Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 2020, T. 114

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/1968

Browse

Browsing Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 2020, T. 114 by browse.metadata.rights "Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 3.0 Polska"

Now showing 1 - 15 of 15
  • Item
    „Ankieta duszpasterska z 1930 r.” oraz „Sprawozdanie duszpasterskie za rok 1930” i ich rola w planach odnowy życia społeczno-religijnego w diecezji kieleckiej w okresie międzywojennym
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Bujak, Grzegorz
    Tematem artykułu jest omówienie zachowanych fragmentów dwóch badań ankietowych przeprowadzonych w diecezji kieleckiej w latach 1930-1931, w kontekście wprowadzanej po I wojnie światowej odnowy życia religijne­go na jej terenie. Podejmowane w tym zakresie działania po 1918 r. znalazły najpełniejszy wyraz w postanowieniach synodu diecezjalnego z 1927 r. Jed­nym z jego elementów było prowadzenie systematycznych obserwacji zmian społeczno-religijnych poprzez powołanie w kurii Komisji wiary i obyczajów, która miała czuwać nad realizacją odnowy synodalnej w diecezji. Między in­nymi na podstawie prowadzonych badań ankietowych miała ona wskazywać potrzeby w zakresie duszpasterstwa na poziomie całej diecezji i poszczegól­nych parafii. Jednak wraz z rozwojem ogólnopolskiego programu odnowy życia religijnego opartego na ponaddiecezjalnej organizacji, jaką była Akcja Katolicka, wcześniejszy lokalny projekt nie był kontynuowany, a omawiane dwa badania ankietowe stanowią jego najobszerniejsze, choć nie w pełni za­chowane świadectwa.
  • Item
    Comment garder la foi et l’unité avec l’Église en Pologne en dehors du pays d’origine ? – à la lumière de la correspondance du Cardinal Wyszyński avec le Recteur de la Mission catholique polonaise en France
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Kłakus, Michał
    Après la Seconde Guerre mondiale, plus de 400 000 personnes d’origine polonaise vivaient en France. La plupart d’entre eux y est venue dans l’entre-deux-guerres à la recherche de travail. Ils considéraient leur séjour sur cette terre comme temporaire, par conséquent, en vue de retourner dans leur pays d’origine, ils cultivaient également les coutumes et les rituels polonais dans le doma­ine religieux. Leur présence était favorisée par l’existence de prêtres polonais dans les colonies ouvrières. Avec le temps, le lien de l’émigration polonaise en France avec le pays d’origine s’est affaibli. Les travailleurs polonais venant en France étaient en voie de disparition, le nombre d’associations polonaises a donc diminué. Dans les années 60 et 70 du XXe siècle, les troisième et qu­atrième générations d’émigrants polonais ne connaissaient leur pays d’origine que grâce aux histoires racontées par leurs parents et grands-parents. Comment préserver dans cette situation la tradition nationale et religieuse polonaise? Le Cardinal Wyszyński a tenté de répondre à cette question. Il voit un moyen de préserver l’identité religieuse des Polonais en France en maintenant la langue maternelle, l’adhésion au culte marial et la promotion du mouvement de pèlerinage. Afin de maintenir l’unité avec l’Eglise en Pologne, il a encouragé ses compatriotes à l’étranger à connaitre l’enseignement des évêques polonais et à participer à l’aide matérielle pour la Pologne.
  • Item
    Der Beginn der freisingischen Herrschaft in Groß-Enzersdorf im Hinblick auf die Entstehung des kirchlichen Lebens: von den Anfängen bis zu Bischof Berthold von Wehingen
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Borowski, Arkadiusz
    Der vorliegende Artikel beschäftigt sich mit der Gründung von Ort und Pfarre Groß-Enzersdorf (Enzersdorf im Text). Große Bedeutung erlangte dabei das Hochstift Freising mit seinen Bischöfen, die sowohl das kirchliche wie auch kommunale Leben prägten. In diesem Artikel befasst sich der Autor mit der Entstehung von Enzersdorf, beginnend mit der Schenkung Kaiser Heinrichs II. bis hin zu Bischof Berthold von Wehingen, der die Ortschaft bis heute prägt.
