Browsing by Author "Moskal, Tomasz"

Now showing 1 - 15 of 15
  • Item
    Biblioteka Jerzego Albinusa czyli u początków książnicy Uniwersytetu Wileńskiego
    (Wydawnictwo KUL, 2008) Moskal, Tomasz
    Artykuł przybliża początki biblioteki Uniwersytetu Wileńskiego. In diesem Artikel werden die bibliophilen Interessengebiete des Wilnaer Weihbischofs Jerzy (Georg) Albinus (1510-1570) vorgestellt. Schon während seiner Studienzeit in Krakau interessierte er sich für die antike und die humanistische Literatur. Sein Wissen auf diesem Gebiet vertiefte er durch die Lektüre der in seiner etwa 1000 Bände zählenden Bibliothek befindlichen Werke. Bekannt sind heute einige Bücher aus dieser Sammlung mit eigenhändigen Besitzvermerken des Bischofs sowie mit Lesenotizen. Die Einbände der Bücher aus der Bibliothek von Bischof Albinus besitzen ein eingeprägtes Superexlibris mit Rola-Wappen, den bischöflichen Insignien sowie den Initialen GAEM.
  • Item
    Cura animarum w parafii Racławice w latach 1918-1939
    (Towarzystwo Naukowe KUL & Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II – Wydział Teologii, 2010) Moskal, Tomasz
    The Partition Era, which lasted for over a hundred years, weakened the religious and patri otic life of the Poles. The restoration of Polish statehood required a great effort from the au thorities and inhabitants of the country. The Church in now independent Poland was faced with a variety of religious practices, the situation which had arisen due to the period of national slavery. Prayers, liturgical and para-liturgical rituals, holidays and days of fasting had to be unified. The article presents priests’ efforts that were supposed to deepen the religious experi ence of the faithful. Ministry of sacraments realized in daily activities of a parish, services, preaching and catechizing were all means to enliven the spiritual life of the faithful and deepen their religious experience, which in turn was expected to affect the living standard of the con gregation. This presentation of those efforts, created on the basis of archival materials, permits one to conclude that priests in Rac awice did their best to meet the challenge.
  • Item
    Duchowieństwo dekanatu koprzywnickiego w świetle wizytacji z 1782 r.
    (Wydawnictwo KUL, 2008) Moskal, Tomasz
    Die Untersuchungen über den Pfarrklerus der polnischen Kirche in altpolnischer Zeit verfügen über eine lange und reiche Tradition. Sie präsentieren die Geistlichkeit sowohl unter geistigen (Vorbereitung zum Priestertum, intellektuelle und spirituelle Formation) als auch materiellen Gesichtspunkten (Gehalt, Verwaltung der Pfarrei). Die vorliegende Arbeit soll zum Kennenlernen dieser sozialen Gruppe auf dem Gebiet der als Dekanat bezeichneten Verwaltungseinheit der Diözesankirche beitragen. Das Dekanat von Koprzywnica gehörte im Berichtszeitraum zum Archidiakonat Sandomierz in der Diözese Krakau. Seine Gründung wird auf die Wende des 16./17. Jahrhunderts datiert. Im Jahre 1782 umfasste es 13 Pfarreien, und zwar: Chobrzany, Kleczanów, Koprzywnica, Łoniów, Malice, Niekrasów, Obrazów, Osiek, Samborzec, Sandomierz (Stiftskirche zur Geburt Unserer Lieben Frau, Kirche zur Bekehrung des hl. Apostels Paulus), Skotniki und Sulisławice. In den Grenzen des Dekanats befanden sich auch Mönchsklöster: das des Heilig-Geist-Ordens an der Heilig-Geist-Kirche sowie das der Dominikaner in Sandomierz: an der Kirche zum hl. Jakubus und zur hl. Maria Magdalena. Erwähnt werden müssen auch die Stiftskirche von Sandomierz sowie das Kloster der Reformatenpatres (Franziskaner) in Sandomierz, die aber in der Quelle nicht erfasst sind. Als Grundlage der durchgeführten Untersuchungen dienen die Akten der 1782 von P. Stanisław Ptaszyński durchgeführten Visitation, die sich in den Bibliotheksbeständen des Höheren Priesterseminars in Sandomierz befinden. Aus dem Text dieser Visitation geht hervor, dass im Dekanat Koprzywnica 22 Diözesangeistliche und 13 Ordensgeistliche tätig waren. Was die Art der ausgeübten Funktionen betrifft, so gab es im Dekanat 10 Pfarrer, 3 Klostervorsteher, einen Comendarius, 17 Vikare, einen Präbendarius, einen Kaplan, einen Rosenkranzförder und einen Ordensbruder. In der hier präsentierten Auflistung war ich bemüht, die Personalien der Geistlichen sowie jeweils eine auf der Grundlage der im Visitationstext enthaltenen Bemerkungen des Visitators angefertigte kurze Charakteristik zu liefern.
