Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 2020, T. 114

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/1968

Browse

Browsing Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 2020, T. 114 by browse.metadata.rights "Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International"

Now showing 1 - 18 of 18
  • Item
    A French Page in the History of the Union of Brest: the Ruthenian Psalter of Jacques Davy Du Perron
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Tatarenko, Laurent
    Until now, the mission carried out in Rome by the Ruthenian bishops Hipacy Pociej and Cyryl Terlecki between November 1595 and March 1596 was main­ly known by a few scattered notes and reports left by the various members of the Curia, which were brought together in the second half of the 20th century in sources editions of Atanasij Velykyj. This is why the Ruthenian psalter found in the library of Évreux (Normandy) offers a new perspective on this founding stage of the Union of Brest. The book annotated by the hand of Pociej himself and offered to the French bishop Jacques Davy Du Perron, who was then in Rome, reflects both the ecclesiological conceptions of the Ruthenian bishop of Volodymyr and his desire to place the unionist polemic in a wider confes-sional context, well beyond the borders of the Polish-Lithuanian Common­wealth. The apparent failure of this initiative also comes as a testimony to the challenges faced by supporters of local Unions from the post-Tridentine period. Do dziś misja prowadzona w Rzymie przez biskupów ruskich Hipacego Po­cieja i Cyryla Terleckiego od listopada 1595 do marca 1596 roku, znana była głównie z nielicznych i rozproszonych notatek i relacji różnych członków Ku­rii, zgromadzonych w drugiej połowie XX wieku w źródłowych wydaniach Atanaziego Wełykiego. Z tego powodu, ruski psałterz znaleziony w bibliotece Évreux (Normandia) pozwala na nowe rozważanie tego założycielskiego eta­pu w historii unii brzeskiej. Starodruk, opatrzony adnotacjami samego Pocieja i ofiarowany przebywającemu wówczas w Rzymie francuskiemu biskupowi Jacques’owi Davy Du Perronowi, odzwierciedla zarówno koncepcje eklezjo­logiczne ruskiego biskupa włodzimierskiego i jego pragnienie wpisania unij­nej polemiki w szerszy kontekst wyznaniowy, daleko poza granicami Rzeczy­pospolitej. Widoczne niepowodzenie tej inicjatywy występuje również jako świadectwo wyzwań, przed którymi stali zwolennicy unii lokalnych w czasach potrydenckich.
  • Item
    Inwentarz ruchomości z 1862 r. ks. Andrzeja Chylińskiego proboszcza parafii Męka w dekanacie sieradzkim
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Szkutnik, Piotr
    Ksiądz Andrzej Chyliński był proboszczem parafii we wsi Męka pod Siera­dzem, gdzie mieszkał razem z matką oraz zapewne ze służbą. Spisany po jego śmierci w 1862 r. inwentarz dzieli ruchomości na dwa tytuły, nie wyróżniając kategorii surowcowych. Ruchomości wymienione w spisie posiadały funkcje kancelaryjne, wy­poczynkowe, garderobiane, kulinarne, spiżarniane i gospodarcze. Mobiliów związanych z alkierzem było najwięcej. Mienie proboszcza z Męki liczyło łącznie 393, a po pominięciu ruchomości gospodarskich 366 sztuk zamiesz­czonych na 141 pozycjach inwentarza. Porównanie majątku osobistego plebana z Męki wykazuje znaczną prze­wagę ilościową w większości rodzajów ruchomości w stosunku do liczby rzeczy okolicznego dziekana z początku XIX wieku (łącznie 129 sztuk) oraz inwentarzy plebanów staropolskich (108 sztuk). Odwrotną zależność można zaobserwować porównując mobilia A. Chylińskiego z ruchomościami zamoż­nego miejskiego rzemieślnika z Zamościa z połowy XIX wieku (599 sztuk). Pleban z Męki posiadał też nieco mniej srebrnych łyżek niż porównywane zbiorowości. Najdroższe ruchomości w inwentarzu z 1862 r. stanowiły 15% rzeczy, a najtańsze 6% wszystkich. Rzeczy drogich było zatem ponad dwa razy więcej niż tanich. Przedmioty określone jako „stare” stanowiły 13% ogółu. Father Andrzej Chyliński was the parish priest in the village of Męka near Sieradz, where he lived with his mother and possibly with several servants. Compiled after his death in 1862, the inventory separates the movable property he had owned into two categories, without distinguishing the raw material. The movable property listed on the inventory were used for office, leisure, wardrobe, culinary, pantry and utility functions. The majority of the mobile property was situated in the alcove room. The property of the parish priest of Męka amounted to a total of 393 pieces. Upon excluding farm movables, these were 366 pieces listed as 141 inventory items. A comparison of the personal property of the Męka parish priest with the local dean from the beginning of the 19th century (129 pieces in total) and average Old Polish parish priests (108 pieces) demonstrates a significant quantitative advantage in most types of movable property. However, the opposite can be observed when comparing A. Chyliński and his movables with a wealthy city craftsman from Zamość in the mid-19th century (599 pieces). The most expensive movables in the 1862 inventory accounted for 15% of items, where­as the cheapest constituted 6% of all items. Thus, Chyliński owned more than twice as many expensive items as cheap items. Items described as ‘old’ constituted 13% of the total amount.