  • Item
    Ecclesiastical and theological aspects of the coronation acts of the Polish kings in the Middle Ages. An outline
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Bielak, Włodzimierz
    Ceremoniał koronacji królów polskich wpisuje się w średniowieczny związek Kościoła i państwa. Koronacja miała więc wydźwięk nie tylko państwowy, lecz także kościelny – była udzielana przez arcybiskupa w katedrze, wobec zgromadzonego Kościoła. W pewien sposób koronacja włączała nowego władcę w misję Kościoła. Używany podczas koronacji formularz zawierał podbudowę teologiczną dokonywanego aktu. Koronacja, czyniąca z króla pomazańca Bożego, dawała władcy szczególną pozycję w państwie i w Kościele.
  • Item
    „Informował, wprowadzając szczyptę rodzinności”. Omówienie czasopisma „Teologia w Polsce. Biuletyn informacyjny. Dokumenty, studia, informacje” (1983-2006)
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Byzdra-Kusz, Paulina
    Czasopismo „Teologia w Polsce. Biuletyn Informacyjny. Dokumenty, Studia, Informacje” – wydawane było w latach 1983-2006 z inicjatywy o. Stanisława Celestyna Napiórkowskiego OFMConv i Karola Klauzy. W tym czasie sta­nowiło forum informacyjne i rodzaj komunikatora, początkowo między ab­solwentami Wydziału Teologicznego KUL i ich wykładowcami, a następnie ogółem polskich teologów. W artykule podjęto próbę odtworzenia historii powstania i funkcjonowania pisma, opisania jego struktury oraz analizy treści jego numerów.
  • Item
    Kasata klasztoru bazyliańskiego w Lublinie w latach 1864–1866
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Lorens, Beata
    Monaster bazyliański w Lublinie w połowie XIX w. był jednym z pięciu klasztorów w Królestwie Polskim. O jego kasacie zdecydował namiestnik Teodor Berg rozporządzeniem z 10 XII 1864 r. Przeprowadzono ją 30 I 1865 r. Nieruchomości klasztorne zostały przejęte na rzecz Skarbu Królestwa Polskiego. Cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego stała się świątynią parafialną, zaś dotychczasowy przełożony klasztoru został jej tymczasowym administratorem jako wikariusz. Zabudowania klasztorne przeznaczono na mieszkanie parocha oraz unicką szkołę elementarną. W 1875 r. ze względu na likwidację Cerkwi unickiej w Królestwie Polskim parafia stała się prawosławną.
  • Item
    Kultura intelektualna i duchowa dominikanów wileńskich w świetle inwentarza biblioteki z I połowy XVII wieku
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Juda, Maria
    Inwentarz biblioteki dominikanów wileńskich z 1. połowy XVII wieku re­jestruje 506 pozycji wydawniczych. Są wśród nich druki opublikowane w XV, XVI i w niewielkiej liczbie w XVII stuleciu. Wydrukowane zostały przede wszystkim przez oficyny zagraniczne: włoskie, francuskie, niemieckie, niderlandzkie i szwajcarskie. Pod względem treściowym reprezentują wszyst­kie ówczesne obszary wiedzy ludzkiej, a ich liczebność w poszczególnych działach odzwierciedla zapotrzebowanie przez dominikanów wileńskich na określone piśmiennictwo, które pozwalało im właściwie wypełniać zadania wobec własnego zgromadzenia, klasztoru i otoczenia zewnętrznego.
