Studia z Prawa Wyznaniowego
Permanent URI for this community
Studia z Prawa Wyznaniowegoto czasopismo wydawane przez Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Na łamach periodyku publikowane są opracowania naukowe dotyczące prawnych aspektów wolności religijnej, a także relacji między państwem a kościołami (w szczególności Kościołem Katolickim) i innymi związkami wyznaniowymi. Szczególny nacisk położony jest na polskie prawo wyznaniowe.
(English) Studia z Prawa Wyznaniowego (The Studies in Law on Religion) is an annual journal published by the Faculty of Law, Canon Law and Administration of the John Paul II Catholic University of Lublin. It aims to publish scholarly articles on the legal aspects of religious freedom as well as relations between the state and churches (especially the Catholic Church) and other religious denominations. The journal gives special attention to Polish law on religion.
OTWARTY DOSTĘP
Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
Redaktor Naczelny:
Piotr Stanisz (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska)
Zastępca Redaktora Naczelnego:
Artur Mezglewski (Akademia Sztuki Wojennej, Polska)
Redaktorzy tematyczni:
Oleksandr Bilash (Ужгородський національний університет [Užgorodsʹkij nacìonalʹnij unìversitet], Užhorod, Ukraina)
prawo wyznaniowe państw postsowieckich;
Záboj Horák (Univerzita Karlova, Republika Czeska)
prawo wyznaniowe porównawcze, prawo kanoniczne, historia prawa;
Blaž Ivanc (Univerza v Ljubljani, Słowenia)
prawo wyznaniowe porównawcze, prawo medyczne, prawa człowieka, prawo administracyjne;
Michaela Moravčíková (Trnavská univerzita v Trnave, Słowacja)
prawo wyznaniowe państw Europy Środkowo-Wschodniej, prawo szariackie, prawo kanoniczne;
Vincenzo Pacillo (Università degli studi di Modena e Reggio Emilia, Włochy)
prawo wyznaniowe porównawcze, prawo europejskie, prawo kanoniczne;
Emanuel P. Tăvală (Universitatea „Lucian Blaga” din Sibiu, Rumunia)
prawo wyznaniowe porównawcze, socjologia prawa, filozofia prawa;
Anna Tunia (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska)
prawo wyznaniowe RP, prawo wykroczeń, prawo rodzinne;
Dariusz Walencik (Uniwersytet Opolski, Polska)
prawo wyznaniowe RP, prawo ochrony danych osobowych;
Wolfgang Wieshaider (Universität Wien, Austria)
prawo wyznaniowe porównawcze, prawo europejskie;
Zdzisław Zarzycki (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska)
prawo wyznaniowe RP, historia prawa;
Sekretarze Redakcji:
Aneta M. Abramowicz (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska) mail: aneta.abramowicz@kul.pl
Marta Ordon (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska) mail: marta.ordon@kul.pl
Michał Zawiślak (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska) mail: michal.zawislak@kul.pl
Redaktorzy językowi:
Daria Bębeniec (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Polska)
Delaine R. Swenson (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska)
Rada Naukowa:
Louis-Léon Christians (Université catholique de Louvain, Louvain-la-Neuve, Belgia)
Gaetano Dammacco (Università degli studi di Bari Aldo Moro, Włochy)
Antoni Dębiński (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska)
Giorgio Feliciani (Facoltà di Diritto Canonico San Pio X, Venezia, Włochy)
Wojciech Góralski (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Polska)
Józef Krukowski (Polska Akademia Nauk, Oddział w Lublinie, Komisja Prawnicza, Polska)
Damián Němec (Univerzita Palackého v Olomouci, Republika Czeska)
Balázs Schanda (Pázmány Péter Katolikus Egyetem, Budapest, Węgry)
Wacław Uruszczak (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska)
Vytautas Vaičiūnas (Vytauto Didžiojo universitetas, Kaunas, Litwa)
Marco Ventura (Università degli studi di Siena, Włochy)
Krzysztof Warchałowski (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Polska)