  • Item
    Ks. Henryk Misztal (1936-2020)
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Hamryszczak, Artur Paweł
  • Item
    Ks. Leszek Grzegorz Wilczyński (1957-2020)
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Krucki, Łukasz
  • Item
  • Item
    Maszynopis „Największa chwała” ze zbiorów Biblioteki Teologicznej Uniwersytetu Śląskiego, a nowela „Wigilia w kacecie” ks. Huberta Lacha
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Sadzikowska, Lucyna
    Celem artykułu jest zaprezentowanie maszynopisu noweli, zatytułowa­nego "Największa chwała", oraz jej wersji opublikowanej, która przyjęła tytuł "Wigilia w kacecie", autorstwa ks. Huberta Lacha, byłego więźnia obozów koncentracyjnych Auschwitz i Mauthausen. Na maszynopis oraz inne dokumenty ks. Huberta Lacha, które zostały w tekście omó­wione, autorka opracowania natrafiła przypadkowo, podczas kwerendy w Bibliotece Teologicznej Uniwersytetu Śląskiego w 2018 r. Zmody­fikowana, przede wszystkim zaś skrócona, wersja noweli została opu­blikowana w 2010 r. w zbiorze "Nowele obozowe". Autorka artykułu, uwzględniając kontekst historyczny, poddała analizie i interpretacji tekst noweli, stawiając tezę, że list, jako gatunek literatury użytko­wej, stał się dla ks. Huberta Lacha fundamentem, na którym budował narrację swoich licznych utworów. W artykule przybliżono biografię ks. Huberta Lacha oraz jego dorobek pisarski, który nie był naukowo oceniany. Szczególny namysł podjęto nad zagadnieniem związanym z sensem cierpienia i przedstawionymi w noweli mechanizmami obrony przed zniewoleniem totalnym. The aim of the article is to present the typescript of the novella entitled “Największa chwała” along its released version, published under the title “Wigilia w kacecie”. Its author, Fr. Hubert Lach, was a former inmate of the Auschwitz and Mauthausen concentration camps. The author of the study came upon the typescript and the other documents of Fr. Hubert Lach discussed in the text entirely by coincidence while searching the Theological Library of the Univer­sity of Silesia in 2018. The novella, modified and condensed, was published in the 2010 collection “Camp novellas”. Taking into account the historical con­text, the author of the article analysed and interpreted the text of the novella, arguing that Fr. Hubert Lach founded the narrative of his numerous works on the letter as a genre of applied literature. The article presents the biographical note of Fr. Hubert Lach and his accomplishments as a writer without providing a critical scientific appraisal of his literature. The focus was placed particularly on the meaning of suffering and the mechanisms of defence against total en­slavement as important themes explored in the novella.
