Roczniki Humanistyczne, 2023, Vol. 71, Nr 1 Literatura polska: Szczepan Twardoch i literatura popularna

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/4697

Browse

Browsing Roczniki Humanistyczne, 2023, Vol. 71, Nr 1 Literatura polska: Szczepan Twardoch i literatura popularna by Subject "cultural memory"

Now showing 1 - 1 of 1
  • Item
    Smok, Maja, Kali i Śmierć. Histoire croisée i omnipotentni narratorzy w twórczości Szczepana Twardocha
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023) Lemann, Natalia
    Celem artykułu jest analiza trzech powieści Szczepana Twardocha: Wieczny Grunwald. Powieść zza krańca czasów, Morfina i Drach, które wydają się szczególnie istotne dla zrozumienia sposobu pojmowania przez tego pisarza kategorii etniczności, pamięci historycznej, tożsamości kulturowej i historii. Proponuję rozpoznanie tych kategorii poprzez koncepcję „historii splątanej” (histoire croisée/etangled history) Wernera i Zimmeramanna oraz „pamięci wielokierunkowej” Rothberga. W celu ukazania splątania historycznego i etnicznego Twardoch we wszystkich trzech analizowanych powieściach posługuje się figurą pozaludzkiego, wszechwiedzącego, omnipotentnego narratora. W odniesieniu do wszystkich trzech powieści śledzę leżące u podstaw kreacji narratora nadrzędnego koncepcje filozoficzne i postaci bogów wywiedzione ze spuścizny kultur Wschodu (buddyzm, lamaizm, hinduizm, taoizm). W powieści Wieczny Grunwald koncepcja esencjalizmu etnicznego ulega ironicznej czy wręcz absurdalnej hiperbolizacji. Narratorem jest znajdujący się w stanie bardo bękart Paszko. W Morfinie tożsamość narodowa staje się dziełem wyboru i przygodności dziejowej, funkcję zaś nadrzędnego narratora pełni „czarna bogini”, będąca – jak dowodzę – literacką reprezentacją bogini Kali/Mai. W Drachu dokonuje się zmiana perspektywy, zmierzająca do ukazania sztuczności wszelkich koncepcji narodu czy ludzkich dziejów. Twardoch dokonuje zrównania dziejów ludzkich z losami zwierząt i unieważnia ludzkie pojmowanie przyczynowości i jednotorowości czasów oraz wydarzeń historycznych i procesu historycznego. Umożliwia to figura narratora, którym jest smok, Drach. W celach interpretacji sposobu pojmowania przez Dracha historii sięgam do greckiej etymologii słowa „smok” – gr. δράκων, gen. δράκοντος [drakōn, gen. drakontos] z czasownika δέρκομαι [derkomai] („widzieć wyraźnie”) – i taoistycznej zasady wu wei.