Roczniki Nauk Prawnych
Permanent URI for this community
Roczniki Nauk Prawnych to kwartalnik naukowy z zakresu prawa, prawa kanonicznego i administracji. Czasopismo stanowi forum naukowej refleksji nad wyzwaniami prawnymi współczesnego społeczeństwa, inspirowanej polskimi regulacjami prawnymi i orzecznictwem. Obejmuje oryginalne prace prezentujące istotne zagadnienia z zakresu prawa, jego interpretacji i stosowania, w tym tworzenie nowych rozwiązań prawnych. Opracowania te mogą mieć formę artykułów naukowych, artykułów polemicznych i glos (komentarzy do orzeczeń sądów krajowych i zagranicznych). Ponadto czasopismo publikuje sprawozdania z ważnych międzynarodowych i krajowych konferencji naukowych, a także recenzje najnowszych monografii naukowych.
Artykuły i recenzje publikowane są w języku polskim i angielskim. Przyjmowane są prace zarówno starszych, wybitnych autorów, jak i młodych, obiecujących polskich naukowców, reprezentujących ważne ośrodki akademickie, takie jak Warszawa, Kraków, Łódź, Gdańsk, Opole i Lublin. Czasopismo zaprasza również do publikowania naukowców spoza Polski, którzy chcieliby wnieść swój wkład do dyskursu naukowego.
„Roczniki Nauk Prawnych” oczekują od nadsyłanych artykułów wysokiego standardu naukowego i poddają je dokładnej i krytycznej ocenie. Pismo dba o wysokie standardy etyczne, oryginalność prac naukowych oraz o rygorystyczne przestrzeganie metodologii nauk prawnych. To z kolei przyczynia się do wzrostu roli czasopisma jako autentycznej platformy kształtowania obecnej kultury prawnej w Polsce.
Roczniki Nauk Prawnych (Annals of Juridical Sciences) is a scholarly journal of law, canon law and administration, published quarterly. The journal is designed as a forum for academic reflection on the legal challenges of the modern society, inspired by Polish legal regulations and court decisions. It covers original works presenting important issues in the field of law, its interpretation and application, including the creation of new legal solutions. These studies can have the form of papers, polemical articles and glosses (commentaries on the decisions of domestic and foreign courts). In addition, the Annals publishes reports on vital international and national scientific conferences, as well as reviews of the latest scientific monographs.
The articles and reviews published in the journal are written in Polish and English. We publish both senior, prominent authors and young, promising Polish scholars representing important academic centers like Warsaw, Cracow, Lodz, Gdansk, Opole and Lublin. The Annals also welcomes international scholars who want to contribute.
Roczniki Nauk Prawnych requires a high scientific standard of submitted papers; they are subject to a thorough and critical review process. The journal promotes high ethical standards, originality of scholarly works, and a rigorous application of legal methodologies. All this, in turn, has contributed to the Journal’s role as an authentic platform for shaping the current legal culture in Poland.
REDAKTOR NACZELNY
Mirosław Sitarz (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II)
SEKRETARZ
Paweł Kaleta (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II)
e-ISSN: 2544-5227
DOI: 10.18290/rnp
Roczniki Nauk Prawnych (Annals of Juridical Sciences) publishes only original works presenting important issues in the field of law, its interpretation and application, including the creation of new legal solutions. These studies can have the form of: papers, polemical articles and glosses (commentaries on the decisions of domestic and foreign courts). In addition, the Annals publishes reports on vital international and national scientific conferences and reviews of the latest scientific monographs. Each material published by the Annals is subject to scholarly review. The language of publication is Polish and English.