  • Item
    Opis parafii św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Czeladzi z 1791 roku (Fragment nieodnalezionej wizytacji dekanatu siewierskiego diecezji krakowskiej z lat 90. XVIII wieku)
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Trąba, Mariusz
    W 1846 r. proboszczem parafii św. Stanisława w Czeladzi został mianowany ks. Wojciech Janecki. Okazało się wówczas, że parafia nie posiada aktualne­go inwentarza dóbr i praw majątkowych. W poszukiwaniu tego dokumentu zwrócono się do Konsystorza Generalnego Diecezji Krakowskiej. Pomimo poszukiwań dokumentu takiego nie odnaleziono. W archiwum Konsystorza odkryto jedynie dokument opisujący miasto Czeladź oraz parafię czeladzką sporządzony w 1791 r. Jego odpis przesłano do Konsystorza Diecezji Kra­kowskiej w Kielcach. Ten właśnie dokument jest przedmiotem niniejszego opracowania. Prawdopodobnie dokument pod nazwą Opisanie Kościoła i Parafii Mia­steczka Czeladź z 1791 r. stanowi fragment większej całości; być może wi­zytacji dekanatu siewierskiego z tego okresu. Wskazuje na to jego treść oraz struktura będąca powtórzeniem tego typu dokumentów z końca XVIII wieku, np. wizytacji sąsiedniego dekanatu bytomskiego z lat 1792-1793. Dotychcza­sowe poszukiwania w archiwach kościelnych i państwowych nie przyniosły pozytywnych rezultatów w zakresie odszukania źródeł potwierdzających prze­prowadzenie owej wizytacji. Publikowany dokument stanowi jedno z najważniejszych źródeł doty­czących dziejów Czeladzi w końcowym okresie istnienia Rzeczypospolitej szlacheckiej. Jego autor podaje dokładne dane dotyczące parafii oraz kościoła w Czeladzi w ostatnich latach przed zaborami. Należy podkreślić, że doku­ment ten nie został wykorzystany w dotychczasowych badaniach nad dziejami miasta Czeladzi. In 1846, Fr. Wojciech Janecki was installed as the parish priest of St. Stanislaus in Czeladź, only to find out that the parish did not have an up-to-date inventory of property and property rights. In search of this document, the parish turned to the General Consistory of the Diocese of Krakow. Despite investigation, such a list was nowhere to be found. The only document discovered in the Consistory Archives was a description of the town of Czeladź and the parish of Czeladź compiled in 1791. A copy of this document was sent to the Consistory of the Krakow Diocese in Kielce. This document is the subject of this study. Entitled “Opisanie Kościoła i Parafii Miasteczka Czeladź” (“Description of the Church and Parish of the Town of Czeladź”), the 1791 record is a part of a larger file from that period – perhaps a visitation of the Siewierz deanery. This can be inferred from its content and structure, which resembles documents of this type from the end of the 18th century, e.g. visitation records of the ne­ighbouring Bytom deanery over the years 1792–1793. The thorough scrutiny of both church and state archives has not produced any positive results so far as to the sources confirming the said visitation. The published document is one of the most important sources on the histo­ry of Czeladź in the final period of the Republic of Nobles. Its author provides detailed data both on the parish and the church in Czeladź in the last years before the partitions of Poland. It should be emphasised that this document has never been used before in the research on the history of Czeladź.
  • Item
    Parafia w Meriden i jej duszpasterze na łamach „Dziennika Chicagoskiego” w latach 1893-1920
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Szymański, Józef
    Parafia w Meriden to najstarsza polska parafia w stanie Connecticut. Liczyła ok. 3500 wiernych. Została utworzona w 1892 r. przez ks. Antoniego Klawitera. Kolejno pełnili w niej posługę duszpasterską: ks. dr Tomasz Misicki, ks. Kazimierz Kucharski, ks. Lucjan Bójnowski, ks. Michał Miklaszewski, ks. Józef Cułkowski i ks. Jan Ceppa. Owoce ich posługi duszpasterskiej i narodowej znalazły swoje odzwierciedlenie na łamach „Dziennika Chicagoskiego”. W parafii swoją działalność prowadziły różne towarzystwa religijne, kulturalne i narodowe, mające na celu podtrzymanie polskiej świadomości na­rodowej wśród emigrantów oraz więzi ze starym krajem, a także pogłębianie życia religijnego. Obok pomocy duchowej, uroczystych nabożeństw, parafia polska w Meriden dostarczyła do błękitnej armii wielu rekrutów, a także świadczyła pomoc materialną staremu krajowi. Ogromną rolę odegrała przede wszystkim w sprawach odrodzenia poczucia narodowego i odrodzenia niepodległego państwa polskiego. Więź emigrantów polskich z Kościołem poza ojczystym krajem kształtowała poczucie tożsamości religijnej i narodowej. The Meriden Parish is the oldest Polish parish in Connecticut. It had about 3,500 believers. Established in 1892 by Fr. Antoni Klawiter, it was subsequ­ently run by Fr. Tomasz Misicki, PhD, Fr. Kazimierz Kucharski, Fr. Lucjan Bójnowski, Fr. Michał Miklaszewski, Fr. Józef Cułkowski and Fr. Jan Ceppa. Their pastoral and national ministry have been reflected in the “Dziennik Chi­cagoski” newspaper. Various religious, cultural and national associations have been active in the parish, aspiring to deepen and maintain the Polish national identity and the connection with the motherland among the immigrants as well as to develop their faith. In addition to spiritual help and ceremonial services, the Polish pa­rish in Meriden provided the Blue Army with numerous recruits and extended material aid to the old country. Most importantly, the Polish parish played a huge role in reviving the na­tional awareness and the independent Polish State. Outside their home country, the bond of Polish immigrants with the Church shaped their sense of religious and national identity.
