Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 2015, T. 104

Permanent URI for this collection

https://hdl.handle.net/20.500.12153/7798

Browse

Browsing Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 2015, T. 104 by Author "Misiarczyk, Leszek"

Now showing 1 - 1 of 1
  • Item
    Zapiski o cudach z 1148 roku w Biblii Płockiej
    (Wydawnictwo KUL, 2015) Misiarczyk, Leszek
    Jak wiadomo, słynne zapiski w Biblii Płockiej sa najstarszym udokumentowanym zabytkiem rękopiśmiennym powstałym na terenie Polski. Narosło wokół nich wiele nieprawdziwych informacji, które były powtarzane przez następne pokolenia historyków bez należytego zbadania. Po pierwsze więc, nic nie wskazuje na to, aby przyjąć, jak twierdzi Berhson, że karty 239v i 240r-v w tzw. Biblii Płockiej zostały pozostawione puste i właśnie w tym miejscy zostałyby później umieszczone nasze zapiski. Po drugie, tekst zapisków o cudach i liturgii katedralnej nie został zapisany na marginesie kodeksu, jak to się błędnie przedstawia w opracowaniach, ale w dwóch kolumnach, podobnie jak tekst ksiąg biblijnych przed nimi i po nich. Zapiski o cudach zostały spisane przez tego samego skryptora, lecz innym charakterem pisma niż cały kodeks: albo kodeks powstał w 1148 roku i później dodano zapiski o cudach, albo kodeks powstawał w tym samym czasie, kiedy wydarzyły się cuda i w miejscu, do którego doszli skrybowie w jego spisywaniu, dołączono notatki o cudach lub też kodeks powstał później i zapiski również dodano później. Wiele wskazuje na to, że zapiski o cudach zostały dodane już w trakcie sporządzania kodeksu. W każdym razie cały kodeks powstałby w 1148 roku lub około tej daty a żywy charakter opisu cudów zdaje się wskazywać, że zapiski powstały niedługo po samych wydarzeniach, czyli po 15 sierpnia 1148 roku lub na początku 1149 roku. Pierwszy cud dotyczył uzdrowienia kobiety o imieniu Wojuchna z paraliżu, w święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny 15 sierpnia 1148 roku, a drugi to cudowne uratowanie relikwii umieszczonych w strusim jaju, które spadły umieszczone pod sufitem katedry płockiej. Ponieważ zapiski nie zostały umieszczone na marginesie kodeksu, ale wpisane w ciąg kolumn przepisywanego w tym czasie tekstu biblijnego, potwierdza to wyraźnie, że Biblia Płocka została przepisana w lokalnym skryptorium. A to oznacza, że w połowie XII wieku istniało w Płocku skryptorium, w którym przepisywano księgi biblijne i liturgiczne na użytek liturgii katedralnej i lokalnej szkoły. Zapisu dokonano zapewne na polecenie ówczesnego biskupa płockiego Aleksandra z Malonne i nie wykluczone, że dokonał ich kierownik skryptorium wspominany w pierwszej zapisce Azo, choć brakuje elementów, aby to ostatecznie rozstrzygnąć. Druga zapiska wspominając Zachariasza scholara, potwierdza istnienie w Płocku w połowie XII wieku szkoły przykatedralnej. The famous notes in the Bible of Płock are the oldest documented written texts created on the Polish territory. A great deal of false information which grew up around them was repeated by the next generations of historians without proper research. First, there is no indication that, according to Berhson, the cards 239v and 240R-v in the Bible of Płock were left blank, where later our notes were made. Secondly, the notes of the miracles and the liturgy of the cathedral were not made in the margins of the Code, which is often incorrectly presented in different studies, but in two columns, like the text of the Bible before and after them. The notes of the miracles were made by the same scribe, but in a different handwriting than the entire Code: either the Code was created in 1148 and the notes of the miracles were added later or the Code was created at the same time when the miracles happened and the notes were included at the time of writing the Code or the Code was created later and the notes were also added later. There are many indications that the notes of the miracles were included during the preparation of the Code. In any case, the Code was probably created in 1148 or about that date and a vivid description of the miracles seems to indicate that the notes were made shortly after the events themselves, or after 15 August 1148 or early 1149. The first miracle was the healing of a woman, named Wojuchna, of paralysis on the feast of the Assumption of the Blessed Virgin Mary on 15 August 1148, and the other one concerned the relics placed in an ostrich egg under the ceiling of the Cathedral of Płock and saving them miraculously when they fell down. Since the notes were not made in the margins the Code, but placed in a string of columns of the biblical text which was copied then, it confirms clearly that the Bible of Płock was copied in the local scriptorium. This means that in the middle of the twelfth century there existed a scriptorium in Płock, where biblical and liturgical books were copied for the cathedral liturgy and the local school. The notes were probably made by order of the then Bishop of Płock, Alexander of Malonne and it is possible that they were made by the director of the scriptorium, mentioned in the first note-Azo, though due to missing elements, it cannot be confirmed. The other note mentioning a scholar Zacharias confirms the existence of a school attached to the Cathedral in Płock in the middle of the twelfth century.