  • Item
    Muzeum Lat Dziecięcych Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Zuzeli
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Hamryszczak, Artur Paweł
    Zuzela to wieś w diecezji łomżyńskiej, gdzie 3 sierpnia 1901 r. urodził się Stefan Wyszyński. Jego ojciec Stanisław był organistą w miejscowej parafii. Rodzina Wyszyńskich mieszkała w budynku organistówki naprzeciw kościoła parafialnego pw. Przemienienia Pańskiego. W 1910 r. przeniosła się do Andrzejewa, gdzie Stanisław Wyszyński otrzymał posadę organisty oraz lepsze warunki lokalowe dla rozrastającej się rodziny. Muzeum w Zuzeli powstało w 1990 r. w budynku dawnej szkoły powszechnej, do której uczęszczał Stefan Wyszyński. Instytucja jest prowadzona przez parafię w Zuzeli, a każdorazowy proboszcz jest kustoszem. Placówką przez ponad dwadzieścia lat opiekowały się bezhabitowe Siostry Służki NMP Niepokalanej. W budynku muzeum zrekonstruowano salę szkoły powszechnej z począt­ku XX wieku, do której uczęszczał Stefan Wyszyński oraz mieszkanie rodzi­ny organisty Stanisława Wyszyńskiego. W aranżacji wnętrz starano się o jak najwierniejsze ich odtworzenie, aby zwiedzający mógł poznać warunki życia i wzrostu religijno-intelektualnego przyszłego prymasa Polski. Do przestrze­ni wystawienniczej zalicza się również kościół parafialny pw. Przemienienia Pańskiego w którego budowie uczestniczył Stanisław Wyszyński. W świątyni znajduje się chrzcielnica, przy której przyjął chrzest Stefan Wyszyński oraz ołtarz Matki Bożej Częstochowskiej, przed którym modliła się rodzina Wyszyńskich, a Stefan służył do mszy św. W kościele zainstalowano również 14 witraży, które opisują koleje wydarzenia z życia kardynała Stefana Wyszyńskiego od narodzin do śmierci i pogrzebu. W otoczeniu kościoła znajduje się również kilka upamiętnień ważnych rocznic z życia Prymasa Tysiąclecia, np. urodzin czy przyjęcia święceń kapłańskich. Również jeden z dzwonów nosi imię kard. Stefana Wyszyńskiego. Na placu kościelnym, przed wejściem znajduje się duży spiżowy pomnik Prymasa jako Ojca Narodu. Muzeum Lat Dziecięcych Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Zuzeli jest przykładem palcówki muzealnej, która powstała jako owoc dumy miesz­kańców parafii ze swojego najbardziej znanego rodaka, ale stanowi też świadectwo zrozumienia wagi zachowania śladów przeszłości. Miejsce to umiejętnie łączy tradycyjne zwiedzanie muzeum z przeżyciami religijnymi, poprzez proponowaną przez kustosza kolejność poznawania Zuzeli: wizyta w kościele, modlitwa (msza św.), poznanie życia kard. Stefana Wyszyńskiego poprzez wi­traże w kościele oraz elementy pamiątkowe na placu kościelnym, by na końcu zwiedzić muzeum Lat Dziecięcych Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Zuzeli, czyli dawną szkołę i mieszkanie organisty Wyszyńskiego. To parafialne muzeum jest przykładem realizacji wskazań Papieskiej Komisji Dóbr Kultury czy też polskiego prawodawstwa kościelnego, dotyczących misji muzeów kościelnych. Wspomniana placówka realizuje nie tylko działalność kulturalną, ale i oddziałuje duszpastersko na wspólnotę Kościoła partykularnego.
  • Item
    Nauczanie i wychowanie religijne dzieci i młodzieży na łamach „Miesięcznika Katechetycznego i Wychowawczego” 1911-1914
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Bednarz-Grzybek, Renata
    Na przełomie XIX i XX wieku działalność katechetyczna prowadzona na ziemiach polskich napotykała na wiele trudności. Nie sprzyjała jej sytuacja polityczna, a władza zaborców, dążąc do ograniczenia wpływów Kościoła katolickiego jako ostoi polskości, utrudniała nauczanie religii w szkołach. Katechetów w trudnej sytuacji wspomagały informacje drukowane w specjalistycznych czasopismach religijnych, wśród których był „Miesięcznik Katechetyczny i Wychowawczy” (1911-1939). Na jego łamach prowadzono ożywioną dyskusję wokół zagadnień katechetycznych, odbywanych zjazdów i kursów katechetycznych, opracowania podręczników do nauczania religii. Celem artykułu jest ukazanie obrazu nauczania i wychowania religijnego, problemów merytorycznych i pedagogicznych z nimi związanych, omówie­nie roli, jaką w procesie wychowania przypisywano we wspomnianym wyżej czasopiśmie lekturze i muzyce kościelnej. Szczególną uwagę zwrócono na działania mające na celu kształtowanie charakteru młodego pokolenia poprzez proces wychowania religijnego i katechezę.
  • Item
    Parafia pod wezwaniem Wszystkich Świętych i Niepokalanego Poczęcia NMP w Grocholicach w świetle wizytacji kanonicznych
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Piasta, Aleksy
    Parafia w Grocholicach należy do najstarszych w archidiecezji łódzkiej i star­szych w Polsce. Przyjmuje się, że parafia pw. Wszystkich Świętych i Niepoka­lanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny została erygowana ok. 1230 r. przez ówczesnego arcybiskupa gnieźnieńskiego Wincentego z Niałka herbu Jeleń. Najstarsze zachowane dokumenty z wizytacji parafii w Grocholicach przecho­wywane są w Archiwum Diecezjalnym we Włocławku i pochodzą z 1636 oraz 1683 r. W niniejszym opracowaniu wykorzystano materiały z XVII, XVIII i pierwszej połowy XIX w. Pierwotny kościół wybudowano z kamieni polnych i cegły ok. 1233 r. Zabytkowa świątynia został rozebrana na początku XX w., a na jej miejscu wzniesiono nowy obiekt w stylu neogotyckim.