News
Katolicki Uniwersytet Lubelski
Jana Pawła II
Redakcja "Roczników Nauk Prawnych"
Al. Racławickie 14
20-950 Lublin, Poland
Główna osoba do kontaktu:
Paweł Kateta
Katolicki Uniwersytet Lubelski
Jana Pawła II
kaleta.kul@gmail.com
Browse
Browsing Roczniki Nauk Prawnych by browse.metadata.rights "Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska"
Results Per Page
Sort Options
- ItemCzłowiek – dziecko – osoba fizyczna. Pojęcia ugruntowane w prawie cywilnym czy wymagające redefiniowania?(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Biały, Aneta; Kaczka, PawełW którym momencie możemy mówić o początku osoby fizycznej – czy to rzeczywiście moment narodzin i co oznacza koniec istnienia osoby – czy też należy uznać, że jest to moment śmierci? W prezentowanym artykule autorzy odpowiadają na te dwa pytania, co wymagało poddania analizie pojęć, takich jak: człowiek, dziecko, nasciturus, a wreszcie także osoba fizyczna zdefiniowana w polskim prawie cywilnym. Z drugiej strony, z uwagi na fakt, że pojęcie osoby fizycznej nie funkcjonuje wyłącznie w obszarze prawa prywatnego, autorzy odwołują się również w niezbędnym zakresie m.in. do prawa karnego i konstytucyjnego, co jest zamierzonym działaniem mającym na celu ukazanie oddziaływania na inne obszary prawa i jednocześnie uwypuklenie doniosłości poruszanej problematyki. Należy jednak zaznaczyć, że podstawowym analizowanym zakresem jest jednak prawo prywatne. Z oczywistych względów w opracowaniu pojęcia te były analizowane nie tylko z perspektywy prawnej, ale także medycznej i aksjologicznej. Nie sposób odpowiedzieć na postawione pytania bez odniesienia do nauk biologicznych czy poglądów filozoficznych, ponieważ omawiana kwestia nie dotyczy tylko obszaru nauk prawnych, ale ze względu na swoje znaczenie praktyczne obejmuje szeroki obszar badawczy. Jedynie tytułem przykładu – nie da się określić momentu śmierci człowieka bez odniesienia do osiągnięć medycyny w tym zakresie. Dodatkowo autorzy dokonali próby odpowiedzi na pytanie, czy art. 8 § 1 k.c. pozwala na jednoznaczny wniosek, że skoro każda osoba ma zdolność prawną od chwili urodzenia, to moment ten należy utożsamiać z uzyskaniem statusu osoby fizycznej.
- ItemDefekty wiary a nieważność małżeństwa(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Leszczyński, GrzegorzMałżeństwo jest sakramentem, jeśli jest zawarte pomiędzy dwiema osobami ochrzczonymi. Czy zatem oznacza to, że tak naprawdę nie jest istotne, w jakiej dyspozycji dane osoby zawierają małżeństwo i że w ogóle fakt praktykowania wiary nie ma żadnego znaczenia w odniesieniu do ważności zawieranego małżeństwa? Współczesne orzecznictwo dość jednoznacznie określa sakramentalność małżeństwa w oderwaniu od faktu posiadania wiary, jak i intencji celebrowania małżeństwa sakramentalnego. Oczywiście z punktu widzenia duszpasterskiego pogłębienie wiary winno być stawiane jako warunek zawarcia małżeństwa. Co więcej, brak wiary z pewnością uniemożliwia pełne korzystanie z owoców sakramentu, co staje się niewątpliwym problemem duszpasterskim. Czy jednak brak wiary po stronie kontrahenta uniemożliwia ważne zawarcie przez niego małżeństwa? Moim zdaniem nie uniemożliwia, choć nie można takiej sytuacji wykluczyć w przypadku odrzucenia godności sakramentalnej małżeństwa.
