Browsing by Author "Dymmel, Anna"

Now showing 1 - 3 of 3
  • Item
    Biblioteka kolegium jezuitów w Lublinie i jej losy
    (Wydawnictwo KUL, 2018) Dymmel, Anna; Dymmel, Piotr
    Biblioteka kolegium jezuitów w Lublinie powstała w 1584 r. Sukcesywnie powiększana darami, zakupami, twórczością jezuitów i produkcją własnej drukarni liczyła w chwili kasaty zakonu 5.000-7.000 dzieł. Należała do grupy największych bibliotek jezuickich w Polsce. Znajdowały się w niej dzieła teologiczne, filozoficzne, historyczne, matematyczne, ponadto polityczne, prawne, do nauki szkolnej, medyczne, traktaty polemiczne, zbiory kazań i mów. W kolegium lubelskim działały różne rodzaje bibliotek. Najważniejszą, dostępną dla braci zakonnych, była biblioteka domowa, zwana też wspólną. Oprócz niej istniały biblioteki i księgozbiory związane z pełnieniem urzędów i funkcji, zwane specjalnymi lub specjalistycznymi. Można stwierdzić, ze w Lublinie było co najmniej 12 bibliotek specjalnych. Do połowy XVIII w. biblioteka jezuitów lubelskich specjalnie się nie wyróżniała spośród innych domów zakonnych, dopiero w połowie tego stulecia została odnowiona i ozdobiona sala biblioteki wspólnej. Dzięki temu nabrała ozdobnego charakteru, wzbudzając tym podziw oglądających. Uporządkowano też zapewne księgozbiór w ramach działów przedmiotowych. Niestety nie zachowały się dawne katalogi, o istnieniu których wiadomo z not własnościowych. Po kasacie zakonu jezuitów lubelska biblioteka nie wzbudzała większego zainteresowania, chociaż decyzją KEN powinna zasilić księgozbiory szkolne. Powolnej degradacji ulegał budynek biblioteki, księgozbiór, jako mało przydatny pozostawał w nieładzie. Jednak część zbiorów (prawdopodobnie ok. 500 książek) znalazło się w bibliotece szkoły powstałej w miejsce kolegium jezuickiego i dzieliło losy szkolnego księgozbioru. W 1919 r. księgozbiór po gimnazjum lubelskim przekazany został do biblioteki im. Hieronima Łopacińskiego, chociaż faktycznie trafił tam dopiero po II wojnie światowej. Obecnie według katalogu w zbiorach specjalnych Biblioteki Wojewódzkiej znajdują się 94 druki pochodzące z biblioteki pojezuickiej. Znaczna część zbiorów, bo ok. 3000 tomów została złożona w katedrze i w chwili przeniesienia Bobolanum do Lublina w okresie międzywojennym została włączona do jej biblioteki. The Library of the Jesuit College in Lublin was established in 1584. The collection successively increased thanks to gifts, purchases, Jesuit works and publications from its own printing house. At the time of the dissolution of the order, it included 5.000-7.000 works. It was one of the largest Jesuit libraries in Poland. It contained theological, philosophical, historical, mathematical, political, legal and medical works; school textbooks; polemical treatises; collections of sermons and talks. There were various types of libraries in the college of Lublin. The most important one, available to monks, was a home library (also called a common library). In addition, there were libraries and book collections related to different offices and functions; they were called special or specialized. There were at least 12 special libraries in Lublin. At first, the Library of the Lublin Jesuits was not particularly distinguished from other religious houses. However, in the middle of the 18th century, the common library hall was renovated and decorated. Thanks to this, it acquired a decorative character, arousing the admiration of visitors. The book collection was probably also arranged in subject sections. Unfortunately, the old catalogues have not survived, and we know about their existence from bookplates. After the dissolution of the Jesuits, the Library of Lublin did not attract much interest, although the Commission of National Education decided that the collection should be transferred to school libraries. Both the building of the library and the collection gradually deteriorated. However, some books of the collection (probably around 500) were placed in the library of the primary school established in the former Jesuit College. In 1919, the collection of the Jesuit Library was donated to Hieronim Łopaciński Library, although it was not transferred there until after World War II. Currently, according to the catalogue, in the special collections of the Provincial Library, there are 94 books from the Jesuit Library. A large part of the collection – about 3.000 volumes – was deposited in the cathedral, and at the time of transferring Bobolanum to Lublin in the interwar period, it was incorporated into the Bobolanum Library.