ISSN: 2081-8882
e-ISSN: 2544-3003
DOI: 110.31743/spw
News
Katolicki Uniwersytet Lubelski
Jana Pawła II
Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego
i Administracji
Al. Racławickie 14, p. 701
20-950 Lublin; Poland
(48) 81 445-37-01; wyznanie@kul.pl
Główna osoba do kontaktu:
Dr Marta Ordon
Sekretarz redakcji
Katolicki Uniwersytet Lubelski
Jana Pawła II mordon@kul.pl
Browse
Browsing Studia z Prawa Wyznaniowego by Title
Results Per Page
Sort Options
- Item30 lat dobra wspólnego. Referat wygłoszony na Krajowym Sympozjum Delegatów Diecezjalnych “Sovvenire” nt. Partecipazione e corresponsabilità dei fedeli a sostegno di una Chiesa in uscita, Venezia Mestre, 7-9 maja 2018 r.(Wydawnictwo KUL, 2018) Feliciani, GiorgioNiniejsze opracowanie stanowi próbę oceny 30 lat funkcjonowania włoskiego systemu finansowania Kościoła Katolickiego, z którego korzystają obecnie również inne związki wyznaniowe. Odwołując się do dostępnych danych Autor dochodzi do wniosku, że składające się na ten system rozwiązania – pomimo różnych szczegółowych zastrzeżeń – znacząco przyczyniły się nie tylko do stworzenia właściwych warunków realizacji wolności religijnej, ale i na przykład do demokratyzacji systemu podatkowego. Pozwoliły też Kościołowi na podjęcie wielu istotnych inicjatyw społecznych, opiekuńczych i kulturalnych z korzyścią dla włoskiego społeczeństwa i ludności państw Trzeciego Świata. Doświadczenia te bez wątpienia mogą być postrzegane w kategoriach zdrowej współpracy (sana cooperatio), której tak bardzo życzył sobie Sobór Watykański II i do której Republika Włoska oraz Stolica Apostolska wzajemnie się zobowiązały w Umowie z 1984 r. Omawiany system finansowania wymaga jednak stałej promocji, która powinna uwzględniać przede wszystkim odwołania do Kościoła jako wspólnoty, której wszyscy członkowie – równi w godności – dzielą odpowiedzialność za dobro wspólne.
- ItemAnaliza konstytucyjności ograniczeń w korzystaniu z wolności religii podczas pandemii koronawirusa w Polsce(Wydawnictwo KUL, 2020) Dyda, Konrad; Olszówka, MarcinKonieczność przeciwdziałania rozwojowi pandemii koronawirusa SARS-CoV-2 wiąże się z koniecznością zachowania dystansu fizycznego oraz przestrzegania różnego rodzaju norm sanitarnych. Jednak w przypadku, gdy obostrzenia wprowadzane przez władze publiczne prowadzą do ograniczeń w korzystaniu z praw i wolności człowieka, muszą być ustanawiane w aktach normatywnych o odpowiedniej formie i treści. Tymczasem wiele z restrykcji wprowadzonych przez polskie władze w celu walki z pandemią, które limitowały korzystanie z wolności religii, nie spełniały standardów określonych przez Konstytucję RP.
- ItemAnaliza prawna przypadku bpa Edwarda Janiaka w kontekście filmu „Zabawa w chowanego” Marka i Tomasza Sekielskich(Wydawnictwo KUL, 2020) Skwarzyński, MichałNiniejsza analiza koncentruje się na kilku kluczowych zagadnieniach dotyczących przypadku ks. bpa Edwarda Janiaka, rozważanych w kontekście filmu Marka i Tomasza Sekielskich pt. „Zabawa w chowanego”. Punkt wyjścia stanowi określenie obowiązków hierarchy, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa polskiego i prawa kanonicznego, w związku z powzięciem przez niego informacji o przypadkach pedofilii podległych mu duchownych. Kolejne fragmenty analizy odnoszą się odpowiednio do rzetelności warstwy faktograficznej filmu, dokonanych w nim naruszeń obowiązujących przepisów i możliwości ochrony prawnej bpa Janiaka, a także pozaprawnych aspektów podjęcia przez niego aktywnej obrony. Przeprowadzone rozważania prowadzą do wniosku, że w omawianym filmie zafałszowano nie tylko chronologię zdarzeń, ale i rzeczywistość prawną. Natomiast wybór bpa Janiaka na negatywnego bohatera „Zabawy w chowanego” wynikał nie tyle z racji merytorycznych, ile raczej z faktu dysponowania nagraniami jego wypowiedzi, które można było w filmie wykorzystać.
