Browsing by Author "Dębowska, Maria"

Now showing 1 - 10 of 10
  • Item
    Akta wizytacyjne w strukturze zasobów historycznych archiwów diecezjalnych w Polsce
    (Wydawnictwo KUL, 2012) Dębowska, Maria
    The following paper suggests that the visitation records of churches and parishes from the Old Polish period be held in the structure of the fonds of diocesan historical archives (storing). This issue is omitted both in theory and practice of diocesan archives in Poland due to difficulties (or, as many claim-impossibility) in applying the principle of provenance to the production of the episcopal chancery during the period of functioning the book of inscriptions. So far, only the Rev. Stanisław Librowski has suggested the project to solve this problem. This project, however, does not fully respect, acknowledged in the archival science, the principle of provenance.
  • Item
  • Item
    Diocesan historical archives in Poland. The process of formation
    (Wydawnictwo KUL, 2015) Dębowska, Maria
    In the literature on historical archives of the Catholic Church in Poland there is no scholarly monograph devoted to them. The only textbook is the one written by H.E. Wyczawski, Przygotowanie do studiów w archiwach kościelnych (Preparing for studies in church archives). The publications, appearing after the war, did not present any theoretical fi ndings which could be applied in church archival studies (it refers to developing the theoretical decisions on creating archival fonds, their names etc.), but they certainly provided the impetus and encouragement to continue the action which was initiated before the war. The program developed in the interwar period was adjusted to the new conditions; emphasis was put on practical guidelines for activities related to the founding and functioning of a historical archive in the diocese.
  • Item
    Kapituła katedralna w Łucku w dokumentach z przełomu XVIII i XIX wieku
    (Wydawnictwo KUL, 2012) Dębowska, Maria
    The documents currently published come from fragmentary archive of the cathedral chapter of Lutsk, which is part of the Diocese Archive of Lutsk (the deposit in the Centre for Museums Libraries and Church Archives - ABMK in Polish). They show the cathedral chapter in Lutsk in the late eighteenth and early nineteenth century - personnel (including biographical data of some people), the obligations of its members, salary of both prelates and canons, as well as the common property of the chapter. The fi rst and most detailed document (from 1797) also includes other cathedral clergymen connected with the cathedral (and the cathedral parish), that is the members of the collegiates: vicars, „mansjonarze”, „angeliści” (the priests of lower rank in the church hierarchy), and the names of lecturers and students of the cathedral seminary. The documents were produced during the territorial reorganization of the Catholic Church in Russia, made in 1798 by the nuncio L. Litt on behalf of Pope Pius VI. The Diocese of Lutsk (with the cathedral chapter in Lutsk) was connected by personal union (Aequana principaliter) with the Diocese of Zhytomyr, whose cathedral chapter was in Zhytomyr.
  • Item
    Ksiądz Zygmunt Chmielnicki – biskup żytomierski czy kandydat na biskupa pomocniczego w diecezji łuckiej?
    (Wydawnictwo KUL, 2018) Dębowska, Maria
    Ksiądz Zygmunt Chmielnicki (1891-1944), kapłan diecezji łuckiej, posiada w swojej biografii z okresu II wojny światowej zagadkową kartę. Niektórzy twierdzą, że został nominowany (czy też nawet konsekrowany) przez ordynariusza łuckiego bpa Adolfa Piotra Szelążka na biskupa żytomierskiego. Bardziej jednak prawdopodobna jest hipoteza, że był on kandydatem bpa Szelążka na biskupa pomocniczego w Łucku (po śmierci bpa Stefana Walczykiewicza 11 maja 1940 r.). Niniejsze opracowanie jest poświęcone przedstawieniu argumentów zaprzeczających przekazowi, jakoby ks. Chmielnicki był biskupem żytomierskim (ze względu na nieprawdopodobieństwo tego twierdzenia) oraz analizie przesłanek wskazujących na to, iż bardziej prawdopodobne było wysunięcie ks. Chmielnickiego jako kandydata na stanowisko biskupa pomocniczego w Łucku. Po zakończeniu II wojny światowej bp Adolf Piotr Szelążek nie kontynuował już starań o nominację biskupa pomocniczego w Łucku, gdyż stały się one bezprzedmiotowe ze względu na śmierć ks. Zygmunta Chmielnickiego w KL Gross-Rosen 16 kwietnia 1944 r. oraz włączenie kresów wschodnich II Rzeczypospolitej (w tym całego obszaru diecezji łuckiej) do Związku Sowieckiego, ze wszystkimi tego konsekwencjami. Rev. Zygmunt Chmielnicki (1891-1944), a priest of the diocese of Lutsk has a mysterious card from the period of World War II in his biography. Some believe that he was appointed (or consecrated) as bishop of Żytomierz by the ordinary bishop of Lutsk, Adolf Piotr Szelążek. Another hypothesis is, however, more probable: he was Bishop Szelążek’s candidate for an ordinary bishop of Lutsk (after the death of Bishop Stefan Walczykiewicz, 11 May 1940). The following study is devoted to the arguments against the claim that Rev. Chmielnicki was a bishop of Żytomierz (it is improbable), and the work presents the analysis of the reasons why it was more probable that Rev. Chmielnicki was a candidate for the post of auxiliary bishop in Lutsk. After World War II, Bishop Adolf Piotr Szelążek abandoned his attempts to appoint Rev. Zygmunt Chmielnicki as auxiliary bishop due to the fact that his candidate died in KL Gross-Rosen 16 April 1944 and the Easter borderlands of the Republic of Poland, including the whole diocese of Lutsk, were incorporated into the Soviet Union.
