozporządzenie Rady (UE) nr 1259/2010, natomiast odnośnie do spadkobrania zastosowanie znajduje rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012. Analiza powyższych aktów prawnych prowadzi do wniosku, że zasadniczo dopuszczają one stosowanie prawa szariatu jako prawa obcego. Ale równocześnie obydwa te akty prawne wyraźnie wyłączają stosowanie prawa obcego w sytuacji gdyby jego zastosowanie godziło w zasady porządku publicznego. I właśnie ta klauzula może znacząco ograniczyć orzekanie przez sądy państw członkowskich Unii Europejskiej w zakresie spraw rozwodowych i spadkowych w oparciu o szariat, gdyż w obydwu tych dziedzinach prawo muzułmańskie w sposób znaczący odbiega od standardów europejskich, w dużej mierze ograniczając uprawnienia kobiet zarówno w zakresie możliwości występowania o rozwód jak i w zakresie dziedziczenia. Nowadays much more Muslims are coming to the European Union countries. Because of this the courts of members’ countries more often need to take into consideration the Sharia law. That’s why is important finding the answer to the question if the European Union legislation allowed the courts judging on the basis of Sharia law? In this context the most important fields of law are family law and inheritance law. The purpose of this study is finding the answer to the question if in the light of European Union legislation the courts are allowed to judging about divorces and inheritance on the basis of religious law, means Sharia law. In the case of divorces the main importance has the decree of Council (UE) No 1259/2010, and in the case of inheritance the decree of European Parliament and Council (UE) No 650/2012. The analyze of those acts leading to the conclusion that mentioning legal acts allowed in general applying Sharia law as foreign law. But simultaneously both acts clearly excluded using external law in the case that using it may lead to the violation of public order. And exactly this clause may strongly limited judging on the basis of Sharia law by the courts of European Union countries in the cases of divorces and inheritance. The reason is that in both fields Muslim law significantly difference to the European standards, largely limited women’s rights both in the occurrence of divorce and in the cases of inheritance.
- ItemDopuszczalność stosowania treści o charakterze religijnym na indywidualnych tablicach rejestracyjnych pojazdów samochodowych w Polsce(Wydawnictwo KUL, 2014) Zarzycki, ZdzisławZ przywołanych w artykule przepisów prawa wynika, że w Polsce można dokonać rejestracji pojazdu samochodowego w oparciu o indywidualne tablice rejestracyjne dopiero od dnia 21 września 2002 r. Wyróżnik indywidualny pojazdu określa sam zainteresowany właściciel pojazdu ale w granicach obowiązującego prawa polskiego. Mianowicie prawo polskie przewiduje, że wyróżnik indywidualny powinien stanowić wyraz, skrót lub określenie w języku polskim, składający się maksymalnie z pięciu liter i niezawierający treści obraźliwych lub niezgodnych z zasadami współżycia społecznego. Prawo administracyjne nie zawiera własnej autonomicznej definicji „zasad współżycia społecznego”, wobec czego należy odwołać się do sposobu rozumienia tej zasady w art. 5 kodeksu cywilnego i linii orzeczniczej panującej w sądownictwie powszechnym i administracyjnym oraz w literaturze przedmiotu. Ponadto jest „to pojęcie zbiorcze, które obejmuje bardzo wiele klauzul generalnych” i pozostaje w związku z normami moralnymi. Zdaniem autora potencjalne treści o charakterze religijnym na indywidualnych tablicach rejestracyjnych ze względu na ich kolidowanie z zasadami współżycia społecznego można podzielić na dwie kategorie, tj. takie które są bezwzględnie niedopuszczalne i wreszcie takie, które powinny być dopuszczalne. Do pierwszej grupy zaliczymy takie nazwy jak np. „JEZUS”, „ALLAH”, „BUDDA” czy skróty tego typu imiona papieży jak: „JPII”, „PIUSX”, „JAN23”. Zaś do drugiej grupy zaliczymy treści tego typu jak obcej naszej kulturze religijno-prawnej wyrazy: „ZEUS”, „ARES” czy „PTAH”. According to the aforementioned legal regulations it results that the Polish legal system allows registration of a vehicle with an individual registration plate from as late as the 21st of September of 2002. The individuality of the registration plates consists in granting by decision of state authority solely letter and number that both constitute the distinguishing feature of each voivodship. The rest of characters in the individual registration plate is specified by an interested owner of given vehicle but always according to the binding Polish law. The regulation in Poland provides that the individual distinguishing feature of the registration plate should consist of word, abbreviation or expression formulated in Polish language of the length of maximally five characters and without any offensive text or content inconsistent with the social co-existence principles. The administrative law does not contain its own autonomous definition of “the social co-existence principles”. Therefore, by interpreting of usage of these principles within the administrative law it is necessary to apply the way of understanding of them present in article 5 of the Civil Code altogether with the jurisprudence of the general and administrative courts of law and with the doctrine of the subject. Moreover, the expression “the social co-existence principles” is “joint term which includes numerous general clauses” in connection with the moral norms. In author’s opinion the potential content of the religious character on the individual registration plates can be divided into two categories on the basis of its collision with the social co-existence principles. The first group contains the examples that are absolutely unacceptable, as for instance: “JESUS”, “ALLAH”, “BUDDHA” or the abbreviations such as: “JPII”, “PIOX”, “JOHN23”. The second category includes the registration plates that contain the content alien to our religious and legal culture, such us: “ZEUS”, “ARES”, “PTAH”. The latter ones are admissible.