- ItemAnaliza projektu ustawy o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, ustawy o diagnostyce laboratoryjnej oraz ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, zawartego w druku senackim nr 1034/IX kadencja (sprzeciw sumienia)(Wydawnictwo KUL, 2019) Olszówka, MarcinSprzeciw sumienia to odmowa wykonania obowiązku wynikającego z przepisów prawa ze względu na racjonalnie uzasadniony osąd moralny, który kwalifikuje wykonanie tego obowiązku jako etycznie niegodziwe (obiektywne zło). Prawo do sprzeciwu sumienia – integralny element wolności sumienia – jest konstytucyjnym prawem każdego człowieka. Jak podkreślił Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 7 października 2015 r., K 12/14: „prawo powołania się na klauzulę sumienia i w rezultacie prawo do odmowy wykonania czynności sprzecznej z własnym sumieniem stanowi gwarancję wolności sumienia”. Obowiązkiem ustawodawcy zwykłego jest uregulowanie sposobu korzystania z prawa do sprzeciwu sumienia, czyli ustanowienie tzw. klauzuli sumienia. Uchwalony przez Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji Senatu RP projekt inicjatywy legislacyjnej dotyczącej ustawy o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, ustawy o diagnostyce laboratoryjnej oraz ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej w zamierzeniu miał uregulować klauzule sumienia w zawodach medycznych oraz jednocześnie zrealizować petycję wzywającą do uchylenia art. 3 ust. 2 ustawy z 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (generalnie zakazującego powoływania się na sprzeciw sumienia) i kompleksowego wykonania cytowanego wyroku Trybunału. Choć sama inicjatywa zasługuje na aprobatę, to jednak analiza treści projektu dowodzi, że tylko do pewnego stopnia wykonuje wyrok Trybunału, ignoruje żądanie zawarte w petycji oraz obniża ustawowy standard ochrony prawa do sprzeciwu sumienia. Na krytykę zasługuje przede wszystkim propozycja zobowiązania podmiotów leczniczych (w praktyce będą to ich kierownicy, np. dyrektor szpitala) do wskazania realnych możliwości uzyskania świadczenia, którego odmówił lekarz lub pielęgniarka (położna), a w przypadku diagnosty laboratoryjnego – do wykonania zlecenia. Narusza bowiem wolność sumienia, która – jak zauważył Trybunał Konstytucyjny – oznacza także ochronę przed postępowaniem, „które pośrednio prowadzi do nieakceptowalnego etycznie skutku, w szczególności przed przymusem współdziałania w osiąganiu celu niegodziwego” (np. przed obowiązkiem informowania, kto i gdzie może wykonać aborcję), jak również kwestionuje tzw. instytucjonalną klauzulę sumienia, do której respektowania wezwało Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy w rezolucji nr 1763 z 7 października 2010 r.
- ItemArgumentacja religijna w debacie publicznej – wprowadzenie do zagadnienia z perspektywy Johna Rawlsa i Jürgena Habermasa(Wydawnictwo KUL, 2022) Łabieniec, PaulinaArtykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, czy w państwie liberalnym dopuszczalne jest posługiwanie się argumentami religijnymi w debacie publicznej nad prawem. Zagadnienie to nabrało szczególnego znaczenia po niedawnym orzeczeniu polskiego Trybunału Konstytucyjnego w sprawie konstytucyjności jednej z przesłanek dopuszczalności aborcji. Oprócz pytania o obecność argumentów religijnych w debacie nad prawem pojawiła się wątpliwość, czym właściwie są argumenty religijne i czy można do nich zaliczyć argumenty treściowo (co do istoty) zgodne ze stanowiskiem danego kościoła lub innego związku wyznaniowego. Punktem odniesienia rozważań jest stanowisko Johna Rawlsa na temat obecności argumentacji religijnej w przestrzeni publicznej, z uwzględnieniem pojęcia „rozumu publicznego”. Artykuł przedstawia także stanowisko Jürgena Habermasa, który akcentuje obowiązek przekładania argumentów religijnych na język wartości politycznych przez urzędników państwowych przy formułowaniu ustaw.
- ItemBadania naukowe w zakresie historii prawa kościelnego i historii prawa wyznaniowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 2000–2020(Wydawnictwo KUL, 2021) Mikuła, Maciej; Zarzycki, ZdzisławArtykuł stanowi przegląd tematyki badań podejmowanych na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w zakresie historii prawa kościelnego oraz historii prawa wyznaniowego. Jest uzupełnieniem wcześniejszych publikacji, mających na celu opracowanie pełnej historii studiów prowadzonych w tym Uniwersytecie w zakresie prawa kanonicznego i prawa wyznaniowego. W tekście zaprezentowano tematykę badań oraz stanowiące ich efekt publikacje w układzie tematycznym i chronologicznym. Jak podkreślono, liczne spośród zagadnień podejmowanych przez krakowskich badaczy były też analizowane przez Księdza Profesora Henryka Misztala, zwłaszcza w jego monografii pt. Polskie prawo wyznaniowe.