  • Item
    Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kołkach w diecezji łuckiej w świetle inwentarza z 11 VI 1937 roku
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Żurek, Waldemar Witold
    Kościół parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kołkach na Wołyniu pochodził z drugiej połowy XVII wieku. Był on fundacją Samuela Kazimierza Leszczyńskiego, urzędnika dworskiego. Uległ on pożarowi w czasie działań pierwszej wojny światowej. Odbudowany został w latach 1929-1930 przez proboszcza kołkowskiego ks. Edwarda Za­jączkowskiego i konsekrowany w lipcu 1930 roku przez sufragana łuckiego biskupa Stefana Walczykiewicza. Decyzją ordynariusza łuckiego biskupa Ad­olfa Szelążka w 1937 roku nastąpiła zmiana proboszcza w parafii Kołki. Stąd dotychczasowy proboszcz ks. Antoni Skrzypkowski sporządził 24 maja 1937 roku protokół zdawczo-odbiorczy parafii Kołki oraz dwa oddzielne protoko­ły: pierwszy dotyczył obliczenia ilości blachy cynkowej użytej do pokrycia dachu kościelnego przy budowie nowego kościoła i drugi zawierający dokład­ne zestawienia finansowe, które wyjaśniły szczegółowo zgłaszane pretensje wykonawców prac budowlanych wobec inwestora, jakim był ówczesny pro­boszcz – ks. Edward Zajączkowski. Do powyższych zostały dołączone dwa sporządzone inwentarze: kościoła parafialnego i domu plebańskiego, prze­kazane dnia 11 czerwca 1937 roku swemu następcy - ks. Konradowi Mosz­kowskiemu. Sprawował swoje obowiązki pastoralne w Kołkach jako ostatni proboszcz tej parafii. The parish church of the Assumption of the Blessed Virgin Mary in Kołki in Volhynia dates back to the second half of the 17th century. It was founded by Samuel Kazimierz Leszczyński, a court official. The church was burnt during the First World War and rebuilt in the years 1929-1930 by the parish priest of Kołki, Rev. Edward Zajączkowski, and then consecrated in July 1930 by the suffragan of Lutsk, Bishop Stefan Walczykiewicz. In 1937, the parish priest in the Kołki parish, Rev. Antoni Skrzypkowski, was dismissed by the decision of the bishop of Lutsk, Adolf Szelążek. The outgoing parish priest prepared, on 24 May 21937, the protocol of delivery and acceptance of the Kołki parish and two additional protocols: the one concerned the calculation of the quantity of zinced sheets used to cover the church roof during the construction of the new church, and the other contained detailed financial statements that explained the claims of the contractors of the construction works towards the investor, the then parish priest – Rev. Edward Zajączkowski. Additionally, two inventories, concerning the parish church and the presbytery, were attached to the protocols mentioned above. On 11 June 1937, the documents were given to Rev. Skrzyp­kowski’s successor – Rev. Konrad Moszkowski, who was the last parish priest in the Kołki parish.