  • Item
  • Item
    Obraz Matki Bożej Latyczowskiej w diecezji łuckiej
    (Wydawnictwo KUL, 2016) Dębowska, Maria
    W 1920 roku Polacy wycofywali się z Podola pod naporem wojsk bolszewickich. Wraz z opuszczającym Latyczów wojskiem polskim, proboszcz tamtejszy wywiózł obraz słynący cudami Matki Bożej Latyczowskiej. Przez dziesięć lat znajdował się on w kaplicy gimnazjum Towarzystwa Oświatowego im. Cecylii Plater-Zyberkówny w Warszawie. W 1930 roku bp łucki Adolf Piotr Szelążek zadecydował o przeniesieniu go do diecezji łuckiej. Ponieważ wielki ołtarz w katedrze łuckiej nie był jeszcze przystosowany do umieszczenia w nim Obrazu, postanowiono pozostawić go na kilka miesięcy w kościele parafialnym w Lubomlu. Tymczasowy pobyt Obrazu w Lubomlu przeciągnął się na kilka lat. Dopiero pod koniec 1935 roku, pod wpływem niepokojących wieści z Warszawy, bp Szelążek zarządził potajemne przewiezienie go do Łucka i zawieszenie go w wielkim ołtarzu, czekającym wciąż na zbudowanie. Nowy wielki ołtarz w łuckim kościele katedralnym został wzniesiony dopiero na uroczystości jubileuszu pięćdziesięciolecia kapłaństwa bpa Szelążka (10-11 IX 1938 r.). Zaprojektował go najprawdopodobniej architekt warszawski prof. Kazimierz Skórewicz, a inny architekt – Władysław Sawicki – w szczegółach dopracował i nadzorował montowanie go w katedrze łuckiej. Tylko przez dziesięć lat obraz Matki Bożej Latyczowskiej znajdował się w katedrze łuckiej. W kilka miesięcy po zakończeniu drugiej wojny światowej, 6 sierpnia 1945 roku został wywieziony w tajemnicy z Łucka przez opuszczających Wołyń członków łuckiej kapituły katedralnej i niehabitowe zakonnice ze Zgromadzenia Służek NMP Niepokalanej. Obraz znalazł ostateczną przystań w Lublinie. Przez kilkadziesiąt lat przebywał w kaplicach służek – najpierw przy ul Bernardyńskiej 3 (1945-1984), następnie przy ul. I Armii Wojska Polskiego 9 (1984-2014). Od 2014 roku Obraz jest czczony w kościele pw. Matki Bożej Różańcowej przy ul. Bursztynowej. In 1920, the Poles withdrew from Podole under the pressure of Bolshevik army. Leaving Latyczów with the Polish army, the local parish priest took the miraculous image of Our Lady of Latyczów. For ten years it was in the chapel of the middle school of Cecylia Plater-Zyberkówna Educational Society in Warsaw. In 1930, the Bishop of Łuck Adolf Piotr Szelążek decided to transfer it to the Diocese of Łuck. As the high altar in the Cathedral of Łuck had not been adapted to the image yet, it was placed for a few months in the parish church of Luboml. The image was in Luboml for several years, longer than it had been expected. Only at the end of 1935, after receiving disturbing news from Warsaw, Bishop Szelążek ordered to transport it secretly to Lutsk and hang it in the high altar, which had not been ready yet. The new high altar in the Cathedral Church of Łuck was ready only for the celebration of the fiftieth anniversary of Bishop Szelążk’s priesthood (10-11 September 1938). It was designed probably by an architect from Warsaw, prof. Kazimierz Skórewicz, and another architect - Władysław Sawicki – improved some details and oversaw its installation in the Cathedral of Łuck. The image of Our Lady of Latyczów was in the Cathedral of Łuck for ten years. A few months after the end of World War II, on 6 August 1945, it was secretly deported from Łuck by the members of the Cathedral Chapter of Łuck and non-habited nuns of the Congregation of the Sisters Servants of Mary Immaculate, who were leaving Volhynia. Finally, the image found a haven in Lublin. For several years it was in the chapels of the Sisters Servants - first at 3 Bernardyńska Street (1945-1984), then at 9 I Armii Wojska Polskiego Street (1984-2014). Since 2014 the image has been worshiped in the Church of Our Lady of the Rosary in Bursztynowa Street.