- ItemCharakter prawny służby duchownego w Kościele Ewangelicko-Augsburskim w Rzeczypospolitej Polskiej(Wydawnictwo KUL, 2018) Filak, AgnieszkaPrzedmiot niniejszego opracowania stanowi przedstawienie charakteru prawnego służby duchownego – diakona, wikariusza i proboszcza – w Kościele Ewangelicko- Augsburskim w RP. Autorka świadomie rezygnuje z analizy statusu prawnego służby biskupa, jako że biskupi diecezjalni zasadniczo pełnią również funkcję proboszcza, co w istotnym stopniu przesądza o ich sytuacji formalnej. Podstawę analizy sytuacji prawnej służby duchownych stanowią akty prawa kościelnego, w tym przede wszystkim Zasadnicze Prawo Wewnętrzne oraz Pragmatyka Służbowa. Urząd duchownego w Kościele Ewangelicko-Augsburskim pochodzi z ustanowienia Bożego, ale ma również swój wymiar prawny określony w Zasadniczym Prawie Wewnętrznym. Kościół luterański uznaje jeden urząd duchowny, który posiada trzy posługi: biskupa, prezbitera i diakona. Urząd kościelny nie jest hierarchiczny i każda z posług urzędu kościelnego jest sobie równa, chociaż różnią się od siebie zakresem obowiązków. Tym, co zespala posługi urzędu kościelnego, jest wspólne prawo do sprawowania władzy kluczy, a przez to w konsekwencji do odpuszczania i zatrzymywania grzechów, głoszenia Ewangelii i sprawowania sakramentów. Ordynacja nie ma charakteru sakramentalnego. Prawo kościelne określa warunki ordynacji, prawa i obowiązki duchownych, a także zasady powoływania na urząd oraz skreślenia z listy duchownych.
- ItemCharakterystyka stosunku prawnego łączącego kapelana z podmiotem leczniczym w świetle przepisów prawa polskiego i wybranych regulacji prawa wewnętrznego Kościoła katolickiego(Wydawnictwo KUL, 2018) Ożóg, MichałPrzedmiotem artykułu jest przedstawienie form prawnych nawiązania współpracy podmiotu leczniczego z kapelanem w celu zagwarantowania pacjentom prawa do opieki duszpasterskiej. Problem badawczy stanowi określenie relacji prawnej łączącej kapelana z placówką medyczną, w której pełni posługę. Celem badań było scharakteryzowanie stosunku prawnego łączącego kapelana z podmiotem leczniczym z uwzględnieniem form: umowy o pracę, umowy zlecenia oraz umowy o świadczenie wolontariatu. Główną metodę badawczą stanowi metoda dogmatyczna oraz w uzupełniającym zakresie metoda historyczna. Wyniki badań prowadzą do wniosku o szczególnym znaczeniu umowy o pracę dla ukształtowania więzi prawnej kapelana z podmiotem leczniczym. Stosunek prawny łączący kapelana z podmiotem leczniczym ma charakter ramowy na gruncie prawa państwowego z uwagi na konieczność poszanowania relacji instytucjonalnych między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi. Szczegółowe obowiązki duchownego określa prawo wspólnoty religijnej, z której duchowny się wywodzi, jednakże nie obowiązuje ono automatycznie na forum prawa państwowego.
- ItemChurch-State Relations In The Democratic Republic Of Georgia (1918-1921)(Wydawnictwo KUL, 2018) Gegenava, DimitryDemocratic Republic of Georgia (1918-1921) was one of the unique states in the first quarter of XX century. Despite the historical relations between the Church and the State in Georgia, the social-democratic government changed its official policy and chose French secularism, which was very unusual for the country. This was incorporated in the Constitution of 1921. This article is about the Georgian church-state relations during 1918-1921, the positive and negative aspects of the chosen form of secularism and the challenges that the newly independent State faced in the sphere of religious freedom until the Soviet occupation.
- ItemCywilnoprawne skutki zrzeczenia się dóbr przez zakonnika w polskim prawie cywilnym. Zarys problemu(Wydawnictwo KUL, 2021) Rakoczy, BartoszW dotychczasowym piśmiennictwie nie podejmowano prób zbadania profesji wieczystej ubóstwa przez pryzmat prawa cywilnego. Nie ulega jednak żadnej wątpliwości, iż ignorowanie kwestii skutków profesji ubóstwa na gruncie prawa cywilnego nie odpowiadałoby powadze tej instytucji prawa kanonicznego. Prawodawca kościelny wyraźnie – choć „w miarę możliwości” – zobowiązał profesa i zapewne (w domyśle) także i instytut zakonny do tego, aby wieczysta profesja ubóstwa wywoływała zamierzone skutki także w prawie cywilnym. Zgodnie z logiką prawa kanonicznego za optymalne należałoby więc uznać rozwiązanie, które zapewniałoby, że zrzeczenie się przez zakonnika dóbr w konsekwencji ślubów ubóstwa wywoła skutki również w polskim prawie cywilnym. Jednak wobec braku w prawie polskim instytucji analogicznej do kanonicznego zrzeczenia się dóbr pozostaje poszukiwanie instytucji zbliżonych, które (choćby częściowo) pozwolą uzyskać skutek zamierzony przez prawodawcę kościelnego i nie ma wątpliwości, że najbardziej użyteczna dla osiągnięcia tego celu może się okazać umowa darowizny. W dobie powszechnego uczestniczenia przez kościelne osoby prawne, a także księży i osoby zakonne, w stosunkach prawnych, omawiany problem nabiera zresztą istotnego znaczenia praktycznego. Kontynuowanie dotyczących tego analiz jest więc w pełni uzasadnione i konieczne. Pozostaje mieć nadzieję, że zwrócenie w niniejszym opracowaniu uwagi na podstawowe elementy tytułowej problematyki będzie pomocne we właściwym wyznaczeniu kierunków dalszych badań.