  • Item
    Początki Skrzyszowa. Przyczynek do badań nad rozwojem terytorialnym wsi lokowanej na prawie niemieckim
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Poniewozik, Leszek
    Artykuł dotyczy związków dostrzegalnych pomiędzy lokacją wsi Skrzyszów, a fundacją parafii w tej miejscowości. Skrzyszów w początkach XIV w. należał do Leonarda s. Dzierżysława, h. Rawa. Przed 17 lipca 1331 r. przeszedł na własność Spycimira h. Leliwa, ówczesnego kasztelana wiślic­kiego. Niedługo później nowy właściciel postanowił powiększyć wieś. W tym celu 4 maja 1333 r. wystawił dokument, mocą którego Konrad, wójt Lipnika miał osadzić kmieci na gruntach leśnych przylegających do Skrzyszowa. Była to zatem lokacja na tzw. surowym korzeniu. W odnośnym dokumencie zna­lazło się także nadanie na rzecz kościoła. Świątynia skrzyszowska powstała już przed 1331 r., a w 1333 r. posłużyła Spycimirowi jako punkt orientacyj­ny dla planowania dalszej rozbudowy wsi. Świątynia ta została wzniesiona na skraju starszej części wsi, za którą w 1333 r. osiedlono nowych osadni­ków. Analiza wiadomości płynących głównie ze źródeł kościelnych pozwala formułować teorie na temat etapów rozwoju Skrzyszowa w średniowieczu. W świetle zgromadzonego materiału wydaje się, że w najwcześniejszym okre­sie wieś rozlokowana była wzdłuż koryta rzeki Wątok, zwanej wówczas Tru­siną i obejmowała tereny sąsiadujące od północnego zachodu z przedmie­ściami lokowanego w 1330 r. miasta Tarnów. Po 1333 r. do istniejącej części Skrzyszowa dołączono tereny rozciągające się w górę biegu Wątoka. W ten sposób wieś uzyskała kształt, jaki w ogólnym zarysie zachowała do dzisiaj. Ambitny plan Spycimira lokowania wsi na 100 łanach został zrealizowany jedynie w części. W XVI w. starsza i nowsza część Skrzyszowa obejmowała jedynie około ⅓ tego areału. The article addresses the connections between the incorporation of the village of Skrzyszów and the foundation of the village parish. At the beginning of the 14th century, Skrzyszów belonged to Leonard, son of Dzierżysław, Rawa coat of arms. Before 17 July 1331, it had become the property of Spycimir, Leliwa coat of arms, the then Castellan of Wiślica. Soon afterwards, the new owner decided to expand the village. To this end, on 4 May 1333, he issued a docu­ment by virtue of which Konrad, the mayor of Lipnik, was to settle peasants on the forest land adjacent to Skrzyszów. Consequently, it constituted the estab­lishment on the so-called ‘raw-root’. The relevant document also includes the foundation of a church. The Skrzyszów Temple was established before 1331 and in 1333 it served as a landmark for Spycimir to plan further expansion of the village. The temple was erected on the edge of the older part of the village, behind which new settlers were located in 1333. The analysis of messages coming mainly from church sources allows us to formulate theories about the stages of the development of Skrzyszów in the Middle Ages. In the light of the collected material, it seems that in the earliest period the village was located along the riverbed of the Wątok River, then known as Trusina, and included ar­eas adjacent to the suburbs of the town of Tarnów, incorporated in 1330, from the north-west. After 1333, the existing part of Skrzyszów was joined to the existing part of the Wątok. In this way, the village obtained the form that it has generally preserved until today. The ambitious plan of Spycimir to incorporate the village on 100 lans [Polish unit of field measurement] was only partially implemented. In the 16th century the older and newer part of Skrzyszów cov­ered only about 1/3 of this area.
  • Item
  • Item
  • Item
  • Item
    [Rezension]: Ondřej Jakubec (Hg.): Karel z Lichtensteinu-Castelcorna (1624-1695). Olomoucký biskup a kníže střední Evropy. (...) Rostislav Švácha, Martina Potůčková, Jiří Kroupa (Hg.): Karel z Lichtensteinu-Castelcorna (1624-1695). Místa biskupovy pamět
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Myšák, Miroslav
    Pełny tytuł recenzji: [Rezension]: Ondřej Jakubec (Hg.): Karel z Lichtensteinu- Castelcorna (1624-1695). Olomoucký biskup a kníže střední Evropy. / Karl von Lichtenstein-Castelcorno (1624-1695). Bishop of Olomouc and Central European Prince. Olomouc 2019. 395 S. ISBN 978-80-88103-49-3 / 978-80-88103-50-9 Rostislav Švácha, Martina Potůčková, Jiří Kroupa (Hg.): Karel z Lichtensteinu- Castelcorna (1624-1695). Místa biskupovy paměti. / Karl von Lichtenstein-Castelcorno (1624-1695). Places of the Bishops Memory. Olomouc 2019. 531 S. ISBN 978-80-88103-55-4 / 978-80-88103-56-1. Full title of review: [Rezension]: Ondřej Jakubec (Hg.): Karel z Lichtensteinu- Castelcorna (1624-1695). Olomoucký biskup a kníže střední Evropy. / Karl von Lichtenstein-Castelcorno (1624-1695). Bishop of Olomouc and Central European Prince. Olomouc 2019. 395 S. ISBN 978-80-88103-49-3 / 978-80-88103-50-9 Rostislav Švácha, Martina Potůčková, Jiří Kroupa (Hg.): Karel z Lichtensteinu- Castelcorna (1624-1695). Místa biskupovy paměti. / Karl von Lichtenstein-Castelcorno (1624-1695). Places of the Bishops Memory. Olomouc 2019. 531 S. ISBN 978-80-88103-55-4 / 978-80-88103-56-1.