- ItemDowodzenie wysokości szkody pokrzywdzonego w procesie karnym(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Smarzewski, Marek; Banach, MałgorzataDowodzenie wysokości szkody pokrzywdzonego stanowi istotne zagadnienie zarówno z perspektywy teoretycznej, jak i praktycznej. W doktrynie można zaobserwować rozbieżne podejścia co do tego, na kim spoczywa obowiązek dowodzenia w tym zakresie. W artykule podkreślono rolę pokrzywdzonego jako osoby bezpośrednio zainteresowanej w uzyskaniu kompensaty i ukazano wagę rozstrzygnięcia w procesie karnym w przedmiocie naprawienia szkody w wysokości faktycznie wyrządzonej. Ustalenia dotyczące wysokości szkody powinny stawać się zasadniczo przedmiotem dowodzenia w toku rzetelnego procesu karnego. Nawet zatem, gdy do osądzenia sprawcy i pociągnięcia go do odpowiedzialności karnej nie jest niezbędne określenie rozmiarów szkody, to w sytuacji istnienia przesłanek do orzeczenia jej naprawienia sąd karny ma obowiązek podjęcia ustaleń dotyczących jej wysokości czy to w związku z inicjatywą pokrzywdzonego, czy też z urzędu, przynajmniej w zakresie, w jakim procedowanie w tym przedmiocie nie doprowadzi do przewlekłości i nadmiernego rozwarstwienia postępowania dowodowego.
- ItemDziałania Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Polsce w latach 1918-1939 na rzecz rozwoju szkolnej turystyki wycieczkowej(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Ćwikła, LeszekW artykule starano się udowodnić, iż w rozwoju turystyki wycieczkowej dzieci i młodzieży w Polsce w latach 1918-1939 bardzo ważną rolę odegrały władze państwowe, które podjęły działania promocyjne, słusznie upatrując w tej formie pracy z uczniem możliwości kształtowania postaw patriotycznych i obywatelskich. Dokonano analizy aktów prawnych wydanych przez Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, zawierających wytyczne w zakresie organizacji wycieczek w postaci wskazówek bądź zaleceń. W kolejnej części tekstu opisano zaangażowanie władz państwowych na rzecz stworzenia turystycznej bazy noclegowej, która mogła być wykorzystywana podczas wycieczek trwających dłużej niż jeden dzień. W końcowej części opracowania podkreślono, że regulacje prawne odnoszące się do szkolnej turystyki wycieczkowej w Polsce w latach 1918-1939 były niewystarczające.
- ItemEgzekwowanie obowiązku zakrywania ust i nosa w związku z przeciwdziałaniem epidemii koronawirusa na podstawie przepisów Kodeksu wykroczeń(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Bień-Węgłowska, IwonaEpidemia wirusa Sars-CoV-2 i związane z nią zagrożenia skłoniły do rozważań nad odpowiedzialnością karną osoby, która nie przestrzega obostrzeń epidemicznych, w szczególności nakazu zakrywania ust i nosa w przestrzeni publicznej. Mając na uwadze szczególne znaczenie prawa wykroczeń w aspekcie ochrony zdrowia publicznego, a także ochrony porządku i spokoju w miejscach publicznych w artykule poruszono kwestię egzekwowania nakazu zakrywania ust i nosa w miejscach publicznych i prowadzenia w tym przedmiocie postępowań w sprawach o wykroczenia przy przyjęciu kwalifikacji prawnej czynu z art. 54 k.w. i art. 116 k.w. Celem artykułu jest analiza czy powszechny nakaz zakrywania ust i nosa został ustanowiony przez właściwy organ, we właściwym trybie i odpowiednim zakresie oraz zgodnie z upoważnieniem ustawowym i czy od początku mógł być egzekwowany w oparciu o przepisy art. 54 k.w. i art. 116 k.w., a także jak kształtuje się aktualny stan prawny w tym zakresie.