  • Item
  • Item
    Historiografia wydarzeń i osób związanych ze Zgodą Sandomierską z 1570 roku w Sandomierskim Muzeum Diecezjalnym
    (Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 2015) Moskal, Tomasz
  • Item
    Inwentarz parafii Racławice z 1923 roku
    (Wydawnictwo KUL, 2020) Moskal, Tomasz
    Parafia Racławice k. Niska, została erygowana na przełomie XIII/XIV wieku. Źródła historyczne poświadczają w okresie staropolskim obecność co najmniej 3 kościołów. W połowie XVIII wieku właściciel części Racławic i Przędzela, Józef Grabiński, ufundował świątynię, która spłonęła w 1914 roku. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 roku przystąpiono do budowy nowego ośrodka kultu. Świątynia została poświęcona 8 maja 1922 roku. Inwentarz parafialny z 1923 roku ukazuje wysiłek, jaki duchowieństwo i wierni podjęli, by wyposażyć kościół w niezbędne paramenty liturgiczne.
  • Item
    Księgozbiór parafii we Wrzawach w świetle wizytacji generalnej z 1748 roku
    (Wydawnictwo Naukowe UKSW, 2018) Moskal, Tomasz
    The article presents the parish library in Wrzawy in 1748. Information about it was provided by the protocol of the general visitation of the archdeaconry of Zawichost in the diocese of Cracow, realized by the archdeacon of that time, Józef Cyprian Lange (+1757). The collection of 15 books had a typically pastoral character. Texts of the Holy Scriptures, homiletic works of Alexander Lorencowicz, Sebastian Stryjewicz, Jan Osorius, Didacus Nisenus theological-moral Jan Busaeus, Robert Bellarmine, Ludwik of Granada and ascetic Tomasz and Kempis, helped to work on the pulpit or in the confessional. Thus, although it was not a collection of books, it was varied in content.
  • Item
    Monodia postgregoriańska w płockich kodeksach liturgiczno-muzycznych
    (Wydawnictwo KUL, 2024) Wiśniewski, Piotr; Moskal, Tomasz
    Płockie kodeksy liturgiczno-muzyczne stanowią ważne źródło wiedzy do badań monodii gregoriańskiej i pochodnych od niej form postgregoriańskich. Przekazując, obok klasycznych struktur monodii łacińskiej, także twórczość rodzimą w postaci oficjów rymowanych, tropów, sekwencji, hymnów, dramatyzacji liturgicznych, a nawet najwcześniejszych rodzimych pieśni ludowych, dowodzą o wysokim poziomie kultury muzycznej Płocka w okresie średniowiecza. Unikatowy charakter tych źródeł stanowi najbardziej podstawowy etap do podejmowania szczegółowych badań analitycznych nad monodią łacińską ośrodka płockiego i dziejami muzyki liturgicznej w Polsce. Księgi płockie, w których w różnym stopniu odwzorowano dokonania Zachodu, pozwalają uchwycić proces kształtowania się lokalnej tradycji liturgiczno-muzycznej. Artykuł przedstawia wybrane, najbardziej charakterystyczne dla źródeł płockich, śpiewy liturgii mszalnej (wersety allelujatyczne, sekwencje, tropy) i brewiarzowej (oficja rymowane, tropy, hymny, dramatyzacje liturgiczne) oraz tzw. płockie tropy wielkanocne – najstarsze pieśni kościelne oparte na łacińskich hymnach i sekwencjach. Przywołane kompozycje liturgiczne, poprzez swoją specyfikę, świadczą o wysokiej randze ośrodka płockiego. Niniejsze studium jest wyłącznie próbą sumarycznego przedstawienia dotychczas ogłoszonych wyników badań w tym zakresie, ukazujących walory płockich rękopisów liturgiczno-muzycznych. The liturgical-musical codices of Płock are an important source of knowledge for the study of Gregorian monody and the post-Gregorian forms derived from it. Transmitting (in addition to the classical structures of Latin monody) local works in the form of rhymed offerings, tropes, sequences, hymns, liturgical dramas and even the earliest local folk songs, they prove the high level of musical culture of Płock during the Middle Ages. The unique nature of these sources constitutes the primary phase for undertaking detailed analytical research on the Latin monody of the Płock region and the history of liturgical music in Poland. The books from Płock, in which the achievements of the West have been reproduced to varying degrees, allow us to grasp the process of formation of the local liturgical and musical tradition. The article presents a selection of the chants of the Mass liturgy most distinctive of the Płock sources (alleluia verses, sequences, tropes) and breviary liturgy (rhymed offices, tropes, hymns, liturgical dramas), as well as the so-called Płock Easter tropes – the oldest church songs based on Latin hymns and sequences. The recalled liturgical compositions, through their specificity, testify to the high rank of the Płock region. This study is only an attempt to summarize the results of research published so far in this area, showing the qualities of Płock liturgical and musical manuscripts.
