Browsing by Author "Lemański, Janusz Adam"

Now showing 1 - 14 of 14
  • Item
    Abraham – a Canaanite? Tracing the Beginnings of the Literary Tradition of Abraham
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Lemański, Janusz Adam
    The objective of the article is to present the current state of discussion on the first literary version of the series about Abraham and its sources or roots. The current state of research suggests that the starting point of the literary version of the narrative about this patriarch may have been a kind of tradition associated with the local shrine in Mamre, near Hebron. The other theory describes the idea of the promise of a descendant in return for the extraordinary and extended hospitality towards God. More importantly, this tradition may have been connected with Abraham from the very beginning, but it does not necessarily have to have been. The first version of a longer narrative about Abraham was the cycle of Abraham – Lot – Sodom (Gen 18*–19*). An introduction to the cycle (Gen 13:5-13) was written, already including the content of the two chapters mentioned above. According to the original version of the cycle, Abraham is not yet closely related to Lot, but he is an autochthonous character. Obviously, the goal of the series remains the ethnogenesis of the inhabitants of Judah in relation to the neighbouring peoples (the Moabites and Ammonites). Moreover, the latter clearly form a negative contrast here – both ethnically and civilisationally. This version of the narrative can be dated back to the end of the 7th century before Christ. The subsequent extensions or enlargements were initially associated with the combining of the characters of Abraham and Jacob. Such a combination could have been achieved, amongst others, by identifying the descendant promised to Abraham with Isaac. The priestly tradition internationalised Abraham even more and thus made him a pilgrim who had come from Ur of the Chaldeans.
  • Item
    Andreas Schüle, Die Urgeschichte (Genesis 1–11), 2. erweiterte und aktualisierte Auflage (Zürcher Bibelkommentare AT 1/1; Zürich: Theologische Verlag Zürich 2020)
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Lemański, Janusz Adam
    Review of the book: Andreas Schüle, Die Urgeschichte (Genesis 1-11). 2. erweiterte und aktualisierte Auflage (Züricher Bibelkommentare 1.1; Zürich: Theologische Verlag Zürich 2020). S. 176. 35 EUR. ISBN 978-3-290-17527-6
  • Item
    Angelika Berlejung – Michèle Daviau – Jens Kamlah – Gunnar Lehmann (eds.), Encyclopedia of Material Culture in the Biblical World. A New Biblisches Reallexikon (Tübingen: Mohr Siebeck 2022)
    (Wydawnictwo KUL, 2022) Lemański, Janusz Adam
    Book Review: Angelika Berlejung – Michèle Daviau – Jens Kamlah – Gunnar Lehmann (eds.), Encyclopedia of Material Culture in the Biblical World. A New Biblisches Reallexikon (Tübingen: Mohr Siebeck 2022). Ss. 1231. 169,00 €. ISBN 978-3-16148966-2.
  • Item
    Być kobietą i być mężczyzną, czy być człowiekiem po Edenie? Rdz 3,16-19 raz jeszcze przemyślane
    (Wydawnictwo KUL, 2022) Lemański, Janusz Adam
    Rdz 3, (14-)16-19 w tradycyjnej interpretacji rozumiane jest jako opis wyroku za złamanie Bożego zakazu. Wypowiedzi zawarte w tych wierszach najczęściej rozumiane są więc jako kara nałożona na węża (w. 14-15), kobietę (w. 16) i mężczyznę (ww. 17-19). W artykule podjęta jest jednak i analizowana sugestia, aby wypowiedzi te interpretować najpierw wyłącznie jako etiologię rzeczywistości społecznej aktualnej w czasach autor biblijnego, a potem także jako opis sytuacji dotyczący całej ludzkości (w obu wypadkach kobiet i mężczyzn), a nie samej kobiety (cierpienie z powodu licznych ciąż), czy samego tylko mężczyzny (ciężka praca na roli i śmierć).
