Browsing by Author "Wereda, Dorota"

Now showing 1 - 2 of 2
  • Item
    Biblioteka bazylianów w Białej Podlaskiej
    (Wydawnictwo KUL, 2019) Wereda, Dorota
    Bazyliański klasztor w Białej Podlaskiej został ufundowany w 1690 roku przez Katarzynę z Sobieskich Radziwiłłową. Zakonnicy z bialskiego klasztoru zostali zobowiązania do podniesienia poziomu życia religijnego poddanych w bialskich dobrach Radziwiłłów poprzez działalność misyjną. Wsparciem dla pracy duszpasterskiej, kaznodziejskiej, misyjnej, obsługi pielgrzymów była biblioteka klasztorna gromadząca zbiory kazań oraz książki o tematyce teologicznej, historycznej, medycznej, z zakresu historii sztuki, słowniki, druki popularyzujące kult maryjny oraz okolicznościowe panegiryki upamiętniające wydarzenia związane z rodem Radziwiłłów. Książki do biblioteki były kupowane przez zakonników oraz przekazywane jako dary od fundatorów, duchownych obrządku łacińskiego oraz zakonników pracujących w bialskiej lub innych placówkach bazyliańskich. Zachowana część zasobu bialskiej biblioteki wskazuje na rozległe kontakty i zainteresowania zakonników. W klasztornym księgozbiorze znajdowały się książki opublikowane w wielu krajowych ośrodkach wydawniczych i typografiach kilkudziesięciu miast Europy Zachodniej. Książki były kupowane przez zakonników studiujących w rzymskich placówkach oświatowych, w drodze powrotnej do kraju zaopatrujących się w tamtejszych księgarniach. Zachowana część księgozbioru klasztoru bazylianów w Białej jest świadectwem wysokiej kultury intelektualnej jego użytkowników i otwartości na inspiracje z różnych środowisk intelektualnych. Analiza księgozbioru potwierdza ogromną rolę zgromadzenia jako pośredników pomiędzy kulturą łacińskiego i bizantyjskiego kręgu kulturowego. Wykorzystanie wiedzy w pracy duszpasterskiej przyczyniało się do przetwarzania idei zawartych w książkach do poziomu odbiorcy często wykluczonego z kręgów kultury piśmienniczej. Księgozbiory bazyliańskie były istotnym narzędziem do wytyczania nowych granic kręgów kulturowych.
  • Item
    Kult ikony w Nowym Świerżeniu w XVII i XVIII wieku – pomiędzy pragmatyzmem a protekcją Radziwiłłów
    (Wydawnictwo KUL, 2025) Wereda, Dorota; Liseichykau, Dzianis
    Artykuł prezentuje dzieje kultu ikony w cerkwi unickiej w będącej własnością Radziwiłłów miejscowości Nowy Świerżeń w XVII-XVIII wieku. Dzieje kultu są analizowane w kontekście wpływu na jego rozwój przedstawicieli rodu Radziwiłłów. W celu animacji kultu i zapewnienia opieki duszpasterskiej przybywającym pielgrzymom, podobnie jak w miejscu kultu maryjnego w Żyrowicach, książę Aleksander Ludwik Radziwiłł w 1652 roku planował sprowadzanie do miejscowości zakonu bazylianów. Fundacja została zrealizowana dopiero w 1740 roku. Do Świerżenia przybywało wielu pątników doświadczających tu uzdrowień. Jako dowód wdzięczności umieszczali przy ikonie wota. Relacje o cudach były rejestrowane w Księdze cudów, której pierwsze wydanie zostało opublikowane w 1650 roku, a drugie, uzupełnione o informacje o kolejnych cudach, w 1750 roku. Ośrodek kultu maryjnego w Nowym Świerżeniu w epoce nowożytnej pozostał ważnym miejscem kultu dla społeczności lokalnej. Nie uzyskał rozgłosu ponadlokalnego. Przyczyny tego stanu były złożone. Kult ikony Matki Bożej w cerkwi świerżeńskiej został zapoczątkowany w czasie, kiedy wiele innych miejsc kultu maryjnego posiadało długą tradycję, a inne zyskały już rozgłos. Na ten stan wpłynęło również zbyt małe wsparcie Radziwiłłów promocji kultu Matki Boskiej w wizerunku w Nowym Świeżeniu. The article presents the history of icon worship in the Unitarian Orthodox church in the Radziwiłł-owned village of Nowy Świerżeń (present-day Novy Sverzhen) in the 17th–18th centuries. The history of the worship is analysed in the context of the influence on its development of the representatives of the Radziwiłł family. In order to animate the cult and provide pastoral care to arriving pilgrims, like at the Marian worship site in Żyrowice, Prince Aleksander Ludwik Radziwiłł planned to bring the Basilian Order to the village in 1652. The foundation was finalised as late as 1740. Many pilgrims came to Świerżeń to experience miraculous healings. As a token of gratitude, they placed votive offerings next to the icon. Reports of miracles were recorded in Księga Cudów (The Book of Miracles), the first edition of which was published in 1650, and a second edition, supplemented with information on more miracles, in 1750. The Marian devotion centre in Nowy Świerżeń remained an important place of worship for the local community in the modern era. It has not received more than local publicity, the reasons for which were complex. The worship of the icon of the Mother of God in the Świerżeń Orthodox Church was initiated at a time when many other places of Marian devotion had a long tradition, and others had already gained fame. This condition was also influenced by the Radziwiłłs’ insufficient support for the promotion of the cult of the Virgin Mary in the image in Nowy Świerżeń.