- ItemEwolucja norm prawnych dotyczących osoby sędziego przed Kodeksem Prawa Kanonicznego z 1917 roku(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Bartczak, AdamSędzia jest podmiotem, który stosuje prawo. To on rozstrzyga sprawy sądowe. Historia Kościoła pokazuje, że już od samego początku mieliśmy do czynienia z koniecznością rozwiązywania różnego rodzaju spraw i sporów. Prawo kanoniczne na przestrzeni wieków rozwijało się i ewoluowało. Prawo procesowe rozwijało się stopniowo. Osoba sędziego wpisuje się w ten rozwój. Początkowo, jak wskazują źródła prawa, sędzią kościelnym był biskup. Z czasem władza sądzenia przeszła w ręce innych księży, których wskazywał biskup. Tak powstaje urząd wikariusza sądowego (oficjała). Na Soborze Trydenckim mowa jest już o tzw. sędziach synodalnych i prosynodalnych.
- ItemInterpretation Problems Relating the Scope of Meaning of the Term “Person Single-Handedly Raising Child” in the Polish Law(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Bobrus-Nowińska, EwelinaUntil the end of 2021, in accordance with the Act on Personal Income Tax (PIT Act), persons single-handedly raising children benefited from joint taxation with a child, while as of the beginning of 2022, they are entitled to the tax relief of PLN 1500. After growing criticism of the recent amendment to the act, our government decided to return to the former legal status. The aforementioned tax advantage, while being of great practical importance, raised and will continue to raise several doubts after the amendment. One of the most important issues is the precise definition of who is a “single parent” – whether this criterion is met when a child lives with one parent, but contacts the other parent and spends time with him or her occasionally, or when divorced parents have joint custody of a child. The Polish Deal (Polski Ład) partially addresses these doubts, but obviously does not dispel all of them.
- ItemKrajowy Rejestr Mediatorów – rozważania na temat przyszłej regulacji w perspektywie prawnoporównawczej(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Dąbrowski, MarekPrzedmiotem artykułu są rozważania na temat przyszłej regulacji dotyczącej Krajowego Rejestru Mediatorów (KRM), który w 2023 r. zastąpi listy stałych mediatorów. W artykule sformułowano koncepcje rozwiązań normatywnych, mogących stanowić materiał do wykorzystania na etapie prac legislacyjnych związanych z utworzeniem rejestru, zapoczątkowując dyskusję nad jego kształtem. Ponadto wskazano możliwe rozwiązania legislacyjne, począwszy od kształtu rejestru, poprzez kryteria, charakter oraz sposób weryfikacji wniosku o wpis do KRM. Wyniki badań wskazują, że utworzenie rejestru może być znaczącym krokiem w kierunku profesjonalizacji mediatorów, o ile nie będzie stanowiło zabiegu czysto technicznego, a regulacja będzie miała charakter kompleksowy, usuwając ugruntowane negatywne doświadczenia skutków dotychczasowych regulacji, aby rejestr stanowił gwarancję, że osoby do niego wpisane są należycie przygotowane do prowadzenia mediacji.
- ItemMarek Klimek, Samorząd terytorialny w konstytucjach Polski XX wieku. Wybrane aspekty politologiczno-ustrojowe, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego 2021, ss. 156(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Lis, Artur
- ItemMiędzy prawem do rzetelnego procesu sądowego a zasadą zaufania w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczącym wymiany informacji podatkowych na podstawie dyrektywy 2011/16/UE(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Szymacha, AdamW związku z wprowadzeniem mechanizmu przekazywania informacji podatkowych między państwami członkowskimi powstały kontrowersje dotyczące możliwych naruszeń prawa do rzetelnego procesu sądowego zagwarantowanego przez art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej oraz znaczenia kluczowych pojęć determinujących zgodność z prawem takiej wymiany informacji. TSUE w trzech orzeczeniach wypowiedział się w sprawie tych wątpliwości, ustanawiając standard ochrony przed pochopnym przekazywaniem informacji podatników. Wydaje się, że pomimo pewnej liberalizacji podejścia do zasady zaufania TSUE wciąż przyznaje jej priorytet. W takiej sytuacji zasada pewności prawa oraz ochrona praw podstawowych wymagają, aby limitować zakres treści przekazywanych informacji do zachowań o charakterze nielegalnym.