- ItemCzy miesięcznice smoleńskie były uroczystościami religijnymi? Prawo a polska kultura religijna(Wydawnictwo KUL, 2021) Pasek, ZbigniewNa przykładzie konfliktów wokół Miesięcznic Smoleńskich z 2017 r. Autor omawia problem uwzględniania w sprawach toczonych z art. 196 Kodeksu karnego (dot. obrazy uczuć religijnych) tradycji polskiej kultury religijnej. Stosując jako analogię zasadę „obrony z kultury” (cultural defense) Autor przywołuje historyczne korzenie polskiej tradycyjnej religijności, której główne cechy ukształtowały się w dobie baroku (sarmatyzmu). Jedną z najważniejszych cech tej religijności jest ścisłe połączenie sfery religii i polityki. Brak państwowości w okresie zaborów i PRL wzmocnił, podobnie jak w kulturze diasporalnego judaizmu, związek między religią i pozareligijnymi dziedzinami życia. Autor sugeruje rozważenie czynnika kulturowego podczas analizowania spraw o obrazę uczuć religijnych, które współcześnie rodzą się z powodu kurczenia się dominującego charakteru tego typu kultury. Zderzenie się jej z liberalnym i lewicowym dziedzictwem oświecenia (które determinuje współczesną kulturę prawną Polski) doprowadza do licznych konfliktów, które polegają na narastaniu różnic w zakresie wrażliwości symbolicznej i postrzegania fundamentów aksjologicznych Państwa. Różnice te ilustruje Preambuła do obecnej Konstytucji.
- ItemDokonywanie czynności procesowych przed sądem kościelnym jako okoliczność wyłączająca odpowiedzialność za naruszenie dóbr osobistych. Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 12 stycznia 2017 r., I ACa 676/16(Wydawnictwo KUL, 2020) Misztal-Konecka, JoannaGlosa omawia wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, w którym sąd ten uznał działanie w ramach czynności stron procesu przed sądem kościelnym za okoliczność wyłączającą odpowiedzialność za naruszenie dóbr osobistych osoby fizycznej. Według autorki glosy na aprobatę zasługuje zarówno stanowisko co do dopuszczalności drogi sądowej przed sądami państwowymi w sprawach o ochronę dóbr osobistych naruszonych przed sądem kościelnym, jak też pogląd, iż ochrona dóbr osobistych nie przysługuje w przypadku zaistnienia okoliczności wyłączających bezprawność naruszenia takiego dobra. Działanie przed sądem kościelnym, którego funkcjonowanie aprobowane jest w ustawodawstwie państwowym, mieści się w grupie przypadków działania w ramach porządku prawnego. Kwalifikacja działania w ramach przysługujących stronie praw procesowych, zarówno w przypadku działań przed sądem państwowym, jak i sądem kościelnym, wymaga stwierdzenia, że działania te są oparte na istniejącym prawie podmiotu do działania, działaniu w granicach kompetencji zakreślonych przez porządek prawny, przytaczaniu okoliczności prawdziwych (lub co do których istnieją uzasadnione podstawy do uznawania ich za prawdziwe) w sposób oględny i w zakresie niezbędnym dla realizacji własnego prawa.
- ItemDokumenty potwierdzające reprezentację kościelnej osoby prawnej w postępowaniu sądowym. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 2021 roku (II CSK 383/20)(Wydawnictwo KUL, 2023) Mielnik-Kurek, Monika; Walencik, DariuszGlosa ma charakter aprobujący, a jej przedmiotem jest postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 2021 r., wydane w sprawie o sygn. akt II CSK 383/20. Dotyczy ono zaświadczenia organu administracji publicznej jako zastępującego właściwe dokumenty wykazujące prawidłowość reprezentacji strony (kościelnej osoby prawnej) w postępowaniu sądowym. W omawianym postanowieniu Sąd Najwyższy orzekł o zwróceniu skargi kasacyjnej wraz z aktami sprawy sądowi II instancji w celu usunięcia braku odpowiedzi na skargę kasacyjną w postaci niewykazania umocowania przełożonej domu zakonnego do reprezentacji pozwanego domu zakonnego. Przyczyną takiego rozstrzygnięcia była wątpliwość co do aktualności zaświadczenia wydanego przez wojewodę oraz faktycznej reprezentacji kościelnej osoby prawnej przez wskazany organ. Zakwestionowano tym samym fakt udokumentowania, że pełnomocnictwo dla profesjonalnego pełnomocnika zostało udzielone przez osobę uprawnioną do reprezentacji strony pozwanej. This commentary provides an approving analysis of the Polish Supreme Court decision of 20 July 2021 issued in case II CSK 383/20. This decision pertained to a certificate issued by a public administrative body as a substitute for the proper documents demonstrating the correctness of representation of a party (a church legal entity) in court proceedings. The Supreme Court decided to return the cassation complaint, along with the case file, to the court of second instance with an instruction to regard the lack of a response to the cassation complaint consisting in the failure to demonstrate the power of the superior of the religious house to represent the defendant religious house. The Supreme Court expressed doubt about both the validity of the certificate issued by the provincial governor and the actual representation of the church legal entity by the indicated authority. Therefore, the Court questioned whether it had been adequately documented that power of attorney as a professional representative had been granted by the person authorised to represent the defendant.
