Heretycki szał czy recepcja cesarskiego prawodawstwa w polityce religijnej królów wandalskich? Codex Theodosianus XVI a Edictum Hunirici

Abstract
Wiedzy o polityce religijnej królów wandalskich dostarczają wyłącznie wrogie Wandalom źródła, pisane przez wyznawców nicejskiej ortodoksji. Źródła proweniencji ariańskiej z tego okresu nawet jeżeli istniały nie zachowały się. Zachowane źródła koncentrują się na drastycznych często formach prześladowań i narzucania siłą herezji ariańskiej. Powodem bezwzględności wandalskich monarchów miała być, zdaniem autorów źródeł, dzikość barbarzyńców i fanatyczny szał typowy dla heretyków. Porównanie prawodawstwa cesarskiego z działaniami Wandalów, a szczególnie z jedynym zachowanym aktem prawnym, jakim jest Edykt Huneryka pozwala ukazać działania te w innym aspekcie. Wandalscy królowie dość wiernie przejmowali i naśladowali metody zwalczania herezji zalecane w prawodawstwie rzymskim. Wiedzy o tym prawodawstwie dostarczać mogli zarówno rzymscy urzędnicy administracji królewskiej, jak i rzymskie środowiska ariańskie współpracujące z Wandalami. Król Huneryk w swoim edykcie bezpośrednio wskazuje prawa wydawane przez cesarzy jako podstawę wydanych przez niego regulacji prawnych skierowanych przeciw wyznawcom nicejskiej ortodoksji. Dokładniejsza analiza występujących podobieństw może być ważnym przyczynkiem do badań nad szerokim wykorzystywaniem rzymskiej administracji i prawa w królestwach barbarzyński na terenach zachodniego cesarstwa rzymskiego.
The knowledge about the religious policy of the Vandal kings is provided only by the sources which are hostile toward the Vandals, written by the followers of the Nicene orthodoxy. The Arianic sources from this period, even if they existed, have not survived. The preserved sources are focused on persecutions – usually drastic in form – and the imposition of Arian heresy by force. According to the authors of the sources, ferocity of barbarians and a fanatic zeal, typical for heretics, was responsible for the ruthlessness of the Vandal kings. Nevertheless, when we compare the imperial legislation with the actions of Vandals, especially with the Edict of Huneric, the only preserved legal act, concerning those issues, we can explain their policy in a very different way. The Vandal kings quite accurately adopted and imitated the methods of combating heresy recommended in the Roman legislation. The royal officials of Roman origin and the Roman Arians, cooperating with Vandals were probably very well-informed in that matter and could deliver necessary “know how”. In his edict, king Huneric directly indicates the laws issued by the emperors, as the basis for his legal regulations directed against the followers of the Nicene orthodoxy. A more thorough analysis of similarities can be an important contribution to research on the extensive use of the Roman administration and law in the barbarian kingdoms in the areas of the Western Roman Empire.
Description
Keywords
polityka religijna, królestwo Wandalów w Afryce, prześladowania religijne, romanizacja, religious policy, the Vandal kingdom in Africa, Huneric, religious persecu tions, romanization
Citation
"Vox Patrum", 2020, T. 75, s. 527-538
ISBN