  • Item
    Mszał Kraśnicki – zabytek z XV wieku
    (Wydawnictwo KUL, 2017) Moskal, Tomasz
    Kraśnik missal – liturgical manuscript dated for the beginning the 15th century, probably product scriptorium by the monastery of Canons Regular in Cracow. In the 16th century his presence authenticated at the monastery in Kraśnik. In the XIX century transported to the seminar library in Lublin. He consists of two parts, containing the calendar of the Cracow diocese and liturgical texts among others.
  • Item
    Organy i organiści w parafii Racławice w latach 1650-1998. Studium źródłowe
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2023-12-29) Moskal, Tomasz; Wiśniewski, Piotr; Adamko, Rastislav
    Artykuł traktuje o organach i organistach parafii Racławice (diecezja sandomierska) w okresie blisko 350 lat. Parafię erygowano na przełomie XIII/XIV wieku. Informacje źródłowe o wyposażeniu świątyni sięgają 1604 r., natomiast dopiero w 1650 r. mamy pierwszą wzmiankę o instrumencie muzycznym. W XVIII wieku wymieniane są organy 13-głosowe, które użytkowano do 1914 r. Po pożarze kościoła w czasie I wojny światowej korzystano z fisharmonii dwugłosowej, którą w 1955 r. zastąpiono organami 12-głosowymi. Podjęte przez ówczesnego proboszcza próby budowy nowych organów zakończyły się ostatecznie rozbudową dotychczasowego instrumentu. W 1975 r. zostały oddane do użytku organy 25-głosowe, które w 1998 r. przeniesiono do nowego kościoła. Informacje o organistach racławickich źródła podają od 1694 r. Z XIX wieku pochodzą szczegółowe wiadomości o warunkach mieszkaniowych i wynagrodzeniu organistów, a z XX wieku – o ich wykształceniu i zaangażowaniu w kulturę muzyczną parafii. This article deals with the organ and organists of the Racławice parish (Sandomierz diocese) over a period of nearly 350 years. The parish church was erected in the late 13th/14th century. Source information about the church’s furnishings goes back to 1604, while it was not until 1650 that the first mention of a musical instrument was recorded. In the 18th century, a 13-voice organ is mentioned, which was in use until 1914. After the church fire during World War I, a two-voice harmonium was used, which was replaced by a 12-voice organ in 1955. Attempts made by the then parish priest to build a new organ eventually ended with the expansion of the existing instrument. A 25-voice organ was commissioned in 1975 and moved into the new church in 1998. Sources provide information about the organists of Racławice from 1694 on. From the 19th century comes detailed information about the housing conditions and salaries of organists, and from the 20th century their training and involvement in the musical culture of the parish.
  • Item
    Rubrycele i schematyzmy diecezji sandomierskiej (1818-1992)
    (Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 2018) Moskal, Tomasz
    Diecezja sandomierska została erygowana przez papieża Piusa VII 30 czerwca 1818 roku na mocy bulli Ex imposita nobis. Już w dwa lata później wydana została pierwsza rubrycela. Przez 174 lata (do czasu reorganizacji diecezji na mocy bulli papieża Jana Pawła II z 25 marca 1992 roku Totus Tuus Poloniae Populus) publikowano ja pod różnymi tytułami: Elenchus, Directorium, Consignatio, Cathalogus, Ordo divini officii, Kalendarz liturgiczny diecezji sandomierskiej. Dołączone do rubryceli spisy parafii i duchowieństwa zaczęły wychodzić po II wojnie światowej w postaci odrębnych wydawnictw, nosząc tytuły: Rocznik Diecezji Sandomierskiej, Skrócony Rocznik Diecezji Sandomierskiej, Skrócony Katalog Diecezji Sandomierskiej, Spis parafii i duchowieństwa diecezji Sandomierskiej. Rubrycele, publikowane z polecenia biskupa sandomierskiego, ukazywały się w rocznych odstępach czasu, aczkolwiek od tej reguły możemy zaobserwować wiele wyjątków. Wydawano je w Warszawie, Radomiu i Sandomierzu. Poza treściami liturgicznymi i organizacyjnymi, na łamach schematyzmów odnajdujemy m.in. w XIX wieku modlitwy za cara Rosji i jego rodzinie, jak również tematy egzaminów konkurencyjnych na beneficja z zakresu znajomości Pisma Świętego i egzegezy, teologii dogmatycznej, moralnej, pastoralnej, homiletyki, prawa kanonicznego, historii Kościoła.