- ItemDopuszczalność potwierdzenia czynności prawnych dokonanych w braku lub z przekroczeniem umocowania do działania za wyznaniową osobę prawną, w świetle nowelizacji art. 39 kodeksu cywilnego(Wydawnictwo KUL, 2019) Strzała, MarekZ dniem 1 marca 2019 r. zmieniono art. 39 kodeksu cywilnego, wprowadzając jednoznacznie sankcję bezskuteczności zawieszonej umowy zawartej za osobę prawną w braku lub z przekroczeniem umocowania do chwili potwierdzenia lub upływu terminu wyznaczonego do tegoż. W przypadku wyznaniowych osób prawnych dopuszczalność i skuteczność potwierdzenia takiej wadliwej czynności prawnej w wielu przypadkach może budzić poważne wątpliwości. Niejednokrotnie prawo własne nie przewiduje w sposób jasny organu właściwego w sprawach potwierdzania wadliwych oświadczeń woli. Kontrowersje co do skuteczności potwierdzenia powstają także w sytuacji, gdy normy ustrojowe wyznaniowych osób prawnych przewidują wyłącznie poprzedzające zawarcie umowy akty współdziałania podmiotów uczestniczących w wytworzeniu ich woli wewnętrznej. W niektórych przypadkach nie będzie możliwe uzupełnienie brakujących aktów współdziałania z uwagi na ukształtowanie norm kompetencyjnych. Dodatkowo w przypadku zastrzeżenia w prawie własnym wspólnoty religijnej sankcji nieważności dochodzi do rozbieżności pomiędzy systemami prawnymi – prawa państwowego i prawa wewnętrznego.
- ItemDuchowny jako mediator(Wydawnictwo KUL, 2021) Broński, WłodzimierzCelem niniejszego opracowania jest omówienie problematyki udziału osoby duchownej w postępowaniu mediacyjnym jako mediatora. Mediacja jest instytucją uregulowaną w prawie europejskim i polskim. Jest jednak znana od początków cywilizacji, co można dostrzec w relacjach między Bogiem a ludźmi i między człowiekiem a wspólnotą. W artykule przedstawiono najpierw wymiar religijny mediacji i przykłady pełnienia przez osoby duchowne na przestrzeni wieków funkcji mediatora. Następnie omówiono cele postępowania mediacyjnego na tle wybranych modeli mediacji. Stwierdzono, że w każdym modelu mediacji z jednej strony ważne są potrzeby i interesy stron, a także ich relacje oraz charakter sporu determinujący cele postępowania, z drugiej zaś, model mediacji nie stanowi uniwersalnej matrycy, którą można przełożyć na dany rodzaj sporu. W praktyce mediator w rozwiązywaniu jednego sporu stosuje kilka modeli postępowania mediacyjnego, dążąc do realizacji licznych celów stron sporu, co wymaga od niego posiadania wielorakich umiejętności. Zdaniem Autora, sprawowanie różnorakich funkcji religijnych powoduje, że duchowni posiadają liczne umiejętności przydatne do pełnienia funkcji mediatora. W ostatniej części opracowania dokonano analizy wymogów prawnych i specyficznych kompetencji duchownego – mediatora oraz sformułowano wnioski.
