Browsing by Author "Leszko, Dymitr"

Now showing 1 - 1 of 1
  • Item
    Wpływ tradycji łacińskiej na życie liturgiczne greckokatolickiej eparchii mukaczewskiej
    (2021-09-17) Leszko, Dymitr
    Eparchia mukaczewska na Zakarpaciu jest greckokatolicką kościelną jednostką terytorialną, stanowiącą Kościół wschodni sui iuris. Pierwsze informacje o istnieniu wschodniego biskupa dla tego zróżnicowanego etnicznie terenu mamy w XV wieku. Nie mamy dowodów na świadome dystansowanie się wiernych diecezji Kościoła rzymskiego, jednak jedność z nim została potwierdzona podczas unii użhorodzkiej w 1646 roku, do której zawarcia doprowadził miejscowy władca świecki. Od tego czasu diecezja działa nieprzerwanie, choć w okresie komunizmu musiała funkcjonować w podziemiu. Celem niniejszej dysertacji jest przebadanie i usystematyzowanie wpływów liturgii i zwyczajów tradycji łacińskiej na życie liturgiczne w eparchii mukaczewskiej oraz przedstawienie tego procesu w perspektywie dziejów tej jednostki kościelnej. W tym celu przebadano rozmaite źródła, mogące zaświadczyć o procesie latynizacji na różnych etapach historii zakarpackiej Cerkwii. Niektóre z nich miały charakter dyrektyw wydanych przez władze kościelne, inne obrazowały spontanicznie zmiany wprowadzone przez duchownych i wiernych. Były to najpierw księgi liturgiczne: przede wszystkim jedna księga przygotowana specjalnie na użytek eparchii: typikon Mykyty, które, głównie za pośrednictwem zakonu bazylianów, były sprowadzone na teren Zakarpacia. Informacje o zwyczajach liturgicznych nieujętych w obowiązujących przepisach udało się uzyskać z wydawanych na terenie eparchii modlitewników dla wiernych, literatury wspomnieniowej, czasopism diecezjalnych, analizy zmian w zachowanych przykładach architektury liturgicznej, fotografii przedstawiających celebracje sprawowane w diecezji, a także z pielęgnowanych współcześnie na terenie Zakarpacia zwyczajów. Rozprawa składa się ze wstępu, czterech rozdziałów oraz zakończenia. Pierwszy rozdział poświęcono dziejom Zakarpacia: w świetle tego zarysu możliwa była analiza łacińskich wpływów we właściwym kontekście historycznym. Kolejne trzy rozdziały służyły przeanalizowaniu pod kątem latynizacji kolejnych fragmentów życia liturgicznego eparchii: sprawowaniu Eucharystii (rozdział drugi), pozostałych sakramentów (rozdział trzeci) i kalendarza liturgicznego (rozdział czwarty). W każdym rozdziale wykazano szereg łacińskich wpływów na liturgię sprawowaną przez zakarpackich unitów, pokazując kontekst wprowadzenia poszczególnych zmian i ich znaczenia dla tożsamości wiernych eparchii. W zakończeniu przedstawiono różnorodne znaczenie zmian dokonujących się pod wpływem Kościoła rzymskokatolickiego w różnych etapach życia eparchii.