- Item(Nie)dopuszczalność zmian w zakresie podatku akcyzowego w przedmiocie paliw w państwach członkowskich na przykładzie Polski(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Kisiel, SzymonCelem autora artykułu było poddanie analizie możliwości zmian w zakresie polityki podatkowej, która miała miejsce w latach 2020-2022. W związku z dynamicznymi zmianami cen, a przede wszystkim cen w zakresie paliw, wywołanych m.in. pandemią COVID-19, polska władza ustawodawcza i wykonawcza podjęły próby zahamowania wyraźnej inflacji. Interwencja obejmowała przede wszystkim podatki pośrednie, tj. podatek od towarów i usług i akcyzę. To właśnie zmiany w zakresie podatku akcyzowego stały się kanwą do niniejszego opracowania. Celem było zbadanie dopuszczalności zmian legislacyjnych i ich skonfrontowanie z obowiązującymi normami prawa unijnego. W pierwszej części autor podjął próbę usytuowania podatku akcyzowego w sferze unormowań obowiązujących na terenie Unii Europejskiej, oraz scharakteryzował pojęcie harmonizacji. W dalszej części opisano ewolucję unormowań w zakresie podatku akcyzowego i przyczyny harmonizacji w zakresie tego podatku. W ostatniej części dokonano dogłębnej analizy algorytmów wyznaczających progi dla podatku akcyzowego i porównano je ze zmianami w krajowych aktach prawnych. Pozwoliło to na wyciągnięcie wniosków, rozstrzygnięcie zagadnienia i wyciągnięcie konkluzji w przedmiocie prawidłowości postępowania w procesie legislacyjnym, braku uchybień i naruszeń prawa unijnego w omawianym zakresie.
- ItemOdpowiedzialność karna sędziów i prokuratorów stanu wojennego. Glosa do uchwały SN z dnia 2 lipca 2021 roku, Sygn. akt I DI 3/21(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Kulesza, Jan
- ItemParafia i inne jednostki diecezji oraz formy powierzania pieczy pasterskiej nad wspólnotą parafialną w świetle Instrukcji Kongregacji Biskupów z 29 czerwca 2020 roku(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Góralski, WojciechMając na uwadze zadania ewangelizacyjne parafii we współczesnym świecie, Kongregacja Duchowieństwa, w dniu 29 czerwca 2020 roku wydała Instrukcję Nawrócenie pastoralne wspólnoty parafialnej w posłudze misji ewangelizacyjnej Kościoła. Dokument ten, składający się z dziesięciu rozdziałów, zawiera wyjaśnienie licznych przepisów CIC dotyczących parafii i duszpasterzy. Autor omawia trzy podstawowe, najbardziej „newralgiczne” rozdziały Instrukcji: VII. Parafia i inne jednostki wewnętrzne diecezji. VIII. Formy zwyczajne i nadzwyczajne powierzenia opieki pasterskiej o wspólnotę parafialną. IX. Funkcje i posługi parafialne. Postanowienia tych rozdziałów w przeważającej mierze odnoszą się do określonych norm CIC, dotyczących przede wszystkim parafii oraz osób i instytucji z nią związanych. Ukazano w nich rolę parafii jako szczególnego miejsca w misji ewangelizacyjnej Kościoła, a także wyjaśniono wiele kwestii związanych z posługą duszpasterską kapłanów (przede wszystkim proboszczów), diakonów, osób konsekrowanych i wiernych świeckich.