  • Item
    Pierwsze czasopismo diecezji kieleckiej – „Maryawita”, następnie „Jutrzenka” (1903-1907)
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Kwaśniewski, Andrzej
    W latach 1903-1907 wydawane było czasopismo „Maryawita”. W ciągu 1906 r. czasopismo zmieniło nazwę na „Jutrzenka”. Zmiana była podyktowana potrze­bą odróżnienia się od mariawitów – odłamu religijnego potępionego w tym czasie przez papieża Piusa X. Redaktorem i wydawcą czasopisma był ks. Win­centy Bogacki. Stworzył on ogólnopolski zespół autorów. Bezpośrednią przy­czyną wydawania czasopisma były obchody jubileuszu 50-lecia ogłoszenia dogmatu Niepokalanego Poczęcia NMP. W roku 1906 wydawano „Jutrzenkę” wraz z dwoma dodatkami – „Czytelnia Niedzielna” i „Tygodnik Diecezjalny”. Czasopismo podejmowało w początkowych latach tematykę kultu maryjnego oraz treści związane z kultem Najświętszego Sakramentu. Po przemianach związanych z rokiem 1905 czasopismo zmieniło tematykę, wprowadzając treści społeczne, polityczne i narodowe. Pierwotnie odbiorcami treści czasopisma byli duchowni, ziemianie i inteligencja. Po wprowadzeniu tematyki społecznej zwiększyła się liczba odbiorców świeckich, w tym chłopów i robotników. Pre­numeratorzy czasopisma skupieni byli w zaborze rosyjskim, austriackim i pru­skim, ponadto w europejskiej i azjatyckiej części Rosji oraz w Stanach Zjedno­czonych. Czasopismo przyczyniło się do rozwoju piśmiennictwa duchownych, którym dało możliwość szerszego dotarcia do społeczeństwa z treściami teologicznymi, narodowymi, społecznymi i politycznymi.
  • Item
    Pietas Et Litterae. Wpływ kolegium pijarów w Podolińcu na rozwój dawnego szkolnictwa
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Mirek, Małgorzata
    Artykuł nawiązuje do wystawy Pietas et litterae w Galerii ,,Dawna Synagoga” w Nowym Sączu, na której prezentowano ocalałe pamiątki z kolegium pija­rów w Podolińcu. Większość prezentowanych eksponatów po raz pierwszy od wieków opuściło na czas wystawy miejsca swego przechowywania. Wśród nich znalazły się m.in. dyplomy pergaminowe, rękopiśmienne kroniki kole­gium, księgi rejestrujące uczniów, zakonników i nowicjuszy, księgi zmarłych wykładowców, stare druki i książki wydane w XIX wieku, portrety profeso­rów podolinieckich, fundatora klasztoru i kolegium w Podolińcu, Stanisława Lubomirskiego oraz obrazy z cyklu ,,Żywot św. Józefa Kalasantego”, a także szaty liturgiczne, pieczęć z wyobrażeniem Nawiedzenia Maryi Panny, para­mentarz – malowana szafa na szaty i przybory liturgiczne, mapa Węgierskiej Prowincji Pijarskiej, malowany widok Podolińca z 1836 r. oraz świadec­twa szkolne ucznia kolegium Jana Kalety. Prezentowane na wystawie eks­ponaty wypożyczone zostały m.in. z Centralnego Archiwum Węgierskiej Prowincji Pijarskiej w Budapeszcie, Muzeum Lubowniańskiego w Starej Lubowni, Archiwum i Biblioteki Pijarów w Krakowie, Muzeum Narodowego w Krakowie, Sądeckiej Biblioteki Publicznej im. Józefa Szujskiego, Kolegium Pijarów w Prewidzy, parafii rzymskokatolickich w Podolińcu i Toporcu, a tak­że ze zbiorów prywatnych Ludwika Kalety z Podolińca.