  • Item
    Rubrycele diecezji krakowskiej z lat 1735-1811 przechowywane w księgozbiorze podręcznym Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Szczepaniak, Jan
    W księgozbiorze podręcznym Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie przechowywany jest największy znany zbiór kalendarzy liturgicznych drukowa­nych dla potrzeb duchowieństwa diecezji krakowskiej. Od połowy XVIII w. zbiór jest prawie kompletny. Zgodnie ze zmodyfikowaną klasyfikacją przyjętą przez ks. Stanisława Librowskiego, krakowskie kalendarze liturgiczne można podzielić na cztery rodzaje, ściśle wiązane z fazami ich rozwoju. Do pierwszego typu należą ka­lendarze liturgiczne wydawane bez żadnych dodatków (XVI w. do 1750), do drugiego – kalendarze ze spisem zmarłych duchownych (od 1751) oraz kata­logiem prałatów i kanoników katedralnych (od 1753). Do trzeciego rodzaju rubrycel należą druki połączone z pełnym katalogiem parafii i duchowieństwa (od 1811), do czwartego – samoistne druki zawierające oddzielnie kalendarz liturgiczny i schematyzm diecezji pojawiły się dopiero od 1871 r. Do końca XVIII w. zazwyczaj za wydanie rubrycel odpowiadały kapituły katedralne. W imieniu ordynariusza bądź wikariusza kapitulnego jeden z kano­ników lub wikariuszy katedralnych, którego imię i nazwisko z reguły podawa­no na stronie tytułowej, opracowywał tekst. Do kapituły należały organizacja druku oraz dystrybucja kalendarza. W Krakowie kalendarz redagowali kolejni wicedziekani katedry wawelskiej, którzy równocześnie byli kanonikami kole­giaty św. Jerzego na Wawelu. Trzeba również wspomnieć, że w zachowanych egzemplarzach rubrycel znajdują się podpisy właścicieli rubrycel, które pozwalają poznać historię po­wstania kolekcji. Często również w zachowanych egzemplarzach kalendarzy znajdują się uwagi poczynione przez właścicieli. Dotyczą one kwestii ducho­wych i gospodarczych, dostarczając informacji o ważnych dla duchownych sprawach. The reference library of the Archives of the Metropolitan Curia in Kraków has the largest known collection of liturgical calendars printed for the needs of the clergy of the Diocese of Kraków. The collection has been almost complete since the mid-18th century. According to the modified classification adopted by Rev. Stanislaw Li­browski, Kraków’s liturgical calendars can be divided into four types, closely related to the phases of their development. The first type includes liturgical calendars issued without any additions (16th century to 1750), the second type includes calendars with a list of deceased clergymen (from 1751) and a cata­logue of prelates and cathedral canons (from 1753). The third type of liturgi­cal calendars includes printed materials connected with the full catalogue of parishes and clergy (from 1811 onwards), and the fourth type includes inde­pendent prints which contain a separate liturgical calendar and the diocesan schemes, appeared as late as 1871. Until the end of the 18th century, the cathedral chapters were usually re­sponsible for issuing the liturgical calendars. One of cathedral canons or vic­ars, whose name was usually given on the title page, developed the text on behalf of an ordinary bishop or vicar capitular. The chapter was responsible for printing and distributing the calendar. In Kraków, the calendar was edited by successive deputy deans of Wawel Cathedral, who at the same time were canons of St George’s Collegiate Church at Wawel. Preserved copies of the calendars include the signatures of their owners, which allow us to learn the history of the collection. Many of the preserved copies of the calendars also contain remarks made by the owners. These refer to spiritual and economic issues, providing information on important matters for the clergy.