- ItemDuchowny jako podmiot administrujący w sprawach z zakresu administracji stanu cywilnego(Wydawnictwo KUL, 2018) Tunia, AnnaPrzedmiotem artykułu jest ukazanie charakteru i katalogu zadań wykonywanych przez podmioty należące do kościołów i innych związków wyznaniowych w zakresie administracji stanu cywilnego. W związku z tym w pierwszej części artykułu wyjaśnione zostały podstawowe pojęcia stosowane w publikacji, a następnie wskazany został krąg podmiotów administrujących w systemie administracji stanu cywilnego. Dokonana została analiza zadań, jakie realizowane są przez podmioty wyznaniowe (duchownych) jako podmioty wykonujące określone zadania z zakresu administracji stanu cywilnego. Zadania te sprowadzają się do wykonywania określonych czynności związanych z zawarciem i rejestracją małżeństwa w trybie określonym w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Są to zadania wykonywane w sytuacjach zwyczajnych oraz w przypadkach nadzwyczajnych tj. w razie niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio życiu jednej ze stron zawierających małżeństwo. W konkluzji rozważań stwierdzono, że funkcje, jakie w toku procedury zawarcia małżeństwa w trybie art. 1 § 2 k.r.o. sprawuje duchowny mają charakter zadań zleconych z zakresu administracji publicznej. Podstawę do ich wykonania stanowią odpowiednie przepisy prawa państwowego. W toku tych czynności duchowny działa nie we własnym imieniu, ale jako organ osoby prawnej, którą jest określona jednostka organizacyjna kościoła lub innego związku wyznaniowego (np. parafia). Wykonując te czynności duchowny jest podmiotem administrującym, który realizuje tę funkcję w imieniu kościoła lub innego związku wyznaniowego uprawnionego do stosowania wyznaniowej formy zawarcia małżeństwa na podstawie odpowiednich przepisów prawa.
- ItemDudová and Duda before the Czech Constitutional Court: The question of autonomy of religious organizations(Wydawnictwo KUL, 2022) Čačik, MariánIn the Czech Republic, the autonomy of churches is constitutionally guaranteed in a rather broad manner. The constitutional and legal basis for Church autonomy lies in the Charter of Fundamental Rights and Freedoms, which is part of the Czech constitutional order. It represents both an objective institutional guarantee (religious neutrality of the state) and the subjective right of religious communities to independence from the state and self-governance of their own affairs (the right to self-determination). Compared to other domains of the said autonomy, the staffing of churches is a relatively frequent subject of theoretical reflection and decision-making on the part of Czech courts. The Constitutional Court of the Czech Republic had to express its opinion on some problematic cases, in particular, the limits of Church autonomy. The case of Duda and Dudová is an example of a conflict between civil rights and the autonomy of churches in the modern Czech history. It started with Duda and Dudová’s dismissal from the pastoral ministry in the Czechoslovak Hussite Church in 1993, and the last (so far) decision related to this case was issued by the Constitutional Court in 2021. This article discusses the long and tortuous journey through the Czech judiciary system, which Duda, Dudová, and the Czechoslovak Hussite Church had to go through in order to clarify consequences of church autonomy. A particular deviation in the Supreme Court’s decision-making played an interesting role in this process. However, it was the Constitutional Court, which acted as the guardian of constitutional values (including the internal autonomy of churches), that placed this anomaly in the decision-making of the Supreme Court and, subsequently, general courts back within constitutional limits.
- ItemDuszpasterstwo w systemie penitencjarnym Federacji Rosyjskiej(Wydawnictwo KUL, 2019) Matwiejuk, JarosławZasadniczym celem niniejszego artykułu jest przedstawienie konstytucyjnych, ustawowych oraz podustawowych uwarunkowań normatywnych funkcjonowania duszpasterstwa więziennego w Federacji Rosyjskiej. Przedmiotem opracowania jest także przybliżenie praktyki funkcjonowania odradzającego się w Rosji duszpasterstwa więziennego wraz z występującymi problemami oraz rosnącej roli związków wyznaniowych w tym zakresie. Jednocześnie na tym tle dokonano ogólnej charakterystyki rosyjskiego systemu penitencjarnego, wskazując na jego kluczowe elementy, w tym centralny organ zarządzający – Federalną Służbę Wykonywania Wyroków Rosji. Celem artykułu jest również wskazanie niedoskonałości obowiązujących przepisów prawnych i praktyki organów państwowych związanych z funkcjonowaniem duszpasterstwa więziennego w Federacji Rosyjskiej. W konkluzji rozważań przedstawiono perspektywę dalszej ewolucji pozycji prawnej duszpasterstwa więziennego w Rosji. Rezultatem przeprowadzonych badań jest zasadniczy wniosek o potrzebie reformy rosyjskiego systemu funkcjonowania duszpasterstwa więziennego w celu skutecznego zagwarantowania wolności sumienia i wyznania osobom pozbawionym wolności.