- ItemPostępowanie po wydaniu decyzji administracyjnej przez Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Sakowska-Baryła, Marlena; Wyporska-Frankiewicz, JoannaPostępowanie po wydaniu decyzji administracyjnej przez Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych jest specyficzne o tyle, że decyzja ta ma charakter ostateczny, a w konsekwencji nie sposób wnieść od niej odwołania do organu wyższej instancji, ponieważ w systemie ochrony danych osobowych takiego organu nie ma. W konsekwencji zaskarżenie decyzji Prezesa UODO następuje w drodze skargi do sądu administracyjnego, który rozpatruje sprawę według zasad określonych w przepisach ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. To sytuacja swoista o tyle, że sprawy z zakresu ochrony danych osobowych wymagają zwykle adekwatnego postępowania dowodowego, oceny: czy administrator lub podmiot przetwarzający zastosowali odpowiednie środki techniczne i organizacyjne (wziąwszy pod uwagę ryzyko naruszeń praw lub wolności osób fizycznych), czy wprowadzili odpowiednią dokumentację, czy zastosowali prawidłowe przesłanki dopuszczalności przetwarzania danych osobowych, czy zrealizowali w sposób zgodny z prawem prawa osób, których dane dotyczą. Wszystko to sprawia, że postępowanie w przedmiocie skargi od decyzji Prezesa UODO prowadzone według procedur obowiązujących w postępowaniu przed sądami administracyjnymi wydaje się nader trudne i wręcz niespełniające uzasadnionych oczekiwań. W postępowaniu przed sądami administracyjnymi bardzo ograniczona jest bowiem możliwość przeprowadzenia dowodów. W tekście analizujemy poszczególne aspekty postępowania po wydaniu decyzji przez Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, wskazując na jego charakterystyczne cechy, oceniając przyjęte rozwiązania i postulując zmiany.
- ItemPrawnokanoniczna ochrona osoby zawiadamiającej o zaniedbaniach biskupa Kościoła łacińskiego zgodnie z motu proprio VELM(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Jaszcz, AdamList apostolski motu proprio papieża Franciszka Vos estis lux mundi uznaje za przestępstwo utrudnianie przez przełożonego kościelnego dochodzeń przeciwko duchownemu oskarżonemu o przestępstwo contra sextum cum minoribus. Zgodnie z przepisami każdy ma prawo złożyć zawiadomienie dotyczące biskupa Kościoła łacińskiego, jeśli posiada wiarygodne informacje o jego zaniedbaniach. Rozpoczyna to specjalną procedurę regulowaną przepisami motu proprio, mającą na celu wyjaśnienie sprawy. Istnieje pilna potrzeba ochrony prawnej osoby składającej zawiadomienie. Autor wyjaśnia, na czym polega ochrona prawna takiej osoby, analizując zagadnienie z punktu widzenia przestrzegania obowiązującego porządku prawnego oraz zagwarantowania praw podmiotowych przysługujących osobie zgłaszającej zaniedbanie.
- ItemProblematyka niezdolności konsensualnej do zawarcia małżeństwa w pracach Papieskiej Komisji do Rewizji KPK w fazie wypracowywania nowych kanonów (1966-1973)(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Góralski, WojciechRozpoczęta po zakończeniu Soboru Watykańskiego II reforma prawa kanonicznego objęła m.in. prawo małżeńskie. Szczególnie istotnym obszarem kodyfikacji w tym zakresie była zgoda małżeńska, która jest przyczyną małżeństwa. Brak regulacji o zdolności konsensualnej w KPK 1917 oraz rozwój nauk psychologicznych i psychiatrycznych skłoniły doktrynę i orzecznictwo do wypełnienia tej luki. Nic dziwnego, że w procesie reformy i kodyfikacji prawa kanonicznego Papieska Komisja ds. Rewizji KPK, wspierana przez konsultorów, podjęła próbę dokładniejszego określenia niezdolności konsensualnej. Intensywna praca konsultorów zespołu De matrimonio Papieskiej Komisji w tym zakresie (w pierwszej fazie kodyfikacji: 1966-1973) zaowocowała przygotowaniem projektu nowych kanonów, który stał się podstawą do dalszych prac. W