  • Item
  • Item
    Szkoły publiczne benedyktynów sieciechowskich w latach 1791-1819
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Stępień, Robert
    Artykuł przedstawia problematykę organizacji i działalności szkół publicz­nych prowadzonych przez benedyktynów sieciechowskich na przełomie XVIII i XIX w. Ramy czasowe artykułu wyznaczają daty założenia z inicjaty­wy klasztoru sieciechowskiego szkoły w Stężycy, a zamyka rok wprowadzenia ustawy supresyjnej, która doprowadziła do kasaty opactwa sieciechowskiego. W tekście szczególną uwagę zwrócono na kwestie związane ze statusem or­ganizacyjnym szkół sieciechowskich, programem i poziomem prowadzonego w nich nauczania, kadrą pedagogiczną, liczebnością uczniów oraz zapleczem materialnym, w tym zbiorami szkolnej biblioteki. Podstawowym materiałem źródłowym dla badań w tym zakresie były akta władz oświatowych, sprawują­cych nadzór nad szkołami sieciechowskimi w omawianym okresie, w tym ra­porty powizytacyjne oraz sprawozdania składane przez przełożonych szkoły. Istotne znaczenie dla części omawianych zagadnień miała zachowana spuści­zna archiwalna klasztoru oraz akta urzędowe okupacji i ewakuacji suprymo­wanego opactwa. W okresie ponad dwudziestu pięciu lat istnienia szkół sieciechowskich zmianom podlegała ich przynależność administracyjna oraz model organiza­cyjno-programowy. Na działalność tych szkół duży wpływ wywarły przemia­ny polityczno-ustrojowe oraz reformy oświatowe prowadzone przez władze państwowe. Powołana w 1791 r. szkoła w Stężycy otrzymała status podwydziałowej, a jej funkcjonowanie opierało się na założeniach systemu naucza­nia Komisji Edukacji Narodowej. Po kilku latach szkoła została przeniesiona do Sieciechowa, co doprowadziło do sporu z mieszkańcami Stężycy, który trwał jeszcze w czasach Księstwa Warszawskiego. Na początku XIX w. szko­ła w Sieciechowie została zorganizowana na wzór gimnazjów austriackich, a w okresie istnienia Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego zosta­ła zakwalifikowana do placówek podwydziałowych i wydziałowych. Kadrę pedagogiczną szkoły w głównej mierze stanowili zakonnicy z klasztoru sie­ciechowskiego, ale nauczycielami, zwłaszcza przedmiotów językowych, były też osoby świeckie. Ważną funkcję dydaktyczną spełniała biblioteka szkolna, której zawartość tworzyły podręczniki oraz piśmiennictwo pomocnicze. The article presents issues concerning the organization and activity of public schools run by the Benedictines in Seiciechów at the turn of the 18th and 19th century. The time period under study begins with the year of foundation of the sub-faculty school in Stężyca at the initiative of the Sieciechów monastery, and ends with the year of introduction of the suppression law, which led to the dissolution of the Sieciechów abbey. The article pays particular attention to issues related to the organizational status of Sieciechów schools, the curriculum and level of teaching, the teaching staff, the number of students and material resources, including the school library’s collections. The basic source material for the research in this area comprises a set of files of the educational authorities that supervised Sieciechów schools in the period in question, including visitation reports and the reports submitted by Sieciechów school administrators. The preserved archival legacy of the monastery and the official records of the period of residency in and evacuation from the dissolved abbey were of great importance for some of the issues discussed. During more than twenty-five years of the existence of the Sieciechów schools, their administrative affiliation and organizational and programming model underwent certain changes. The activity of schools was significantly influenced by political and territorial changes and educational reforms carried out by state authorities at the turn of the 18th and 19th centuries. Established in 1791, the school in Stężyca was given the status of a sub-faculty school, and its operation was based on the basis of the teaching system of the National Edu­cation Commission. After several years, the school was moved to Sieciechów, which led to a dispute with the inhabitants of Stężyca, which continued in the times of the Duchy of Warsaw. At the beginning of the 19th century the school in Sieciechów was arranged on the model of Austrian gymnasiums, and during the period of existence of the Duchy of Warsaw and the Kingdom of Poland it was qualified to becaome sub-faculty and faculty establishments. The teaching staff of the school were mainly monks from the Sieciechów monastery, but the teachers, especially of linguistic subjects, included also lay people. An im­portant didactic function was performed by the school library, the content of which consisted of textbooks and auxiliary literature.