- ItemDyskryminacja nauczycieli religii. Glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13 stycznia 2022 roku (C-282/19)(Wydawnictwo KUL, 2023) Parol, AgnieszkaGlosa poddaje analizie orzeczenie prejudycjalne Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej zapadłe w sprawie C-282/19, YT i in. przeciwko MIUR i Ufficio Scolastico Regionale per la Campania, z dnia 13 stycznia 2022 r. Włoski sąd krajowy wystąpił z odesłaniem prejudycjalnym, kwestionując zgodność prawa krajowego z prawem UE. Naruszenie prawa UE miało wynikać z nadużywania kolejnych umów o pracę na czas określony i braku skutecznych środków przeciwdziałania dyskryminacji włoskich katechetów ze względu na religię. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, dokonując wykładni prawa, potwierdził, iż normy krajowe wykluczające nauczycieli religii katolickiej w szkołach publicznych z zakresu stosowania przepisów mających na celu wyciągnięcie konsekwencji z nadużywania kolejnych umów na czas określony – gdy w wewnętrznym porządku prawnym nie istnieje żaden inny skuteczny środek pozwalający na osiągnięcie tego celu – stanowią naruszenie prawa UE. Stwierdził także, że obowiązek posiadania misji kanonicznej nie stanowi przesłanki znoszącej zakaz dyskryminacji pracowniczej. Glosowane orzeczenie stanowi jedną z wielu spraw dotyczących nadużyć praw pracowniczych we włoskim sektorze publicznym, w którym to obszarze TSUE zasadniczo kontynuuje dotychczasową linię orzeczniczą. Novum w komentowanej sprawie stanowi wykładnia zakazu dyskryminacji ze względu na religię w dostępie do zatrudnienia i pracy. Wbrew wykładni dokonanej przez sąd krajowy, TSUE nie potwierdził istnienia bezpośredniej dyskryminacji ze względu na religię, która jest zakazana na mocy dyrektywy 2000/78 i art. 21 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. Wydaje się, że wyjątkowo wyważone i wstrzemięźliwe stanowisko TSUE wynika z chęci zachowania możliwie szerokiej neutralności w obszarze ściśle związanym z pozycją prawną kościołów i innych wspólnot religijnych, której kształtowanie pozostaje w wyłącznej kompetencji państw członkowskich, zgodnie z art. 17 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. This commentary analyzes the preliminary ruling of the Court of Justice of the European Union in the case C-282/19, YT and Others v. MIUR and Ufficio Scolastico Regionale per la Campania, issued 13 January 2022. The referring court made a request for a preliminary ruling, questioning the compliance of Italian law with EU law. The infringement of EU law was allegedly due to the abuse of successive fixed-term employment contracts and lack of effective measures to prevent discrimination of Italian Catholic religion teachers on the grounds of religion. When interpreting the law, the Court of Justice confirmed that the national norms excluding Catholic religion teachers in public education establishments from the scope of the provisions intended to penalise abuse of successive fixed-term contracts – where there is no other effective measure in the domestic legal system – constitute a breach of EU law. The Court also stated that the obligation to hold missio canonica cannot constitute an objective reason precluding the prohibition of employment discrimination. The commented judgment is one of many cases concerning the abuse of workers’ rights in the Italian public sector, in which the Court basically continues the previous line of jurisprudence. A novelty in the commented case is the interpretation of the prohibition of discrimination based on religion in employment and occupation. Contrary to the interpretation made by the national court, the Court of Justice did not confirm direct discrimination based on religion, which is prohibited under Directive 2000/78 and Article 21 of the Charter of Fundamental Rights. The extremely balanced and restrained position of the Court seems to result from the desire to maintain the broadest possible neutrality in the area closely related to the status of churches and other religious communities, which remains within the exclusive competence of member states, as established by Article 17 of the Treaty on the Functioning of European Union.
- ItemDziałalność Funduszu Kościelnego w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w świetle najnowszych badań źródłowych. Recenzja monografii Michała Zawiślaka, Fundusz Kościelny w latach 1950-1989, Lublin: Wydawnictwo „Academicon” 2021, ss. 406(Wydawnictwo KUL, 2022) Strzała, MarekDziałalność Funduszu Kościelnego w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stanowi ważny element historii stosunków państwo–Kościół. Recenzowana monografia w oparciu o obszerny, a nieprzebadany w znacznej części wcześniej, materiał źródłowy w postaci archiwaliów Urzędu do spraw Wyznań prezentuje realia funkcjonowania Funduszu Kościelnego w okresie 1950–1989. Opracowanie omawia dane, niedostępne w żadnej innej publikacji, dotyczące konkretnych operacji finansowych Funduszu Kościelnego oraz syntetyzuje wiedzę w zakresie przeznaczenia środków Funduszu Kościelnego na określone rodzaje celów. Autor dowodzi m.in. instrumentalnego wykorzystywania środków, którymi dysponował Fundusz Kościelny oraz wydatkowania przez Fundusz Kościelny środków na cele pozaustawowe. Recenzowana książka stanowi kompendium wiedzy o regulacjach dotyczących Funduszu Kościelnego w latach 1950–1989 oraz o jego działalności w tym okresie, cenne zarówno dla Czytelnika poznającego instytucję Funduszu Kościelnego, jak i dla eksperta poszukującego konkretnych, szczegółowych danych.