- ItemDuchowny jako mediator(Wydawnictwo KUL, 2021) Broński, WłodzimierzCelem niniejszego opracowania jest omówienie problematyki udziału osoby duchownej w postępowaniu mediacyjnym jako mediatora. Mediacja jest instytucją uregulowaną w prawie europejskim i polskim. Jest jednak znana od początków cywilizacji, co można dostrzec w relacjach między Bogiem a ludźmi i między człowiekiem a wspólnotą. W artykule przedstawiono najpierw wymiar religijny mediacji i przykłady pełnienia przez osoby duchowne na przestrzeni wieków funkcji mediatora. Następnie omówiono cele postępowania mediacyjnego na tle wybranych modeli mediacji. Stwierdzono, że w każdym modelu mediacji z jednej strony ważne są potrzeby i interesy stron, a także ich relacje oraz charakter sporu determinujący cele postępowania, z drugiej zaś, model mediacji nie stanowi uniwersalnej matrycy, którą można przełożyć na dany rodzaj sporu. W praktyce mediator w rozwiązywaniu jednego sporu stosuje kilka modeli postępowania mediacyjnego, dążąc do realizacji licznych celów stron sporu, co wymaga od niego posiadania wielorakich umiejętności. Zdaniem Autora, sprawowanie różnorakich funkcji religijnych powoduje, że duchowni posiadają liczne umiejętności przydatne do pełnienia funkcji mediatora. W ostatniej części opracowania dokonano analizy wymogów prawnych i specyficznych kompetencji duchownego – mediatora oraz sformułowano wnioski.
- ItemDuchowny jako podmiot administrujący w sprawach z zakresu administracji stanu cywilnego(Wydawnictwo KUL, 2018) Tunia, AnnaPrzedmiotem artykułu jest ukazanie charakteru i katalogu zadań wykonywanych przez podmioty należące do kościołów i innych związków wyznaniowych w zakresie administracji stanu cywilnego. W związku z tym w pierwszej części artykułu wyjaśnione zostały podstawowe pojęcia stosowane w publikacji, a następnie wskazany został krąg podmiotów administrujących w systemie administracji stanu cywilnego. Dokonana została analiza zadań, jakie realizowane są przez podmioty wyznaniowe (duchownych) jako podmioty wykonujące określone zadania z zakresu administracji stanu cywilnego. Zadania te sprowadzają się do wykonywania określonych czynności związanych z zawarciem i rejestracją małżeństwa w trybie określonym w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Są to zadania wykonywane w sytuacjach zwyczajnych oraz w przypadkach nadzwyczajnych tj. w razie niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio życiu jednej ze stron zawierających małżeństwo. W konkluzji rozważań stwierdzono, że funkcje, jakie w toku procedury zawarcia małżeństwa w trybie art. 1 § 2 k.r.o. sprawuje duchowny mają charakter zadań zleconych z zakresu administracji publicznej. Podstawę do ich wykonania stanowią odpowiednie przepisy prawa państwowego. W toku tych czynności duchowny działa nie we własnym imieniu, ale jako organ osoby prawnej, którą jest określona jednostka organizacyjna kościoła lub innego związku wyznaniowego (np. parafia). Wykonując te czynności duchowny jest podmiotem administrującym, który realizuje tę funkcję w imieniu kościoła lub innego związku wyznaniowego uprawnionego do stosowania wyznaniowej formy zawarcia małżeństwa na podstawie odpowiednich przepisów prawa.
- ItemDudová and Duda before the Czech Constitutional Court: The question of autonomy of religious organizations(Wydawnictwo KUL, 2022) Čačik, MariánIn the Czech Republic, the autonomy of churches is constitutionally guaranteed in a rather broad manner. The constitutional and legal basis for Church autonomy lies in the Charter of Fundamental Rights and Freedoms, which is part of the Czech constitutional order. It represents both an objective institutional guarantee (religious neutrality of the state) and the subjective right of religious communities to independence from the state and self-governance of their own affairs (the right to self-determination). Compared to other domains of the said autonomy, the staffing of churches is a relatively frequent subject of theoretical reflection and decision-making on the part of Czech courts. The Constitutional Court of the Czech Republic had to express its opinion on some problematic cases, in particular, the limits of Church autonomy. The case of Duda and Dudová is an example of a conflict between civil rights and the autonomy of churches in the modern Czech history. It started with Duda and Dudová’s dismissal from the pastoral ministry in the Czechoslovak Hussite Church in 1993, and the last (so far) decision related to this case was issued by the Constitutional Court in 2021. This article discusses the long and tortuous journey through the Czech judiciary system, which Duda, Dudová, and the Czechoslovak Hussite Church had to go through in order to clarify consequences of church autonomy. A particular deviation in the Supreme Court’s decision-making played an interesting role in this process. However, it was the Constitutional Court, which acted as the guardian of constitutional values (including the internal autonomy of churches), that placed this anomaly in the decision-making of the Supreme Court and, subsequently, general courts back within constitutional limits.