  • Item
    Zmiany personalne w organizacji administracji i sądownictwie diecezji kujawsko-kaliskiej (1918-1925)
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Wlaźlak, Władysław
    Problematyka zmian personalnych w administracji i sądownictwie diecezji kujawsko-kaliskiej w latach 1918-1925, była uwarunkowana kilkoma czyn­nikami. Przede wszystkim doszło do zmian w prawodawstwie kościelnym. Nowy Kodeks Prawa Kanonicznego, który zaczął obowiązywać w 1918 r., od­dzielał władzę administracyjną od sądowniczej. W tymże roku biskup kujaw­sko-kaliski ustanowił Kurię Biskupią we Włocławku dla prowadzenia spraw administracyjnych, zaś dla prowadzenia spraw sądowych ustanowił Trybu­nał Generalny we Włocławsku oraz Trybunał Pomocniczy w Częstochowie i Kaliszu. W miejsce dawnego oficjalatu włocławskiego ustanowił wikariat generalny włocławski, oficjalat kaliski został wikariatem, zaś oficjalat piotr­kowski przemianował na wikariat częstochowski. We Włocławku rezydował wikariusz generalny dla całej diecezji, którym był biskup pomocniczy. Nadto w stolicy diecezji urzędował ks. S. Chodyński, któremu podlegał wikariat wło­cławski, był jednocześnie oficjałem Trybunału Włocławskiego. Wiceoficjałem tegoż Trybunału był bp W.S. Owczarek, który następnie objął urząd oficjała. Z kolei wikariuszem generalnym i wiceoficjałem w Trybunale Częstochow­skim został bp W.P. Krynicki, zaś wikariuszem generalnym i wiceoficjałem w Trybunale Kaliskim był ks. J.N. Sobczyński. Należy zauważyć, że w kurii byli zatrudnieni kanclerz, konsultorzy, radcowie, sekretarze, skarbnik, archiwa­riusz, architekci, członkowie różnych komisji, cenzorzy ksiąg religijnych i wi­zytatorzy nauki religii. Piastujący powyższe stanowiska duchowni pracowali również w sądzie, a większość z nich stanowiła elitę duchowieństwa, które było wykształcone w zagranicznych uczelniach. Władza diecezjalna doceniała ich zaangażowanie, czego wyrazem były nadawane im godności kościelne. Wielu z nich parało się pracą naukową. Ten skład obsady personalnej uległ zmianie w 1925 r., kiedy diecezja kujawsko-kaliska utraciła wikariat częstochowski na rzecz nowo utworzonej diecezji. The issue of personnel changes in the administration and judiciary of the Kuy­avia-Kalisz Diocese between 1918 and 1925 was determined by several fac­tors. First of all, there were changes in the church legislation. The new Code of Canon Law, which came into force in 1918, separated the administrative and judicial authorities. It was then that the Bishop of Kuyavia and Kalisz estab­lished the Bishop’s Curia in Włocławek to handle administrative matters, and the General Tribunal in Włocławek and the Auxiliary Tribunal in Częstochowa and Kalisz to handle court cases. He established the General Vicariate of Wlo­clawek, the Officiality of Kalisz became the Vicariate, and the Officiality of Piotrków was renamed to the Vicariate of Częstochowa. The Vicar General for the whole diocese, which was also an auxiliary bishop, resided in Włocławek. Moreover, in the capital of the diocese, Rev. S. Chodyński, to whom the Vicar­iate of Włocławek was subordinate, was also a judicial vicar of the Włocławek Tribunal. The adjutant judicial vicar of this Court was Bishop W. S. Owczarek, who then took the office of judicial vicar. Bishop W. P. Krynicki became the Vicar General and the adjutant judicial vicar of the Częstochowa Tribunal, while Rev. J. N. Sobczyński was the Vicar General and the adjutant judicial vicar of the Kalisz Tribunal. It should be noted that the Curia employed a chan­cellor, consultants, counsellors, secretaries, a treasurer, an archivist, architects, members of various commissions, censors of religious books and catechesis visitors. The clergymen holding the above positions also worked in court, and most of them constituted an elite among the clergy, well educated in foreign universities. The diocesan authority appreciated their commitment, which was reflected in the ecclesiastical positions they were given. This composition of the staff changed in 1925, when the Kuyavia-Kalisz Diocese lost the Często­chowa Vicariate to a newly established diocese.