  • Item
    Problem zasad etycznych w pracy polskich archiwistów
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Łosowski, Janusz
    Kodeks etyczny archiwisty uchwalony w roku 1996 na Międzynaro­dowym Kongresie Archiwów w Pekinie został w Polsce przyjęty przez środowisko archiwalne i nie wzbudzał uwag krytycznych. W artykule uzasadniono potrzebę stworzenia polskiego kodeksu etycznego archi­wistów na jego podstawie i uzupełnienia o trzy zasady. Ze względu na wielką wartość dokumentacji przechowywanej w archiwach polskich należałoby uznać pracę archiwalną jako służbę na rzecz państwa i oby­wateli, wymagającą od archiwistów szczególnego zaangażowania oraz odpowiedzialności. Personel archiwalny powinien dążyć do udoskona­lania pomocy informacyjnych, istniejących w archiwach, szczególnie w odniesieniu do zespołów najcenniejszych i udostępnianych, dla lep­szego zaspokajania indywidualnych potrzeb informacyjnych obywa­teli, prowadzących poszukiwania w archiwach. Archiwa państwowe należałoby również zobowiązać do podejmowania działań mających na celu zabezpieczenie cennych akt posiadanych przez osoby prywatne oraz przejmowania ich na warunkach uzgodnionych z właścicielami. Gdyby okazało się to niemożliwe, mogłyby starać się o sporządzenie za ich zgodą kopii cyfrowych i udostępniania na ustalonych zasadach.
  • Item
    Stowarzyszenia Bibliotek Kościelnych w Polsce, Włoszech i Hiszpanii w świetle ich statutów.
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Adamczyk, Jerzy
    Celem artykułu jest ukazanie zagadnienia Stowarzyszenia Bibliotek Kościelnych w świetle wybranych statutów w aspekcie kanonicznym. W jego pierwszej części przedstawiono kwestię natury, celów i sposobów działania tej instytucji. W drugiej części wskazano na wewnętrzną organizację Stowarzyszenia, trzecią poświęcono jego władzom, a czwartą majątkowi Stowarzyszenia Bibliotek Kościelnych.
  • Item
    Źródła elektroniczne w pracy teologa systematyka
    (Wydawnictwo KUL, 2020-12-21) Kempa, Jacek
    Postęp techniczny związany z upowszechnieniem elektronicznej formy publikacji oraz z rozwojem Internetu, kształtującym nowy status komunikacji, w rewolucyjny sposób wpłynął na sposób uprawiania nauki. Zmiana dotknęła także metod prowadzenia badań i rozpowszechniania ich wyników w teologii. Teologia systematyczna (traktowana tu jako obszar badań z teologii funda­mentalnej, dogmatycznej i moralnej) jest specjalizacją teologiczną, która odwołuje się do wielu typów właściwych dla siebie źródeł (Biblia, nauka Kościoła, historia teologii, wiara ludu Bożego, liturgia itd.), a także rezultatów badań w innych naukach, a w końcu także wymaga uczestnictwa w toczącym się aktualnie dyskursie teologicznym. Stąd wspomniane zmiany ułatwiające dostęp do materiałów źródłowych i aktualnych publikacji mają wielkie zna­czenie dla teologa, pod warunkiem zdobycia umiejętności posługiwania się nowymi technologiami. Ze względu na wielką liczbę źródeł udostępnionych w Internecie można w krótkim opracowaniu jedynie – nie zbliżając się do kompletności prezentacji – wskazać przez pogrupowanie różne sposoby ich publikacji. W ten sposób możliwa jest ich przybliżona charakterystyka i wstępna ocena wiarygodności. Dokonany przegląd pokazuje, że wiarygodność publikacji zasadniczo jest dziedziczona od podmiotów publikujących je: stąd pierwszeństwo mają instytucje naukowe, uznane wydawnictwa, nowe podmioty ukonstytuowane w przestrzeni Internetu, o ile przedstawiają jasną politykę naukową. Równocześnie, wobec ciągle wzrastającej ilości informacji, ważna dla naukowca jest orientacja w świecie baz danych, szczególnie tych dziedzinowych, zarówno bibliograficznych, jak i pełnotekstowych. Należy za­uważyć, że niebagatelną formą rozwoju myśli teologicznej, niewykorzystaną jeszcze w wysokim stopniu przez środowisko teologiczne, jest umożliwiona w Internecie wymiana między naukowcami: bezpośrednia bądź odbywająca się za pośrednictwem wyspecjalizowanych platform.