  • Item
    Człowiek jako mężczyzna i kobieta. Fundamenty antropologii biblijnej, ich źródła i konsekwencje
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Lemański, Janusz Adam
    W artykule omówione zostały dwa opisy stworzenia człowieka (Rdz 1; 2–3). Akcent w analizie tych wypowiedzi położony jest na fakt, że w obu opisach podkreśla się, iż człowiek został stworzony jako mężczyzna i kobieta. Dwupłciowa natura człowieka akcentowana jest w nich zarówno w wymiarze biologicznym, jak i religijnym (tak Rdz 1,26-28), jak i społecznym (tak Rdz 2,18-25). Obie płcie są sobie równe w każdym z tych aspektów. Człowiek w całej pełni realizuje swoje powołanie do życia i współpracy z Bogiem dopiero jako mężczyzna i kobieta. Jego zdolność do nawiązywania relacji wyraża się najpełniej w obrębie płciowego zróżnicowania własnego gatunku. Zachodzi to w wymiarze biolo­gicznym (płodność umożliwiająca poddanie sobie ziemi) oraz intelektualnym i duchowym (kobieta jako „odpowiednia pomoc”).
  • Item
    "Dead Souls" and "Open Vessel." Is There a Need for a "New" Meaning of the Hebrew Word nefeš?
    (Wydawnictwo KUL, 2022) Lemański, Janusz Adam
    The noun nefeš is ascribed the sense of “corpse” in several instances of the Hebrew Bible. All of them are analysed to trace the possible development of the semantic field of this word. It leads to the conclusion that this implied sense arose from the shortening of longer phrases (nefeš 'ādām; nefeš mēt). The noun nefeš used in them, however, retains its basic meaning of “person,” and its reference to a corpse is only apparent from the context. In a similar sense, the author also reads the use of the abbreviated version, which represents a person and not just a corpse (synecdoche) – a person who dies and gradually passes into the hereafter.
  • Item
    Gods Doomed to Death. Psalm 82 as a Testimony of the Birth of Monotheism
    (Wydawnictwo KUL, 2022) Lemański, Janusz Adam
    The paper examines the beginnings of biblical monotheism. The author indicates the period of the Babylonian exile as the moment of the emergence of this idea in Israel. Psalm 82 is interpreted here as a testimony to the monotheistic transformation. The author advocates a literal understanding of the content of the psalm, as an image of the judgement over pagan gods, which ended in their condemnation to death. The reason for this dethronement of the entire pantheon is the permanent inability of the gods to ensure justice on earth. According to the psalmist, it is a feature of the only true God, which is the God of Israel, called upon to take power over the whole earth.
  • Item
    Israel as the Living Temple of God (Exod 19:5-6)
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Lemański, Janusz Adam
    Exod 19:3–8 and the description of Israel’s identity as a chosen nation bound by a covenant with YHWH (Exod 19:5–6: special possession, kingdom of priests, holy nation) have much in common both with statements known from deuteronomistic and priestly texts as well as from the so-called School of Holiness. This multiplicity of thematic, conceptual and linguistic connections makes the source classification and dating of this text quite difficult. The only consensus today is that it was written at the earliest just after the Babylonian exile. In this paper, the description of Israel’s identity in Exod 19:5–6 is linked to the priestly concept of the portable sanctuary, in which the specific location of the sanctuary (the sanctuary in the desert) is no longer important and not only the king or the priests are responsible for it, but the entire nation. This vocation is to be realized by the nation’s attitude of faithfulness to God (Exod 19:5a) in everyday life. In this way, sacred space in Israel goes beyond the walls of the temple and even Jerusalem (as according to Ezechiel), nor is it any longer limited to selected moments (visit to the sanctuary), but encompasses the entire life of the nation in all its aspects.