procesie rewizji i kodyfikacji niemałą rolę odgrywało orzecznictwo Trybunału Roty Rzymskiej. Przedmiotem niniejszego studium jest proces kształtowania się przyszłego kan. 1095, nn. 1-3 KPK w pierwszej z wymienionych faz (1966-1973), złożonego procesu posoborowej rewizji i kodyfikacji prawa kanonicznego. W pierwszej części autor omawia prace trwające w latach 1966-1970, w drugiej zaś prace trwające w latach 1970-1973. Metoda pracy wszystkich Zespołów Konsultorów przewidywała dwie fazy. Pierwsza polegała na przygotowaniu materiałów na sesje. Znając materię wskazaną na obrady Zespołu, każdy konsultor wysyłał, na miesiąc przed rozpoczęciem sesji, własne votum do przewodniczącego Papieskiej Komisji. Otrzymywane vota były przekazywane relatorowi, który sporządzał relację lub wstępny schemat, w którym dokonywał reasumpcji kwestii i propozycji poszczególnych konsultorów, a następnie, na ich podstawie, formułował propozycje kanonów do kolegialnej dyskusji i poprawek. Podczas sesji, która stanowiła drugą fazę pracy Zespołu, jego relator przedstawiał syntetycznie wynik prac, referując materiał zawarty w votach poszczególnych członków Zespołu. Każdy z nich mógł w dyskusji bliżej wyjaśniać swoje racje dotyczące sformułowania danego kanonu. Owocem sesji stawała się relacja sporządzona przez referenta i zaproponowany (w końcowym głosowaniu) schemat kanonów. Intensywne prace konsultorów Zespołu De matrimonio Papieskiej Komisji ds. Rewizji KPK w tym zakresie, podjęte w 1966 roku, w pierwszej fazie prac (do 1973 roku) zaowocowały wypracowaniem projektu nowych kanonów: 1081 bis (usus rationis i discretio iudicii) i 1081 ter (incapacitas asumendi), które stały się podstawą do dalszych prac, kontynuowanych w kolejnych etapach złożonego procesu kodyfikacyjnego.
- ItemPrzestępstwo dobrowolnego i bezprawnego porzucenia świętej posługi przez duchownego w Kodeksie Prawa Kanonicznego z 1983 roku(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Kaleta, PawełUstawodawca w kan. 1392 penalizuje przestępstwo porzucenia świętej posługi. Jest to nowa regulacja prawna, która nie ma swojego odpowiednika ani w KKKW, ani w KPK/17. Podmiotem popełnienia przestępstwa jest duchowny. Biorąc pod uwagę trzystopniowy sakrament święceń, odnosi się ono do diakona, prezbitera oraz biskupa. Przedmiotem zaś przestępstwa jest umyślne opuszczenie świętej posługi, której celem jest uwolnienie się spod właściwej władzy kościelnej. Autor zwraca uwagę na wszystkie cztery wymagania, aby można zastosować sankcję karną. Do wymagań tych należy: 1) dobrowolne porzucenie świętej posługi; 2) nielegalne porzucenie świętej posługi; 3) zamiar uwolnienia się spod kompetentnej władzy kościelnej oraz 4) sześciomiesięczny, nieprzerwany upływ czasu.
- ItemPrzygotowanie bezpośrednie do małżeństwa a ochrona dobrego imienia i intymności nupturientów za obowiązywania instrukcji Konferencji Episkopatu Polski z 5 września 1989 roku(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Jakubiak, TomaszPrawo do ochrony dobrego imienia i własnej intymności zagwarantowane jest w Kościele katolickim ustawowo wszystkim wiernym. Realizacja przedmiotowych praw może jednak zostać ograniczona przez władzę kościelną. Zważywszy, że każdego roku na terenie Polski około dwustu tysięcy osób uczestniczy w bezpośrednim przygotowaniu do małżeństwa, którego najistotniejszym elementem jest „egzamin przedślubny”, w artykule przeanalizowano podstawy prawne ograniczenia nupturientom w trakcie „egzaminu przedślubnego” prawa do ochrony dobrego imienia i własnej intymności. Wskazano również osoby kompetentne do zadawania pytań oraz określono zakres przedmiotowy tych pytań. W publikacji nie zabrakło rozstrzygnięcia wątpliwości, czy prawo duszpasterzy do stawiania pytań narzeczonym w trakcie spisywania protokołu implikuje obowiązek udzielania odpowiedzi na nie.