  • Item
    Inwentarz księgozbioru biskupa diecezji lubelskiej Mateusza Wojakowskiego (1775-1845) w świetle akt notarialnych
    (Wydawnictwo KUL, 2021) Dymmel, Anna
    W artykule zaprezentowany został inwentarz księgozbioru należącego do biskupa diecezji lubelskiej Mateusza Wojakowskiego (1775-1845). Celem artykułu jest rekonstrukcja księgozbioru, tj. udostępnienie edycji inwentarza odbiorcom wraz ze wstępną analizą zawartości biblioteki. Inwentarz księgozbioru znajduje się w księdze notarialnej z 1845 r., wchodzącej w skład zespołu „Akta Serafina Konwickiego notariusza miasta Lublina” przechowywanego w Archiwum Państwowym w Lublinie. W tekście źródłowym zastosowane zostały zasady edycji zgodnie z Instrukcją wydawniczą dla źródeł historycznych od XVI do XIX wieku. Ponadto uzupełniono i wzbogacono dane bibliograficzne, ponieważ źródłowe informacje dotyczące posiadanych przez duchownego eg­zemplarzy książek były niepełne, gdyż pierwotnie służyły jedynie dla celów spadkowych. Ustalono pełny tytuł, nazwisko autora, miejsce, rok wydania w oparciu o dostępne bibliografie i katalogi biblioteczne. Poczynione ustalenia po­zwolą na pełniejszą analizę zawartości domowej biblioteki biskupa. W inwentarzu liczącym 220 pozycji wymieniono łącznie 255 tytułów dzieł w 296 woluminach. Gromadzone książki były przede wszystkim w języku polskim, ponadto po łacinie, w języku francuskim i niemieckim. Domowy księgozbiór duchownego miał uniwersalny charakter. Zawierał książki i czasopisma z różnych dziedzin: ogólne, prawne, o edukacji, filozoficzne, z historii, geografii, słowniki, z nauk przyrodniczych i stosowanych, literaturę piękną. Ważną część stanowiły druki religijne, w tym księgi liturgiczne, kazania, katechizmy, modlitewniki, Biblia, rozmyślania. Inwentarz księgozbioru biskupa Wojakowskie go – postaci wyróżniającej się nie tylko na polu działalności duszpasterskiej, ale i obywatelskiej – nie był dotychczas znany i wykorzystywany w literaturze. Jest to także przykład inwentarza XIX-wiecznego księgozbioru należącego do duchownego.
  • Item
    Wartość lubelskich akt notarialnych jako źródła do badań prywatnych księgozbiorów duchowieństwa w pierwszej połowie XIX wieku
    (Wydawnictwo KUL, 2018) Dymmel, Anna
    Celem artykułu jest przedstawienie potencjału źródłowego akt notarialnych i wskazanie możliwości ich wykorzystania dla badań nad księgozbiorami prywatnymi duchowieństwa i historią książki doby zaborów. Są to zasoby dobrze zachowane, przechowywane w archiwach państwowych. Jak dowiodła kwerenda prowadzona w Archiwum Państwowym w Lublinie obejmująca obszerny zespół Notariusze miasta Lublina z lat 1810-1863 wśród dokumentów sporządzanych przez notariuszy szczególnie istotne dla badań księgozbiorów duchowieństwa są inwentarze mienia, następnie akta licytacji i testamenty. Inwentarze mienia (szczególnie do 1876 r.) niejednokrotnie zawierają wykazy domowych księgozbiorów kapłanów. Z uwagi na zazwyczaj szczegółowy sposób opisu zawartości prywatnych bibliotek możliwe jest poznanie kultury książki wspomnianego środowiska, a pośrednio źródeł intelektualnych inspiracji duchowieństwa. Wartościowe źródła stanowią także akta licytacji dostarczające informacji o wtórym obiegu książki w skali lokalnej, jak i ukazujące mechanizmy działania cenzury w praktyce. Także cennych zindywidualizowanych informacji dostarczają testamenty mówiące o świecie wartości ówczesnego społeczeństwa i dalszych losach księgozbiorów. Konsekwentne wykorzystanie wspomnianych źródeł archiwalnych pozwoli poszerzyć stan wiedzy o księgozbiorach duchowieństwa i kulturze książki nie tylko w skali regionalnej, ale i w odniesieniu do całego Królestwa Polskiego. The aim of the article is to present the notarial deeds as potential sources and to show how they can be used for studying the private book collections of the clergy and the history of the book in the partition period. The collections under investigation are well-preserved ones; they are held in state archives. Research on the extensive fonds of the Lublin notaries of 1810-1863, conducted in the State Archive in Lublin, revealed that property inventories, auction records and wills are the documents particularly valuable for studying the book collections of the clergy. The property inventories (especially the ones to 1876) frequently included the lists of the private libraries of various priests. And thanks to a detailed description of the private libraries, it is possible to learn about the book culture of the above-mentioned circles and, indirectly, about the intellectual sources of inspiration to these priests. The auction records are also valuable sources as they provide information about samizdat books circulating locally as well as showing the mechanisms of censorship in practice. In addition, the wills include useful personalized data reflecting the values of contemporary society and the history of the book collection. Using the archival sources mentioned above will broaden the knowledge about the book collections of the clergy and the book culture not only at the regional scale but also with reference to the whole Kingdom of Poland.