  • Item
    Kim był Abraham i skąd pochodził? Kilka uwag na temat potencjalnych śladów tradycji o Abrahamie
    (Wydawnictwo KUL, 2019) Lemański, Janusz Adam
    Kim był „historyczny” Abraham i skąd pochodził? Na te pytanie trudno jest znaleźć jednoznaczne odpowiedzi. W artykule uwaga skupiona jest na analizie egipskiego tekstu z czasów Sheshonqa I, w którym wspomina się miejsce identyfikowane czasem jako „pole/fort Abrama”. Taka interpretacja jest tu jednak wskazana jako niepewna, a wręcz bardzo wątpliwa. Dwa kolejne punkty analizy stanowią teksty biblijne (Pwt 26,5a; Rdz 11,27-32). Imiona członków rodziny Abrahama mają charakter toponimiczny (męskie) lub symboliczny (żeńskie), stanowiąc kobiece przydomki związane z kultem boga księżyca. Ich analiza sugeruje region Charanu, pomiędzy rzekami Eufrat i Habur, gdzie kult boga księżyca był bardzo popularny. Tereny te zamieszkiwali wcześniej Amoryci, a potem Aramejczycy. W artykule wnioskuje się, że „historyczny” Abraham mógł pochodzić z okolic Charanu i mieć amoryckie korzenie, zaś identyfikacja z Aramejczykami stanowi jedynie element typologiczny, wynikający z przeżycia tego samego losu (deuteronomista). Dopiero później został on zreinterpretowany na rzecz Jakuba (por. Rdz 46,1-7), a przy końcowej redakcji ostatecznie na rzecz Abrahama.
  • Item
    Księga Powtórzonego Prawa
    (Wydawnictwo KUL, 2022) Lemański, Janusz Adam
    Książka stanowi przystępny i naukowy wykład treści starotestamentowej Księgi Powtórzonego Prawa. Monografia podzielona jest na trzy zasadnicze części: wprowadzenie historyczno-krytyczne, przekład opatrzony marginaliami i komentarzem oraz spis literatury. We wprowadzeniu autor omówił strukturę księgi, problemy literackie, historię badań, powstanie księgi oraz jej teologię.
  • Item
    Marc Van De Mieroop, Hammurabi, król Babilonu (Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2016)
    (Wydawnictwo KUL, 2019) Lemański, Janusz Adam
    Recenzja książki: Marc Van De Mieroop, Hammurabi, król Babilonu (tłum. Fabian Tryl) (Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2016). Ss. 243. PLN 39.90. ISBN 978-83-7976-435-8.
  • Item
  • Item
    Pomiędzy faktem a fikcją, historią a bajką, czyli o sporze pomiędzy biblijnymi „minimalistami” i „maksymalistami”. W odpowiedzi na recenzję Łukasza Niesiołowskiego-Spanò
    (Wydawnictwo KUL, 2023) Lemański, Janusz Adam
    Ks. prof. dr hab. Janusz Lemański odpowiada na recenzję książki Narodziny Izraela. Szkice historyczno-biblijne (Uniwersytet Szczeciński. Rozprawy i Studia, 1203; Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego 2021), przygotowaną przez prof. Łukasza Niesiołowskiego-Spanò.
  • Item
    Standardowe i specyficzne rozumienie słowa rûªḥ w tekstach Księgi Rodzaju i Księgi Wyjścia
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Lemański, Janusz Adam
    Analiza dokonana w tym artykule pokazuje, że zastosowanie słowa rûaḥ w księgach Rodzaju i Wyjścia mieści się w ogólnych znaczeniach łączonych z nim także w innych księgach biblijnych. Słowem tym opisuje się więc tu wiatr, zawsze jednak widziany jako „narzędzie w ręku” Boga, używane podczas działań zbawczych na rzecz ocalenia życia w ogóle lub Izraela. Potem rûaḥ oznacza samo życie obecne w człowieku i stanowiące dar od Boga, który może zostać odebrany. Wreszcie rûaḥ oznacza również charyzmatyczna siłę, udzielaną przez Boga wybranym ludziom, i to, co wewnętrzne w człowieku, jego stany ducha oraz emocje. Każde z tych znaczeń ma swoją specyfikę, najbardziej widoczną zwłaszcza w tzw. prehistorii biblijnej (Rdz 1,2; 3,8; 6,3; 8,1).