- ItemStatus zwłok ludzkich w przypadku przyznania osobowości osobom zmarłym(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Najman, MichałRozważając kwestię pośmiertnej ochrony człowieka, należy dokonać rozróżnienia na dwojaki rodzaj środków prawnych taką ochronę gwarantujących. Pierwsza grupa odnosi się do ochrony dóbr niezwiązanych z materialnymi pozostałościami po śmierci osoby ludzkiej, jak np. dobre imię, wizerunek, tajemnica korespondencji. Druga z kolei służy do zapewnienia ochrony zwłok lub szczątków ludzkich oraz miejsca ich spoczynku, a także rzeczy w nim lub na nim pozostawionych. Warto zwrócić uwagę na fakt nieporównywalnie szerszego katalogu środków ochrony, w tym przede wszystkim na gruncie prawa karnego, w tej ostatniej grupie. Zwłoki ludzkie chronione są nie tylko w aspekcie ich integralności i nietykalności, ale również jako dowody w postępowaniu wyjaśniającym, jako potencjalny obiekt medyczny, kultu religijnego, a nawet obiekt seksualny (np. w regulacji meksykańskiej). Powstaje zatem pytanie: dlaczego pośmiertna ochrona dóbr osobistych jednostki jest tak nierównomierna; dlaczego większą wagę przypisuje się protekcji ciała zmarłej osoby niż dobrom, które znacznie dłużej żyją wśród ludzi? Aby na nie odpowiedzieć, jak się wydaje, należy w pierwszej kolejności ustalić czym są zwłoki ludzkie oraz czy ich status prawny nie ulegnie zmianie w przypadku przyznania osobowości prawnej osobom zmarłym. W tym kontekście, jak się wydaje, zwłoki ludzkie traktować należy jako corpus mechanicus osoby zmarłej, tak jak ciało ludzkie jest corpus mechanicus osoby fizycznej. Pozwoli to uświadomić szerszemu gronu odbiorców konieczność pośmiertnej ochrony dóbr innych niż te związane z cielesnością człowieka, a tym samym przyczynić się może do rozwoju społecznego i większej aktywizacji osób starszych w życiu społecznym.
- ItemŚwiadczenie przez Kościół partykularny pomocy duszpastersko-prawnej małżonkom rozwiedzionym na przykładzie archidiecezji Trani–Barletta–Bisceglie i archidiecezji Pescara–Penne(Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022) Góralski, WojciechW Motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus z 15 sierpnia 2015 r. Franciszek przypomniał biskupom diecezjalnym, że zgodnie z kan. 383 § 1 KPK obowiązani są do opieki nad małżonkami pozostającymi w separacji lub rozwiedzionymi. Troska ustawodawcy o łatwy dostęp do pomocy prawnej i duszpasterskiej dla rozwiedzionych małżonków znajduje odzwierciedlenie w wielu inicjatywach mających na celu towarzyszenie takim osobom w ich życiu i ułatwienie dostępu do sądu. Włoskie archidiecezje Trani–Barletta–Bisceglie i Pescara–Penne są przykładami pożytecznych inicjatyw, które mają pomóc rozwiedzionym małżonkom w rozeznaniu ich sytuacji życiowej oraz we wniesieniu powództwa o unieważnienie małżeństwa. Podjęto tam cenne instytucjonalne formy pomocy tym małżonkom.