  • Item
    St. Bernard (1090-1153). The 900th Anniversary of Establishment of Clairvaux
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II – Wydział Teologii, 2016) Moskal, Tomasz
    The 900th anniversary of the establishment of the Monastery in Clairvaux by St. Bernard passed on the 25th of June. In this context it is worth recalling this distinguished person who strongly imprinted in the history of the twelfth-century Europe. Moreover, 800 years ago there was one of the most important councils of the Middle Ages – the Fourth Lateran. He had to sort out relationships between the Church and the secular power, announce the next crusade and deal with the sect of the Cathars. What is more, it should be mentioned that it is the 600th anniversary of the birth of Jan Długosz. His Annales are an irreplaceable source of knowledge of the history of the Polish medieval. The recalled anniversaries lead us from Cîteaux, through Clairvaux to Kraków and Jędrzejów. They connect St. Bernard with Wincenty Kadłubek and Jan Długosz. The combination of these anniversaries with the Cistercian world is the subject of this article.
  • Item
  • Item
    Św. Jan Chrzciciel w cieniu św. Benedykta z Nursji. Kartki z dziejów Puchaczowa
    (Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II - Wydział Teologii, 2015) Moskal, Tomasz
    Puchaczów to nieduża osada położona 5 km od Łęcznej. W 1526 roku król Zygmunt I Stary wyraził zgodę na lokację miasta (prawa zabrane w 1870), pozostającego do pocz. XIXw. pod opieką benedyktynów z Sieciechowa. Parafię erygował biskup krakowski Piotr Tomicki w 1533 roku. Drewniana świątynia z tego czasu spłonęła w czasie pożaru miasta w 1623 roku. Nowa, wybudowana przy wsparciu arcybiskupa lwowskiego Andrzeja Próchnickiego, została konsekrowana w 1633 roku. Pod koniec XVIII wieku podjęto inicjatywę budowy kościoła murowanego, którą zwieńczyła konsekracja w 1786 roku. Na uwagę badaczy dziejów miasta zasługuje herb przedstawiający św. Jana Chrzciciela. Jest on z jednej strony inny, niż znane heraldyczne wyobrażenia tego świętego, z drugiej jest przykładem koegzystencji dwóch świętych w jednej osadzie, uwzględniając patrona właścicieli miasta − benedyktynów, św. Benedykta z Nursji.
  • Item
    Wizytacja parafii Koprzywnica w 1782 roku
    (Towarzystwo Naukowe KUL & Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Teologii, 2009) Moskal, Tomasz
    Koprzywnica, a parish in the Sandomierz Diocese. In the Middle Ages it was owned by the Bogoria family. About 1185 Mikołaj Bogoria granted it to the Cistercian monastery founded on the territory of the town. In the 12th century also the All Saints parish church was built. The Cistercian fathers had the right of patronage over this church. In the medieval documents there are also mentions about the existence of the St Leonard pastorate. It was probably founded after 1185 and abolished in 1527 or 1529. Moreover, in Koprzywnica the Holy Spirit hospital church existed that was built before 1473. The inspection of the Koprzywnica parish took place on 1 June 1782. The source basis of the article was taken from the Inspection Book kept in the Seminary Library in Sandomierz, call number I 1476. The inspection was carried out by Rev. Stanisław Ptaszyński, bom in 1755 and ordained in 1778, a Liwa canon and from 1780 the Nowy Korczyn provost. The text includes a description of the parish church and its furniture, the financial status of the parish, the clergy taking part in the pastorate and the directives resulting from the inspection. The publication shows the way a parish near Sandomierz functioned at the end of the 18th century.