  • Item
  • Item
  • Item
    Rządy biskupa Kaspra Kazimierza Cieciszowskiego w niekanonicznej diecezji pińskiej (1795-1798)
    (Wydawnictwo KUL, 2013) Dębowska, Maria
    Na przyłączonych w 1795 r. do Rosji ziemiach polskich cesarzowa Katarzyna II, bez porozumienia ze Stolicą Apostolską, przeprowadziła reorganizację struktur terytorialnych Kościoła katolickiego (ukaz z 6/17 IX 1795 r.). Wówczas została powołana do życia także niekanoniczna diecezja pińska obejmująca terytoria należące do guberni mińskiej i wołyńskiej. Cesarzowa Rosji ustanowiła jej rządcą biskupa kijowskiego Kaspra Kazimierza Cieciszowskiego, którego siedziba i główne urzędy miały się mieścić w miasteczku Pińsk. Nie czekając na zatwierdzenie przez Stolicę Apostolską zmian wprowadzonych przez Katarzynę II (zgoda Rzymu nie nastąpiła), bp Cieciszowski rozpoczął rządy w powierzonej sobie nowej diecezji – konsystorz generalny diecezji kijowskiej przekształcił na konsystorz generalny diecezji pińskiej, utworzył nowe konsystorze okręgowe w Mińsku i Nieświeżu (konsystorz generalny w Łucku spadł do rangi konsystorza okręgowego), nakazał przeprowadzenie wizytacji generalnych. Trwałą pozostałością po tym okresie było, zarządzone przez władze rosyjskie, przystosowanie granic dekanatów do granic powiatów. Największym problemem, z którym musiał zmierzyć się wówczas bp Cieciszowski, były kwestie związane ze stopniową likwidacją Cerkwi unickiej, konsekwentnie realizowaną przez władze rosyjskie. Krótki żywot (zaledwie trzyletni) niekanonicznej diecezji pińskiej skończył się w 1798 r. Historia tego pomysłu cesarzowej Katarzyny II dobiegła końca wraz z wydaniem przez delegata apostolskiego Wawrzyńca Littę dekretów (8-9 VIII 1798 r.) o utworzeniu diecezji łuckiej i żytomierskiej połączonych unią personalną (aeque prioncipaliter) i powierzeniu rządów bp. Kasprowi Kazimierzowi Cieciszowskiemu. On the Polish lands annexed by Russia in 1795 Catherine the Great, the Russian Empress, reorganized the territorial structure of the Catholic Church (under the regulation 6/17 IX 1795) without any consultation with the Holly See. At that time the Non–canonical Pinsk Diocese was established to occupy the territory of the Governorate of Minsk and Volyn. The Russian Empress appointed Kiev Bishop Kasper Kazimierz Cieciszowski for the position of its Governor with its principal seat and related offices to be located in the Town of Pinsk. Without waiting for the approval of the changes implemented by Catherine the Great from the Holly See (the approval was never given by the primacy of Rome), Bishop Cieciszowski began his reign in the new Diocese that he had been vested in. The General Consistory of Kiev Diocese was transformed into the General Consistory of Pinsk Diocese, new circuit consistories in Minsk and Nieśwież were established (the General Consistory in Luck was downgraded to become the circuit consistory), visitations were instructed to be conducted. This period became sustainable by means of adjusting the boundaries of deaneries to the boundaries of districts, which was ordered by the Russian authorities. At that time the biggest problem Bishop Cieciszowski had to face was closing down of the Uniate Orthodox Church, which was consistently and gradually continued by the Russian authorities. The short period of operations (barely three years) of the Non-canonical Pinsk Diocese came to an end in 1798. Implementation of that project of Catherine the Great ended concurrently with the decrees (8-9 VIII 1798) issued by Apostolic Delegate Wawrzyniec Litta regarding the establishment of Luck and Zhytomyr Diocese, merged by the personal union (aeque prioncipaliter), and the reign of Bishop Kasper Kazimierz Cieciszowski.